Thebais

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volumes 1-2. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. Fraternas acies alternaque regna profanis
  2. decertata odiis sontesque evolvere Thebas,
  3. Pierius menti calor incidit, unde iubetis
  4. ire, deae? gentisne canam primordia dirae,
  5. Sidonios raptus et inexorabile pactum
  6. legis Agenoreae scrutantemque aequora Cadmum?
  7. longa retro series, trepidum si Martis operti
  8. agricolam infandis condentem proelia sulcis
  9. expediam penitusque sequar, quo carmine muris
  10. iusserit Amphion Tyrios accedere montes,
  11. unde graves irae cognata in moenia Baccho,
  12. quod saevae Iunonis opus, cui sumpserit arcus
  13. infelix Athamas, cur non expaverit ingens
  14. Ionium socio casura Palaemone mater,
  15. atque adeo iam nunc gemitus et prospera Cadmi
  16. praeteriisse sinam: limes mihi carminis esto
  17. Oedipodae confusa domus, quando Itala nondum
    18. v.1.p.342
  18. signa nec Arctoos ausim spirare [*]() triumphos
  19. bisque iugo Rhenum, bis adactum legibus Histrum
  20. et coniurato deiectos vertice Dacos
  21. aut defensa prius vix pubescentibus annis
  22. bella Iovis teque, o [*]() Latiae decus addite famae,
  23. quem nova mature [*]() subeuntem exorsa parentis
  24. aeternum sibi Roma cupit, licet artior omnis
  25. limes agat stellas et te plaga lucida caeli,
  26. Pleiadum Boreaeque et hiulci fulminis expers,
  27. sollicitet, licet ignipedum frenator equorum
  28. ipse tuis alte radiantem crinibus arcum
  29. imprimat aut magni cedat tibi Iuppiter aequa
  30. parte poli, maneas hominum contentus habenis,
  31. undarum terraeque potens, et sidera dones.
  32. tempus erit, cum Pierio [*]() tua fortior oestro
  33. facta canam: nunc tendo chelyn satis arma referre
  34. Aonia et geminis sceptrum exitiale tyrannis
  35. nec furiis post fata modum flammasque rebelles
  36. seditione rogi tumulisque carentia regum
  37. funera et egestas alternis mortibus urbes,
  38. caerula cum rubuit Lernaeo sanguine Dirce
  39. et Thetis arentes adsuetum stringere ripas
  40. horruit ingenti venientem Ismenon acervo.
  41. quem prius heroum, Clio, dabis? immodicum irae
    42. [*](spirare, P l, Heinsius, Bentley: sperare Prω. )[*](teque o P (with u written over the first e): tuque o ω, tuque ut Lachmann. )[*](mature Lachmann: maturi Pω. )[*](Pierio P (laurigero written over by a later hand): laurigero ω. and Dacians, and to the part he took in the fighting on the Capitol between Flavians and Vitellians in A.D. 69. )
    v.1.p.344
  42. Tydea? laurigeri subitos an vatis hiatus?
  43. urget et hostilem propellens caedibus amnem
  44. turbidus Hippomedon, plorandaque bella protervi
  45. Arcados atque alio Capaneus horrore canendus.
  46. Impia iam merita scrutatus lumina dextra
  47. merserat aeterna damnatum nocte pudorem
  48. Oedipodes longaque animam sub morte [*]() tenebat,
  49. illum indulgentem tenebris imaeque recessu
  50. sedis inaspectos caelo radiisque penates
  51. servantem tamen adsiduis circumvolat alis
  52. saeva dies animi, scelerumque in pectore Dirae,
  53. tunc vacuos orbes, crudum ac miserabile vitae
  54. supplicium, ostentat caelo manibusque cruentis
  55. pulsat inane solum saevaque ita voce precatur:
  56. ‘di, sontes animas angustaque Tartara poenis
  57. qui regitis, tuque umbrifero Styx livida fundo,
  58. quam video, multumque mihi consueta vocari
  59. adnue. Tisiphone, perversaque vota secunda:
  60. si bene quid merui, si me de matre cadentem
  61. fovisti gremio et traiectum vulnere plantas
  62. firmasti, si stagna peti Cirrhaea bicorni
  63. interfusa iugo, possem cum degere falso
  64. contentus Polybo, trifidaeque in Phocidos arto
  65. longaevum implicui regem secuique frementis
    66. [*](morte P: nocte ω. that he was guilty of parricide and incest. Statius has in mind the Virgilian "nox atra caput circumvolat" Aen. vi.866 (cf, also Hor. S. ii. 1. 58), but here it is the "saeva dies " that hovers round. but to beat on the earth was a recognized way of summoning infernal deities. )
    v.1.p.346
  66. ora senis, dum quaero patrem, si Sphingos iniquae
  67. callidus ambages te praemonstrante resolvi,
  68. si dulces furias et lamentabile matris
  69. conubium gavisus ini noctemque nefandam
  70. saepe tuli natosque tibi, seis ipsa, paravi,
  71. mox avidus poenae digitis eaedentibus ultro
  72. incubui miseraque oculos in matre reliqui:
  73. exaudi, si digna precor quaeque ipsa furenti
  74. subiceres. orbum visu regnisque carentem [*]()
  75. non regere aut dictis maerentem flectere adorti,
  76. quos genui quocumque toro; quin ecce superbi
  77. —pro dolor!—et nostro iamdudum in funere reges
  78. insultant tenebris gemitusque odere paternos,
  79. hisne etiam funestus ego? et videt ista deorum
  80. ignavus genitor? tu saltem debita vindex
  81. huc ades et totos in poenam ordire nepotes.[*]()
  82. indue quod madidum tabo diadema cruentis
  83. unguibus abripui, votisque instincta paternis
  84. i media in fratres, generis consortia ferro
  85. dissiliant. da, Tartarei regina barathri,
  86. quod cupiam vidisse nefas, nec tarda sequetur
  87. mens iuvenum; modo digna veni,[*]() mea pignora nosces.’
