Silvae

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volume 1. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

respicit heu tanti pridem [*]() securus alumni.
praecidensque [*]() moras: ‘nunc mecum, Epidauria proles,
hinc" ait "i [*]() gaudens: datur—aggredienda facultas!—
ingentem recreare virum, teneamus adorti
tendentes [*]() iam fila colos: ne fulminis atri
sit metus: has ultro laudabit Iuppiter artes.
nam neque plebeiam aut dextro sine numine cretam
servo animam, atque adeo breviter, dum tecta subimus.
expediam. genus ipse suis permissaque retro
nobilitas: nec origo latet, sed luce sequente
vincitur et magno gaudet cessisse nepoti.
prima togae virtus illi quoque: clarus et ingens
eloquio; mox innumeris exercita castris
occiduas primasque domos et sole sub omni
permeruit iurata manus nec in otia pacis
permissum laxare animos ferrumque recingi.
hunc Galatea vigens ausa est incessere bello
—me quoque—perque novem timuit Pamphylia messes
Pannoniusque ferox arcuque horrenda fugaci

[*](pridem Dom.: precidem M. )

[*](praecidens Housman: progressus M: praegressus s. )

[*](ait, i Bursian: alti M. )

[*](tendentes Markland: tendatis M. )

Armenia et patiens Latii iam pontis Araxes.
quid geminos fasces magnaeque iterata revolvam
iura Asiae? velit illa quidem ter habere quaterque
hunc sibi. sed revocant fasti maiorque curulis
nec promissa semel. Libyci quid mira tributi
obsequia et missum media de pace triumphum
laudem et opes quantas nec qui mandaverat ausus
exspectare fuit? gaudet Trasimennus et Alpes [*]()
Cannensesque animae; primusque insigne tributum
ipse palam lacera [*]() poscebat Regulus umbra,
non vacat Arctoas acies Rhenumque rebellem
captivaeque preces Veledae et, quae maxima nuper
gloria, depositam Dacis pereuntibus Urbem
pandere, cum tanti lectus rectoris habenas,
Gallice, Fortuna non admirante subisti.
Hunc igitur, si digna loquor, rapiemus iniquo,
nate. Ioui. rogat hoc Latiae pater inclitus urbis
et meruit: neque enim frustra mihi nuper honora
carmina patricio pueri sonuistis in ostro,
si qua salutifero gemini Chironis in antro
herba, tholo quodcumque tibi Troiana recondit
Pergamus aut medicis felix Epidaurus harenis
educat, Idaea profert quam Creta sub umbra
dictamni florentis opem. quoque anguis abundat

[*](After this line M has attollam cantu gaudet Thrasymennus et Alpes, obviously an interpolation, though carious edd, try to fit it into the text. See In trod. )

[*](lacera Pot.: laeta M. Pol.'s reading was taken by him from P. (Staatsrecht, i. 384 n.l, who quotes Cic. De leg. agr. ii. 34. 93, and Plautus. Epid. i. 1. 25. to prove that the praetor in Rome only had two lictors (cf, bissenos fasces, of the consulship, Silv. i. 2. 174). )

spumatu: iungam ipse manus atque omne benignum [*]()
virus, odoriferis Arabum quod doctus in arvis
aut Amphrysiaco pastor de gramine carpsi.’[*]()
Dixerat, inveniunt positos iam segniter artus
pugnantemque animam: ritu se cingit uterque
Paconio monstrantque simul parentque volentes,
donec letiferas vario medicamine pestes
et suspecta mali ruperunt nubila somni.
adiuvat ipse deos morboque valentior omni
occupat auxilium, citius non arte refectus
Telephus Haemonia, nec quae metuentis Atridae
saeva Machaonio coierunt vulnera suco.
Quis mihi tot coetus inter populique patrumque
sit curae votique locus? tamen ardua testor
sidera teque, pater vatum Thymbraee, quis omni
luce mihi, quis nocte timor, dum postibus haerens
assiduus nunc aure vigil nunc lumine cuncta
aucupor 3; immensae veluti conexa carinae
cumba minor, cum saevit hiems, pro parte furentis
parva receptat aquas et eodem volvitur austro.
Nectite nunc laetae candentia fila, sorores,
nectite! nemo modum transmissi computet aevi:
hic vitae natalis erit. tu Troica dignus
saecula et Euboici transcendere pulveris annos
Nestoreosque situs! qua nunc tibi pauper acerra
digna litem? nec si vacuet Mevania valles
aut praestent niveos Clitumna novalia tauros,

[*](benignum Lindenbroy: benigne M. )

[*](carpsi Dom.: carpsit M. )

[*](aucupor Heinsius: auguror M. )

sufficiam. sed saepe deis hos inter honores
caespes et exiguo placuerunt farra salino.

