Silvae

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volume 1. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  2. huc vittata comam niveoque insignis amictu,
  3. qualis adhuc praesens nullaque expulsa nocentum
  4. fraude rudes populos atque aurea regna colebas,
  5. mitibus exsequiis ades et lugentis Etrusci
  6. cerne pios fletus laudataque lumina terge.
  7. nam quis inexpleto rumpentem pectora questu
  8. complexumque rogos incumbentemque favillis
  9. aspiciens non aut primaevae funera plangi
  10. coniugis aut nati modo pubescentia credat
  11. ora rapi flammis? pater est, qui fletur. adeste
  12. dique hominesque sacris, procul hinc, procul ite nocentes,
  13. si cui corde nefas tacitum fessique senectus
  14. longa patris, si quis pulsatae conscius umquam [*]()
  15. matris et inferna rigidum timet Aeacon urna:
  16. insontes castosque voco. tenet ecce seniles
  17. leniter implicitos vultus sanctamque parentis
  18. canitiem spargit lacrimis animaeque supremum
  19. frigus amat; celeres genitoris filius annos
  20. —mira fides!—nigrasque putat properasse sorores,
  21. exsultent placidi Lethaea ad flumina manes,
  22. Elysiae gaudete domus; date serta per aras
  23. festaque pallentes hilarent altaria lucos,
  24. felix, haec,[*]() nimium felix plorataque nato
  25. umbra venit, longe Furiarum sibila, longe
  26. tergeminus custos, penitus via longa patescat
  27. manibus egregiis, eat horrendumque silentis
  28. accedat domini solium gratesque supremas
  29. perferat et totidem iuveni roget anxius annos.
    30. [*](unquam M: anguem Postgate. )[*](haec Slater: et M: a, heu, o, en edd. )
  31. Macte pio gemitu! dabimus solacia dignis
  32. luctibus Aoniasque tuo sacrabimus ultro
  33. inferias, Etrusce, seni! tu largus Eoa
  34. germina, tu messes Cilicumque Arabumque superbas
  35. merge rogis; ferat ignis opes heredis et alto
  36. aggere missuri nitido pia nubila caelo
  37. stipentur cineres: nos non arsura feremus
  38. munera, venturosque tuus durabit in annos
  39. me monstrante dolor, neque enim mihi flere parentem
  40. ignotum, similis gemui proiectus ad ignem.
  41. ille mihi tua damna dies compescere cantu
  42. suadet: et ipse tuli quos nunc tibi confero questus.
  43. Non tibi clara quidem, senior placidissime, gentis
  44. linea nec proavis demissum stemma, sed ingens
  45. supplevit fortuna genus culpamque parentum
  46. occuluit. nec enim dominos de plebe tulisti,
  47. sed quibus occasus pariter famulantur et ortus,
  48. nec pudor iste tibi: quid enim terrisque poloque
  49. parendi sine lege manet? vice cuncta reguntur [*]()
  50. alternisque premunt, propriis sub regibus omnis
  51. terra; premit felix regum diademata Roma;
  52. hanc ducibus frenare datum; mox crescit in illos
  53. imperium superis, sed habent et numina legem:
  54. servit et astrorum velox chorus et vaga servit
  55. luna nec iniussae totiens redit orbita lueis,
  56. et—modo si fas est aequare iacentia summis—
    57. [*](reguntur Gevart: geruntur M. )
  58. pertulit et saevi Tirynthius horrida regis
  59. pacta, nec erubuit famulantis fistula Phoebi.
  60. Sed neque barbaricis Latio transmissus ab oris:
  61. Smyrna tibi gentile solum portusque verendo
  62. fonte Meles Hermique vadum, quo Lydius intrat
  63. Bacchus et aurato reficit sua cornua limo.
  64. laeta dehinc series variisque ex ordine curis
  65. auctus honos; semperque gradi prope numina, semper
  66. Caesareum coluisse latus sacrisque deorum
  67. arcanis haerere datum. Tibereia primum
  68. aula tibi vixdum ora nova imitante iuventa
  69. panditur—hic annis multa super indole victis
  70. libertas oblata venit—nec proximus heres,
  71. immitis quamquam et Furiis agitatus, abegit.
  72. huic [*]() et in Arctoas tenuis comes usque pruinas
  73. terribilem adfatu passus visuque tyrannum
  74. immanemque suis, ut qui metuenda ferarum
  75. corda domant mersasque iubent iam sanguine tacto
  76. reddere ab ore manus et nulla vivere praeda.
  77. praecipuos sed enim merito surrexit [*]() in actus
  78. nondum stelligerum senior dimissus in axem
  79. Claudius et longo [*]() transmittit habere nepoti.
    80. [*](huic Pol.: hinc M: hunc Aldine. )[*](surrexit M: subvexit Pol. (but cf. Theb. ii. 27). )[*](longo M: longum Gevart. )
  81. quis superos metuens pariter tot templa, tot aras
  82. promeruisse datur? summi Iovis aliger Areas
  83. nuntius; imbrifera potitur Thaumantide Iuno;
  84. stat celer obsequio iussa ad Neptunia Triton:
  85. tu totiens mutata ducum iuga rite tulisti
  86. integer, inque omni felix tua cumba profundo.
