Silvae

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volume 1. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. arcanis haerere datum. Tibereia primum
  2. aula tibi vixdum ora nova imitante iuventa
  3. panditur—hic annis multa super indole victis
  4. libertas oblata venit—nec proximus heres,
  5. immitis quamquam et Furiis agitatus, abegit.
  6. huic [*]() et in Arctoas tenuis comes usque pruinas
  7. terribilem adfatu passus visuque tyrannum
  8. immanemque suis, ut qui metuenda ferarum
  9. corda domant mersasque iubent iam sanguine tacto
  10. reddere ab ore manus et nulla vivere praeda.
  11. praecipuos sed enim merito surrexit [*]() in actus
  12. nondum stelligerum senior dimissus in axem
  13. Claudius et longo [*]() transmittit habere nepoti.
    14. [*](huic Pol.: hinc M: hunc Aldine. )[*](surrexit M: subvexit Pol. (but cf. Theb. ii. 27). )[*](longo M: longum Gevart. )
  14. quis superos metuens pariter tot templa, tot aras
  15. promeruisse datur? summi Iovis aliger Areas
  16. nuntius; imbrifera potitur Thaumantide Iuno;
  17. stat celer obsequio iussa ad Neptunia Triton:
  18. tu totiens mutata ducum iuga rite tulisti
  19. integer, inque omni felix tua cumba profundo.
  20. Iamque piam lux alta domum praecelsaque toto
  21. intravit Fortuna gradu; iam creditur uni
  22. sanctarum digestus opum partaeque per omnis
  23. divitiae populos magnique impendia mundi,
  24. quicquid ab auriferis eiectat Hiberia fossis,
  25. Dalmatico quod monte nitet, quod messibus Afris
  26. verritur, aestiferi quicquid terit area Nili,
  27. quodque legit mersus pelagi scrutator Eoi,
  28. et Lacedaemonii pecuaria culta Galaesi
  29. perspicuaeque nives Massylaque robora et Indi
  30. dentis honos: uni parent commissa ministro,
  31. quae Boreas quaeque Eurus atrox, quae nubilus Auster
  32. invehit: hibernos citius numeraveris imbres
  33. silvarumque comas, vigil idem animique sagacis [*]()
  34. et citus [*]() evolvit quantum Romana sub omni
  35. pila die quantumque tribus, quid templa, quid alti
  36. undarum cursus, quid propugnacula poseant
    37. [*](vigil idem animique sagacis Leo: vigilite animaeque sagacis M, variously emended; usque, iste, ipse edd., vigili tu animoque sagaci Peyrared (evolvis 99) etc. )[*](et citus Salmasius: exitus M: anxius Hirschfeld. gold-mines of Dalmatia are also mentioned iv. 7. 13; cf. also the simile in Theb. vi. 880. Since Tiberius mining rights were vested in the Emperor. The Imperial fiscus also derived income from African wheat, from pearl-fisheries, )
  37. aequoris aut longe series porrecta viarum;
  38. quod domini celsis niteat laquearibus aurum,
  39. quae divum in vultus igni formanda liquescat
  40. massa, quid Ausoniae scriptum crepet igne Monetae,
  41. hinc tibi rara quies animoque exclusa voluptas,
  42. exiguaeque dapes et numquam laesa profundo
  43. cura mero; sed iura tamen genialia cordi
  44. et mentem vincire toris ac iungere festa
  45. conubia et fidos domino genuisse clientes.
  46. Quis sublime genus formamque insignis Etruscae
  47. nesciat? haud quamquam proprio mihi cognita visu,
  48. sed decus eximium famae par reddit imago,
  49. vultibus et similis [*]() natorum gratia monstrat,
  50. nec vulgare genus; fasces summamque curulem
  51. frater et Ausonios enses mandataque fidus
  52. signa tulit, cum prima truces amentia Dacos
  53. impulit et magno gens est damnata triumpho,
  54. sic quicquid patrio cessatum a sanguine, mater
  55. reddidit, obscurumque latus clarescere vidit
  56. conubio gavisa domus, nec pignora longe;
  57. quippe bis ad partus venit Lucina manuque
  58. ipsa levi gravidos tetigit fecunda labores,
  59. felix a! si longa dies, si cernere vultus
  60. natorum viridesque genas tibi iusta dedissent
  61. stamina! sed media cecidere abrupta iuventa
  62. gaudia, florentesque manu scidit Atropos annos;
  63. qualia pallentes declinant lilia culmos
    64. [*](vultibus et similis Phillimore: vultibus et sibimet similis M: et sibimet similis Skutsch, Krohn. )
  64. pubentesque rosae primos moriuntur ad austros,
  65. aut ubi venia novis exspirat purpura pratis.
