Silvae

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volume 1. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. quodque legit mersus pelagi scrutator Eoi,
  2. et Lacedaemonii pecuaria culta Galaesi
  3. perspicuaeque nives Massylaque robora et Indi
  4. dentis honos: uni parent commissa ministro,
  5. quae Boreas quaeque Eurus atrox, quae nubilus Auster
  6. invehit: hibernos citius numeraveris imbres
  7. silvarumque comas, vigil idem animique sagacis [*]()
  8. et citus [*]() evolvit quantum Romana sub omni
  9. pila die quantumque tribus, quid templa, quid alti
  10. undarum cursus, quid propugnacula poseant
    11. [*](vigil idem animique sagacis Leo: vigilite animaeque sagacis M, variously emended; usque, iste, ipse edd., vigili tu animoque sagaci Peyrared (evolvis 99) etc. )[*](et citus Salmasius: exitus M: anxius Hirschfeld. gold-mines of Dalmatia are also mentioned iv. 7. 13; cf. also the simile in Theb. vi. 880. Since Tiberius mining rights were vested in the Emperor. The Imperial fiscus also derived income from African wheat, from pearl-fisheries, )
  11. aequoris aut longe series porrecta viarum;
  12. quod domini celsis niteat laquearibus aurum,
  13. quae divum in vultus igni formanda liquescat
  14. massa, quid Ausoniae scriptum crepet igne Monetae,
  15. hinc tibi rara quies animoque exclusa voluptas,
  16. exiguaeque dapes et numquam laesa profundo
  17. cura mero; sed iura tamen genialia cordi
  18. et mentem vincire toris ac iungere festa
  19. conubia et fidos domino genuisse clientes.
  20. Quis sublime genus formamque insignis Etruscae
  21. nesciat? haud quamquam proprio mihi cognita visu,
  22. sed decus eximium famae par reddit imago,
  23. vultibus et similis [*]() natorum gratia monstrat,
  24. nec vulgare genus; fasces summamque curulem
  25. frater et Ausonios enses mandataque fidus
  26. signa tulit, cum prima truces amentia Dacos
  27. impulit et magno gens est damnata triumpho,
  28. sic quicquid patrio cessatum a sanguine, mater
  29. reddidit, obscurumque latus clarescere vidit
  30. conubio gavisa domus, nec pignora longe;
  31. quippe bis ad partus venit Lucina manuque
  32. ipsa levi gravidos tetigit fecunda labores,
  33. felix a! si longa dies, si cernere vultus
  34. natorum viridesque genas tibi iusta dedissent
  35. stamina! sed media cecidere abrupta iuventa
  36. gaudia, florentesque manu scidit Atropos annos;
  37. qualia pallentes declinant lilia culmos
    38. [*](vultibus et similis Phillimore: vultibus et sibimet similis M: et sibimet similis Skutsch, Krohn. )
  38. pubentesque rosae primos moriuntur ad austros,
  39. aut ubi venia novis exspirat purpura pratis.
  40. illa sagittiferi circum volitastis, Amores,
  41. funera maternoque rogos unxistis amomo;
  42. nec modus aut pennis laceris aut crinibus ignem
  43. spargere, collectaeque pyram struxere pharetrae.
  44. quas tunc inferias aut quae lamenta dedisses
  45. maternis, Etrusce, rogis, qui funera patris
  46. haud matura putas atque hos pius ingeniis annos!
  47. Illum et qui nutu superas nunc temperat arces,
  48. progeniem claram terris partitus et astris,
  49. laetus Idumaei donavit honore triumphi
  50. dignatusque loco victricis et ordine pompae
  51. non vetuit, tenuesque nihil minuere parentes,
  52. atque idem in cuneos populo deduxit equestres
  53. mutavitque genus laevaeque ignobile ferrum
  54. exuit et celso natorum aequavit honorem.[*]()
  55. dextra bis octonis fluxerunt saecula lustris,
  56. atque aevi sine nube tenor, quam dives in usus
  57. natorum totoque volens excedere censu,
  58. testis adhuc largi nitor inde adsuetus Etrusci,
  59. cui tua non humilis dedit indulgentia mores.
