Silvae

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volume 1. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. accessisse morae, si tu, pater, omne teneres
  2. arbitrium? caeco gemeret Mors elusa barathro
  3. longius et vacuae posuissent stamina Parcae.
  4. Iamque cadunt vultus oculisque novissimus error
  5. obtunsaeque aures, nisi cum vox sola mariti
  6. noscitur; illum unum media de morte reversa
  7. mens videt, illum aegris circumdat fortiter ulnis
  8. immotas obversa genas, nec sole supremo
  9. lumina, sed dulci mavult satiare marito.
  10. tum sic unanimum moriens solatur amantem:
  11. ‘pars animae victura meae, cui linquere possim
  12. o utinam, quos dura mihi rapit Atropos, annos:
  13. parce, precor, lacrimis, saevo ne concute planctu
  14. pectora, nec crucia fugientem coniugis umbram.
  15. linquo equidem thalamos, salvo tamen ordine mortis,[*]()
  16. quod prior: exegi longa potiora senecta
  17. tempora; vidi omni pridem te flore nitentem,
  18. vidi altae propius propiusque accedere dextrae,
  19. non in te fatis, non iam caelestibus ullis
    20. [*](mortis s: mostis M: mestos Pol. (marg. note in Ex. Cors.): noctis Ed. Prin.: maestos Phillimore. )
  20. arbitrium: mecum ista fero. tu limite coepto
  21. tende libens sacrumque latus geniumque potentem
  22. inrequietus ama, nunc, quod cupis ipse iuberi,
  23. da Capitolinis aeternum sedibus aurum,
  24. quo niteat sacri centeno pondere vultus
  25. Caesaris et propriae signet cultricis amorem
  26. sic ego nec Furias nec deteriora videbo
  27. Tartara et Elysias felix admittar in oras.’
  28. haec dicit labens sociosque amplectitur artus
  29. haerentemque animam non tristis in ora mariti
  30. transtulit et cara pressit sua lumina dextra.
  31. At iuvenis magno flammatus pectora luctu
  32. nunc implet saevo viduos clamore penates,
  33. nunc ferrum laxare cupit, nunc ardua tendit
  34. in loca—vix retinent comites—. nunc ore ligato
  35. incubat amissae mersumque in corde dolorem
  36. saevus agit, qualis conspecta coniuge segnis [*]()
  37. Odrysius vates positis ad Strymona plectris
  38. obstupuit tristemque rogum sine carmine flevit,
  39. ille etiam erecte [*]() rupisset tempora vitae.
  40. ne tu Tartareum chaos incomitata subires,
  41. sed prohibet mens fida ducis mirandaque sacris
  42. imperiis et maior amor.Quis carmine digno
  43. exsequias et dona malae feralia pompae
  44. perlegat? omne illic stipatum examine longo
  45. ver Arabum Cilicumque fluit floresque Sabaei
  46. Indorumque arsura seges praereptaque templis
    47. [*](conspecta coniuge segnis M: conspecto coniugis igni Barth. )[*](erecte M: certe s: fractae Imhof. )
  47. tura Palaestinis, simul Hebraeique liquores
  48. Coryciaeque comae Cinyreaque germina: et altis
  49. ipsa toris Serum Tyrioque umbrata recumbit
  50. tegmine, sed toto spectatur in agmine coniunx
  51. solus;. in hunc magnae flectuntur lumina Romae
  52. ceu iuvenes natos suprema ad busta ferentem:
  53. is dolor in vultu, tantum crinesque genaeque
  54. noctis habent, illam tranquillo fine solutam
  55. felicemque vocant, lacrimas fudere marito.
  56. Est locus, ante urbem qua primum nascitur ingens
  57. Appia quaque Italo gemitus Almone Cybebe
  58. ponit et Idaeos iam non reminiscitur amnes,
  59. hic te Sidonio velatam molliter ostro
  60. eximius coniunx—nec enim fumantia busta
  61. clamoremque rogi potuit perferre—beato
  62. composuit. Priscilla, toro. nil longior aetas
  63. carpere, nil aevi poterunt vitiare labores
  64. siccatam [*]() membris: tantas venerabile marmor
  65. spirat opes. mox in varias mutata novaris
  66. effigies: hoc aere Ceres, hoc lucida Gnosis,
  67. illo Maia tholo,[*]() Venus hoc non improba saxo.
  68. accipiunt vultus haud indignata decoros
  69. numina: circumstant famuli consuetaque turba
  70. obsequiis, tunc rite tori mensaeque parantur
    71. [*](siccatam s: sic catum M: sic cautum Phillimore. )[*](tholo M: polo. loco edd: luto Baehrens. it, his eyes with grief. of Cybele, the Magna Mater, on March 27 th in the river Almo, a small tributary of the Tiber. )
  71. assiduae. domus ista, domus! quis triste sepulcrum
  72. dixerit? hae merito visa pietate mariti
  73. protinus exclames: ‘est hic, agnoseo, minister
  74. illius, aeternae modo qui sacraria genti
  75. condidit inque alio posuit sua sidera caelo.’
  76. sic, ubi magna novum Phario de litore puppis
  77. solvit iter iamque innumeros utrimque rudentes
  78. lataque veliferi porrexit brachia mali
  79. invasitque vias, it [*]() eodem angusta phaselos
  80. aequore et immensi partem sibi vindieat austri.