  88. Talia dicenti crudelis diva severos
  89. advertit vultus, inamoenum forte sedebat
  90. Coeyton iuxta, resolutaque vertice crines
  91. lambere sulpureas permiserat anguibus undas,
  92. ilicet igne Iovis lapsisque citatior astris
  93. tristibus exsiluit ripis: discedit inane
    94. [*](carentem PL: parentem ω. )[*](totos in poenam, nepotes Pω: poenam in totos Baehreas, penates Ed. Parmensis. )[*](modo digna veni Pω: modo dira Lachmann: modo diva Mueller: mens iuvenum, me digna: veni Garrod conj. )
    v.1.p.348
  94. vulgus et occursus dominae pavet; illa per umbras
  95. et caligantes animarum examine campos
  96. Taenariae limen petit inremeabile portae,
  97. sensit adesse Dies, piceo Nox obvia nimbo
  98. lucentes turbavit equos; procul arduus Atlas
  99. horruit et dubia caelum cervice remisit,
  100. arripit extemplo M alea e de valle resurgens
  101. notum iter ad Thebas: neque enim velocior ullas
  102. itque reditque vias cognatave Tartara mavult,
  103. centum illi stantes umbrabant ora cerastae,
  104. turba minax [*]() diri capitis; sedet intus abaetis
  105. ferrea lux oculis, qualis per nubila Phoebes
  106. Atracia rubet arte labor; suffusa veneno
  107. tenditur ac sanie gliscit cutis; igneus atro
  108. ore vapor, quo longa sitis morbique famesque
  109. et populis mors una venit; riget horrida tergo
  110. palla, et caerulei redeunt in pectora nodi:
  111. Atropos hos atque ipsa novat Proserpina cultus,
  112. tunc geminas quatit ira manus: haec igne rogali
  113. fulgurat, haec vivo manus aera verberat hydro.
  114. Ut stetit, abrupta qua plurimus arce Cithaeron
  115. occurrit caelo, fera sibila crine virenti
  116. congeminat. signum terris, unde omnis Achaei
  117. ora maris late Pelopeaque regna resultant,
  118. audiit et medius caeli Parnassos et asper
  119. Eurotas, dubiamque iugo fragor impulit Oeten
    120. [*](minax Lachmann: minor Pω. to be an entrance to the underworld. half of the crowd of snakes, or as the small fry, compared with the big snake in the Fury's hand (113). and witches, cf, iii. 140. )
    v.1.p.350
  120. in latus, et geminis vix fluctibus obstitit Isthmos.
  121. ipsa suum genetrix curvo delphine vagantem
  122. abripuit frenis gremioque Palaemona pressit.
  123. Atque ea Cadmeo praeceps ubi culmine primum
  124. constitit adsuetaque infecit nube penates,
  125. protinus adtoniti fratrum sub pectore motus,
  126. gentilesque animos subiit furor aegraque laetis
  127. invidia atque parens odii metus, inde regendi
  128. saevus amor, ruptaeque vices iurisque secundi
  129. ambitus impatiens, et summo dulcius unum [*]()
  130. stare loco. sociisque comes discordia regnis.
  131. sic ubi delectos per torva armenta iuvencos
  132. agricola imposito sociare adfectat aratro,
  133. illi indignantes, quis nondum vomere multo
  134. ardua nodosos cervix descendit in armos,
  135. in diversa trahunt atque aequis vincula laxant
  136. viribus et vario confundunt limite sulcos:
  137. haud secus indomitos praeceps discordia fratres
  138. asperat. alterni placuit sub legibus anni
  139. exsilio mutare ducem, sic iure maligno
  140. fortunam transire iubent, ut sceptra tenentem
  141. foedere praecipiti semper novus angeret heres,
  142. haec inter fratres pietas erat, haec mora pugnae
  143. sola nec in regem perduratura secundum,
  144. et nondum crasso laquearia fulva [*]() metallo,
  145. montibus aut alte Grais effulta nitebant
  146. atria, congestos satis explicitura clientes:
  147. non impacatis regum advigilantia somnis
  148. pila, nec alterna ferri statione gementes
  149. excubiae nec cura mero committere gemmas
  150. atque aurum violare cibis: sed nuda potestas
    151. [*](unum Pω: uno P: uni Heinsius. )[*](fulva Pω: fulta Mueller. )
    v.1.p.352
  151. armavit fratres, pugna est de paupere regno.
  152. dumque uter angustae squalentia iugera Dirces
  153. verteret aut Tyrii solio non altus ovaret
  154. exsulis ambigitur, periit ius fasque bonumque
  155. et vitae mortisque pudor, quo tenditis iras,
  156. a, miseri r quid si peteretur crimine tanto
  157. limes uterque poli, quem Sol emissus Eoo
  158. cardine, quem portu vergens prospectat Hibero,
  159. quasque procul terras obliquo sidere tangit
  160. avius [*]() aut borea gelidas madidive tepentes
  161. igne noti? non si Phrygiae Tyriaeque sub unum
  162. convertentur opes. loca dira arcesque nefandae
  163. suffecere odio, furiisque immanibus emptum
  164. Oedipodae sedisse loco.
  165. Iam sorte carebat [*]() dilatus Polynieis honos, quis tunc tibi, saeve,
  166. quis fuit ille dies, vacua cum solus in aula
  167. respiceres ius omne tuum cunctosque minores,
  168. et nusquam par stare caput? iam murmura serpunt
  169. plebis Echioniae, tacitumque a principe vulgus
  170. dissidet, et, qui mos populis, venturus amatur.
  171. atque aliquis, cui mens humili laesisse veneno
  172. summa nec impositos umquam cervice volenti
  173. ferre duces, hancne Ogygiis, ait, ‘aspera rebus
  174. fata tulere vicem, totiens mutare timendos
  175. alternoque iugo dubitantia subdere colla?