Non Helicona gravi pulsat chelys enthea plectro.
nec lassata voco totiens mihi numina. Musas;
et te. Phoebe, choris et te dimittimus, Euhan.
tu quoque muta ferae, volucer Tegeaee, sonorae
terga premas: alios poscunt mea carmina coetus.
Naidas, undarum dominas, regemque corusci
ignis adhuc fessum Siculaque incude rubentem
elicuisse satis, paulum arma nocentia. Thebae,
ponite: dilecto volo lascivire sodali.
iunge. puer. cyathos—set ne numerare [*]() labora—
cunctantemque intende chelyn: discede Laborque
Curaque, dum nitidis canimus gemmantia saxis
balnea dumque procax vittis hederisque, soluta
fronde verecunda.[*]() Clio mea ludit Etrusco.
ite. deae virides, liquidosque advertite vultus
et vitreum teneris crimen redimite corymbis,
veste nihil tectae, quales emergitis altis
fontibus et visu Satyros torquetis amantes,
non vos. quae culpa decus infamastis aquarum.

[*](set ne numerare Seriverius: et enumerare M, nec et Postgate. )

[*](verecunda Bachrens: verecundo M. )

sollicitare iuvat: procul hinc et fonte doloso
Salmacis et viduae Cebrenidos arida luctu
flumina et Herculei praedatrix cedat alumni,
vos mihi, quae Latium septenaque culmina, nymphae,
incolitis Thybrimque novis attollitis undis,
quas praeceps Anien atque exceptura natatus
Virgo iuvat Marsasque nives et frigora ducens
Marcia, praecelsis quarum vaga molibus unda
crescit et innumero pendens transmittitur arcu—:
vestrum opus aggredimur, vestra est. quam carmine molli
pando, domus, non umquam aliis habitastis in antris
ditius. ipsa manus tenuit Cytherea mariti
monstravitque artes: neu vilis flamina caminos
ureret, ipsa faces volucrum succendit Amorum.
non huc admissae Thasos aut undosa Carystos,
maeret onyx longe, queriturque exclusus ophites:
sola nitet flavis Nomadum decisa metallis
purpura, sola cavo Phrygiae quam Synnados antro
ipse cruentavit maculis lucentibus [*]() Attis,
quasque Tyrus [*]() niveas secat et Sidonia rupes,
vix locus Eurotae, viridis cum regula longo

[*](lucentibus M: liventibus Pol., Markland: cf. Apoll. Sid. xxii. 137. )

[*](quasque Tyrus Dom.: quoque tiri M: cumque Tyri Vollmer: quasque Tyrus niveas secuit Lafaye: quamque Paros niveam Postgate: quaeque Tyri vincas fucatam (or, fucum et quae) sindona rupes Stater. See also C.R. xx. pp. 38, 39. united herself indissolubly to him. Cebrenis is Oenone. Hylas, ward of Hercules, was drawn by a nymph into the spring where he was getting water. drinking respectively, from the purity of the one and the )

Synnada distinctu variat, non limina cessant,
effulgent camerae, vario fastigia vitro
in species animosque nitent. stupet ipse beatas
circumplexus opes et parcius imperat ignis.
multus ubique dies, radiis ubi culmina totis
perforat atque alio sol improbus uritur aestu.
nil ibi plebeium: nusquam Temesaea notabis
aera. sed argento felix propellitur unda
argentoque cadit labrisque nitentibus instat
delicias mirata suas et abire recusat.
extra autem niveo qui margine caerulus amnis
vivit et in summum fundo [*]() patet omnis ab imo,
cui non ire lacu pigrosque exsolvere amictus
suadeat? hoc mallet nasci Cytherea profundo.
hic te perspicuum melius. Narcisse, videres,
hic velox Hecate velit et deprensa lavari.
quid nunc strata solo referam tabulata crepantis
auditura pilas, ubi languidus ignis inerrat
aedibus et tenuem volvunt hypocausta vaporem?
nec si Baianis veniat novus hospes ab oris,
talia despiciet—fas sit componere magnis
parva—Neronea nec qui modo lotus in unda,
hic iterum sudare neget, macte, oro, nitenti
ingenio curaque puer! tecum ista senescant
et tua iam melius discat fortuna renasci!

