Silvae

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volume 1. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. nil mutas, sed idem mihi rependis.
  2. quid si, cum bene mane semicrudus
  3. inlatam [*]() tibi dixero salutem,
  4. et tu me vicibus domi salutes?
  5. aut, cum me dape iuveris opima,
  6. exspectes similes et ipse cenas?
  7. irascor tibi, Grype. sed valebis;
  8. tantum ne mihi, quo soles lepore,
  9. et nunc hendecasyllabos remittas.
    10. [*](lenes Heinsius: leves M. )[*](cultellum s: cutellum M: scutellum Slater. )[*](inlatam M: inlotam Seriverius. )
  1. Omnibus affectibus prosequenda sunt bona exempla, cum publice prosint. Pietas, quam Priscillae tuae praestas, et morum tuorum pars et nulli non conciliare te, praecipue marito, potest. Uxorem enim vivam amare voluptas est, defunctam religio. Ego tamen huic operi non ut unus e turba nec tantum quasi officiosus adsilui. Amavit enim uxorem meam Priscilla et amando fecit mihi illam probatiorem; post hoc ingratus sum, si lacrimas tuas transeo. Praeterea latus omne divinae domus semper demereri pro mea mediocritate conitor. Nam qui bona fide deos colit, amat et sacerdotes. Sed quamvis propiorem usum [*]() amicitiae tuae iampridem cuperem, mallem tamen nondum invenisse materiam.
    2. [*](usum Pol.: visum M. )
  1. Si manus aut similes docilis mihi fingere ceras
  2. aut ebur impressis aurumve animare figuris,
  3. hinc. Priscilla, tuo solacia grata marito
  4. conciperem. namque egregia pietate meretur,
  5. ut vel Apelleo vultus signata colore,
  6. Phidiaca vel nata manu reddare dolenti.
  7. sic auferre rogis umbram conatur et ingens
  8. certamen cum Morte gerit curasque fatigat
  9. artificum inque omni te quaerit amare metallo.
  10. sed mortalis honos, agilis quem dextra laborat.
  11. nos tibi. laudati iuvenis rarissima coniunx,
  12. longa nec obscurum finem latura perenni
  13. temptamus dare iusta lyra. modo dexter Apollo
  14. quique venit iuncto mihi semper Apolline Caesar
  15. annuat: haud alio melius condere sepulcro.
  16. Sera quidem tanto struitur medicina dolori,
  17. altera cum volucris Phoebi rota torqueat annum;
  18. sed cum plaga recens et adhuc in vulnere primo
  19. nigra [*]() domus, miseram quis tunc [*]() accessus ad aurem
  20. coniugis orbati? tunc flere et scindere vestes
  21. et famulos lassare greges et vincere planctus
  22. Fataque et iniustos rabidis pulsare querelis
  23. caelicolas solamen erat. licet ipse levandos
    24. [*](nigra M: aegra Heinsius. )[*](miseram quis tunc Phillimore: quaestu miseramque M: questu miseram qui Macnaghten: quis tum miserandam Adrian. )
  24. ad gemitus silvis comitatus et amnibus Orpheus
  25. adforet atque omnis pariter matertera vatem,
  26. omnis Apollineus tegeret Bacchique sacerdos:
  27. nil cantus, nil fila deis pallentis A verni
  28. Eumenidumque audita comis mulcere valerent:
  29. tantus in attonito regnabat pectore luctus!
  30. nunc etiam ad planctus refugit iam plana cicatrix,
  31. dum canimus, gravibusque oculis uxorius instat
  32. imber, habentne pios etiamnum haec lumina fletus?
  33. mira fides! citius genetrix Sipyleia fertur [*]()
  34. exhausisse genas, citius Tithonida maesti
  35. deficient rores aut exsatiata fatiscet
  36. mater Achilleis hiemes adfrangere bustis.
  37. macte animi! notat ista deus, qui flectit habenas
  38. orbis et humanos propior Iove digerit actus,
  39. maerentemque videt: lectique arcana ministri!
  40. hinc etiam documenta capit, quod diligis umbram
  41. et colis exsequias. hic est castissimus ardor,
  42. hic amor a domino meritus censore probari.
  43. Nec mirum, si vos collato pectore mixtos
  44. iunxit inabrupta Concordia longa catena,
  45. illa quidem nuptumque prior taedasque marito
  46. passa alio, sed te ceu virginitate iugatum
  47. visceribus totis animaque amplexa fovebat;
  48. qualiter aequaevo sociatam palmite vitem
  49. ulmus amat miscetque nemus ditemque precatur
  50. autumnum et caris gaudet redimita racemis.