  81. Quid nunc immodicos, iuvenum lectissime, fletus
  82. corde foves longumque vetas exire dolorem?
  83. nempe times, ne Cerbereos Priscilla tremescat
  84. latratus? tacet ille piis! ne tardior adsit
  85. navita proturbetque vadis? vehit ille merentes
  86. protinus et manes placidus locat hospite cumba,
  87. praeterea, si quando pio laudata marito
  88. umbra venit, iubet ire faces Proserpina laetas
  89. egressasque sacris veteres heroidas antris
  90. lumine purpureo tristes laxare tenebras
  91. sertaque et Elysios animae praesternere flores,
  92. sic manes Priscilla subit; ibi supplice dextra
  93. pro te Fata rogat, reges tibi tristis Averni
  94. placat, ut expletis humani finibus aevi
  95. paeantem terras dominum iuvenemque relinquas
  96. ipse senex! certae iurant in vota sorores.
    97. [*](it Gevart: in M. )
  1. Rura meus Tyrrhena petit saltusque Tagetis
  2. Crispinus; nec longa mora est aut avia tellus,
  3. sed mea secreto velluntur pectora morsu,
  4. udaque turgentes impellunt lumina guttas,
  5. ceu super Aegaeas hiemes abeuntis amici
  6. vela sequar spectemque ratem iam fessus ab altis
  7. rupibus atque oculos longo querar aere vinci.
  8. Quid ': si militiae iam te, puer inelite, primae
  9. clara rudimenta et castrorum dulce voearet
  10. auspicium, quanto manarent gaudia fletu
  11. quosve darem amplexus! etiamne optanda propinquis [*]()
  12. tristia: et [*]() octonos bis iam tibi circuit orbes
  13. vita. sed angustis animus robustior annis,
  14. succumbitque oneri et mentem sua non capit aetas,
  15. nec mirum: non te series inhonora parentum
  16. obscurum proavis et priscae lucis egentem
  17. plebeia de stirpe tulit: non sanguine cretus
  18. turmali trabeaque recens [*]() et paupere clavo
    19. [*](propinquis s: propinqui M: et iamne propinquas Phillimore. )[*](et s: ut M. )[*](trabeaque recens Krohn: trabeque et remis M: trabeaque Remi nec Lipsius. )
  19. augustam sedem et Latii penetrale senatus
  20. advena pulsasti, sed praecedente tuorum
  21. agmine. Romulei qualis per iugera circi,
  22. cum pulcher visu, titulis generosus avitis
  23. exspectatur equus, cuius de stemmate longo
  24. felix demeritos habet admissura parentes,
  25. illum omnes acuunt plausus, illum ipse volantem
  26. pulvis et incurvae gaudent agnoscere metae:
  27. sic te, clare puer, genitum sibi curia sensit,
  28. primaque patricia clausit vestigia luna.
  29. mox Tyrios ex more sinus tunicamque potentem
  30. agnovere umeri, sed enim tibi magna parabat
  31. ad titulos exempla pater, quippe ille iuventam
  32. protinus ingrediens pharetratum invasit Araxen
  33. belliger indoeilemque fero servire Neroni
  34. Armeniam, rigidi summam Mavortis agebat
  35. Corbulo, sed comitem belli sociumque laborum
  36. ille quoque egregiis multum miratus in armis
  37. Bolanum; atque illi curarum asperrima suetus
  38. credere partirique metus, quod tempus amicum
  39. fraudibus, exserto [*]() quaenam bona tempora bello,
  40. quae suspecta fides aut quae fuga vera ferocis
  41. Armenii. Bolanus iter praenosse timendum,
  42. Bolanus tutis iuga quaerere commoda castris,
  43. metiri [*]() Bolanus agros, aperire malignas
  44. torrentum nemorumque moras tantamque verendi
  45. mentem implere ducis iussisque ingentibus unus
    46. [*](exserto Livineius: exorto M. )[*](metiri M: metari Avantius. broad purple stripe down the middle). See note to v. 1. 52. )
  46. sufficere, ipsa virum norat iam barbara tellus,
  47. ille secundus apex bellorum et proxima cassis,
  48. sic Phryges attoniti, quamquam Nemeaea viderent
  49. arma Cleonaeusque acies impelleret arcus,
  50. pugnante Alcide tamen et Telamona timebant.
  51. disce, puer,—nec enim externo monitore petendus
  52. virtutis tibi pulcher amor: cognata ministret
  53. laus animos, aliis Decii reducesque Camilli
  54. monstrentur—tu disce patrem, quantusque negantem
  55. fluctibus occiduis fesso usque [*]() Hyperione Thylen
  56. intrant mandata gerens quantusque potentis
  57. mille urbes Asiae sortito rexerit anno,
  58. imperium mulcente toga. bibe talia pronis
  59. auribus, haec certent tibi conciliare propinqui,
  60. haec iterent comites praecepta senesque paterni.
  61. Iamque alio moliris iter nec deside passu
  62. ire paras; nondum validae tibi signa iuventae
  63. inrepsere genis, et adhuc tenor integer aevi.
  64. nec genitor iuxta; fatis namque haustus iniquis
  65. occidit et geminam prolem sine praeside linquens.