[*](in summum fundo s: in fundum summo M. )

Et Phoebus pater et severa Pallas
et M usae procul ite feriatae:
Iani vos revocabimus Kalendis.
Saturnus mihi compede exoluta
et multo gravidus mero December
et ridens Iocus et Sales protervi
adsint, dum refero diem beatum
laeti Caesaris ebriamque aparchen.[*]()
Vix Aurora novos movebat ortus,
iam bellaria [*]() linea pluebant
—hunc rorem veniens profudit eurus:
quicquid nobile Ponticis nucetis,
fecundis cadit aut iugis Idymes;
quod ramis pia germinat Damascos,
et quod percoquit ebriosa Caunos,[*]()
largis gratuitum cadit rapinis:
molles gaioli lucuntulique,
et massis Amerina non perustis
et mustaceus et latente palma
praegnates caryotides cadebant.

[*](ebriamque aparchen (I.e. a)parxh/n, originally first-fruits. first offering, then feast, as In Pint. 40 B) Phillimore: parcen M, pacem Pol., noctem R. Thomson, etc. )

[*]( bellaria s: vellaria M. )

[*](ebriosa Caunos Waller: aebosia caunos M, aestuosa Imhof, Ebosea Vollmer, arbor Iuda caunas Eilis, et quod praecoquit Ebosia cannis Lafaye and Slater. according to popular belief, on his festival. )

non tantis Hyas inserena nimbis
terras obruit aut soluta Plias,
qualis per cuneos hiems Latinos
plebem grandine contudit serena.
ducat nubila Iuppiter per orbem
et latis pluvias minetur agris,
dum nostri Iovis hi ferantur imbres.
Ecce autem caveas subit per omnis
insignis specie, decora cultu
plebes altera non minor sedente.
hi panaria candidasque mappas
subvectant epulasque lautiores;
illi marcida vina largiuntur:
Idaeos totidem putes ministros,
orbem, qua melior severiorque est,
et gentes alis insimul [*]() togatas,
et cum tot populos, beate,[*]() pascas,
hunc Annona diem superba nescit.[*]()
i nunc saecula compara, Vetustas,
antiqui Iovis aureumque tempus:
non sic libera vina tunc fluebant
nec tardum seges occupabat annum,
una vescitur omnis ordo mensa,
parvi, femina, plebs, eques, senatus:
libertas reverentiam remisit.
et tu quin etiam—quis hoc vacare,[*]()
uis promittere possit hoc deorum?—
nobiscum socias dapes inisti.
iam se, quisquis is est, inops, beatus,
convivam ducis esse gloriatur.
Hos inter fremitus novosque luxus
spectandi levis effugit voluptas:

[*](insimul s: insemel M. )

[*](beate Hessius and Lafaye: beata M. )

[*]( nescit M: nescis s. )

[*]( vacare Phillimore: vocare M: vocari Ettigius. )

stat sexus rudis insciusque ferri;
ut pugnae capit improbus viriles!
credas ad Tanain ferumque Phasim
Thermodontiaeas calere turmas,
hic audax subit ordo pumilorum,
quos natura brevis statim peracta
nodosum semel in globum ligavit,
edunt vulnera conseruntque dextras
et mortem sibi—qua manu!—minantur.
ridet Mars pater et cruenta Virtus
casuraeque vagis grues rapinis
mirantur pugiles [*]() ferociores.
Iam noctis propioribus sub umbris
dives sparsio quos agit tumultus!
hic intrant faciles emi puellae,
hic agnoscitur omne. quod theatris
aut forma placet aut probatur arte.
hoc plaudunt grege Lydiae tumentes,
illic cymbala tinnulaeque Gades,
illic agmina confremunt Syrorum,
hic plebs scenica quique comminutis
permutant vitreis gregale sulpur.
Inter quae subito cadunt volatu
immensae volucrum per astra nubes,
quas Nilus sacer horridusque Phasis,
quas udo Numidae legunt sub austro,
desunt qui rapiant sinusque pleni
gaudent, dum nova lucra comparantur.
tollunt innumeras ad astra voces
Saturnalia principis sonantes

