Silvae

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volume 1. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. et septemgemino iactantior aethera pulset
  2. Roma iugo. plusque ante alias Evandrius arces
  3. collis ovet: subiere novi Palatia fasces,
  4. et requiem bissenus [*]() honos precibusque receptis
  5. curia Caesareum gaudet vicisse pudorem.
  6. ipse etiam immensi reparator maximus aevi
  7. attollit vultus et utroque a limine grates
  8. Ianus agit, quem tu vicina Pace ligatum
    9. [*](defendes, et, si videtur etc., M: defendes; haec, si videtur etc. conj. Phillimore: sed, si videtur etc. Vollmer, who transposes hunc defendes to between hactenus and sin minus. )[*](bissenus Stangius: bissextus M. )
  9. omnia iussisti componere bella novique
  10. in leges iurare fori, levat ecce supinas
  11. hinc atque inde manus geminaque haec voce profatur:
  12. ‘Salve, magne parens mundi, qui saecula mecum
  13. instaurare paras, talem te cernere semper
  14. mense meo tua Roma cupit; sic tempora nasci,
  15. sic annos intrare decet, da gaudia fastis
  16. continua: hos umeros multo sinus ambiat ostro
  17. et properata tuae manibus praetexta Minervae,
  18. aspicis ut templis alius nitor, altior aris [*]()
  19. ignis et ipsa meae tepeant tibi sidera brumae?
  20. moribus atque tuis gaudent turmaeque tribusque
  21. purpureique patres, lucemque a consule ducit
  22. omnis honos? quid tale. precor, prior annus habebat:
  23. dic age, Roma potens, et mecum, longa Vetustas,
  24. dinumera fastos nec parva exempla recense,
  25. sed quae sola meus dignetur vincere Caesar.
  26. ter Latio deciesque tulit labentibus annis
  27. Augustus fasces, sed coepit sero mereri:
  28. tu iuvenis praegressus avos. et quanta recusas,
  29. quanta vetas! flectere tamen precibusque senatus
  30. promittes hunc saepe diem. manet insuper ordo
  31. longior, et totidem felix tibi Roma curules
  32. terque quaterque dabit, mecum altera saecula condes,
  33. et tibi longaevi renovabitur ara parentis 2:
  34. mille tropaea feres, tantum permitte [*]() triumphos:
    35. [*](aris M: astris Ml in marg. Pol. notes that P has both readings. )[*](parentis M: Tarenti Turnebus. )[*](permitte s: promitte M. )
  35. restat Baetra novis, restat Babylona tributis
  36. frenari; nondum gremio Iovis Indica laurus,
  37. nondum Arabes Seresque rogant, nondum omnis honorem
  38. annus habet, cupiuntque decem tua nomina menses.’
  39. Sic Ianus clausoque libens se poste recepit,
  40. tune omnes patuere dei laetoque dederunt
  41. signa polo. longamque tibi. dux [*]() magne, iuventam
  42. annuit atque suos promisit Iuppiter annos.
  1. Regia Sidoniae convivia laudat Elissac.
  2. qui magnum Aenean Laurentibus intulit arvis,
  3. Alcinoique dapes mansuro carmine monstrat,
  4. aequore qui multo reducem consumpsit Ulixem:
  5. ast ego. cui sacrae Caesar nova gaudia cenae
  6. nunc primum dominoque dedit consurgere mensa,
  7. qua celebrem mea vota lyra. quas solvere grates
  8. sufficiam? non, si pariter mihi vertice Iacto
  9. nectat odoratas et Smyrna et Mantua lauros,
  10. digna loquar, mediis videor discumbere in astris
    11. [*](dux Markland: rex M. triumphs that he might have celebrated, cf. iv. 3. 159. the title of Germanicus, and later on. probably in 86, had the months September and October called Germanicus and Domitianus (Suet. Dom. 13). )
  11. cum Iove et Iliaca porrectum sumere dextra
  12. immortale merum! steriles transmisimus annos:
  13. haec aevi mihi prima dies, hic limina vitae,
  14. tene ego. regnator terrarum orbisque subacti
  15. magne parens, te. spes hominum, te, cura deorum,
  16. cerno iacens? datur haec iuxta, datur ora tueri
  17. vina inter mensaeque et non adsurgere fas est?