  66. nec saltem teneris ostrum puerile lacertis
  67. exuit albentique umeros induxit amictu,
  68. quem non corrupit pubes effrena novaeque
    69. [*](fesso usque Vollmer: fessusque M: fessoque Dom.: fessoque Hyperioni Imhof. Hercules (slayer of the Nemean lion near Cleonae). The reference is to the previous sack of Troy, in which Hercules took part. returned from exile to defeat the Gauls. )
  69. libertas properata togae! ceu nescia falcis
  70. silva comas tollit fructumque exspirat in umbras.
  71. at tibi Pieriae tenero sub pectore curae
  72. et pudor et docti legem sibi dicere mores;
  73. tunc hilaris probitas et frons tranquilla nitorque
  74. luxuriae confine tenens pietasque per omnes
  75. dispensata modos; aequaevo cedere fratri
  76. mirarique patrem miseraeque ignoscere matri,
  77. admonuit fortuna domus, tibine illa nefanda
  78. pocula letalesque manu componere sucos
  79. evaluit, qui voce potes praevertere morsus
  80. serpentum atque omnes vultu placare novercas?
  81. infestare libet manes meritoque precatu
  82. pacem auferre rogis; sed te. puer optime, cerno
  83. flectentem visus [*]() et talia dicta parantem:
  84. ‘parce, precor, cineri: fatum illud et ira nocentum
  85. Parcarum crimenque dei, mortalia quisquis
  86. pectora sero videt nec primo in limine sistit
  87. conatus scelerum atque animos infanda parantes.
  88. excidat illa dies aevo nec postera credant
  89. saecula! nos certe taceamus et obruta multa
  90. nocte tegi propriae patiamur crimina gentis.
  91. exegit poenas, hominum cui cura suorum,
  92. quo Pietas auctore redit terrasque revisit,
  93. quem timet omne nefas, satis haec lacrimandaque nobis
  94. ultio, quin saevas utinam exorare liceret
    95. [*](visus Postgate: iustis M. )
  95. Eumenidas timidaeque avertere Cerberon umbrae
  96. immemoremque tuis citius dare manibus amnem.’
  97. Macte animo, iuvenis! sed crescunt crimina matris,
  98. nec tantum pietas, sed protinus ardua virtus
  99. affectata tibi. nuper cum forte sodalis
  100. immeritae falso palleret crimine famae
  101. erigeretque forum succinctaque iudice multo
  102. surgeret et castum vibraret Iulia fulmen:
  103. tu. quamquam non ante forum legesque severas
  104. passus, sed tacita studiorum occultus in umbra,
  105. defensare metus adversaque tela subisti
  106. pellere, inermis adhuc et tiro. paventis amici,
  107. haud umquam tales aspexit Romulus annos
  108. Dardaniusque senex medii bellare togata
  109. strage fori. stupuere patres temptamina tanta
  110. conatusque tuos, nec te reus ipse timebat.[*]()
  111. par vigor et membris, promptaeque ad fortia vires
  112. sufficiunt animo atque ingentia iussa sequuntur
  113. ipse ego te nuper Tiberino in litore vidi,
  114. qua Tyrrhena vadis Laurentibus aestuat unda,
  115. tendentem cursus vexantemque ilia nuda
  116. calce ferocis equi, vultu dextraque minacem:
  117. —si qua fides dictis, stupui armatumque [*]() putavi—:
  118. Gaetulo sic pulcher equo Troianaque quassans
  119. tela novercales ibat venator in agros
    120. [*](nec te reus ipse timebat M: some edd. mark a lacuna after reus: de te, pro te edd., nec tunc Leo: se tenebat conj. Pliillimore. )[*](armatumque M: Martemque Markland. be dealt with under the Lex Iulia de maritandis ordinibus. (" nec reus ipse= et ipse is qui non erat reus "). I do not, )
  120. Ascanius miseramque patri flagrabat Elissam;
  121. Troilus haud aliter gyro leviore minantes
  122. eludebat equos aut quem de turribus altis
  123. Arcadas Ogygio versantem in pulvere metas
  124. spectabant Tyriae non torvo lumine matres.
  125. Ergo age iam [*]() magno—ducis indulgentia pulsat
  126. certaque dat votis hilaris vestigia frater—
  127. surge animo et fortes castrorum concipe curas,
  128. monstrabunt acies Mavors Actaeaque virgo,
  129. flectere Castor equos, umeris quatere arma Quirinus,
  130. qui tibi tam tenero permisit plaudere collo
  131. nubigenas clipeos intactaque caedibus arma.
  132. Quasnam igitur terras, quem Caesaris ibis in orbem?
  133. Arctoosne amnes et Rheni fracta natabis
  134. flumina an aestiferis Libyae sudabis in arvis?
  135. an iuga Pannoniae mutatoresque domorum
  136. Sauromatas quaties? an te septenus habebit
  137. Hister et umbroso circumflua coniuge Peuce?
  138. an Solymum cinerem palmetaque capta subibis
  139. non sibi felices silvas portentis Idymes?
  140. quod si te magno tellus frenata parenti
  141. accipiat, quantum ferus exsultabit Araxes!
  142. quanta Caledonios attollet gloria campos!
  143. cum tibi longaevus referet trucis incola terrae:
  144. ‘hic suetus dare iura parens, hoc caespite turmas
    145. [*](iam Phillimore: nam M; punctuation Vollmer's. )
  145. adfari; late [*]() speculas [*]() castellaque longe
  146. —aspicis?—ille dedit cinxitque haec moenia fossa;
  147. belligeris haec dona deis, haec tela dicavit
  148. —cernis adhuc titulos—; hunc ipse vocantibus armis
  149. induit, hunc regi rapuit thoraca Britanno.’
