Silvae

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volume 1. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. illic egregium formaque animisque videbis
  2. Marcellum et celso praesignem vertice nosces.
  3. cui primam solito vulgi de more salutem,
  4. mox inclusa modis haec reddere verba memento:
    5. [*](scandes s: sandes M: laudes conj. Phill, frondes Slater. )[*](regente s: gerente M. )[*]( vias M: via Vollmer. )
  5. ‘Iam terras volucremque polum fuga veris aquosi
  6. laxat et Icariis caelum latratibus urit;
  7. ardua iam densae rarescunt moenia Romae,
  8. hos Praeneste sacrum, nemus hos glaciale Dianae,
  9. Algidus aut horrens aut Tuscula protegit umbra,
  10. Tiburis hi lucos Anienaque [*]() frigora captant.
  11. te quoque clamosae quaenam plaga mitior urbi
  12. subtrahit? aestivos quo decipis aere soles?
  13. quid? tuus ante omnis, tua cura potissima, Gallus,
  14. nec non noster amor—dubium morumne probandus
  15. ingeniine bonis—Latiis aestivat in oris
  16. anne metalliferae repetit iam moenia Lunae
  17. Tyrrhenasque domos? quod si tibi proximus haeret,
  18. non ego nunc vestro procul a sermone recedo;
  19. certum est, inde sonus geminas mihi circuit aures,
  20. sed tu, dum nimio possessa Hyperione flagrat
  21. torva Cleonaei iuba sideris, exue curis
  22. pectus et assiduo temet furare labori,
  23. et sontes operit pharetras arcumque retendit
  24. Parthus et Eleis auriga laboribus actos
  25. Alpheo permulcet equos et nostra fatescit
  26. laxaturque chelys: vires instigat alitque
  27. tempestiva quies, maior post otia virtus!
  28. talis cantata Briseide venit Achilles
  29. acrior et positis erupit in Hectora plectris.
  30. te quoque flammabit tacite repetita parumper
  31. desidia et solitos [*]() novus exultabis in actus,
  32. certe iam Latiae non miscent iurgia leges,
    33. [*](Anienaque s: amenaque M. )[*](solitos s: solidos M and Vollmer. the dog, named Maera, belonged to Icarus, son of Oebalus, king of Sparta, and was made a star after its death. )
  33. et pacem piger annus habet messesque reversae
  34. dimisere forum, nec iam tibi turba reorum
  35. vestibulo querulique rogant exire clientes;
  36. cessat centeni moderatrix iudicis hasta,
  37. qua tibi sublimi iam nunc celeberrima fama
  38. eminet et iuvenis facundia praeterit annos.
  39. felix curarum, cui non Heliconia cordi
  40. serta nec imbelles Parnasi e vertice laurus,
  41. sed viget ingenium et magnos accinctus in usus
  42. fert animus quascumque vices: nos otia vitae
  43. solamur cantu ventosaque gaudia famae
  44. quaerimus, en egomet somnum et geniale secutus
  45. litus, ubi Ausonio se condidit hospita portu
  46. Parthenope, tenues ignavo pollice chordas
  47. pulso Maroneique sedens in margine templi
  48. sumo animum et magni tumidis adcanto magistri:
  49. at tu, si longi cursum dabit Atropos aevi,
  50. —detque, precor, Latiique ducis sic numina pergant,
  51. quem tibi posthabito studium est coluisse Tonante,
  52. quique tuos alio subtexit munere fasces
  53. et spatia obliquae mandat renovare Latinae!—
  54. forsitan Ausonias ibis frenare cohortes
  55. aut Rheni populos aut nigrae litora Thyles
  56. aut Histrum servare datur metuendaque portae
  57. limina Caspiacae. nec enim tibi sola potentis
  58. eloquii virtus: sunt membra accommoda bellis
  59. quique gravem tarde [*]() subeant thoraca lacerti:
  60. seu campo pedes ire pares, est agmina supra
  61. nutaturus apex; seu frena sonantia flectes,
  62. serviet asper equus, nos facta aliena canendo
  63. vergimur in senium: propriis tu pulcher in armis
  64. ipse canenda geres parvoque exempla parabis
  65. magna Getae, dignos quem iam nunc belliger actus
  66. poscit avus praestatque [*]() domi novisse triumphos,
  67. surge, agedum, iuvenemque, puer, deprende parentem,
  68. stemmate materno felix, virtute paterna.