  87. Iamque piam lux alta domum praecelsaque toto
  88. intravit Fortuna gradu; iam creditur uni
  89. sanctarum digestus opum partaeque per omnis
  90. divitiae populos magnique impendia mundi,
  91. quicquid ab auriferis eiectat Hiberia fossis,
  92. Dalmatico quod monte nitet, quod messibus Afris
  93. verritur, aestiferi quicquid terit area Nili,
  94. quodque legit mersus pelagi scrutator Eoi,
  95. et Lacedaemonii pecuaria culta Galaesi
  96. perspicuaeque nives Massylaque robora et Indi
  97. dentis honos: uni parent commissa ministro,
  98. quae Boreas quaeque Eurus atrox, quae nubilus Auster
  99. invehit: hibernos citius numeraveris imbres
  100. silvarumque comas, vigil idem animique sagacis [*]()
  101. et citus [*]() evolvit quantum Romana sub omni
  102. pila die quantumque tribus, quid templa, quid alti
  103. undarum cursus, quid propugnacula poseant
    104. [*](vigil idem animique sagacis Leo: vigilite animaeque sagacis M, variously emended; usque, iste, ipse edd., vigili tu animoque sagaci Peyrared (evolvis 99) etc. )[*](et citus Salmasius: exitus M: anxius Hirschfeld. gold-mines of Dalmatia are also mentioned iv. 7. 13; cf. also the simile in Theb. vi. 880. Since Tiberius mining rights were vested in the Emperor. The Imperial fiscus also derived income from African wheat, from pearl-fisheries, )
  105. aequoris aut longe series porrecta viarum;
  106. quod domini celsis niteat laquearibus aurum,
  107. quae divum in vultus igni formanda liquescat
  108. massa, quid Ausoniae scriptum crepet igne Monetae,
  109. hinc tibi rara quies animoque exclusa voluptas,
  110. exiguaeque dapes et numquam laesa profundo
  111. cura mero; sed iura tamen genialia cordi
  112. et mentem vincire toris ac iungere festa
  113. conubia et fidos domino genuisse clientes.
  114. Quis sublime genus formamque insignis Etruscae
  115. nesciat? haud quamquam proprio mihi cognita visu,
  116. sed decus eximium famae par reddit imago,
  117. vultibus et similis [*]() natorum gratia monstrat,
  118. nec vulgare genus; fasces summamque curulem
  119. frater et Ausonios enses mandataque fidus
  120. signa tulit, cum prima truces amentia Dacos
  121. impulit et magno gens est damnata triumpho,
  122. sic quicquid patrio cessatum a sanguine, mater
  123. reddidit, obscurumque latus clarescere vidit
  124. conubio gavisa domus, nec pignora longe;
  125. quippe bis ad partus venit Lucina manuque
  126. ipsa levi gravidos tetigit fecunda labores,
  127. felix a! si longa dies, si cernere vultus
  128. natorum viridesque genas tibi iusta dedissent
  129. stamina! sed media cecidere abrupta iuventa
  130. gaudia, florentesque manu scidit Atropos annos;
  131. qualia pallentes declinant lilia culmos
    132. [*](vultibus et similis Phillimore: vultibus et sibimet similis M: et sibimet similis Skutsch, Krohn. )
  133. pubentesque rosae primos moriuntur ad austros,
  134. aut ubi venia novis exspirat purpura pratis.
  135. illa sagittiferi circum volitastis, Amores,
  136. funera maternoque rogos unxistis amomo;
  137. nec modus aut pennis laceris aut crinibus ignem
  138. spargere, collectaeque pyram struxere pharetrae.
  139. quas tunc inferias aut quae lamenta dedisses
  140. maternis, Etrusce, rogis, qui funera patris
  141. haud matura putas atque hos pius ingeniis annos!
  142. Illum et qui nutu superas nunc temperat arces,
  143. progeniem claram terris partitus et astris,
  144. laetus Idumaei donavit honore triumphi
  145. dignatusque loco victricis et ordine pompae
  146. non vetuit, tenuesque nihil minuere parentes,
  147. atque idem in cuneos populo deduxit equestres
  148. mutavitque genus laevaeque ignobile ferrum
  149. exuit et celso natorum aequavit honorem.[*]()
  150. dextra bis octonis fluxerunt saecula lustris,
  151. atque aevi sine nube tenor, quam dives in usus
  152. natorum totoque volens excedere censu,
  153. testis adhuc largi nitor inde adsuetus Etrusci,
  154. cui tua non humilis dedit indulgentia mores.
  155. hunc siquidem amplexu semper revocante tenebas
  156. blandus et imperio numquam pater; huius honori
  157. pronior ipse etiam gaudebat cedere frater.
  158. Quas tibi devoti iuvenes pro patre renato,
  159. summe ducum, grates, aut quae pia vota rependunt!