  150. qualiter in Teucros victricia bella paranti
  151. ignotum Pyrrho Phoenix narrabat Achillem.
  152. Felix, qui viridi fidens, Optate, iuventa
  153. durabis quaecumque vias vallumque subibis,
  154. forsan et ipse latus—sic numina principis adsint—
  155. cinctus et unanimi comes indefessus amici,
  156. quo Pylades ex more pius, quo Dardana gessit
  157. bella Menoetiades. quippe haec concordia vobis,
  158. hic amor est duretque precor! nos fortior aetas
  159. iam fugit; hinc votis animum precibusque iuvabo,
  160. et mihi! sed questus solitos si forte ciebo
  161. et mea Romulei venient ad carmina patres,
  162. tu deeris. Crispine, mihi, cuneosque per omnes
  163. te meus absentem circumspectabit Achilles,
  164. sed venies melior—vatum non irrita currunt
  165. omina—. quique aquilas tibi nunc et castra recludit,
  166. idem omnes perferre gradus cingique [*]() superbis
  167. fascibus et patrias dabit insedisse curules.
  168. Sed quis ab excelsis Troianae collibus Albae,
    169. [*](late Waller: vitae M, vicis, vigiles, Vetti, viden has etc. edd. )[*](speculas s: specula M. )[*](cingique Pol.: cingitque M. called " tribuni laticlavii," as compared with " tr. angusti-clavii," who were knights (Suet. Otho, 10). This rank and that of " praefectus alae (equitum) " were often given to sons of senators (Suet. Oct. 38). Hence "clari" in v. 1. 97. This would be the first step (i. 173) in the senatorial career. )
  169. unde suae iuxta prospectat moenia Romae
  170. proximus ille deus, Fama velocior intrat
  171. nuntius atque tuos implet, Crispine, penates?
  172. dicebam certe: vatum non irrita currunt
  173. auguria, en! ingens reserat tibi limen honorum
  174. Caesar et Ausonii committit munia ferri.
  175. vade,[*]() puer, tantisque enixus suffice donis,
  176. felix, qui magno iam nunc sub praeside iuras
  177. cuique sacer primum tradit Germanicus ensem!
  178. non minus hoc, fortis quam si tibi panderet ipse
  179. Bellipotens aquilas torvaque induceret ora
  180. casside, vade alacer maioraque disce mereri!
  1. Ipse malas vires et lamentabile carmen
  2. Elysio de fonte mihi pulsumque sinistrae
  3. da. genitor praedoete, lyrae. neque enim antra moveri
  4. Delia nec solitam fas est impellere Cirrham
  5. te sine. Corycia quicquid modo Phoebus in umbra,
  6. quicquid ab Ismariis monstrabat collibus Euhan,
  7. dedidici. fugere meos Parnasia crines
  8. vellera, funestamque hederis inrepere taxum
    9. [*](vade Pol.: unde M. )
  9. extimui trepidamque—nefas!—arescere laurum.
  10. certe ego, magnanimum qui facta attollere regum
  11. ibam altum spirans Martemque aequare canendo.
  12. quis sterili mea corda situ. quis Apolline merso
  13. frigida damnatae praeduxit nubila menti?
  14. stant circum attonitae vatem et nil dulce sonantes
  15. nec digitis nec voce deae. dux ipsa silenti
  16. fulta caput cithara, qualis post Orphea raptum
  17. astitit, Hebre, tibi, cernens iam surda ferarum
  18. agmina et immotos sublato carmine lucos.
  19. At tu seu membris emissus in ardua tendens
  20. fulgentesque plagas rerumque elementa recenses,
  21. quis deus, unde ignes, quae ducat semita solem,
  22. quae minuat Phoeben quaeque integrare latentem
  23. causa queat, notique modos extendis Arati,
  24. seu tu Lethaei secreto in gramine campi
  25. concilia heroum iuxta manesque beatos.
  26. Maeonium Ascraeumque senem, non segnior umbra
  27. accolis alternumque sonas et carmina misces:
  28. da vocem magno, pater, ingeniumque dolori,
  29. nam me ter relegens caelo [*]() terque ora retexens
  30. Luna videt residem nullaque Heliconide tristes
  31. solantem curas; tuus ut mihi vultibus ignis
  32. inrubuit cineremque oculis umentibus hausi,
  33. vilis honos studiis, vix haec in munera solvo
  34. primum animum, tacitisque situm depellere curis [*]()
    35. [*](caelo M: caelum Heinsius. )[*](tacitis curis M: tactis chordis Polster. poem was written three months after his father's death; still in any case he must have kept it by him for a long while before publishing it—if indeed the publication was not posthumous. )
  35. nunc etiam labente manu nec lumine sicco
  36. ordior adclinis tumulo, quo molle quiescis
  37. iugera nostra tenens, ubi post Aeneia fata
  38. stellatus Latiis ingessit montibus Albam
  39. Ascanius, Phrygio dum pingues sanguine campos
  40. odit et infaustae regnum dotale novercae.
  41. hic ego te—nam Sicanii non mitius halat
  42. aura croci, dites nec si tibi rara Sabaei
  43. cinnama, odoratas nec Arabs decerpsit aristas—
  44. inferiis cumulande sacris, te [*]() carmine plango
  45. Pierio; sume o gemitus et vulnera nati
  46. et lacrimas, rari quas umquam habuere parentes.