  69. iam te blanda sinu Tyrio sibi Gloria [*]() felix
  70. educat et cunctas gaudet spondere curules.’—
  71. Haec ego Chalcidicis ad te, Marcelle, sonabam
  72. litoribus, fractas ubi Vesvius erigit iras,
  73. aemula Trinacriis volvens incendia flammis.
  74. mira fides! credetne virum ventura propago,
  75. cum segetes iterum, cum iam haec deserta virebunt,
  76. infra urbes populosque premi proavitaque fato [*]()
  77. rura abiisse pari [*]()? necdum letale minari
  78. cessat apex. procul ista tuo sint fata Teati
  79. nec Marrucinos agat haec insania montes.
  80. Nunc si forte meis quae sint exordia musis
  81. scire petis, iam Sidonios emensa labores
  82. Thebais optato collegit carbasa portu
  83. Parnasique iugis silvaque Heliconide festis
    84. [*](tarde M: subeant arte O. Mueller: artandi conj. Phillimore. )[*](avus praestatque M (avos prestatque): perstatque Peyrared and Vollmer: avo spernitque Phillimore. )[*](gloria M: curia Markland. )[*](fato Slater: toto M: tosto Vollmer: tota Grasberger. )[*](pari Slater: mari M. )
  84. tura dedit flammis et virginis exta iuvencae
  85. votiferaque meas suspendit ab arbore vittas.
  86. nunc vacuos crines alio subit infula nexu:
  87. Troia quidem magnusque mihi temptatur Achilles,
  88. sed vocat arcitenens alio pater armaque monstrat
  89. Ausonii maiora ducis, trahit impetus illo
  90. iam pridem retrahitque timor, stabuntne sub illa
  91. mole umeri an magno vincetur pondere cervix?
  92. dic, Marcelle, feram? fluctus an sueta minores
  93. nosse ratis nondum Ioniis credenda periclis?
  94. Iamque vale et penitus voti tibi vatis honorem [*]()
  95. corde exire veta; nec enim Tirynthius almae [*]()
  96. parens [*]() amicitiae; cedet tibi gloria fidi
  97. Theseos, et lacerum qui circa moenia Troiae
  98. Priamiden caeso solacia traxit amico.
  1. Parvi beatus ruris honoribus,
  2. qua prisca Teucros Alba colit lares,
  3. fortem atque facundum Severum
  4. non solitis fidibus saluto.
    5. [*](honorem M: amorem Dom. )[*](Lacinia, are. to most edd., after Tirynthius: Vollmer makes al. pec. am. in apposition, cf. Mart. ix. 14. 2, and explains by ellipse of te superat: others rear! tibi notius, retinentius. )[*]( parcus Slater: pectus M. )
  5. iam trux ad Arctos Parrhasias hiems
  6. concessit altis obruta solibus,
  7. iam pontus ac tellus renident
  8. in Zephyros Aquilone fracto.[*]()
  9. nunc cuncta veris [*]() frondibus annuis
  10. crinitur arbos, nunc volucrum novi
  11. questus inexpertumque carmen,
  12. quod tacita statuere [*]() bruma.
  13. nos parca tellus pervigil et focus
  14. culmenque multo lumine sordidum
  15. solantur exemptusque testa
  16. qua modo ferbuerat Lyaeus.
  17. non mille balant lanigeri greges,
  18. nec vacca dulci mugit adultero,
  19. unique siquando canenti
  20. mutus ager domino reclamat.
  21. sed terra primis post patriam mihi
  22. dilecta curis: hic mea carmina
  23. regina bellorum virago
  24. Caesareo peramavit [*]() auro,
  25. cum tu sodalis dulce periculum
  26. conisus omni pectore tolleres,
  27. ut Castor ad cunctos tremebat
  28. Bebryciae strepitus harenae.
    29. [*](in Zephyros fracto Buecheler, Krohn: iam zephiros fractos M. )[*](veris M: veri Baehrens. Postgate punctuates after veris: se. sunt. )[*]( statuere M: tacuere conj. Phillimore. )[*]( peramavit M: decoravit Markland: reparavit conj. Phillimore. )
  29. tene in remotis Syrtibus avia
  30. Leptis creavit? iam feret Indicas
  31. messes odoratisque rara
  32. cinnama praeripiet Sabaeis.