  18. Tectum augustum, ingens, non centum insigne columnis,
  19. sed quantae superos caelumque Atlante remisso
  20. sustentare queant. stupet hoc vicina Tonantis
  21. regia, teque pari laetantur sede locatum
  22. numina, nec magnum properes escendere caelum 1;
  23. tanta patet moles effusaeque impetus aulae
  24. liberior campo [*]() multumque amplexus operti
  25. aetheros et tantum domino minor: ille penates
  26. implet et ingenti genio iuvat, aemulus illic
  27. mons Libys Iliacusque nitens et [*]() multa Syene
  28. et Chios et glaucae certantia Doridi saxa
  29. Lunaque portandis tantum suffecta columnis.
  30. longa supra species: fessis vix culmina prendas
  31. visibus auratique putes laquearia caeli.
  32. hic eum Romuleos proceres trabeataque Caesar
  33. agmina mille simul iussit discumbere mensis,
  34. ipsa sinus accincta Ceres Bacchusque laborat
    35. [*](nec magnum properes escendere caelum Gronovivs: excedere M: ne in m. pr. excedere c. Lundstroem. )[*](campo Pol.: campi M. )[*](Iliacusque nitens et. I hare filled the lacuna of the MSS. thus: Iliacusque nitet multa M, Nilaea Syene Slater, cumulata conj. Phillimore; others in various ways. magnum caelum. i.e. Olympus (22). Some edd. take nec properes " as " do not hasten. )
  35. sufficere, aetherii felix sic orbita fluxit
  36. Triptolemi; sic vitifero [*]() sub palmite nudos
  37. umbravit colles et sobria rura Lyaeus.
  38. Sed mihi non epulas Indisque innixa columnis
  39. robora Maurorum famulasque ex ordine turmas,
  40. ipsum, ipsum cupido tantum spectare vaeavit
  41. tranquillam vultus et maiestate serena
  42. mulcentem radios summittentemque modeste
  43. fortunae vexilla suae; tamen ore nitebat
  44. dissimulatus honos, talem quoque barbarus hostis
  45. posset et ignotae conspectum agnoscere gentes.
  46. non aliter gelida Rhodopes in valle recumbit
  47. dimissis Gradivus equis; sic lubrica ponit
  48. membra Therapnaea resolutus gymnade Pollux,
  49. sic iacet ad Gangen Indis ululantibus Euhan,
  50. sic gravis Alcides post horrida iussa reversus
  51. gaudebat strato latus adclinare leoni,
  52. parva loquor necdum aequo tuos, Germanice, vultus:
  53. talis, ubi Oceani finem mensasque revisit
  54. Aethiopum sacro diffusus nectare vultus
  55. dux superum secreta iubet dare carmina Musas
  56. et Pallenaeos Phoebum laudare triumphos.
  57. Di tibi—namque animas saepe exaudire minores
  58. dicuntur—patriae bis terque exire senectae
  59. annuerint fines! rata numina miseris astris,
    60. [*](vitifero M: uvifero Krohn. cultivate the grape. in India, for which see the Dionysiaca of Nonnus. usually called Phlegra. )
  60. templaque des habitesque domos! saepe annua pandas
  61. limina, saepe novo Ianum lictore salutes,
  62. saepe coronatis iteres quinquennia lustris!
  63. qua mihi felices epulas mensaeque dedisti
  64. sacra tuae. talis longo post tempore venit
  65. lux mihi. Troianae qualis sub collibus Albae,
  66. cum modo Germanas acies modo Daca sonantem
  67. proelia Palladio tua me manus induit auro.