  60. hunc siquidem amplexu semper revocante tenebas
  61. blandus et imperio numquam pater; huius honori
  62. pronior ipse etiam gaudebat cedere frater.
  63. Quas tibi devoti iuvenes pro patre renato,
  64. summe ducum, grates, aut quae pia vota rependunt!
    65. [*](celso honorem Krohn: celso honore M: celse honori Salinasius. Jews that culminated in the destruction of Jerusalem by Titus. were privileges of the Equestrian order. )
  65. tu—seu tarda situ rebusque exhausta senectus
  66. erravit seu blanda diu Fortuna regressum
  67. maluit—attonitum et venturi fulminis ictus
  68. horrentem tonitru tantum lenique procella
  69. contentus monuisse senem; cumque horrida supra
  70. aequora curarum socius procul Itala rura
  71. linqueret, hic molles Campani litoris oras
  72. et Diomedeas concedere iussus in arces
  73. atque hospes, non exsul, erat. nec longa moratus
  74. Romuleum reseras iterum, Germanice, limen
  75. maerentemque foves inclinatosque penates
  76. erigis. haud mirum, ductor placidissime, quando
  77. haec est quae victis parcentia foedera Cattis
  78. quaeque suum Dacis donat clementia montem,
  79. quae modo Marcomanos post horrida bella vagosque
  80. Sauromatas Latio non est dignata triumpho.
  81. Iamque in fine dies et inexorabile pensum
  82. deficit, hic maesti pietas me poscit Etrusci,
  83. qualia nec Siculae moderantur carmina rupes
  84. nec fati iam certus olor saevique marita
  85. Tereos. heu quantis lassantem brachia vidi
  86. planctibus et prono fusum super oscula vultu!
  87. vix famuli comitesque tenent, vix arduus ignis
  88. summovet. haud aliter gemuit per Sunia [*]() Theseus
  89. litora,[*]() qui falsis deceperat Aegea velis.
  90. tunc immane gemens foedatusque ora tepentes
    91. [*](per Sunia Polster: periuria M: per inania Bursian: per Ionia Phillimore. )[*](litora M: litore s, and keep periuria. Italy and founded Arpi in Apulia. against Dacians and Marcomanni about 88, Sarmatian war, probably successful but no triumph, 92. )
  91. adfatur cineres: ‘cur nos, fidissime, linquis
  92. Fortuna redeunte, pater? modo numina magni
  93. praesidis atque breves superum placavimus iras,
  94. nec frueris tantique orbatus muneris usu
  95. ad manes, ingrate, fugis, nec flectere Parcas
  96. ut placare malae datur aspera numina Lethes?
  97. felix, cui magna patrem cervice vehenti
  98. sacra Mycenaeae patuit reverentia flammae!
  99. quique tener saevis genitorem Scipio Poenis
  100. abstulit et Lydi pietas temeraria Lausi.
  101. ergo et Thessalici coniunx pensare mariti
  102. funus et immitem potuit Styga vincere supplex
  103. Thracius? hoc quanto melius pro patre liceret!
  104. non totus rapiere tamen, nec funera mittam
  105. longius; hic manes, hic intra tecta tenebo:
  106. tu custos dominusque laris, tibi cuncta tuorum
  107. parebunt; ego rite minor semperque secundus
  108. assiduas libabo dapes et pocula sacris
  109. manibus effigiesque colam; te lucida saxa,
  110. te similem doctae referet mihi linea cerae,
  111. nunc ebur et fulvum vultus mutabitur aurum,
  112. inde viam morum longaeque examina vitae
  113. adfatusque pios monituraque somnia poscam.’
  114. Talia dicentem genitor dulcedine laeta
  115. audit et immites lente descendit ad umbras
  116. verbaque dilectae fert narraturus Etruscae.
  117. Salve supremum, senior mitissime patrum,
  118. supremumque vale, qui numquam sospite nato
  119. triste chaos maestique situs patiere sepulcri.