  176. partiti versant populorum fata manuque
    177. [*](avius ω: aut notus P. )[*](carebat Pω: cadebat Bernartius. )
    v.1.p.354
  177. fortunam fecere levem, semperne vicissim
  178. exsulibus servire dabor? tibi. summe deorum
  179. terrarumque sator, sociis hanc addere mentem
  180. sedit? an inde vetus Thebis extenditur omen,
  181. ex quo Sidonii nequiquam blanda iuvenci
  182. pondera Carpathio iussus sale quaerere Cadmus
  183. exsul Hyanteos invenit regna per agros,
  184. fraternasque acies fetae telluris hiatu
  185. augurium seros dimisit ad usque nepotes ':
  186. cernis, ut erectum torva sub fronte [*]() minetur
  187. saevior adsurgens dempto consorte potestas,
  188. quas gerit ore minas, quanto premit omnia fastu!
  189. hicne umquam privatus erit? tamen ille precanti
  190. mitis et adfatu bonus et patientior aequi.
  191. quid mirum? non solus erat. nos vilis in omnis
  192. prompta manus casus, domino cuicumque parati,
  193. qualiter hinc gelidus Boreas, hinc nubifer Eurus
  194. vela trahunt, nutat mediae fortuna carinae,
  195. —heu dubio suspensa metu tolerandaque nullis
  196. aspera sors populis!—hic imperat, ille minatur.’
  197. At Iovis imperio rapidi super atria caeli
  198. lectus concilio divum convenerat ordo
  199. interiore polo. spatiis hinc omnia iuxta,
  200. primaeque occiduaeque domus et fusa sub omni
  201. terra atque unda die. mediis sese arduus infert
  202. ipse deis, placido quatiens tamen omnia vultu,
  203. stellantique locat solio: nec protinus ausi
  204. caelicolae, veniam donec pater ipse sedendi
    205. [*](sub fronte Pω: cervice D. )
    v.1.p.356
  205. tranquilla iubet esse manu. mox turba vagorum
  206. semideum et summis cognati nubibus Amnes
  207. et compressa metu servantes murmura Venti
  208. aurea tecta replent, mixta convexa deorum
  209. maiestate tremunt, radiant maiore sereno
  210. culmina et arcano florentes lumine postes.
  211. postquam iussa quies siluitque exterritus orbis,
  212. incipit ex alto—grave et immutabile sanctis
  213. pondus adest verbis, et vocem fata sequuntur—:
  214. ‘terrarum delicta nec exsaturabile [*]() Diris
  215. ingenium mortale queror, quonam usque nocentum
  216. exigar in poenas? taedet saevire corusco
  217. fulmine, iam pridem Cyclopum operosa fatiscunt
  218. bracchia et Aeoliis desunt incudibus ignes,
  219. atque adeo tuleram falso rectore solutos
  220. Solis equos, caelumque rotis errantibus uri.
  221. et Phaethontea mundum squalere favilla,
  222. nil actum, neque tu valida quod cuspide late
  223. ire per inlicitum pelago, germane, dedisti,
  224. nunc geminas punire domos, quis sanguinis auctor
  225. ipse ego, descendo. Perseos alter in Argos
  226. scinditur, Aonias fluit hic ab origine Thebas.
  227. mens cunctis imposta manet 2: quis funera Cadmi
  228. nesciat et totiens excitam a sedibus imis
  229. Eumenidum bellasse aciem, mala gaudia matrum
  230. erroresque feros nemorum et reticenda deorum
  231. crimina? vix lucis spatio, vix noctis abactae
    232. [*](exsaturabile P: also D, with exsatiabile written over: exsuperabile ω. )[*](imposta manet Pω: infausta, infesta, etc., edd: movet B Guyet: manet D with movet written over. the dragon's teeth. crimes committed by or against the gods. The latter mean- )
    v.1.p.358
  232. enumerare queam mores gentemque profanam.
  233. scandere quin etiam thalamos hic impius heres
  234. patris et immeritae gremium incestare parentis
  235. appetiit, proprios—monstrum 1!—revolutus in ortus,
  236. ille tamen superis aeterna piacula solvit
  237. proiecitque diem, nec iam amplius aethere nostro
  238. vescitur; at nati—facinus sine more!—cadentes
  239. calcavere oculos, iam, iam rata vota tulisti,
  240. dire senex! meruere tuae, meruere tenebrae
  241. ultorem sperare Iovem, nova sontibus arma
  242. iniciam regnis, totumque a stirpe revellam
  243. exitiale genus, belli mihi semina sunto
  244. Adrastus socer et superis adiuncta sinistris
  245. conubia, hanc etiam poenis incessere gentem
  246. decretum; neque enim arcano de pectore fallax
  247. Tantalus et saevae periit iniuria mensae.’
  248. Sic pater omnipotens, ast illi saucia dictis
  249. flammato versans inopinum corde dolorem
  250. talia Iuno refert: ‘mene, o iustissime divum,
  251. me bello certare iubes? scis, semper ut arces
  252. Cyclopum magnique Phoroneos inclyta fama
  253. sceptra viris opibusque iuveni, licet improbus illic
  254. custodem Phariae somno letoque iuvencae
  255. exstinguas, saeptis et turribus aureus intres.
  256. mentitis ignosco toris: illam odimus urbem.
    257. [*](monstrum D Scaliger: monstro Pω. )
    v.1.p.360
  257. quam vultu confessus adis, ubi conscia magni
  258. signa tori tonitrus agis et mea fulmina torques,
  259. facta luant Thebae: cur hostes eligis Argos?
  260. quin age. si tanta est thalami discordia sancti,
  261. et Samon et veteres armis exscinde Mycenas.