  1. Quis duri silicis gravisque ferri
  2. immanis sonus aequori propinquum
  3. saxosae latus Appiae replevit?
  4. certe non Libycae sonant catervae
  5. nec dux advena peierante bello
  6. Campanos quatit inquietus agros,
  7. nec frangit vada montibusque caesis
  8. inducit Nero sordidas paludes,
  9. sed qui limina bellicosa Iani
  10. iustis legibus et foro coronat,
  11. qui castae Cereri diu negata
  12. reddit iugera sobriasque terras,
  13. qui fortem vetat interire sexum
  14. et censor prohibet mares adultos
  15. pulchrae supplicium timere formae,
  16. qui reddit Capitolio Tonantem
  17. et Pacem propria domo reponit,
  18. qui genti patriae futura semper
  19. sancit lumina [*]() Flaviumque caelum 2:
  20. hic segnis [*]() populi vias gravatus [*]()
  21. et campos iter omne detinentes
  22. longos eximit ambitus novoque
  23. iniectu solidat graves harenas
  24. gaudens Euboicae domum Sibyllae
  25. Ganranosque sinus et aestuantes
  26. septem montibus admovere Baias.
  27. Hic quondam piger axe vectus uno
  28. nutabat cruce pendula viator
  29. sorbebatque rotas maligna tellus,
  30. et plebs in mediis Latina campis
  31. horrebat mala navigationis;
  32. nec cursus agiles, sed impeditum
  33. tardabant iter orbitae tacentes,[*]()
  34. dum pondus nimium querens sub alta
  35. repit languida quadrupes statera.
    36. [*](lumina M: limina s, numina Buecheler. )[*](caelum Turnebus: calvum M, cultum, culmen, clivum, clavum (J. Ph. 13) edd. )[*](segnis s: senis M: caenis Gronorius. )[*](gravatus Heinsius: gravatas M. )[*](tacentes M: tenaces Davies. )
  36. at nunc, quae solidum diem terebat,
  37. horarum via facta vix duarum,
  38. non tensae volucrum per astra pennae
  39. nec velocius ibitis, carinae.
  40. Hic primus labor incohare sulcos
  41. et rescindere limites et alto
  42. egestu penitus cavare terras;
  43. mox haustas aliter replere fossas
  44. et summo gremium parare dorso,
  45. ne nutent sola, ne maligna sedes
  46. det pressis dubium cubile saxis;
  47. tunc umbonibus hinc et hinc coactis
  48. et crebris iter alligare gomphis.
  49. o quantae pariter manus laborant!
  50. hi caedunt nemus exuuntque montes,
  51. hi ferro scopulos trabesque levant;
  52. illi saxa ligant opusque texunt
  53. cocto pulvere sordidoque tofo;
  54. hi siccant bibulas manu lacunas
  55. et longe fluvios agunt minores.
  56. hae possent et Athon cavare dextrae
  57. et maestum pelagus gementis Helles
  58. intercludere ponte non natanti.
  59. his parvus, nisi di via [*]() vetarent,
  60. Inous freta miscuisset Isthmos.
  61. fervent litora mobilesque silvae,
  62. it [*]() longus medias fragor per urbes,
    63. [*](di via Macnaghton: deviae M, di viam Barth, cliviae I. Voss (wh. Vollmer reads), laurus nisi Deliae Constantinus Fanensis (and Ellis). )[*](it Pol.: et M. see extract from Bergier's Histoire des grands )
  63. atque echon simul hine et inde fractam
  64. Gauro Massicus uvifer remittit,
  65. miratur sonitum quieta Cyme
  66. et Literna palus pigerque Savo.