    160. [*](celso honorem Krohn: celso honore M: celse honori Salinasius. Jews that culminated in the destruction of Jerusalem by Titus. were privileges of the Equestrian order. )
  161. tu—seu tarda situ rebusque exhausta senectus
  162. erravit seu blanda diu Fortuna regressum
  163. maluit—attonitum et venturi fulminis ictus
  164. horrentem tonitru tantum lenique procella
  165. contentus monuisse senem; cumque horrida supra
  166. aequora curarum socius procul Itala rura
  167. linqueret, hic molles Campani litoris oras
  168. et Diomedeas concedere iussus in arces
  169. atque hospes, non exsul, erat. nec longa moratus
  170. Romuleum reseras iterum, Germanice, limen
  171. maerentemque foves inclinatosque penates
  172. erigis. haud mirum, ductor placidissime, quando
  173. haec est quae victis parcentia foedera Cattis
  174. quaeque suum Dacis donat clementia montem,
  175. quae modo Marcomanos post horrida bella vagosque
  176. Sauromatas Latio non est dignata triumpho.
  177. Iamque in fine dies et inexorabile pensum
  178. deficit, hic maesti pietas me poscit Etrusci,
  179. qualia nec Siculae moderantur carmina rupes
  180. nec fati iam certus olor saevique marita
  181. Tereos. heu quantis lassantem brachia vidi
  182. planctibus et prono fusum super oscula vultu!
  183. vix famuli comitesque tenent, vix arduus ignis
  184. summovet. haud aliter gemuit per Sunia [*]() Theseus
  185. litora,[*]() qui falsis deceperat Aegea velis.
  186. tunc immane gemens foedatusque ora tepentes
    187. [*](per Sunia Polster: periuria M: per inania Bursian: per Ionia Phillimore. )[*](litora M: litore s, and keep periuria. Italy and founded Arpi in Apulia. against Dacians and Marcomanni about 88, Sarmatian war, probably successful but no triumph, 92. )
  188. adfatur cineres: ‘cur nos, fidissime, linquis
  189. Fortuna redeunte, pater? modo numina magni
  190. praesidis atque breves superum placavimus iras,
  191. nec frueris tantique orbatus muneris usu
  192. ad manes, ingrate, fugis, nec flectere Parcas
  193. ut placare malae datur aspera numina Lethes?
  194. felix, cui magna patrem cervice vehenti
  195. sacra Mycenaeae patuit reverentia flammae!
  196. quique tener saevis genitorem Scipio Poenis
  197. abstulit et Lydi pietas temeraria Lausi.
  198. ergo et Thessalici coniunx pensare mariti
  199. funus et immitem potuit Styga vincere supplex
  200. Thracius? hoc quanto melius pro patre liceret!
  201. non totus rapiere tamen, nec funera mittam
  202. longius; hic manes, hic intra tecta tenebo:
  203. tu custos dominusque laris, tibi cuncta tuorum
  204. parebunt; ego rite minor semperque secundus
  205. assiduas libabo dapes et pocula sacris
  206. manibus effigiesque colam; te lucida saxa,
  207. te similem doctae referet mihi linea cerae,
  208. nunc ebur et fulvum vultus mutabitur aurum,
  209. inde viam morum longaeque examina vitae
  210. adfatusque pios monituraque somnia poscam.’
  211. Talia dicentem genitor dulcedine laeta
  212. audit et immites lente descendit ad umbras
  213. verbaque dilectae fert narraturus Etruscae.
  214. Salve supremum, senior mitissime patrum,
  216. supremumque vale, qui numquam sospite nato
  217. triste chaos maestique situs patiere sepulcri.
  218. semper odoratis spirabunt floribus arae,
  219. semper et Assyrios felix bibet urna liquores
  220. et lacrimas, qui maior honos, hic sacra litabit
  221. manibus eque tua tumulum tellure levabit,
  222. nostra quoque exemplo meritus tibi carmina sancit
  223. hoc etiam gaudens cinerem donasse sepulcro.
  1. Ite, comae, facilemque precor transcurrite pontum,
  2. ite coronato recubantes molliter auro;
  3. ite, dabit cursus mitis Cytherea secundos
  4. placabitque notos, fors et de puppe timenda
  5. transferet inque sua ducet super aequora concha.
  6. accipe laudatos, iuvenis Phoebeie, crines,
  7. quos tibi Caesarem donat puer, accipe laetus
  8. intonsoque ostende patri, sine dulce nitentes
  9. comparet atque diu fratris putet esse Lyaei.
  10. forsan et ipse comae numquam labentis honorem
  11. praemetet atque alio clusum tibi ponet in auro.
  12. Pergame, pinifera multum felicior Ida!
    13. [*](EARINI Pol.: IERINI M. )
  13. illa licet sacrae placeat sibi nube [*]() rapinae
  14. —nempe dedit superis illum, quem turbida semper
  15. Iuno videt refugitque manum nectarque recusat—,
  16. at tu grata deis pulchroque insignis alumno
  17. misisti Latio, placida quem fronte ministrum
  18. Iuppiter Ausonius pariter Romanaque Iuno
  19. aspiciunt et uterque probant, nec tanta potenti