  262. verte solo Sparten, cur usquam sanguine festo
  263. coniugis ara tuae, cumulo cur turis Eoi
  264. laeta calet? melius votis Mareotica fumant
  265. Coptos et acrisoni lugentia flumina Nili.
  266. quod si prisca luunt auctorum crimina gentes
  267. subvenitque tuis sera haec sententia curis,
  268. percensere aevi senium, quo tempore tandem
  269. terrarum furias abolere et saecula retro
  270. emendare sat est: iamdudum ab sedibus illis
  271. incipe, fluctivaga qua praeterlabitur unda
  272. Sicanios longe relegens Alpheos amores.
  273. Arcades hic tua—nec pudor est—delubra nefastis
  274. imposuere locis, illic Mavortius axis
  275. Oenomai Geticoque pecus stabulare sub Haemo
  276. dignius, abruptis etiamnum inhumata procorum
  277. reliquiis trunca ora rigent, tamen hic tibi templi
  278. gratus honos, placet Ida nocens mentitaque manes
  279. Creta tuos. me Tantaleis consistere terris,[*]()
    280. [*](terris Q: tectis P: regnis D: considere regnis Heinsius. )
    v.1.p.362
  280. quae tandem invidia est? belli deflecte tumultus
  281. et generis miseresce tui. sunt impia late
  282. regna tibi, melius generos passura nocentes.’
  283. Finierat precibus miscens convicia Iuno.
  284. at non ille gravis dictis, quamquam aspera motu,
  285. reddidit haec: ‘equidem haud rebar te mente secunda
  286. laturam, quodcumque tuos, licet aequus, in Argos
  287. consulerem, neque me, si detur copia, fallit
  288. multa super Thebis Bacchum ausuramque Dionen
  289. dicere, sed nostri reverentia ponderis obstat,
  290. horrendos etenim latices, Stygia aequora fratris
  291. obtestor, mansurum atque inrevocabile verbum.[*]()
  292. nil fore, quod dictis flectar! quare impiger alis [*]()
  293. portantes praecede notos. Cyllenia proles,
  294. aera per liquidum regnisque inlapsus opacis
  295. dic patruo: superas senior se adtollat ad auras
  296. Laius, exstinctum nati quem vulnere nondum
  297. ulterior Lethes accepit ripa profundi
  298. lege Erebi; ferat hic diro mea iussa nepoti:
  299. germanum exsilio fretum Argolicisque tumentem
  300. hospitiis, quod sponte cupit, procul impius aula
  301. arceat, alternum regni infitiatus honorem,
  302. hinc causae irarum, certo reliqua ordine ducam.’
  303. Paret Atlantiades dictis genitoris et inde
  304. summa pedum propere plantaribus inligat alis,
  305. obnubitque comas et temperat astra galero.
    306. [*](verbum Scriverius: verum Pω. )[*](alis Gruter: ales Pω. )
    v.1.p.364
  306. tum dextrae virgam inseruit, qua pellere dulces
  307. aut suadere iterum somnos, qua nigra subire
  308. Tartara et exsanguis animare adsueverat umbras,
  309. desiluit, tenuique exceptus inhorruit [*]() aura.
  310. nec mora, sublimis raptim per inane volatus
  311. carpit et ingenti designat nubila gyro.
  312. Interea patriis olim vagus exsul ab oris
  313. Oedipodionides furto deserta pererrat
  314. Aoniae, iamiamque animi [*]() male debita regna
  315. concipit, et longum signis cunctantibus annum
  316. stare gemit, tenet una dies noctesque recursans
  317. cura virum, si quando humilem decedere regno
  318. germanum et semet Thebis opibusque potitum
  319. cerneret; hac aevum cupiat pro luce [*]() pacisci,
  320. nunc queritur ceu tarda fugae dispendia, sed mox
  321. attollit flatus ducis et sedisse superbus
  322. deiecto iam fratre putat: spes anxia mentem
  323. extrahit et longo consumit gaudia voto.
  324. tune sedet Inachias urbes Danaeiaque arva
  325. et caligantes abrupto sole Mycenas
  326. ferre iter impavidum, seu praevia ducit Erinys,
  327. seu fors illa viae. sive hae immota vocabat
  328. Atropos. Ogygiis ululata furoribus antra
  329. deserit et pingues Baccheo sanguine colles,
  330. inde plagam, qua molle sedens in plana Cithaeron
  331. porrigitur lassumque inclinat ad aequora montem,
    332. [*](inhorruit in D has " perstrepit " written above it. )[*](animi Mueller: animis Pω: animus Q Baehrens. )[*](luce Pω: laude Q (luce above). )
    v.1.p.366
  332. praeterit, hinc arte scopuloso in limite pendens
  333. infames Scirone petras Scyllaeaque rura
  334. purpureo regnata seni mitemque Corinthon
  335. linquit et in mediis audit duo litora campis
  336. Iamque per emeriti surgens confinia Phoebi
  337. Titanis late, mundo subvecta silenti,
  338. rorifera gelidum tenuaverat aera biga:
  339. iam pecudes volucresque tacent, iam Somnus avaris
  340. inrepsit curis pronusque ex aethere nutat,
  341. grata laboratae referens oblivia vitae,
  342. sed nec puniceo rediturum nubila caelo
  343. promisere iubar, nec rarescentibus umbris
  344. longa repercusso nituere crepuscula Phoebo:
  345. densior a terris et nulli pervia flammae
  346. subtexit nox atra polos, iam claustra rigentis
  347. Aeoliae percussa sonant, venturaque rauco
  348. ore minatur hiemps, venti transversa frementes
  349. confligunt axemque emoto cardine vellunt,
  350. dum caelum sibi quisque rapit; sed plurimus Auster
  351. inglomerat noctem, tenebrosa volumina torquens,
  352. defunditque imbres, sicco quos asper hiatu
  353. praesolidat Boreas; nec non abrupta tremiscunt
  354. fulgura, et attritus subita face rumpitur aether,
  355. iam Nemea,[*]() iam Taenariis contermina lucis
  356. Arcadiae capita alta madent; ruit agmine magno
  357. Inachus et gelidas surgens Erasmus in undas.[*]()
    358. [*](Nemea ω: Nemeae P. )[*](gelidas surgens E. in undas gelidas ω: vergens P: in undas P: ad arctos Pcω: surgens BD: gelida s. E. in unda Mueller. )
    v.1.p.368
  358. pulverulenta prius ealeataque flumina nullae
  359. aggeribus tenuere morae, stagnoque refusa est
  360. funditus et veteri spumavit Lerna veneno.