  67. At flavum caput umidumque late
  68. crinem mollibus impeditus ulvis
  69. Vulturnus levat ora maximoque
  70. pontis Caesarei reclinus arcu
  71. raucis talia faucibus redundat:
  72. ‘camporum bone conditor meorum,
  73. qui me vallibus aviis refusum
  74. et [*]() ripas habitare nescientem
  75. recti legibus alvei ligasti,
  76. et nunc ille ego turbidus minaxque,
  77. vix passus dubias prius carinas,
  78. iam pontem fero perviusque caleor;
  79. qui terras rapere et rotare silvas
  80. adsueram—pudet!—. amnis esse coepi;
  81. sed grates ago servitusque tanti est,
  82. quod sub te duce, te iubente cessi,
  83. quod tu maximus arbiter meaeque
  84. victor perpetuus legere ripae,
  85. et nunc limite me colis beato
  86. nec sordere sinis malumque late
  87. deterges sterilis soli pudorem,
  88. ne me pulvereum gravemque caelo
  89. Tyrrheni sinus obluat [*]() profundi,
  90. qualis Cinyphius tacente ripa
  91. Poenos Bagrada serpit inter agros,
  92. sed talis ferar, ut nitente cursu
  93. tranquillum mare proximumque possim
  94. puro gurgite provocare Lirim.’
    95. [*](et s: it M. )[*](obluat M: obruat s. )
  95. Haec amnis pariterque se levarat
  96. ingenti plaga marmorata dorso,
  97. huius ianua prosperumque limen
  98. arcus, belligeris ducis tropaeis
  99. et totis Ligurum nitens metallis,
  100. quantus nubila qui coronat imbri.[*]()
  101. illic flectitur excitus viator,
  102. illic Appia se dolet relinqui,
  103. tune velocior acriorque cursus,
  104. tunc ipsos iuvat impetus iugales;
  105. ceu fessis ubi remigum lacertis
  106. primae carbasa ventilatis, aurae,
  107. ergo omnes, age, quae sub axe primo
  108. Romani colitis fidem parentis,
  109. prono limite commeate gentes,
  110. Eoae citius venite laurus.
  111. nil obstat cupidis, nihil moratur:
  112. qui primo Tiberim relinquit ortu,
  113. primo vespere naviget Lucrinum.
  114. Sed quam fine viae recentis imo,
  115. qua monstrat veteres Apollo Cumas,
  116. albam crinibus infulisque cerno!
  117. visu fallimur? an sacris ab antris
  118. profert Chalcidicas Sibylla laurus?
  119. cedamus; chely, iam repone cantus:
  120. vates sanctior incipit, tacendum est.
  121. en! et colla rotat novisque late
  122. bacchatur spatiis viamque replet,
  123. tunc sic virgineo profatur ore:
  124. ‘dicebam, veniet—manete campi
  125. atque amnis—, veniet favente caelo,
    126. [*](imbri M: Iri s. )
  126. qui foedum nemus et putres harenas
  127. celsis pontibus et via levabit.
  128. en! hic est deus, hunc iubet beatis
  129. pro se Iuppiter imperare terris;
  130. quo non dignior has subit habenas,
  131. ex quo me duce praescios Averni
  132. Aeneas avide futura quaerens
  133. lucos et penetravit et reliquit.
  134. hic paci bonus, hic timendus armis,
  135. Natura melior potentiorque.
  136. hic si flammigeros teneret axes,
  137. largis, India, nubibus maderes.
  138. undaret [*]() Libye, teperet Haemus.
  139. salve, dux hominum et parens deorum,
  140. provisum mihi conditumque numen.
  141. nec iam putribus evoluta chartis
  142. sollemni prece quindecim virorum
  143. perlustra mea dicta, sed canentem
  144. ipsam comminus, ut mereris, audi.
  145. vidi [*]() quam seriem [*]() merentis [*]() aevi
  146. pronectant tibi candidae sorores:
  147. magnus te manet ordo saeculorum,
  148. natis longior abnepotibusque
  149. annos perpetua geres iuventa,
  150. quos fertur placidos adisse Nestor,
  151. quos Tithonia computat senectus
  152. et quantos ego Delium poposci.