    51. [*](Sipyleia fertur s: si pelea fertur Mi Sipylea feretur Heinsius. )
  51. laudantur proavis seu [*]() pulchrae munere formae,
  52. quae morum caruere bonis, falsoque [*]() potentes
  53. laudis egent verae: tibi quamquam et origo niteret
  54. et felix species multumque optanda maritis,
  55. ex te maior honos, unum novisse cubile,
  56. unum secretis agitare sub ossibus ignem,
  57. illum nec Phrygius vitiasset raptor amorem
  58. Dulichiive proci nec qui fraternus adulter
  59. casta Mycenaeo conubia polluit auro.
  60. si Babylonos opes, Lydae si pondera gazae
  61. Indorumque dares Serumque Arabumque potentes
  62. divitias, mallet eum paupertate pudiea
  63. intemerata mori vitamque rependere famae,
  64. nec frons triste rigens nimiusque in moribus horror,
  65. sed simplex hilarisque fides et mixta pudori
  66. gratia, quod si anceps metus ad maiora vocasset,
  67. illa vel armiferas pro coniuge laeta catervas
  68. fulmineosque ignes mediique pericula ponti
  69. exciperet, melius, quod non adversa probarunt,
  70. quae tibi cura tori. quantus pro coniuge pallor!
  71. sed meliore via dextros tua vota marito
  72. promeruere deos. dum nocte dieque fatigas
  73. numina, dum cunctis supplex advolveris aris
  74. et mitem genium domini praesentis adoras.
  75. audita es. venitque gradu Fortuna benigne
  76. vidit quippe pii iuvenis navamque quietem
  77. intactamque fidem succinctaque pectora curis
  78. et vigiles sensus et digna evolvere tantas
    79. [*](proavis seu s: proavi seu M (Imhof keeps this and reads munera); proavis aut Heinsius. )[*](falsoque M: falsaeque Heinsius. )
  79. sobria corda vices, vidit, qui cuncta suorum
  80. novit et inspectis ambit latus omne ministris.
  81. nec mirum: videt ille ortus obitusque, quid auster,[*]()
  82. quid boreas hibernus agat, ferrique togaeque [*]()
  83. consilia atque ipsam mentem probat, ille subactis [*]()
  84. molem immensam umeris et vix tractabile pondus [*]()
  85. imposuit—nec enim numerosior altera sacra
  86. cura domo—. magnum late dimittere in orbem
  87. Romulei mandata ducis viresque modosque
  88. imperii tractare manu; quae laurus ab arcto,
  89. quid vagus Euphrates,quid ripa binominis Histri,
  90. quid Rheni vexilla ferant, quantum ultimus orbis
  91. cesserit et refugo circumsona gurgite Thyle—
  92. omnia nam laetas pila attollentia frondes,
  93. nullaque famosa signatur lancea penna—
  94. praeterea, fidos dominus si dividat enses,
  95. pandere quis centum valeat frenare, maniplos
  96. inter missus eques,[*]() quis praecepisse cohorti,
  97. quem deceat clari praestantior ordo tribuni,
  98. quisnam frenigerae signum dare dignior alae;
  99. mille etiam praenosse vices, an merserit agros
    100. [*](auster s: arctos M. )[*](togaeque Poni.: rotagae M. )[*](subactis Arantius: iubatis M: probatis Krohn. )[*](pondus Arantius: tempus M. Phillimore suspects damage to archetype at the ends of these four lines. )[*](maniplos intermissus eques M: maniplis intermixtus equos Salmasius: maniplo intermissus eques Medvig. )
  100. Nilus, an imbrifero Libye sudaverit austro;
  101. cunctaque si numerem, non plura interprete virga
  102. nuntiat ex celsis ales Tegeaticus astris
  103. quaeque cadit liquidas Iunonia virgo per auras
  104. et picturato pluviam ligat aera gyro
  105. quaeque tuas laurus volucri, Germanice, cursu
  106. Fama vehit praegressa diem tardumque sub astris
  107. Arcada et in medio linquit Thaumantida caelo.
  108. Qualem te superi, Priscilla, hominesque benigno
  109. aspexere die, cum primum ingentibus actis
  110. admotus coniunx! vicisti gaudia paene [*]()
  111. ipsius, effuso dum pectore prona sacratos
  112. ante pedes avide domini tam magna merentis
  113. volvens. Aonio non sic in vertice gaudet,
  114. quam pater arcani praefecit hiatibus antri
  115. Delius, aut primi cui ius venerabile thyrsi
  116. Bacchus et attonitae tribuit vexilla catervae.
  117. nec tamen hinc mutata quies probitasve secundis
  118. intumuit: tenor idem animo moresque modesti
  119. fortuna crescente manent, fovet anxia curas
  120. coniugis hortaturque simul flectitque labores.
  121. ipsa dapes modicas et sobria pocula tradit,
  122. exemplumque ad erile monet; velut Apula coniunx
  123. agricolae parci vel sole infecta Sabina,
  124. quae videt emeriti iam prospectantibus astris
  125. tempus adesse viri, propere mensasque torosque
  126. instruit exspectatque sonum redeuntis aratri.