  66. illa sagittiferi circum volitastis, Amores,
  67. funera maternoque rogos unxistis amomo;
  68. nec modus aut pennis laceris aut crinibus ignem
  69. spargere, collectaeque pyram struxere pharetrae.
  70. quas tunc inferias aut quae lamenta dedisses
  71. maternis, Etrusce, rogis, qui funera patris
  72. haud matura putas atque hos pius ingeniis annos!
  73. Illum et qui nutu superas nunc temperat arces,
  74. progeniem claram terris partitus et astris,
  75. laetus Idumaei donavit honore triumphi
  76. dignatusque loco victricis et ordine pompae
  77. non vetuit, tenuesque nihil minuere parentes,
  78. atque idem in cuneos populo deduxit equestres
  79. mutavitque genus laevaeque ignobile ferrum
  80. exuit et celso natorum aequavit honorem.[*]()
  81. dextra bis octonis fluxerunt saecula lustris,
  82. atque aevi sine nube tenor, quam dives in usus
  83. natorum totoque volens excedere censu,
  84. testis adhuc largi nitor inde adsuetus Etrusci,
  85. cui tua non humilis dedit indulgentia mores.
  86. hunc siquidem amplexu semper revocante tenebas
  87. blandus et imperio numquam pater; huius honori
  88. pronior ipse etiam gaudebat cedere frater.
  89. Quas tibi devoti iuvenes pro patre renato,
  90. summe ducum, grates, aut quae pia vota rependunt!
    91. [*](celso honorem Krohn: celso honore M: celse honori Salinasius. Jews that culminated in the destruction of Jerusalem by Titus. were privileges of the Equestrian order. )
  91. tu—seu tarda situ rebusque exhausta senectus
  92. erravit seu blanda diu Fortuna regressum
  93. maluit—attonitum et venturi fulminis ictus
  94. horrentem tonitru tantum lenique procella
  95. contentus monuisse senem; cumque horrida supra
  96. aequora curarum socius procul Itala rura
  97. linqueret, hic molles Campani litoris oras
  98. et Diomedeas concedere iussus in arces
  99. atque hospes, non exsul, erat. nec longa moratus
  100. Romuleum reseras iterum, Germanice, limen
  101. maerentemque foves inclinatosque penates
  102. erigis. haud mirum, ductor placidissime, quando
  103. haec est quae victis parcentia foedera Cattis
  104. quaeque suum Dacis donat clementia montem,
  105. quae modo Marcomanos post horrida bella vagosque
  106. Sauromatas Latio non est dignata triumpho.
  107. Iamque in fine dies et inexorabile pensum
  108. deficit, hic maesti pietas me poscit Etrusci,
  109. qualia nec Siculae moderantur carmina rupes
  110. nec fati iam certus olor saevique marita
  111. Tereos. heu quantis lassantem brachia vidi
  112. planctibus et prono fusum super oscula vultu!
  113. vix famuli comitesque tenent, vix arduus ignis
  114. summovet. haud aliter gemuit per Sunia [*]() Theseus
  115. litora,[*]() qui falsis deceperat Aegea velis.
  116. tunc immane gemens foedatusque ora tepentes
    117. [*](per Sunia Polster: periuria M: per inania Bursian: per Ionia Phillimore. )[*](litora M: litore s, and keep periuria. Italy and founded Arpi in Apulia. against Dacians and Marcomanni about 88, Sarmatian war, probably successful but no triumph, 92. )
  117. adfatur cineres: ‘cur nos, fidissime, linquis
  118. Fortuna redeunte, pater? modo numina magni
  119. praesidis atque breves superum placavimus iras,
  120. nec frueris tantique orbatus muneris usu
  121. ad manes, ingrate, fugis, nec flectere Parcas
  122. ut placare malae datur aspera numina Lethes?
  123. felix, cui magna patrem cervice vehenti
  124. sacra Mycenaeae patuit reverentia flammae!
  125. quique tener saevis genitorem Scipio Poenis
  126. abstulit et Lydi pietas temeraria Lausi.
  127. ergo et Thessalici coniunx pensare mariti
  128. funus et immitem potuit Styga vincere supplex
  129. Thracius? hoc quanto melius pro patre liceret!
  130. non totus rapiere tamen, nec funera mittam
  131. longius; hic manes, hic intra tecta tenebo:
  132. tu custos dominusque laris, tibi cuncta tuorum
  133. parebunt; ego rite minor semperque secundus
  134. assiduas libabo dapes et pocula sacris
  135. manibus effigiesque colam; te lucida saxa,
  136. te similem doctae referet mihi linea cerae,
  137. nunc ebur et fulvum vultus mutabitur aurum,
  138. inde viam morum longaeque examina vitae
  139. adfatusque pios monituraque somnia poscam.’