  120. semper odoratis spirabunt floribus arae,
  121. semper et Assyrios felix bibet urna liquores
  122. et lacrimas, qui maior honos, hic sacra litabit
  123. manibus eque tua tumulum tellure levabit,
  124. nostra quoque exemplo meritus tibi carmina sancit
  125. hoc etiam gaudens cinerem donasse sepulcro.
  1. Ite, comae, facilemque precor transcurrite pontum,
  2. ite coronato recubantes molliter auro;
  3. ite, dabit cursus mitis Cytherea secundos
  4. placabitque notos, fors et de puppe timenda
  5. transferet inque sua ducet super aequora concha.
  6. accipe laudatos, iuvenis Phoebeie, crines,
  7. quos tibi Caesarem donat puer, accipe laetus
  8. intonsoque ostende patri, sine dulce nitentes
  9. comparet atque diu fratris putet esse Lyaei.
  10. forsan et ipse comae numquam labentis honorem
  11. praemetet atque alio clusum tibi ponet in auro.
  12. Pergame, pinifera multum felicior Ida!
    13. [*](EARINI Pol.: IERINI M. )
  13. illa licet sacrae placeat sibi nube [*]() rapinae
  14. —nempe dedit superis illum, quem turbida semper
  15. Iuno videt refugitque manum nectarque recusat—,
  16. at tu grata deis pulchroque insignis alumno
  17. misisti Latio, placida quem fronte ministrum
  18. Iuppiter Ausonius pariter Romanaque Iuno
  19. aspiciunt et uterque probant, nec tanta potenti
  20. terrarum domino divum sine mente voluptas.
  21. Dicitur Idalios Erycis de vertice lucos
  22. dum petit et molles agitat Venus aurea cygnos,
  23. Pergameas intrasse domos, ubi maximus aegris
  24. auxiliator adest et festinantia sistens
  25. fata salutifero mitis deus incubat angui.
  26. hic puerum egregiae praeclarum sidere formae
  27. ipsius ante dei ludentem conspicit aras.
  28. ac primum subita paulum decepta figura
  29. natorum de plebe putat; sed non erat illi
  30. arcus et ex umeris nullae fulgentibus umbrae.
  31. miratur puerile decus vultumque comasque
  32. aspiciens tune Ausonias ait ‘ibis ad arces,
  33. neglectus Veneri? tu sordida tecta iugumque
  34. servitii vulgare feres? procul absit: ego isti,
  35. quem meruit, formae dominum dabo. vade age mecum,
  36. vade, puer: ducam volucri per sidera curru
  37. donum immane duci; nec te plebeia manebunt
  38. iura: Palatino famulus deberis amori, nil ego,
  39. nil, fateor, toto tam dulce sub orbe aut vidi
  40. aut genui, cedet tibi Latmius [*]() ultro
    41. [*](nube M: laude Markland: pube Koestlin. )[*](Latmius Dom.: lamus M. )
  41. Sangariusque puer quemque irrita fontis imago
  42. et sterilis consumpsit amor. te caerula Nais
  43. mallet et adprensa traxisset fortius urna.
  44. tu, puer, ante omnis; solus formosior ille,
  45. cui daberis.’ sic orsa leves secum ipsa per auras
  46. tollit olorinaque iubet considere biga.
  47. nec mora. iam Latii montes veterisque penates
  48. Evandri, quos mole nova pater inclitus orbis
  49. excolit et summis aequat Germanicus astris.
  50. tunc propior iam cura deae, quae forma capillis
  51. optima, quae vestis roseos accendere vultus
  52. apta, quod in digitis, collo quod dignius aurum.
  53. norat caelestis oculos ducis ipsaque taedas
  54. iunxerat et plena dederat conubia dextra:
  55. sic ornat crines, Tyrios sic fundit amictus,
  56. dat radios ignemque suum. cessere priores
  57. deliciae famulumque greges; hic pocula magno
  58. prima duci murrasque graves crystallaque portat
  59. candidiore manu: crescit nova gratia Baccho.
  60. Care puer superis, qui praelibare verendum
  61. nectar et ingentem totiens contingere dextram
  62. electus, quam nosse Getae, quam tangere Persae
  63. Armeniique Indique petunt! o sidere dextro
  64. edite, multa tibi divum indulgentia favit!