[*]( pugiles Friederich: pumilos M.)

et dulci dominum favore clamant:
hoc solum vetuit licere Caesar.
Vixdum caerula nox subibat orbem,
descendit media nitens harena
densas flammeus orbis inter umbras
vincens Gnosiacae facem coronae,
conlucet polus ignibus nihilque
obscurae patitur licere nocti,
fugit pigra Quies inersque Somnus
haec cernens alias abit in urbes,
quis spectacula, quis iocos licentes,
quis convivia, quis dapes inemptas,
largi flumina quis canat Lyaei?
iam iam deficio tuoque Baccho [*]()
in serum trahor ebrius soporem.
Quos ibit procul hic dies per annos
quam nullo sacer exolescet aevo!
dum montes Latii paterque Thybris.
dum stabit tua Roma dumque terris
quod reddis Capitolium manebit.

[*](tuoque Baccho s: tuaque Baccho M. )

Et familiaritas nostra qua gaudeo. Melior, vir optime nec minus in iudicio litterarum quam in omni vitae colore tersissime, et ipsa opusculorum quae tibi trado condicio sic posita est ut totus hic ad te [*]() liber meus etiam sine epistola spectet.[*]() Primum enim habet Glauciam nostrum, cuius gratissima infantia [*]() et qualem plerumque infelices sortiuntur (apud te complexus amabam) iam non tibi. Huius amissi recens vulnus, ut scis, epicedio prosecutus sum adeo festinanter, ut excusandam habuerim affectibus tuis celeritatem. Nec nunc eam apud te iacto, qui nosti, sed et ceteris indico, ne quis asperiore lima carmen examinet et a confido scriptum et dolenti datum, cum paene supervacua sint tarda solacia. Polli mei villa Surrentina quae sequitur, debuit a me vel in honorem eloquentiae eius diligentius diei. sed amicus ignovit. In arborem certe tuam. Melior, et psittacum scis a me leves libellos quasi epigrammatis loco scriptos. Eandem exigebat [*](ad te Vullmer; altae M, alter s. ) [*](spectet Bachrens: expectet M. (Buchr. inserted ad te before spectet. ) [*](gratissima infantia M: gratissimam infantiam s. )

stili facilitatem leo mansuetus, quem in amphitheatro prostratum frigidum erat, saeratissimo Imperatori ni statim traderem Ad Ursum quoque nostrum, iuvenem candidissimum et sine iactura desidiae doctissimum, scriptam de amisso puero consolationem super ea quae ipsi debeo huic libro libenter inserui, quia honorem eius tibi laturus accepto est. Cludit [*]() volumen genethliacon Lucani, quod Polla Argentaria, rarissima uxorum, eum hunc diem forte consuleremus, imputari sibi voluit. Ego non potui maiorem tanti auctoris habere reverentiam quam quod laudes eius dicturus hexametros meos timui, haec qualiacumque sunt. Melior carissime, si tibi non displicuerint, a te publicum accipiant; si minus, ad me revertantur.[*](est. cludit Madrig: excludit M.)

Quod tibi praerepti. Melior, solamen alumni,
improbus ante rogos et adhuc vivente favilla
ordiar ': abruptis etiam nunc flebile venis
vulnus hiat, magnaeque patet via lubrica plagae,
cum iam egomet cantus et verba medentia saevus
consero. tu planctus lamentaque fortia mavis
odistique chelyn surdaque averteris aure.
intempesta cano: citius me tigris abactis
fetibus orbatique velint audire leones,
nec si tergeminum Sicula de virgine carmen
affluat aut silvis chelys intellecta ferisque,
mulceat insanos gemitus, stat pectore demens
luctus et admoto latrant praecordia tactu.
Nemo vetat: satiare malis aegrumque dolorem
libertate doma. iam flendi expleta voluptas
iamque preces fessus non indignans amicas?