  47. atque utinam fortuna mihi, dare manibus aras,
  48. par templis opus, aeriamque educere molem,
  49. Cyclopum scopulos ultra atque audacia saxa
  50. Pyramidum, et magno tumulum praetexere luco!
  51. illic et Siculi superassem dona sepulcri
  52. et Nemees lucum et Pelopis solemnia trunci.
  53. illic Oebalio non finderet aera disco
  54. Graiorum vis nuda [*]() virum, non arva rigaret
  55. sudor equum aut putri sonitum daret ungula fossa;
  56. sed Phoebi simplex chorus, et frondentia vatum
  57. praemia laudato, genitor, tibi rite ligarem.[*]()
  58. ipse madens oculis, umbrarum animaeque sacerdos,
    59. [*](inferiis cumulande sacris te Phillimore: inferni cum laudae laci M: inferiis eum laude datis et Krohn: inserui cum laude loci Doni., te conj. Markland. )[*](nuda s: unda M: uncta Polster. )[*](ligarem M: dicarem s, litarent Ellis. ecce levis summo de vertice visus Iuli fundere lumen apex, etc. )
  59. praecinerem gemitum, cui te nec Cerberus omni
  60. ore nec Orpheae quirent avertere leges.
  61. atque ibi me [*]() moresque tuos et facta canentem
  62. fors et magniloquo non posthabuisset Homero,
  63. tenderet et torvo pietas aequare Maroni.
  64. Cur magis incessat superos et aena sororum
  65. stamina, quae tepido genetrix super aggere nati
  66. orba sedet vel quae primaevi coniugis ignem
  67. aspicit obstantesque manus turbamque tenentem
  68. vincit in ardentem, liceat, moritura [*]() maritum?
  69. maior et his forsan superos et Tartara pulsem [*]()
  70. invidia: externis etiam miserabile visu
  71. funus eat.[*]() sed nec modo se Natura dolenti
  72. nec [*]() Pietas in iusta [*]() dedit; mihi limine primo
  73. fatorum et viridi, genitor, ceu raptus ab aevo
  74. Tartara dura subis. nec enim Marathonia virgo
  75. parcius exstinctum saevorum crimine agrestum
  76. fleverit Icarium, Phrygia quam turre cadentem
  77. Astyanacta parens, laqueo quin illa supremo
    78. [*](ibi me Heinsius: tibi M. )[*](moritura M: modo itura Schrader, ruitura Heinsius. )[*](maior et his pulsem Krohn: aliis M: at his Baehrens: ais Vollmer: ab his Phillimore, who reads pulset. )[*](invidia: . . eat. edd.: invidia? eat? Phillimore. )[*](nec M: sed Phillimore, bracketing nec modo to dedit. )[*](in iusta Boxhorn: iniusta edd. his father is as one untimely dead, and that therefore this bitterness is added to the grief felt by natural affection; Erigone is an example of the same thing. She bewailed her )
  78. inclusit gemitus: at te post funera magni
  79. Hectoris Haemonio pudor est servisse marito.
  80. Non ego, quas fati certus sibi morte canora
  81. inferias praemittit olor nec rupe quod atra
  82. Tyrrhenae volucres nautis praedulce minantur,
  83. in patrios adhibebo rogos: non murmure trunco
  84. quod gemit et durae queritur Philomela sorori:
  85. nota nimis vati. quis non in funere cunctos
  86. Heliadum ramos lacrimosaque germina dixit
  87. et Phrygium silicem atque ausum contraria Phoebo
  88. carmina nec fida [*]() gavisam Pallada buxo?
  89. te Pietas oblita virum revocataque caelo
  90. Iustitia et gemina plangat Facundia lingua
  91. et Pallas doctique cohors Heliconia Phoebi,
  92. quis labor Aonios seno pede ducere cantus [*]()
  93. et quibus Arcadia carmen testudine mensis
  94. cura lyrae [*]() nomenque fuit quosque orbe sub omni
  95. ardua septena numerat Sapientia fama,
  96. qui furias regumque domos aversaque caelo
  97. sidera terrifico super intonuere cothurno,
  98. et quis lasciva vires tenuare Thalia
    99. [*](fida M: foeda Heinsius: bifida Phillimore. )[*](cantus Barth: campos M: currere campos Heinsius. )[*](cura lyrae Gronovius: cydalibem M. slave of Neoptolemus, son of Achilles after the death of her husband. Hector. was therefore glad when it betrayed Marsyas. The other )
  99. dulce vel heroos gressu truncare tenores.[*]()
  100. omnia namque animo complexus et omnibus auctor [*]()
  101. qua fandi vis lata patet, sive orsa libebat
  102. Aoniis vincire modis seu voce soluta
  103. spargere et effreno nimbos aequare profatu.
  104. Exsere semirutos subito de pulvere vultus,
  105. Parthenope, crinemque adflato monte sepultum
  106. pone super tumulos et magni funus alumni,
  107. quo non Munichiae [*]() quicquam praestantius arces
  108. doctaque Cyrene Sparteve animosa creavit.