  33. quis non in omni vertice Romuli
  34. reptasse dulcem Septimium putet?
  35. quis fonte Iuturnae relictis
  36. uberibus neget esse pastum?
  37. nec mira virtus: protinus Ausonum
  38. portus vadosae nescius Africae
  39. intras adoptatusque Tuscis
  40. gurgitibus puer innatasti.
  41. hinc parvus inter pignora curiae
  42. contentus artae lumine purpurae
  43. crescis, sed immensos labores
  44. indole patricia secutus.
  45. non sermo Poenus, non habitus tibi,
  46. externa non mens: Italus, Italus,
  47. sunt Urbe Romanisque turmis,
  48. qui Libyam deceant alumni.
  49. est et frementi vox hilaris foro,
  50. venale sed non eloquium tibi;
  51. ensisque vagina quiescit,
  52. stringere ni iubeant amici.
  53. sed rura cordi saepius et quies,
  54. nunc in paternis sedibus et solo
  55. Veiente, nunc frondosa supra
  56. Hernica. nunc Curibus vetustis.
  57. hic plura pones vocibus et modis
  58. passu [*]() solutis, sed memor interim
  59. nostri verecundo latentem
  60. barbiton ingemina sub antro.
  1. Forte remittentem curas Phoeboque levatum
  2. pectora, cum patulis tererem vagus otia Saeptis
  3. iam moriente die, rapuit me cena benigni
  4. Vindicis, haec imos animi perlapsa recessus
  5. inconsumpta manet, neque enim ludibria ventris
  6. hausimus aut epulas diverso a sole petitas
  7. vinaque perpetuis aevo certantia fastis,
  8. a miseri, quos nosse iuvat quid Phasidis ales
  9. distet ab hiberna Rhodopes grue, quis magis anser
  10. exta ferat, cur Tuscus aper generosior Umbro,
  11. lubrica qua recubent conchylia mollius alga:
  12. nobis verus amor medioque Helicone petitus
    13. [*](passu Markland: passum M, passim s. )
  13. sermo hilaresque ioci brumalem absumere noctem
  14. suaserunt mollemque oculis expellere somnum,
  15. donec ab Elysiis prospexit sedibus alter
  16. Castor et hesternas risit Tithonia mensas.
  17. o bona nox iunctaque utinam Tirynthia luna!
  18. nox et Erythraeis Thetidis signanda lapidis
  19. et memoranda diu geniumque habitura perennem!
  20. mille ibi tunc species aerisque eborisque vetusti
  21. atque locuturas mentito corpore ceras
  22. edidici. quis namque oculis certaverit usquam
  23. Vindicis, artificum veteres agnoscere ductus
  24. et non inscriptis auctorem reddere signis?
  25. hic tibi quae docto multum vigilata Myroni
  26. aera, laboriferi vivant quae marmora caelo
  27. Praxitelis, quod ebur Pisaeo pollice rasum,
  28. quid Polyeliteis iussum spirare caminis,
  29. linea quae veterem longe fateatur Apellen,
  30. monstrabit: namque haec, quotiens chelyn exuit, illi
  31. desidia est, hic Aoniis amor avocat antris.
  32. Haec inter castae genius tutelaque mensae
  33. Amphitryoniades multo mea cepit amore
  34. pectora nec longo satiavit lumina visu:
  35. tantus honos operi finesque inclusa per artos [*]()
  36. maiestas! deus ille, deus! seseque videndum
  37. indulsit, Lysippe, tibi parvusque videri
  38. sentirique ingens! et eum mirabilis intra
    39. [*](finesque per artos s: finesque (tennesque, iuvenesque edd.) per artus M. days; Tithonia is the Dawn. of twice the usual length. )
  39. stet mensura pedem, tamen exclamare libebit,
  40. si visus per membra feres: ‘hoc pectore pressus
  41. vastator Nemees, haec exitiale ferebant
  42. robur et Argoos frangebant brachia remos.’