iamne canam? lacrimis en et mea carmina in ipso
ore [*]() natant tristesque cadunt in verba liturae.
ipse etenim tecum nigrae solemnia pompae
spectatumque Urbi scelus et puerile feretrum
produxi, saevos damnati turis acervos
plorantemque animam supra sua funera vidi,
teque patrum gemitus superantem et brachia matrum
complexumque rogos ignemque haurire parantem
vix tenui similis comes offendique tenendo.
et nunc, heu, vittis et frontis honore soluto
infaustus vates versa mea pectora tecum
plango lyra, sed tu [*]() comitem sociumque doloris,
si merui luctusque tui consortia sensi,
iam lenis patiare precor, me fulmine in ipso
audivere patres, ego iuxta busta profusis
matribus atque piis cecini solacia natis
et mihi, cum proprios gemerem defectus ad ignes—
quem, Natura!—patrem, nec te lugere severus
arceo, sed confer gemitus pariterque fleamus.
Iamdudum dignos aditus laudumque tuarum,
o merito dilecte puer, primordia quaerens
distrahor. hinc anni stantes in limine vitae,
hinc me forma rapit, rapit inde modestia praecox
et pudor et tenero probitas maturior aevo.
o ubi purpureo suffusus sanguine candor
sidereique orbes radiataque lumina caelo
et castigatae collecta modestia frontis

[*](carmina in ipso ore M: carmine in ipso ora Friedrich. )

[*](sed tu Vollmer: et diu M, at diri s, at dici Slater. )

ingenuique super crines mediisque decorae
margo comae? blandis ubinam ora arguta querelis
osculaque impliciti vernos redolentia flores
et mixtae risu lacrimae penitusque loquentis
Hyblaeis vox mixta favis? cui sibila serpens
poneret et saevae vellent servire novercae.
nil veris adfingo bonis, heu lactea colla!
brachia, quo [*]() numquam domini sine pondere cervix!
o ubi venturae spes non longinqua iuventae
atque genis optatus honos iurataque multum
barba tibi? cuncta in cineres gravis intulit hora
hostilisque dies: nobis meminisse relictum.
quis tua colloquiis hilaris mulcebit amatis pectora?
quis curas mentisque arcana remittet?
accensum quis bile fera famulisque tumentem [*]()
leniet ardentique in se deflectet ab ira?
inceptas quis ab ore dapes libataque vina
auferet et dulci turbabit cuncta rapina?
quis matutinos abrumpet murmure somnos
impositus stratis abitusque morabitur artis
nexibus atque ipso revocabit ad oscula poste 3?
obvius intranti rursus quis in ora manusque
prosiliet brevibusque umeros circumdabit ulnis?
muta domus, fateor, desolatique penates,
et situs in thalamis et maesta silentia mensis!
Quid mirum, tanto si te pius altor honorat
funere? tu domino requies portusque senectae,

[*](brachia, quo Saftien: brachiaque M. )

[*](tumentem Pol.(from P): timentem M. )

[*](ipso poste s: ipsos postes M. )

tu modo deliciae, dulces modo pectore curae,
non te barbaricae versabat turbo catastae,
nec mixtus Phariis venalis mercibus infans
compositosque sales meditataque verba locutus
quaesisti lascivus enim tardeque parasti.
hic domus, hinc ortus, dominique penatibus olim
carus uterque parens atque in tua gaudia liber,
ne quererere genus, raptum sed protinus alvo
sustulit exsultans ac prima lucida voce
astra salutantem dominus sibi mente dicavit,
amplexusqne sinu tulit et genuisse putavit,
fas mihi sanctorum venia dixisse parentum,
tuque, oro, Natura, sinas, cui prima per orbem
iura animis sancire datum: non omnia sanguis
proximus aut serie generis demissa propago
alligat; interius nova saepe adscitaque serpunt
pignora conexis. natos genuisse necesse est,
elegisse iuvat, tenero sic blandus Achilli
semifer Haemonium vincebat Pelea Chiron,
nec senior Peleus natum comitatus in arma
Troica, sed claro Phoenix haerebat alumno.
optabat longe reditus Pallantis ovantis
Evander, fidus pugnas spectabat Acoetes.
cumque procul nitidis genitor cessaret ab astris,
fluctivagus volucrem comebat Persea Dictys.
quid referam altricum victas pietate parentes?
quid te post cineres deceptaque funera matris