  140. Talia dicentem genitor dulcedine laeta
  141. audit et immites lente descendit ad umbras
  142. verbaque dilectae fert narraturus Etruscae.
  143. Salve supremum, senior mitissime patrum,
  144. supremumque vale, qui numquam sospite nato
  145. triste chaos maestique situs patiere sepulcri.
  146. semper odoratis spirabunt floribus arae,
  147. semper et Assyrios felix bibet urna liquores
  148. et lacrimas, qui maior honos, hic sacra litabit
  149. manibus eque tua tumulum tellure levabit,
  150. nostra quoque exemplo meritus tibi carmina sancit
  151. hoc etiam gaudens cinerem donasse sepulcro.
  1. Ite, comae, facilemque precor transcurrite pontum,
  2. ite coronato recubantes molliter auro;
  3. ite, dabit cursus mitis Cytherea secundos
  4. placabitque notos, fors et de puppe timenda
  5. transferet inque sua ducet super aequora concha.
  6. accipe laudatos, iuvenis Phoebeie, crines,
  7. quos tibi Caesarem donat puer, accipe laetus
  8. intonsoque ostende patri, sine dulce nitentes
  9. comparet atque diu fratris putet esse Lyaei.
  10. forsan et ipse comae numquam labentis honorem
  11. praemetet atque alio clusum tibi ponet in auro.
  12. Pergame, pinifera multum felicior Ida!
    13. [*](EARINI Pol.: IERINI M. )
  13. illa licet sacrae placeat sibi nube [*]() rapinae
  14. —nempe dedit superis illum, quem turbida semper
  15. Iuno videt refugitque manum nectarque recusat—,
  16. at tu grata deis pulchroque insignis alumno
  17. misisti Latio, placida quem fronte ministrum
  18. Iuppiter Ausonius pariter Romanaque Iuno
  19. aspiciunt et uterque probant, nec tanta potenti
  20. terrarum domino divum sine mente voluptas.
  21. Dicitur Idalios Erycis de vertice lucos
  22. dum petit et molles agitat Venus aurea cygnos,
  23. Pergameas intrasse domos, ubi maximus aegris
  24. auxiliator adest et festinantia sistens
  25. fata salutifero mitis deus incubat angui.
  26. hic puerum egregiae praeclarum sidere formae
  27. ipsius ante dei ludentem conspicit aras.
  28. ac primum subita paulum decepta figura
  29. natorum de plebe putat; sed non erat illi
  30. arcus et ex umeris nullae fulgentibus umbrae.
  31. miratur puerile decus vultumque comasque
  32. aspiciens tune Ausonias ait ‘ibis ad arces,
  33. neglectus Veneri? tu sordida tecta iugumque
  34. servitii vulgare feres? procul absit: ego isti,
  35. quem meruit, formae dominum dabo. vade age mecum,
  36. vade, puer: ducam volucri per sidera curru
  37. donum immane duci; nec te plebeia manebunt
  38. iura: Palatino famulus deberis amori, nil ego,
  39. nil, fateor, toto tam dulce sub orbe aut vidi
  40. aut genui, cedet tibi Latmius [*]() ultro
    41. [*](nube M: laude Markland: pube Koestlin. )[*](Latmius Dom.: lamus M. )
  41. Sangariusque puer quemque irrita fontis imago
  42. et sterilis consumpsit amor. te caerula Nais
  43. mallet et adprensa traxisset fortius urna.
  44. tu, puer, ante omnis; solus formosior ille,
  45. cui daberis.’ sic orsa leves secum ipsa per auras
  46. tollit olorinaque iubet considere biga.
  47. nec mora. iam Latii montes veterisque penates
  48. Evandri, quos mole nova pater inclitus orbis
  49. excolit et summis aequat Germanicus astris.
  50. tunc propior iam cura deae, quae forma capillis
  51. optima, quae vestis roseos accendere vultus
  52. apta, quod in digitis, collo quod dignius aurum.
  53. norat caelestis oculos ducis ipsaque taedas
  54. iunxerat et plena dederat conubia dextra:
  55. sic ornat crines, Tyrios sic fundit amictus,
  56. dat radios ignemque suum. cessere priores
  57. deliciae famulumque greges; hic pocula magno
  58. prima duci murrasque graves crystallaque portat
  59. candidiore manu: crescit nova gratia Baccho.