  361. frangitur omne nemus, rapiunt antiqua procellae
  362. bracchia silvarum, nullisque aspecta per aevum
  363. solibus umbrosi patuere aestiva Lycaei.
  364. ille tamen, modo saxa iugis fugientia ruptis
  365. miratus, modo nubigenas e montibus amnes
  366. aure [*]() pavens passimque insano turbine raptas
  367. pastorum pecorumque domos, non segnius amens
  368. incertusque viae per nigra silentia vastum
  369. haurit iter; pulsat metus undique et undique frater,
  370. ac velut hiberno deprensus navita ponto,
  371. cui neque Temo piger neque amico sidere monstrat
  372. Luna vias, medio caeli pelagique tumultu
  373. stat rationis inops, iamiamque aut saxa malignis
  374. exspectat submersa vadis aut vertice acuto
  375. spumantes scopulos erectae incurrere prorae:
  376. talis opaca legens nemorum Cadmeius heros
  377. adcelerat, vasto metuenda umbone ferarum
  378. excutiens stabula, et prono virgulta refringit
  379. pectore; dat stimulos animo vis maesta timoris,
  380. donec ab Inachiis victa caligine tectis
  381. emicuit lucem devexa in moenia fundens
  382. Larisaeus apex. illo spe concitus omni
  383. evolat, hinc celsae Iunonia templa Prosymnae
  384. laevus habens, hinc Herculeo signata vapore
  385. Lernaei stagna atra vadi, tandemque reclusis
    386. [*](aure Pω: ire Lachmann. )
    v.1.p.370
  386. infertur portis, actutum regia cernit
  387. vestibula: hic artus imbri ventoque rigentes
  388. proicit ignotaeque adclinis postibus aulae
  389. invitat tenues ad dura cubilia somnos.
  390. Rex ibi tranquille, medio de limite vitae
  391. in senium vergens, populos Adrastus habebat,
  392. dives avis et utroque Iovem de sanguine ducens,
  393. hic sexus melioris inops, sed prole virebat
  394. feminea, gemino natarum pignore fultus.
  395. cui Phoebus generos—monstrum exitiabile dictu!
  396. mox adaperta fides—fato [*]() ducente canebat
  397. saetigerumque suem et fulvum adventare leonem,
  398. id volvens non ipse pater, non docte futuri
  399. Amphiarae vides, etenim vetat auctor Apollo,
  400. tantum in corde sedens aegrescit cura parenti.
  401. Ecce autem antiquam fato Calydona relinquens
  402. Olenius [*]() Tydeus—fraterni sanguinis illum
  403. conscius horror agit—eadem sub nocte sopora
  404. lustra terit, similesque notos dequestus et imbres,
  405. infusam tergo glaciem et liquentia nimbis
  406. ora comasque gerens subit uno tegmine, cuius
  407. fusus humo gelida partem prior hospes habebat,
  408. hic vero ambobus rabiem fortuna cruentam
  409. adtulit: haud passi sociis defendere noctem
  410. culminibus, paulum alternis in verba minasque
  411. cunctantur; mox ut iactis sermonibus irae
  412. intumuere satis, tum vero erectus uterque
  413. exsertare umeros undamque lacessere pugnam,
  414. celsior ille gradu procera in membra simulque
    415. [*](fato P: aevo ω. )[*](Olenius Pω: Oenius D: Oeneus Heinsius. )
    v.1.p.372
  415. integer annorum, sed [*]() non et viribus infra
  416. Tydea fert animus, totosque infusa per artus
  417. maior in exiguo regnabat corpore virtus,
  418. iam crebros ictus ora et cava tempora circum
  419. obnixi ingeminant, telorum aut grandinis instar
  420. Riphaeae, flexoque genu vacua ilia fundunt.
  421. non aliter quam Pisaeo sua lustra Tonanti
  422. cum redeunt crudisque virum sudoribus ardet
  423. pulvis; at hinc teneros caveae dissensus ephebos
  424. concitat, exclusaeque exspectant praemia matres:
  425. sic alacres odio nullaque cupidine laudis
  426. accensi incurrunt, scrutatur et intima vultus
  427. unca manus penitusque oculis cedentibus intrat.[*]()
  428. forsan et accinctos lateri—sic ira ferebat—
  429. nudassent enses, meliusque hostilibus armis
  430. lugendus fratri, iuvenis Thebane, iaceres,
  431. ni rex, insolitum clamorem et pectore ab alto
  432. stridentes gemitus noctis miratus in umbris,
  433. movisset gressus, magnis cui sobria curis
  434. pendebat somno iam deteriore senectus,
  435. isque ubi progrediens numerosa luce per alta
  436. atria dimotis adverso limine claustris
  437. terribilem dictu faciem, lacera ora putresque
  438. sanguineo videt imbre genas: ‘quae causa furoris,
  439. externi iuvenes—neque enim meus audeat istas
  440. civis in usque manus—, quisnam implacabilis ardor
  441. exturbare odiis tranquilla silentia noctis?
  442. usque adeone angusta dies et triste, parumper
  443. pacem animo somnumque pati? sed prodite tandem,
  444. unde orti, quo fertis iter, quae iurgia? nam vos
    445. [*](sed Pω: nec Priscian.)[*]( intrat P: instat ω. ἀλλὰ μαχητής (of Tydeus, Il. v. 801). )
    v.1.p.374
  445. haud humiles tanta ira docet, generisque superbi
  446. magna per effusum clarescunt signa cruorem.’