tutius Inoo reptantem pectore, Baeche?
iam secura patris Tuscis regnabat in undis
Ilia. portantem lassabat Romulus Accam.
vidi ego transertos alieno in robore ramos
altius ire suis. et te iam fecerat illi
mens animusque patrem, necdum moresve decorve:
tu tamen et iunctas [*]() etiam nunc murmure voces
vagitumque rudem fletusque infantis amabas.
Ille, velut primos exspiraturus ad austros
mollibus in pratis alte flos improbus exstat,
sic tener ante diem vultu gressuque superbo
vicerat aequales multumque reliquerat annos,
sive catenatis curvatus membra palaestris
staret: Amyclaea conceptum matre putares,
Oebaliden illo praeceps mutaret Apollo,
Alcides pensaret Hylan: seu Graius [*]() amictu
Attica facundi decurreret orsa Menandri:
laudaret gavisa sonum crinemque decorum
fregisset rosea lasciva Thalia corona;
Maeonium sive ille senem Troiaeque labores
diceret aut casus tarde remeantis Ulixis:
ipse pater sensus, ipsi stupuere magistri,
scilicet infausta Lachesis cunabula dextra
attigit, et gremio puerum complexa fovebat
Invidia: illa genas et adultum comere crinem,
haec monstrare artes et verba infigere, quae nunc
plangimus. Herculeos annis aequare labores

[*](iunctas M2: vinctas M: truncas Bachrens. )

[*]( Graius s: gratus M. her father Amulius, but became the wife of the river-god. Acca was the nurse of Romulus. )

coeperat adsurgens, sed adhuc infantia iuxta;
iam tamen et validi gressus mensuraque maior
cultibus et visae puero decrescere vestes,
cum tibi quas vestes, quae non gestamina mitis
festinabat erus! brevibus non stringere [*]() laenis
pectora et angustante alas [*]() artare lacerna;
enormes non ille sinus, sed semper ad annos
texta legens modo puniceo velabat amictu,
nunc herbas imitante sinu, nunc dulce rubenti
murice, nunc vivis digitos incendere gemmis
gaudebat: non turba comes, non munera cessant:
sola verecundo deerat praetexta decori.
Haec fortuna domus, subitas inimica levavit
Parca manus, quo, diva, feros gravis exseris ungues?
non te forma movet, non te lacrimabilis aetas?
hunc nec saeva viro potuisset carpere Procne,
nec fera crudeles Colchis durasset in iras,
editus Aeolia nec si foret iste Creusa:
torvus ab hoc Athamas insanos flecteret arcus,
hunc quamquam Hectoreos cineres Troiamque perosus
turribus e Phrygiis flesset missurus Ulixes
septima lux, et iam frigentia lumina torpent,
iam complexa manu crinem tenet infera Iuno.

[*](non stringere Postgate: constringere M. )

[*](angustante alas Postgate: angusta telas M. )

ille tamen, Parcis fragiles urgentibus annos,
te vultu moriente videt linguaque cadente
murmurat: in te omnes vacui iam pectoris efflat
reliquias., solum meminit solumque vocantem
exaudit tibique ora movet, tibi verba relinquit
et prohibet gemitus consolaturque dolentem.
gratum est, Fata. tamen, quod non mors lenta iacentis
exedit puerile decus, manesque subivit
integer et nullo temeratus corpora damno,
qualis erat.Quid ego exsequias et prodiga flammis
dona loquar maestoque ardentia funera luxu?
quod tibi purpureo tristis rogus aggere crevit.
quod Cilicum flores, quod munera graminis Indi,
quodque Arabes Phariique Palaestinique [*]() liquores
arsuram lavere comam? cupit omnia ferre
prodigus et totos Melior succendere census,
desertas exosus opes: sed non capit ignis
invidus, atque artae desunt in munera flammae.
horror habet sensus, qualem te funere summo
atque rogum iuxta, Melior placidissime quondam,
extimui! tune ille hilaris comisque videri?
unde animi saevaeque manus et barbarus horror,
dum modo fusus humi lucem aversaris iniquam,
nunc torvus pariter vestes et pectora rumpis
dilectosque premis visus et frigida lambis
oscula? erant illic genitor materque iacentis