  43. a! spatio [*]() tam magna brevi mendacia formae!
  44. quis modus in dextra, quanta experientia docti
  45. artificis curis, pariter gestamina mensae
  46. fingere et ingentes animo versare colossos!
  47. tale nec Idaeis quicquam Telchines in antris
  48. nec stolidus Brontes nec, qui polit arma deorum,
  49. Lemnius exigua potuisset ludere massa.
  50. nec torva effigies epulisque aliena remissis,
  51. sed qualem parci domus admirata Molorchi
  52. aut Aleae lucis vidit Tegeaea sacerdos;
  53. qualis et Oetaeis emissus in astra favillis
  54. nectar adhuc torva laetus Iunone bibebat:
  55. sic mitis vultus, veluti de pectore gaudens,
  56. hortatur mensas, tenet haec marcentia fratris
  57. pocula, at haec clavae [*]() meminit manus; aspera sedis [*]()
  58. sustinet et cultum Nemeaeo tegmine saxum.
  59. Digna operi fortuna sacro. Pellaeus habebat
  60. regnator laetis numen venerabile mensis
  61. et comitem occasus secum portabat et ortus,
  62. praestabatque [*]() libens modo qua diademata dextra
    63. [*](a! spatio Baehrens: ac spatium M, hoc Pol., an Dom., nec Phillimore, spatio Dom. )[*](clavae Markland: levae M. )[*](sedis M(=sedes eice. to Vollmer). )[*](praestabatque 21: prensabatque Pol. caught by Hercules in the Argo through the breaking of his oar (see the Argonavtica of Valerius Flaccus, iii. 476).)
  63. abstulerat dederatque et magnas verterat urbes,
  64. semper ab hoc animos in crastina bella petebat,
  65. huic acies semper victor narrabat opimas,
  66. sive catenatos Bromio detraxerat Indos
  67. seu elusam magna Babylona refregerat hasta
  68. seu Pelopis terras libertatemque Pelasgam
  69. obruerat bello; magnoque ex agmine laudum
  70. fertur Thebanos tantum excusasse triumphos.
  71. ille etiam, magnos Fatis rumpentibus actus,
  72. cum trahere! letale merum, iam mortis opaca
  73. nube gravis vultus alios in numine caro
  74. aeraque supremis timuit sudantia mensis.
  75. Mox Nasamoniaeo decus admirabile regi
  76. possessum; fortique deo libavit honores
  77. semper atrox dextra periuroque ense superbus
  78. Hannibal. Italicae perfusum sanguine gentis
  79. diraque Romuleis portantem incendia tectis
  80. oderat, et cum epulas, et eum Lenaea dicaret
  81. dona. deus castris maerens comes ire nefandis,
  82. praecipue cum sacrilega face miscuit arces
  83. ipsius immeritaeque domos ac templa Sagunti
  84. polluit et populis furias immisit honestas.
  85. Nec post Sidonii letum ducis aere potita
  86. egregio plebeia domus, convivia Syllae [*]()
  87. ornabat semper claros intrare penates
  88. adsuetum et felix dominorum stemmate signum.
  89. Nunc quoque, si mores humanaque pectora curae
  90. nosse deis: non aula quidem, Tirynthie, nec te
    91. [*](Syllae Dom.: sibillae M. )
  91. regius ambit honos, sed casta ignaraque culpae
  92. mens domini, cui prisca fides coeptaeque perenne
  93. foedus amicitiae, scit adhuc florente sub aevo
  94. par magnis Vestinus avis, quem nocte dieque
  95. spirat et in carae vivit complexibus umbrae.
  96. hic igitur tibi laeta quies, fortissime divum,
  97. Alcide, nec bella vides pugnasque feroces,
  98. sed chelyn et vittas et amantes carmina laurus.
  99. hic tibi solemni memorabit carmine, quantus
  100. Iliacas Geticasque domos quantusque nivalem
  101. Stymphalon quantusque iugis Erymanthon aquosis
  102. terrueris quem te pecoris possessor Hiberi,
  103. quem tulerit saevae Mareoticus arbiter arae.