  447. Vix ea, cum mixto clamore obliqua tuentes
  448. incipiunt una: ‘rex o mitissime Achivum,
  449. quid verbis opus? ipse undantis sanguine vultus
  450. aspicis?’ haec passim turbatis vocis amarae
  451. confudere sonis: inde orsus in ordine Tydeus
  452. continuat: ‘maesti cupiens solacia casus
  453. monstriferae Calydonis opes Acheloiaque arva
  454. deserui; vestris haec me ecce in finibus ingens
  455. nox operit, tecto caelum prohibere quis iste
  456. arcuit? an quoniam prior haec ad limina forte
  457. molitus gressus? pariter stabulare bimembres
  458. Centauros unaque ferunt Cyclopas in Aetna
  459. composites, sunt et rabidis iura insita monstris
  460. fasque suum: nobis sociare [*]() cubilia terrae—
  461. sed quid ego? aut hodie spoliis gavisus abibis,
  462. quisquis es. his, aut me, si non effetus oborto
  463. sanguis hebet luctu, magni de stirpe creatum
  464. Oeneos et Marti non degenerare paterno
  465. accipies.’ " nec nos animi nec stirpis egentes—"
  466. ille refert contra, sed mens sibi conscia fati
  467. cunctatur proferre patrem, tunc mitis Adrastus:
  468. ‘immo agite, et positis, quas nox inopinaque suasit
  469. aut virtus aut ira, minis succedite tecto,
  470. iam pariter coeant animorum in pignora dextrae.
  471. non haec incassum divisque absentibus acta;
  472. forsan et has venturus amor praemiserit iras,
    473. [*](suum nobis Pω suum ut nobis Garrod: nobis sociare Pω: sociae novisse Postgate: binos sociare Housman: norunt sociare Baehrens. Housman brackets as parenthesis sunt suum, Garrod sunt nobis. )
    v.1.p.376
  473. ut meminisse iuvet.’ nec vana voce locutus
  474. fata senex, siquidem hanc perhibent per [*]() vulnera iunctis
  475. isse [*]() fidem, quanta partitum extrema protervo
  476. Thesea Pirithoo, vel inanem mentis Oresten
  477. opposito rabidam Pylade vitasse Megaeram.
  478. tunc quoque mulcentem dictis corda aspera regem
  479. iam faciles, ventis ut decertata residunt
  480. aequora, laxatisque diu tamen aura superstes
  481. immoritur velis, passi subiere penates.
  482. Hic primum lustrare oculis cultusque virorum
  483. telaque magna vacat: tergo videt huius inanem
  484. impexis utrimque iubis horrere leonem,
  485. illius in speciem, quem per Teumesia tempe
  486. Amphitryoniades fractum iuvenalibus annis [*]()
  487. ante Cleonaei vestitus proelia monstri,
  488. terribiles contra saetis ac dente recurvo
  489. Tydea per latos umeros ambire laborant
  490. exuviae, Calydonis honos, stupet omine tanto
  491. defixus senior, divina oracula Phoebi
  492. agnoscens monitusque datos vocalibus antris,
  493. obtutu gelida ora premit, laetusque per artus
  494. horror iit; sensit manifesto numine ductos
  495. adfore, quos nexis ambagibus augur Apollo
  496. portendi generos, vultu fallente ferarum,
  497. ediderat. tunc sic tendens ad sidera palmas:
  498. ‘nox, quae terrarum caelique amplexa labores
  499. ignea multivago transmittis sidera lapsu,
    500. [*](per P: post ω.)[*]( isse Gruter: esse Pω. )[*](annis PB: armis ω: annis D (with armis above). )
    v.1.p.378
  500. indulgens reparare animum, dum proximus aegris
  501. infundat Titan agiles animantibus ortus,
  502. tu mihi perplexis quaesitam erroribus ultro
  503. advehis alma fidem veterisque exordia fati
  504. detegis: adsistas operi tuaque omina firmes.
  505. semper honoratam dimensis orbibus anni
  506. te domus ista colet; nigri tibi, diva, litabunt
  507. electa cervice greges, lustraliaque exta
  508. lacte novo perfusus edet Vulcanius ignis.
  509. salve prisca fides tripodum obscurique recessus!
  510. deprendi. Fortuna, deos!’ sic fatus, et ambos
  511. innectens manibus tecta interioris [*]() ad aulae
  512. progreditur. canis etiamnum altaribus ignes
  513. sopitum cinerem et tepidi libamina sacri
  514. servabant; adolere focos epulasque recentes
  515. instaurare iubet, dictis parere ministri
  516. certatim adcelerant; vario strepit icta tumultu
  517. regia: pars ostro tenues auroque sonantes
  518. emunire toros alteque inferre tapetas,
  519. pars teretes levare manu ac disponere mensas.
  520. ast alii tenebras et opacam vincere noctem
  521. adgressi tendunt auratis vincula lychnis.
  522. his labor inserto torrere exsanguia ferro
  523. viscera caesarum pecudum, his cumulare canistris
  524. perdomitam saxo Cererem; laetatur Adrastus
  525. obsequio fervere domum. Iamque ipse superbis
  526. fulgebat stratis solioque effultus eburno.
  527. parte alia iuvenes siccati vulnera lymphis
  528. discumbunt, simul ora notis foedata tuentur
    529. [*](interioris Schrader: ulterioris Pω. )
    v.1.p.380
  529. inque vicem ignoscunt. tunc rex longaevus Acasten—
  530. natarum haec altrix eadem et fidissima custos
  531. lecta sacrum iustae Veneri occultare pudorem—
  532. imperat acciri tacitaque immurmurat aure.[*]()
  533. Nec mora praeceptis, cum protinus utraque virgo
  534. arcano egressae thalamo: mirabile visu,
  535. Pallados armisonae pharetrataeque ora Dianae
  536. aequa ferunt, terrore minus, nova deinde pudori
  537. visa virum facies: pariter pallorque ruborque
  538. purpureas hausere genas, oculique verentes
  539. ad sanctum rediere patrem, postquam ordine mensae
  540. victa fames, signis perfectam auroque nitentem
  541. Iasides pateram famulos ex more poposcit,
  542. qua Danaus libare deis seniorque Phoroncus
  543. adsueti, tenet haec operum caelata figuras:
  544. aureus [*]() anguicomam praesecto Gorgona collo
  545. ales habet, iamiamque vagas—ita visus 3—in auras
  546. exsilit; illa graves oculos languentiaque ora
  547. paene movet vivoque etiam pallescit in auro.
  548. hinc Phrygius fulvis venator tollitur alis,
  549. Gargara desidunt surgenti et Troia recedit,
  550. stant maesti comites, frustraque sonantia lassant
  551. ora canes umbramque petunt et nubila latrant.