  109. si tu stirpe vacans famaeque [*]() obscura iaceres
  110. nil gentile tenens, illo te eive probabas
  111. Graiam atque Euboico maiorum sanguine duci.
  112. ille [*]() tuis totiens praestabat [*]() tempora sertis,
  113. cum stata laudato caneret quinquennia versu
  114. ora supergressus Pylii senis [*]() oraque regis
  115. Dulichii specieque comam subnexus utraque.[*]()
  116. non tibi deformes obscuri sanguinis ortus
  117. nec sine luce genus (quamquam fortuna parentum
  118. artior expensis [*]()): etenim te divite ritu
    119. [*](tenores Dom.: leones Vollmer: labores, lepores, etc. edd. )[*](auctor Poni.: utor M. )[*](Munichiae Pol.: moniciae M: Monichiae Heinsius: Monychiae Postgate. )[*](vacans famaeque Baehrens: vetas famaeque M: nefas famaque Phillimore: vetus Poni. )[*](ille M: illa Postgate. )[*](praestabat Klter: prestat sed M: praestant se Vollmer. )[*](senis s: gregis M, Klotz, Vollmer: regis Pylii conj. Postgate. )[*](specieque utraque Poni.: speciemque utroque M, Vollmer, Klotz. )[*](expensis Avantius: extensis M. )
  119. ponere purpureos Infantia legit [*]() amictus
  120. stirpis honore datos et nobile pectoris aurum.
  121. protinus exorto dextrum risere sorores
  122. Aonides, puerique chelyn summisit et ora
  123. imbuit amne sacro iam tum mihi blandus Apollo.
  124. nec simplex patriae decus, et natalis origo
  125. pendet ab [*]() ambiguo geminae certamine terrae.
  126. te de gente suum Latiis ascita colonis
  127. Graia refert Hyele,[*]() gravidus [*]() qua puppe magister
  128. excidit et mediis miser evigilavit in undis;
  129. maior at inde suum longo probat ordine vitae
  130. Parthenope ---[*]() Maeoniden aliaeque aliis natalibus urbes
  131. diripiunt cunctaeque probant; non omnibus ille
  132. verus, alit victos immanis gloria falsi.
  133. atque ibi dum profers annos vitamque sanitas,
  134. protinus ad patrii raperis certamina lustri
  135. vix implenda viris, laudum festinus et audax [*]()
  136. ingenii, stupuit primaeva ad carmina plebes
  137. Euboea et natis te monstravere parentes.
  138. inde frequens pugnae nulloque ingloria sacro
  139. vox tua: non totiens victorem Castora gyro
  140. nec fratrem caestu virides plausere [*]() Therapnae.
    141. [*](legit M: adegit Dom. )[*]( ab Barth: et M. )[*](Hyele Heinsius: sele M: Velie s . )[*](gravidus Ellis: gravis M: Graius s. )[*](Lacuna recognized here by Markland, as there is no mention of Parthenope; no lacuna in MSS. )[*](festinus et audax Lipsius: festina sed ut dux M. )[*](plausere Doni.: clausero M. )
  141. sin [*]() pronum vicisse domi: quid Achaea mereri
  142. praemia nunc ramis Phoebi nunc gramine Lernae
  143. nunc Athamantea protectum tempora pinu,
  144. cum totiens lassata tamen nusquam avia frondes
  145. abstulit aut alium tetigit Victoria crinem?
  146. Hinc tibi vota patrum credi generosaque pubes
  147. te monitore regi, mores et faeta priorum
  148. discere, quis casus Troiae, quam tardus Ulixes,
  149. quantus equos pugnasque virum decurrere versu
  150. Maeonides quantumque pios ditarit agrestes
  151. Aseraeus Siculusque senex, qua lege recurrat
  152. Pindarieae vox flexa lyrae volucrumque precator
  153. Ibyeus [*]() et tetricis Alcman cantatus Amyclis
  154. Stesichorusque ferox saltusque ingressa viriles
  155. non formidata temeraria Leueade [*]() Sappho,
  156. quosque alios dignata chelys. tu pandere doctus
  157. carmina Battiadae latebrasque Lycophronis arti [*]()
  158. Sophronaque implicitum tenuisque arcana Corinnae.
  159. sed quid parva loquor? tu par adsuetus Homero
  160. ferre iugum senosque pedes aequare solutis
  161. versibus et numquam passu breviore relinqui,
  162. quid mirum, patria si te petiere relicta,
  163. quos Lucanus ager, rigidi quos iugera Dauni,
  164. quos Veneri plorata domus neglectaque tellus
    165. [*](sin M: sit Doni. )[*](Ibycus Pol.: Obsicus M. )[*](Leucade Pol. (from some commentator unknown): calchide M. )[*](arti Baehrens: ari M: atri s. parsley at Nemea, the pine-branch at Isthmus (Athamas was the father of Palaemon, who with his mother Ino was worshipped there; Lerna is in the neighbourhood of Nemea). some robbers who had ill-treated him. )
  165. Alcidae vel quos e vertice Surrentino
  166. mittit Tyrrheni speculatrix virgo profundi,
  167. quos propiore sinu lituo remoque notatus
  168. collis et Ausonii pridem laris hospita Cyme
  169. quosque Dicarchei portus Baianaque mittunt
  170. litora, qua mediis alte permixtus [*]() anhelat
  171. ignis aquis et operta domos incendia servant?
  172. sic ad Avernales scopulos et opaca Sibyllae
  173. antra rogaturae veniebant undique gentes;
  174. illa minas divum Parcarumque acta canebat
  175. quamvis decepto vates non irrita Phoebo.