  65. olim etiam, ne prima genas lanugo nitentes
  66. carperet et pulchrae fuscaret gratia formae,
  67. ipse deus patriae celsam trans aequora liquit
  68. Pergamon. haud ulli puerum mollire potestas
  69. credita, sed tacita iuvenis Phoebeius arte
  70. leniter haud ullo concussum vulnere corpus [*]()
  71. de sexu transire iubet, tamen anxia curis
  72. mordetur puerique timet Cytherea dolores,
  73. nondum pulchra ducis clementia coeperat ortu
  74. intactos servare mares; nunc frangere sexum
  75. atque hominem mutare nefas, gavisaque solos
  76. quos genuit natura videt, nec lege sinistra
  77. ferre timent famulae natorum pondera matres.
  78. Tu quoque nunc iuvenis, genitus si tardius esses,
  79. umbratusque genas et adultos fortior artus,
  80. non unum gaudens Phoebea ad limina munus
  81. misisses; patrias nunc solus crinis ad oras
  82. naviget. hunc multo Paphie saturabat amomo,
  83. hunc nova tergemina pectebat Gratia dextra;
  84. huic et purpurei cedet coma saucia Nisi,
  85. et quam Sperchio tumidus servabat Achilles.
  86. ipsi, cum primum niveam praecerpere frontem
  87. decretum est umerosque manu nudare nitentes,
  88. adcurrunt teneri Paphia cum matre volucres
  89. expediuntque comas et Serica pectore ponunt
  90. pallia, tunc iunctis crinem incidere sagittis
  91. atque auro gemmisque locant, rapit ipsa cadentem
  92. mater et arcanos iterat Cytherea liquores.[*]()
  93. tunc puer e turba, manibus qui forte supinis
  94. nobile gemmato speculum portaverat auro,
  95. ‘hoc quoque demus," ait; " patriis nec gratius ullum
  96. munus erit templis ipsoque potentius auro.
    97. [*](corpus s: corpeus M, and Pol. (from P), whence Phillimore suspects corpus cum vulnere carpens. )[*](arcanos liquores M: arcano saturat liquore Schrader. )
  97. tu modo fige aciem et vultus hic usque relinque.’
  98. sic ait et speculum reclusit imagine rapta.
  99. At puer egregius tendens ad sidera palmas,
  100. ‘his mihi pro donis, hominum mitissime custos,
  101. si merui, longa dominum renovare iuventa
  102. atque orbi servare velis! hoc sidera mecum,
  103. hoc undae terraeque rogant, eat, oro, per annos
  104. Iliacos Pyliosque simul, propriosque penates
  105. gaudeat et secum Tarpeia senescere templa.’
  106. sic ait et motas miratur Pergamos aras.
  1. Quid mihi maesta dic, sociis quid noctibus, uxor,
  2. anxia pervigil! ducis suspiria cura?
  3. non metuo ne laesa fides aut pectore in isto
  4. alter amor; nullis in te datur ire sagittis
  5. —audiat infesto licet hoc Rhamnusia vultu—,non
  6. datur, et si egomet patrio de litore raptus
  7. quattuor emeritis per bella, per aequora lustris
  8. errarem, tu mille procos intacta fugares,
  9. non intersectas commenta retexere telas,
  10. sed sine fraude palam, thalamosque armata negasses.
  11. dic tamen, unde alta [*]() mihi fronte et nubila vultus?
  12. anne quod Euboicos fessus remeare penates
  13. auguror et patria senium componere terra?
    14. [*](ECLOGA AD UXOREM s: VIA DOMITIANA M: AD CLAUDIAM s Ed. Prin. )[*](alta M: alia Aldine. )
  14. cur hoc triste tibi? certe lascivia corde [*]()
  15. nulla nec aut rapidi mulcent te proelia Circi
  16. aut intrat sensus clamosi turba theatri;
  17. sed probitas et opaca quies et sordida numquam gaudia.