  552. hanc undante mero fundens vocat ordine cunctos
  553. caelicolas, Phoebum ante alios, Phoebum omnis ad aram
    554. [*](tacitaque aure Pω: tacitaeque auri Klotz: taciteque auri Deipser: tacitoque ore Koestlin. )[*](aureus Pω: Perseus Bentley. )[*](ita visus Pω: gavisus D. "pallor" (its natural use), and with "rubor" (for "suffuses "). )
    v.1.p.382
  554. laude ciet comitum famulumque evineta pudica
  555. fronde manus, cui festa dies largoque refecti
  556. ture vaporatis lucent altaribus ignes.
  557. ‘Forsitan, o iuvenes, quae sint ea sacra quibusque
  558. praecipuum causis Phoebi obtestemur honorem’
  559. rex ait, ‘exquirant animi, non inscia suasit
  560. relligio, magnis exercita cladibus olim
  561. plebs Argiva litant; animos advertite, pandam.
  562. postquam caerulei sinuosa volumina monstri,
  563. terrigenam Pythona deus septem orbibus atris
  564. amplexum Delphos squamisque annosa ferentem
  565. robora, Castaliis dum fontibus ore trisuleo
  566. fusus hiat nigro sitiens alimenta veneno,
  567. perculit, absumptis numerosa in vulnera telis,
  568. Cirrhaeique dedit centum per iugera campi
  569. vix tandem explieitum, nova deinde piacula caedis
  570. perquirens nostri tecta haud opulenta Crotopi
  571. attigit, huic primis et pubem ineuntibus annis
  572. mira decore pios [*]() servabat nata penates
  573. intemerata toris, felix, si Delia numquam
  574. furta nec occultum Phoebo sociasset amorem!
  575. namque ut passa deum Nemeaei ad fluminis undam,
  576. bis quinos plena eum fronte resumeret orbes
  577. Cynthia, sidereum Latonae feta nepotem
  578. edidit; ac poenae metuens—neque enim ille coactis
  579. donasset thalamis veniam pater—avia rura
  580. eligit ae natum saepta inter ovilia furtim
  581. montivago pecoris custodi mandat alendum.
  582. non tibi digna, puer, generis cunabula tanti
    583. [*](pios Bentley: pio Pω. )
    v.1.p.384
  583. gramineos dedit herba toros et vimine querno
  584. texta domus; clausa arbutei sub cortice libri
  585. membra tepent, suadetque leves cava fistula somnos,
  586. et pecori commune solum, sed fata nec illum
  587. concessere larem: viridi nam caespite terrae
  588. proiectum temere et patulo caelum ore trahentem
  589. dira canum rabies, morsu depasta cruento,
  590. dissicit. hic vero attonitas ut nuntius aures
  591. matris adit, pulsi ex animo genitorque pudorque
  592. et metus: ipsa ultro saevis plangoribus amens
  593. tecta replet, vacuumque ferens velamine pectus
  594. occurrit confessa patri; nec motus et atro
  595. imperat—infandum!—cupientem occumbere leto.
  596. sero memor thalami maestae solacia morti,
  597. Phoebe, paras monstrum infandis Acheronte sub imo
  598. conceptum Eumenidum thalamis, cui virginis ora
  599. pectoraque; aeternum stridens a veitice surgit
  600. et ferrugineam frontem discriminat anguis.
  601. haec tum dira lues nocturno squalida passu
  602. inlabi thalamis, animasque a stirpe recentes
  603. abripere altricum gremiis morsuque cruento
  604. devesei et multum patrio pinguescere luctu,
  605. haud tulit armorum praestans animique [*]() Coroebus
  606. seque ultro lectis iuvenum, qui robore primi
  607. famam posthabita faciles extendere vita,
  608. obtulit, illa novos ibat populata penates
  609. portarum in bivio—lateri duo corpora parvum
  610. dependent, et iam unca manus vitalibus haeret
  611. ferratique ungues tenero sub corde tepescunt—:
  612. obvius huic, latus omne virum stipante corona,
    613. [*](animique Pω: animisque D. )
    v.1.p.386
  613. fit [*]() iuvenis, ferrumque ingens sub pectore duro
  614. condidit, atque imas animae mucrone corusco
  615. scrutatus latebras tandem sua monstra profundo
  616. reddit habere Iovi. iuvat ire et visere iuxta
  617. liventes in morte oculos uterique nefandam
  618. proluviem et crasso squalentia pectora tabo,
  619. qua nostrae cecidere animae, stupet Inacha pubes,
  620. magnaque post lacrimas etiamnum gaudia pallent.
  621. hi trabibus duris, solacia vana dolori,
  622. proterere exanimos artus asprosque molares
  623. deculcare genis: nequit iram explere potestas,
  624. illam et nocturno circum stridore volantes
  625. impastae fugistis aves, rabidamque canum vim
  626. oraque sicca ferunt trepidorum inhiasse luporum,
  627. saevior in miseros, fatis ultricis ademptae
  628. Delius insurgit, summaque biverticis umbra
  629. Parnassi residens arcu crudelis iniquo
  630. pestifera arma iacit, camposque et celsa Cyclopum
  631. tecta superiecto nebularum incendit amictu,
  632. labuntur dulces animae, Mors fila Sororum
  633. ense metit captamque tenens fert manibus urbem,
  634. quaerenti, quae causa, duci, quis ab aethere laevus
  635. ignis et in totum regnaret Sirius annum,
  636. idem auctor Paean rursus iubet ire cruento
  637. inferias monstro iuvenes, qui caede potiti,
  638. fortunate animi longumque in saecula digne
  639. promeriture diem! non tu pia degener arma
  640. occulis aut certae trepidas occurrere morti.