  104. hic penetrata tibi spoliataque limina mortis
  105. concinet et flentes Libyae Scythiaeque puellas.
  106. nec te regnator Macetum nec barbarus umquam
  107. Hannibal aut saevi posset vox horrida Syllae
  108. his celebrare modis, certe tu, muneris auctor,
  109. non aliis malles oculis, Lysippe. probari.
  1. Iam diu lato satiata [*]() campo
  2. fortis heroos. Erato, labores
  3. differ atque ingens opus in minores
  4. contrahe gyros;
    5. [*](satiata s: sociata M: spatiata s, Phillimore, cf. Theb. ix. 213. )
  5. tuque, regnator lyricae cohortis,
  6. da novi paulum mihi iura plectri,
  7. si tuas cantu Latio sacravi,
  8. Pindare, Thebas:
  9. Maximo carmen tenuare tempto;
  10. nunc ab intonsa capienda myrto
  11. serta, nunc maior sitis et bibendus
  12. castior amnis.
  13. quando te dulci Latio remittent
  14. Dalmatae montes, ubi Dite viso
  15. pallidus fossor redit erutoque
  16. concolor auro?
  17. ecce me natum propiore terra
  18. non tamen portu retinent amoeno
  19. desides Baiae liticenve notus
  20. Hectoris armis.[*]()
  21. torpor est nostris sine te Camenis,
  22. tardius sueto venit ipse Thymbrae
  23. rector et primis meus ecce metis
  24. haeret Achilles.
  25. quippe te fido monitore nostra
  26. Thebais multa cruciata lima
  27. temptat audaci fide Mantuanae
  28. gaudia famae.
  29. sed damus lento veniam, quod alma
  30. prole fundasti vacuos penates,
  31. o diem laetum! venit ecce nobis
  32. Maximus alter!
    33. [*]( liticenve armis ed. Parmensis: laticemve motus Hectoris amnis M.)
  33. orbitas omni fugienda nisu,
  34. quam premit votis inimicus heres,
  35. optimo poscens—pudet heu!—propinquum
  36. funus amico.[*]()
  37. orbitas nullo tumulata fletu:
  38. stat domo capta cupidus superstes
  39. imminens leti spoliis et ipsum
  40. computat ignem.
  41. duret in longum generosus infans,
  42. perque non multis iter expeditum
  43. crescat in mores patrios avumque
  44. provocet actis!
  45. tu tuos parvo memorabis enses,
  46. quos ad Eoum tuleris [*]() Orontem
  47. signa frenatae moderatus alae
  48. Castore dextro;
  49. ille ut invicti rapidum secutus
  50. Caesaris fulmen refugis amaram
  51. Sarmatis legem dederit, sub uno
  52. vivere caelo.
  53. sed tuas artes puer ante discat,
  54. omne quis mundi senium remensus
  55. orsa Sallusti brevis et Timavi
  56. reddis alumnum.
    57. [*](propinquum funus amico s and edd.: propinquo amici M: propinquo amice Krohn, Klotz. )[*](tuleris Avantius: tuleras M. )
  1. Pande fores superum vittataque templa Sabaeis
  2. nubibus et pecudum fibris spirantibus imple,
  3. Parthenope; clari genus ecce Menecratis auget
  4. tertia iam soboles. procerum tibi nobile vulgus
  5. crescit et insani solatur damna Vesaevi.
  6. nec solum festas secreta Neapolis aras
  7. ambiat: et socii portus dilectuque initi
  8. terra Dieareheo nec non plaga cara madenti
  9. Surrentina deo sertis altaria cingat,
  10. materni qua litus avi, quem turba nepotum
  11. circuit et similes contendit reddere vultus,
  12. gaudeat et Libyci praesignis avunculus hasta,
  13. quaeque sibi genitos putat attollitque benigno
  14. Polla sinu. macte, o iuvenis, qui tanta merenti
  15. lumina das patriae, dulci tremit ecce tumultu
  16. tot dominis clamata domus, procul atra recedat
  17. Invidia atque alio liventia pectora flectat:
  18. his senium longaeque decus virtutis et alba
  19. Atropos et patrius laurus promisit Apollo,
  20. ergo quod Ausoniae pater augustissimus urbis
  21. ius tibi tergeminae dederat laetabile prolis,
  22. omen erat. venit totiens Lucina piumque[*]((see Mart. iii. 95; Plin. Ep. x. 2) awarded purely as a compliment.)