  18. Quas autem comitem te rapto per undas?
  19. quamquam et si gelidas irem mansurus ad Arctos
  20. vel super Hesperiae vada caligantia Thyles
  21. aut septemgemini caput haud penetrabile Nili,
  22. hortarere vias. etenim tua—nempe benigna
  23. quam mihi sorte Venus iunctam florentibus annis
  24. servat et in senium—, tua, quae me vulnere primo
  25. intactum thalamis et adhuc iuvenile vagantem
  26. fixisti, tua frena libens docilisque recepi,
  27. et semel insertas non mutaturus habenas
  28. usque premo, tu me nitidis Albana ferentem
  29. dona comis sancteque indutum Caesaris auro
  30. visceribus complexa tuis sertisque dedisti
  31. oscula anhela meis; tu, cum Capitolia nostrae
  32. infitiata lyrae, saevum ingratumque dolebas [*]()
  33. mecum victa Iovem; tu procurrentia primis
  34. carmina nostra sonis totasque in murmure noctes
  35. aure rapis vigili; longi tu sola laboris
  36. conscia, cumque tuis crevit mea Thebais annis,
  37. qualem te nuper Stygias prope raptus ad umbras,
  38. cum iam Lethaeos audirem comminus amnes,
  39. aspexi, tenuique oculos iam morte cadentes,
  40. scilicet exhausti Lachesis mihi tempora fati
    41. [*](corde M: cordi Dom. )[*](dolebas Dom.: doleres M: dolere Krohn. in music and poetry, at one of which Statius was victorious. It was a great disappointment that he failed at )
  41. te tantum miserata dedit, superique potentes
  42. invidiam timuere tuam. post ista propinquum
  43. nunc iter optandosque sinus comes ire moraris?
  44. heu ubi nota fides totque explorata per usus,
  45. qua veteres Latias Graias heroidas aequas?
  46. isset ad Iliacas—quid enim deferret amantes?—
  47. Penelope gavisa domos, si passus Ulixes:
  48. questa est Aegiale, questa est Meliboea relinqui,
  49. et quam—quam saevi!—[*]() fecerunt maenada planctus.
  50. nec minor his tu nosse Iidem vitamque maritis
  51. dedere, sic certe cineres umbramque priorem
  52. quaeris adhuc, sic exsequias amplexa canori
  53. coniugis ingentes iterasti pectore planctus,
  54. iam mea. nec pietas alia est tibi curaque natae,
  55. sic et mater amas, sic numquam corde recedit
  56. nata tuo, fixamque animi penetralibus imis
  57. nocte dieque tenes, non sic Trachinia [*]() nidos
  58. Alcyone, vernos non sic Philomela penates
  59. circuit amplectens animamque in pignora transfert.
  60. te [*]() nunc illa tenet, viduo quod sola cubili
  61. otia iam pulchrae terit infecunda iuventae.
  62. sed venient, plenis venient conubia taedis.
  63. sic certe formaeque bonis animique meretur;
  64. sive chelyn complexa petit seu voce paterna
    65. [*](quamquam saevi M: quam—quam saevi—Pol. )[*](Trachinia s: intracia M. )[*](te Phillimore: et M, heu Dom. )
  65. discendum Musis sonat et mea carmina flectit,
  66. candida seu molli diducit brachia motu:
  67. ingenium probitas artemque modestia vincit,
  68. nonne leves pueros, non te, Cytherea, pudebit
  69. hoc cessare decus? nec tantum Roma iugales
  70. conciliare toros festasque accendere taedas
  71. fertilis: et nostra generi tellure dabuntur,
  72. non adeo Vesuvinus apex et flammea diri
  73. montis hiems trepidas exhausit civibus urbes:
  74. stant populisque vigent, hinc auspice condita Phoebo
  75. tecta Dicarchei portusque et litora mundi
  76. hospita: at hinc magnae tractus imitantia Romae
  77. quae Capys advectis implevit moenia Teucris,
  78. nostra quoque et propriis tenuis nec rara colonis
  79. Parthenope, cui mite solum trans aequora vectae
  80. ipse Dionaea [*]() monstravit Apollo columba.
  81. Has ego te sedes—nam nec mihi barbara Thrace
  82. nec Libye natale solum—transferre laboro,