    641. [*](fit P: it ω. )
    v.1.p.388
  641. comminus ora ferens Cirrhaei in limine templi
  642. constitit et sacras ita vocibus asperat iras:
  643. ‘non missus, Thymbraee, tuos supplexve penates
  644. advenio: mea me pietas et conscia virtus
  645. has egere vias. ego sum, qui caede subegi,
  646. Phoebe, tuum mortale nefas, quem nubibus atris
  647. et squalente die, nigra quem tabe sinistri
  648. quaeris, inique, poli. quodsi monstra effera magnis
  649. cara adeo superis, iacturaque vilior orbi
  650. mors hominum et saevo tanta inclementia caelo est,
  651. quid meruere Argi? me, me, divum optime, solum
  652. obiecisse caput fatis praestabat, an illud
  653. lene [*]() magis cordi, quod desolata domorum
  654. tecta vides, ignique datis cultoribus omnis
  655. lucet [*]() ager? sed quid fando tua tela manusque
  656. demoror? exspectant matres, supremaque fiunt
  657. vota mihi. satis est: merui, ne parcere velles.
  658. proinde move pharetras arcusque intende sonoros
  659. insignemque animam leto demitte; sed illum,
  660. pallidus Inachiis qui desuper imminet Argis,
  661. dum morior, dispelle globum.’ Sors aequa merentes
  662. respicit, ardentem tenuit reverentia caedis
  663. Letoiden, tristemque viro submissus honorem
  664. largitur vitae; nostro mala nubila caelo
  665. diffugiunt, at tu stupefacti a limine Phoebi
  666. exoratus abis. inde haec stata sacra quotannis
  667. sollemnes recolunt epulae, Phoebeaque placat
    668. [*](lene Pω: laeve Gronovius: saeve Bentley: an illud lene? Garrod. )[*](lucet Pω: luget Heinsius. )
    v.1.p.390
  668. templa novatus honos, has forte invisitis aras
  669. vos quae progenies? quamquam Calydonius Oeneus
  670. et Parthaoniae, si dudum certus ad aures
  671. clamor iit, tibi iura domus, tu pande, quis Argos
  672. advenias, quando hae variis sermonibus horae.’
  673. Deiecit maestos extemplo Ismenius heros
  674. in terram vultus, taciteque ad Tydea laesum
  675. obliquare oculos; tum longa silentia movit:
  676. ‘non super hos divum tibi sum quaerendus honores,
  677. unde genus, quae terra mihi, quis defluat ordo
  678. sanguinis antiqui: piget inter sacra fateri,
  679. sed si praecipiant miserum cognoscere curae,
  680. Cadmus origo patrum, tellus Mavortia Thebe,
  681. est genetrix Iocasta mihi.’ tum motus Adrastus
  682. hospitiis—agnovit enim:—‘quid nota recondis?
  683. scimus’ ait, ‘nec sic aversum fama Mycenis
  684. volvit iter. regnum et furias oculosque pudentes
  685. novit et Arctois si quis de solibus horret
  686. quique bibit Gangen aut nigrum occasibus intrat
  687. Oceanum, et si quos incerto litore Syrtes
  688. destituunt. ne perge queri casusque priorum
  689. adnumerare tibi: nostro quoque sanguine multum
  690. erravit pietas, nec culpa nepotibus obstat.
  691. tu modo dissimilis rebus mereare secundis
  692. excusare tuos. et iam temone supino
  693. languet Hyperboreae glacialis portitor Ursae.
  694. fundite vina focis, servatoremque parentum
  695. Letoiden votis iterumque iterumque canamus.
    696. v.1.p.392
  696. Phoebe parens, seu te Lyciae Patarea nivosis
  697. exercent dumeta iugis, seu rore pudico
  698. Castaliae flavos amor est tibi mergere crines,
  699. seu Troiam Thymbraeus habes, ubi fama volentem
  700. ingratis Phrygios umeris subiisse molares,
  701. seu iuvat Aegaeum feriens Latonius umbra
  702. Cynthus et adsiduam pelago non quaerere Delon:
  703. tela tibi longeque feros lentandus in hostes
  704. arcus, et aetherii dono cessere parentes
  705. aeternum florere genas, tu doctus iniquas
  706. Parcarum praenosse manus fatumque quod ultrast
  707. et summo placitura Iovi, quis letifer annus,
  708. bella quibus populis, quae mutent sceptra cometae,
  709. tu Phryga submittis citharae, tu matris honori
  710. terrigenam Tityon Stygiis extendis harenis;
  711. te viridis Python Thebanaque mater ovantem
  712. horruit in pharetris, ultrix tibi torva Megaera
  713. iciunum Phlegyan subter cava saxa iacentem
  714. aeterno premit accubitu dapibusque profanis
  715. instimulat, sed mixta famem fastidia vincunt:
  716. adsis, o memor hospitii, Iunoniaque arva
  717. dexter ames, seu te roseum Titana vocari
  718. gentis Achaemeniae ritu, seu praestat Osirin
  719. frugiferum, seu Persei sub rupibus antri
  720. indignata sequi torquentem cornua Mithram.’
    v.1.p.394
  1. Interea gelidis Maiā satus aliger umbris
  2. iussa gerens magni remeat Iovis; undique pigrae
  3. ire vetant nubes et turbidus implicat aer.
  4. nec zephyri rapuere gradum, sed foeda silentis
  5. aura poli. Styx inde novem circumflua campis,[*]()
  6. hinc obiecta vias torrentum incendia cludunt.
  7. pone senex trepida succedit Laius umbra
  8. vulnere tardus adhuc; capulo nam largius illi
  9. transabiit animam [*]() cognatis ictibus ensis
  10. impius, et primas Furiarum pertulit iras;
  11. it tamen et medica firmat vestigia virga,
  12. tum steriles luci possessaque manibus arva
  13. et ferrugineum nemus adstupet, ipsaque Tellus
  14. miratur patuisse retro, nec livida tabes
  15. invidiae functis quamquam et iam lumine cassis
  16. defuit, unus ibi ante alios, cui laeva voluntas
  17. semper et ad superos—hinc et gravis exitus aevi—
  18. insultare malis rebusque aegrescere laetis,
  19. ‘vade " ait, " o felix, quoscumque vocaris in usus,