  176. mox et Romuleam stirpem proceresque futuros
  177. instruis inque patrum vestigia ducere perstas.
  178. sub te Dardanius facis explorator opertae,
  179. qui Diomedei celat penetralia furti,
  180. crevit et inde sacrum didicit puer; arma probator [*]()
  181. monstrasti Saliis [*]() praesagumque aethera certi [*]()
  182. auguribus; cui Chalcidicum fas volvere carmen,
  183. cur Phrygii lateat coma flaminis, et tua multum
  184. verbera succincti formidavere Luperci.
    185. [*](permixtus s: permissus M. )[*](probator Ellis: probatur M: probatus Vollmer: probatis Baehrens. )[*](monstrasti Saliis Lipsius: monstrastis aliis M. )[*](certi Vollmer: certis M. Surrentum with the promontory of Minerva, Cape Misenum. chose to ask (i.e., as many years as there were grains in a handful of dust). )
  185. Et nunc ex illo forsan grege gentibus alter
  186. iura dat Eois, alter compescit Hiberas,
  187. alter Achaemenium secludit Zeugmate Persen,
  188. hi dites Asiae populos, hi Pontica frenant,
  189. hi fora pacificis emendant fascibus, illi
  190. castra pia statione tenent: tu laudis origo.
  191. non tibi certassent iuvenilia fingere corda
  192. Nestor et indomiti Phoenix moderator alumni
  193. quique tubas acres lituosque audire volentem
  194. Aeciden alio frangebat carmine Chiron.
  195. Talia dum celebras, subitam civilis Erinys
  196. Tarpeio de monte facem Phlegraeaque movit
  197. proelia, sacrilegis lucent Capitolia taedis,[*]()
  198. et Senonum furias Latiae sumpsere cohortes,
  199. vix requies flammae necdum rogus ille deorum
  200. siderat, excisis cum tu solacia templis
  201. impiger et multum facibus velocior ipsis
  202. conciliis ore pio captivaque fulmina defies,
  203. mirantur Latii proceres ultorque deorum
  204. Caesar, et e medio divum pater annuit igni.
  205. iamque et flere pio Vesuvina incendia cantu
  206. mens erat et gemitum patriis impendere damnis,
  207. cum pater exemptum terris ad sidera montem
  208. sustulit et late miseras deiecit in urbes.
  209. Me quoque vocales lucos Boeotaque [*]() tempe
    210. [*](taedis s: rhedis M. )[*](Boeotaque Baehrens: biota- or luotaque M: Inoaque etc. edd. )
  210. pulsantem, cum stirpe tua descendere dixi,
  211. admisere deae: nec enim mihi sidera tantum
  212. aequoraque et terras, quae mos debere parenti,
  213. sed decus hoc quodcumque lyrae primusque dedisti
  214. non vulgare loqui et famam sperare sepulcro.
  215. qualis cras. Latios quotiens ego carmine patres
  216. mulcerem felixque tui spectator adesses
  217. muneris! heu quali confusus gaudia fletu
  218. vota piosque metus inter laetumque pudorem!
  219. quam tuus ille dies. quam non mihi gloria maior!
  220. talis Olympiaca iuvenem cum spectat harena
  221. qui genuit, plus ipse ferit, plus corde sub alto
  222. caeditur; attendunt cunei, spectatur Achaeis [*]()
  223. ille magis, crebro dum lumina pulveris haustu
  224. obruit et prensa vovet exspirare corona.
  225. ei mihi quod tantum patrias ego vertice frondes
  226. solaque Chalcidicae Cerealia dona coronae
  227. te sub teste tuli! qualem te Dardanus Albae
  228. vix cepisset ager, si per me serta tulisses
  229. Caesarea donata manu! quod subdere robur
  230. illa dies, quantum potuit dempsisse senectae!
  231. nam quod me mixta quercus non pressit oliva,
  232. et fugit speratus honos: quam [*]() dulce parentis
  233. invia [*]() Tarpei caperes! te nostra magistro
  234. Thebais urgebat priscorum exordia vatum;
  235. tu cantus stimulare meos, tu pandere facta
    236. [*](Achaeis Imhof: achates M: Acestes Dom. )[*](quam Baehrens: qua M. )[*](invia Ellis: invida M. Naples; for "patrias" cf. note on iv. 8. 45. not joined to the olive-wreath of the Alban contest, see note )
  236. heroum bellique modos positusque locorum
  237. monstrabas. labat incerto mihi limite cursus
  238. te sine et orbatae caligant vela carinae.
  239. nec solum larga memet pietate fovebas:
  240. talis et in thalamos, una tibi cognita taeda
  241. conubia, unus amor. certe seiungere matrem
  242. iam gelidis nequeo bustis: te sentit habetque,
  243. te videt et tumulos ortuque obituque salutat,
  244. ut Pharios aliae ficta pietate dolores
  245. Mygdoniosque colunt et non sua funera plorant.
  246. Quid referam expositos servato pondere mores?
  247. quae pietas, quam vile lucrum, quae cura pudoris,
  248. quantus amor recti? rursumque, ubi dulce remitti,
  249. gratia quae dictis? animo quam nulla senectus?