  60. Care puer superis, qui praelibare verendum
  61. nectar et ingentem totiens contingere dextram
  62. electus, quam nosse Getae, quam tangere Persae
  63. Armeniique Indique petunt! o sidere dextro
  64. edite, multa tibi divum indulgentia favit!
  65. olim etiam, ne prima genas lanugo nitentes
  66. carperet et pulchrae fuscaret gratia formae,
  67. ipse deus patriae celsam trans aequora liquit
  68. Pergamon. haud ulli puerum mollire potestas
  69. credita, sed tacita iuvenis Phoebeius arte
  70. leniter haud ullo concussum vulnere corpus [*]()
  71. de sexu transire iubet, tamen anxia curis
  72. mordetur puerique timet Cytherea dolores,
  73. nondum pulchra ducis clementia coeperat ortu
  74. intactos servare mares; nunc frangere sexum
  75. atque hominem mutare nefas, gavisaque solos
  76. quos genuit natura videt, nec lege sinistra
  77. ferre timent famulae natorum pondera matres.
  78. Tu quoque nunc iuvenis, genitus si tardius esses,
  79. umbratusque genas et adultos fortior artus,
  80. non unum gaudens Phoebea ad limina munus
  81. misisses; patrias nunc solus crinis ad oras
  82. naviget. hunc multo Paphie saturabat amomo,
  83. hunc nova tergemina pectebat Gratia dextra;
  84. huic et purpurei cedet coma saucia Nisi,
  85. et quam Sperchio tumidus servabat Achilles.
  86. ipsi, cum primum niveam praecerpere frontem
  87. decretum est umerosque manu nudare nitentes,
  88. adcurrunt teneri Paphia cum matre volucres
  89. expediuntque comas et Serica pectore ponunt
  90. pallia, tunc iunctis crinem incidere sagittis
  91. atque auro gemmisque locant, rapit ipsa cadentem
  92. mater et arcanos iterat Cytherea liquores.[*]()
  93. tunc puer e turba, manibus qui forte supinis
  94. nobile gemmato speculum portaverat auro,
  95. ‘hoc quoque demus," ait; " patriis nec gratius ullum
  96. munus erit templis ipsoque potentius auro.
    97. [*](corpus s: corpeus M, and Pol. (from P), whence Phillimore suspects corpus cum vulnere carpens. )[*](arcanos liquores M: arcano saturat liquore Schrader. )
  97. tu modo fige aciem et vultus hic usque relinque.’
  98. sic ait et speculum reclusit imagine rapta.
  99. At puer egregius tendens ad sidera palmas,
  100. ‘his mihi pro donis, hominum mitissime custos,
  101. si merui, longa dominum renovare iuventa
  102. atque orbi servare velis! hoc sidera mecum,
  103. hoc undae terraeque rogant, eat, oro, per annos
  104. Iliacos Pyliosque simul, propriosque penates
  105. gaudeat et secum Tarpeia senescere templa.’
  106. sic ait et motas miratur Pergamos aras.
  1. Quid mihi maesta dic, sociis quid noctibus, uxor,
  2. anxia pervigil! ducis suspiria cura?
  3. non metuo ne laesa fides aut pectore in isto
  4. alter amor; nullis in te datur ire sagittis
  5. —audiat infesto licet hoc Rhamnusia vultu—,non
  6. datur, et si egomet patrio de litore raptus
  7. quattuor emeritis per bella, per aequora lustris
  8. errarem, tu mille procos intacta fugares,
  9. non intersectas commenta retexere telas,
  10. sed sine fraude palam, thalamosque armata negasses.
  11. dic tamen, unde alta [*]() mihi fronte et nubila vultus?
  12. anne quod Euboicos fessus remeare penates
  13. auguror et patria senium componere terra?
    14. [*](ECLOGA AD UXOREM s: VIA DOMITIANA M: AD CLAUDIAM s Ed. Prin. )[*](alta M: alia Aldine. )
  14. cur hoc triste tibi? certe lascivia corde [*]()
  15. nulla nec aut rapidi mulcent te proelia Circi
  16. aut intrat sensus clamosi turba theatri;
  17. sed probitas et opaca quies et sordida numquam gaudia.
  18. Quas autem comitem te rapto per undas?
  19. quamquam et si gelidas irem mansurus ad Arctos
  20. vel super Hesperiae vada caligantia Thyles
  21. aut septemgemini caput haud penetrabile Nili,
  22. hortarere vias. etenim tua—nempe benigna