  23. intravit repetita larem, sic fertilis, oro,
  24. stet domus et donis numquam mutata sacratis.
  25. macte, quod et proles tibi saepius aucta virili
  26. robore, sed iuveni laetanda et [*]() virgo parenti
  27. —aptior his virtus, citius dabit illa nepotes—,
  28. qualis maternis Helene iam digna palaestris
  29. inter Amyclaeos reptabat candida fratres;
  30. vel qualis caeli facies, ubi nocte serena
  31. admovere iubar mediae duo sidera lunae.
  32. Sed queror haud faciles, iuvenum rarissime, questus
  33. irascorque etiam, quantum irascuntur amantes,
  34. tantane me decuit vulgari gaudia fama
  35. noscere? cumque tibi vagiret tertius infans,
  36. protinus ingenti non venit nuntia cursu
  37. littera, quae festos cumulare altaribus ignes
  38. et redimire chelyn postesque ornare iuberet
  39. Albanoque caelum sordentem promere fumo
  40. et cantu signare diem, sed tardus inersque
  41. nunc demum mea vota cano? tua culpa tuusque
  42. hic pudor, ulterius sed enim producere questus
  43. non licet; en hilaris circumstat turba tuorum
  44. defensatque patrem, quem non hoc agmine vineas?
  45. Di patrii, quos auguriis super aequora magnis
  46. litus ad Ausonium devexit Abantia classis,
  47. tu, ductor populi longe migrantis, Apollo,
  48. cuius adhuc volucrem laeva cervice sedentem
  49. respiciens blande felix Eumelis adorat,
    50. [*](laetanda et Vollmer: letam dat M, laetandast Baehrens. in which the Spartan girls took part. Statius probably has Propertius iii. 14 in mind. the warrior at Troy so-called, the son of Admetus); she was )
  50. tuque, Actaea [*]() Ceres, cursu cui semper anhelo
  51. votivam taciti quassamus lampada mystae,
  52. et vos, Tyndaridae, quos non horrenda Lycurgi
  53. Taygeta umbrosaeque magis coluere Therapnae:
  54. hos cum plebe sua, patrii,[*]() servate penates,
  55. sint, qui fessam aevo crebrisque laboribus urbem
  56. voce opibusque iuvent viridique in nomine servent.
  57. his placidos genitor mores largumque nitorem
  58. monstret avus, pulchrae studium virtutis uterque,
  59. quippe et opes et origo sinunt hanc [*]() lampade prima
  60. patricias intrare fores, hos pube sub ipsa,
  61. si modo prona bonis invicti Caesaris adsint
  62. numina, Romulei limen pulsare senatus.
  1. Est sane iocus iste, quod libellum
  2. misisti mihi, Grype, pro libello,
  3. urbanum tamen hoc potest videri,
  4. si post hoc aliquid mihi remittas;
  5. nam si ludere, Grype, perseveras,
  6. non ludis, licet, ecce, computemus!
  7. noster purpureus novusque charta
  8. et binis decoratus umbilicis,
    9. [*](Actaea Pol.: acea M. )[*](patrii M: patriae Gronovius. )[*](hanc Gevart: hac M. no doubt like those of Eleusis. )
  9. praeter me mihi constitit decussis 1:
  10. tu rosum tineis situque putrem,
  11. quales aut Libycis madent olivis
  12. aut tus Niliacum piperve servant
  13. aut Byzantiacos colunt [*]() lacertos,
  14. nec saltem tua dicta continentem,
  15. quae trino iuvenis foro tonabas,
  16. aut centum prope iudices, priusquam
  17. te Germanicus arbitrum sequenti
  18. annonae dedit omniumque late
  19. praefecit stationibus viarum,
  20. sed Bruti senis oscitationes
  21. de capsa miseri libellionis
  22. emptum plus minus asse Gaiano,
  23. donas. usque adeone defuerunt
  24. caesis pillea suta de lacernis
  25. vel mantelia luridaeve mappae,
  26. chartae, Thebaicaeve Caricaeve?