  250. his tibi pro meritis famam laudesque benignas
  251. iudex [*]() cura deum nulloque e vulnere tristem
  252. concessit, raperis. genitor, non indigus aevi,
  253. non nimius, trinisque decem quinquennia lustris
  254. iuncta ferens, sed me pietas numerare dolorque
  255. non sinit, o Pylias aevi transcendere metas
  256. et Teucros aequare senes, o digne videre
  257. me similem! sed nec leti tibi ianua tristis:
  258. quippe leves causae, nec segnis labe senili
  259. exitus instanti praemisit membra sepulcro,
  260. sed te torpor iners et mors imitata quietem
  261. explicuit falsoque tulit sub Tartara somno,
  262. quos ego tunc gemitus.—comitum manus anxia
  263. vidit, vidit et exemplum genetrix gavisaque novit—
    264. [*](iudex M: vindex Aldine. )
  264. quae lamenta tuli! veniam concedite, manes,
  265. fas dixisse, pater: non tu mihi plura dedisses.
  266. felix ille patrem vacuis circumdedit ulnis:
  267. vellet et Elysia quamvis in sede locatum
  268. abripere et Danaas iterum portare per umbras;
  269. temptantem et vivos molitum in Tartara gressus
  270. detulit infernae vates longaeva Dianae;
  271. sic chelyn Odrysiam pigro transmisit Averno
  272. causa minor, sic Thessalicis Admetus in oris:
  273. si lux [*]() una retro Phylaceida rettulit umbram,
  274. cur nihil exoret, genitor, chelys aut tua manes
  275. aut mea? fas mihi sic patrios contingere vultus,
  276. fas iunxisse manus, et lex quaecumque sequatur.
  277. At vos, umbrarum reges Ennaeaque [*]() Iuno,
  278. si laudanda precor, taedas auferte comasque
  279. Eumenidum; nullo sonet asper ianitor ore,
  280. Centauros Hydraeque greges Scyllaeaque monstra
  281. aversae celent valles, umbramque senilem
  282. invitet ripis, discussa plebe, supremus
  283. vector et in media componat molliter alga.
  284. ite, pii manes Graiumque examina vatum,
  285. inlustremque animam Lethaeis spargite sertis
  286. et monstrate nemus, quo nulla inrupit Erinys.
  287. in quo falsa dies caeloque simillimus aer.
  288. inde tamen venias, melior qua porta malignum
  289. cornea vincit ebur, somnique in imagine monstra,
    290. [*](si lux Heinsius: silua M: sic lux Vollmer. Lacuna before this line acc. to Postgate. )[*](Ennaeaque Gronovius: aecneaque D: Aetnaeaque Pol. the darkness of the night when the Greeks took Troy; he embraced his phantom in the underworld. )
  290. quae solitus, sic sacra Numae ritusque colendos
  291. mitis Aricino dictabat nympha sub antro,
  292. Scipio sic plenos Latio Iove ducere somnos
  293. creditur Ausoniis, sic [*]() non sine Apolline Sylla
  1. Crimine quo merui, iuvenis placidissime divum,
  2. quove errore miser, donis ut solus egerem,
  3. Somne, tuis? tacet omne pecus volucresque feraeque
  4. et simulant fessos curvata cacumina somnos,
  5. nec trucibus fluviis idem sonus; occidit horror
  6. aequoris, et terris maria adclinata quiescunt.
  7. septima iam rediens Phoebe mihi respicit aegras
  8. stare genas; totidem Oetaeae Paphiaeque revisunt [*]()
  9. lampades et totiens nostros Tithonia questus
  10. praeterit et gelido spargit miserata flagello.
  11. unde ego sufficiam? non si mihi lumina mille,
  12. quae sacer alterna tantum statione tenebat
  13. Argus et haud umquam vigilabat corpore toto.
  14. at nunc heu! si aliquis longa sub nocte puellae
  15. brachia nexa tenens ultro te, Somne. repellit,
  16. inde veni nec te totas infundere pennas
  17. luminibus compello meis—hoc turba precetur
  18. laetior—: extremo me tange cacumine virgae,
  19. sufficit, aut leviter suspenso poplite transi.
    20. [*](sic Sudhaus: nec M. )[*](revisunt Poni.: revisent M: renident Baehrens. )
  1. Me miserum! neque enim verbis solemnibus ulla
  2. incipiam nunc [*]() Castaliae vocalibus undis
  3. invisus Phoeboque gravis, quae vestra, sorores,
  4. orgia, Pieriae, quas incestavimus aras?
  5. dicite, post poenam liceat commissa fateri.
  6. numquid inaccesso posui vestigia lueo?
  7. num vetito de fonte bibi? quae culpa, quis error
  8. quem luimus tantus [*]()? morientibus ecce lacertis
  9. viscera nostra tenens animamque avellitur infans,
  10. non de stirpe quidem nec qui mea nomina ferret
  11. oraque; non fueram genitor, sed cernite fletus
  12. liventesque genas et credite planetibus orbi:
  13. orbus ego. huc patres et aperto pectore matres
  14. conveniant; cineremque oculis et crimina ferto,
  15. si qua sub uberibus plenis ad funera natos
  16. ipsa gradu labente tulit madidumque cecidit
  17. pectus et ardentes restinxit lacte favillas.[*]()
  18. quisquis adhuc tenerae signatum flore iuventae
  19. immersit cineri iuvenem primaque iacentis
  20. serpere crudeles vidit lanugine flammas,