  127. parva loquor, tecum gelidas comes illa per arctos
  128. Sarmaticasque hiemes Histrumque et pallida Rheni
    129. [*](paene Burmann: cene M, certe Markland. )
  129. frigora, tecum omnes animo durata per aestus
  130. et, si castra darent, vellet gestare pharetras,
  131. vellet Amazonia latus intercludere pelta;
  132. dum te pulverea bellorum nube [*]() videret
  133. Caesarei prope fulmen equi divinaque tela
  134. vibrantem et magnae sparsum sudoribus hastae.
  135. Hactenus alma chelys. tempus nunc ponere frondes,
  136. Phoebe, tuas maestaque comam damnare cupresso.
  137. quisnam impacata consanguinitate ligavit
  138. Fortunam Invidiamque deus? quis iussit iniquas
  139. aeternum bellare deas? nullamne notabit
  140. illa domum, torvo quam non haec lumine Agat
  141. protinus et saeva proturbet gaudia dextra?
  142. florebant hilares inconcussique penates:
  143. nil maestum, quid enim, quamvis infida levisque,
  144. Caesare tam dextro posset Fortuna timeri?
  145. invenere viam liventia Fata, piumque
  146. intravit vis saeva larem, sic plena maligno
  147. adflantur vineta noto. sic alta senescit
  148. imbre seges nimio, rapidae sic obvia puppi
  149. invidet et velis adnubilat aura secundis,
  150. carpitur eximium Fato Priscilla decorem;
  151. qualiter alta comam silvarum gloria pinus
  152. seu Iovis igne malo seu iam radice soluta
  153. deficit et nulli spoliata remurmurat aurae,
  154. quid probitas aut casta fides, quid numina prosunt
  155. culta deum? furvae miseram circum undique leti
  156. vallavere plagae, tenduntur dura sororum
  157. licia et exacti superest pars ultima fili.
    158. [*](pulverea b. nube M: pulvereum Baehrens: in nube edd. )
  158. nil famuli coetus, nil ars operosa medentum
  159. auxiliata malis: comites tamen undique ficto
  160. spem simulant vultu, flentem notat illa maritum,
  161. ille modo infernae nequiquam flumina Lethes
  162. incorrupta rogat, nunc anxius omnibus aris
  163. inlacrimat signatque fores et pectore terget
  164. limina; nunc magni vocat exorabile numen
  165. Caesaris, heu durus fati tenor! estne quod illi
  166. non liceat? quantae poterant mortalibus annis
  167. accessisse morae, si tu, pater, omne teneres
  168. arbitrium? caeco gemeret Mors elusa barathro
  169. longius et vacuae posuissent stamina Parcae.
  170. Iamque cadunt vultus oculisque novissimus error
  171. obtunsaeque aures, nisi cum vox sola mariti
  172. noscitur; illum unum media de morte reversa
  173. mens videt, illum aegris circumdat fortiter ulnis
  174. immotas obversa genas, nec sole supremo
  175. lumina, sed dulci mavult satiare marito.
  176. tum sic unanimum moriens solatur amantem:
  177. ‘pars animae victura meae, cui linquere possim
  178. o utinam, quos dura mihi rapit Atropos, annos:
  179. parce, precor, lacrimis, saevo ne concute planctu
  180. pectora, nec crucia fugientem coniugis umbram.
  181. linquo equidem thalamos, salvo tamen ordine mortis,[*]()
  182. quod prior: exegi longa potiora senecta
  183. tempora; vidi omni pridem te flore nitentem,
  184. vidi altae propius propiusque accedere dextrae,
  185. non in te fatis, non iam caelestibus ullis
    186. [*](mortis s: mostis M: mestos Pol. (marg. note in Ex. Cors.): noctis Ed. Prin.: maestos Phillimore. )
  186. arbitrium: mecum ista fero. tu limite coepto
  187. tende libens sacrumque latus geniumque potentem
  188. inrequietus ama, nunc, quod cupis ipse iuberi,
  189. da Capitolinis aeternum sedibus aurum,
  190. quo niteat sacri centeno pondere vultus
  191. Caesaris et propriae signet cultricis amorem
  192. sic ego nec Furias nec deteriora videbo
  193. Tartara et Elysias felix admittar in oras.’
  194. haec dicit labens sociosque amplectitur artus
  195. haerentemque animam non tristis in ora mariti
  196. transtulit et cara pressit sua lumina dextra.
  197. At iuvenis magno flammatus pectora luctu
  198. nunc implet saevo viduos clamore penates,
  199. nunc ferrum laxare cupit, nunc ardua tendit
  200. in loca—vix retinent comites—. nunc ore ligato
  201. incubat amissae mersumque in corde dolorem
  202. saevus agit, qualis conspecta coniuge segnis [*]()
  203. Odrysius vates positis ad Strymona plectris
  204. obstupuit tristemque rogum sine carmine flevit,
  205. ille etiam erecte [*]() rupisset tempora vitae.
  206. ne tu Tartareum chaos incomitata subires,