Epistulae

Praeterea notat eum, quem nos dictatorem dicimus et in historiis ita nominari legimus, aput antiquos magistrum populi vocatum. Hodieque id extat in auguralibus libris, et testimonium est, quod qui ab illo nominatur, magister equitum est. Aeque notat Romulum perisse solis

Eosdem libros cum grammaticus explicuit, primum verba expressa, [*](expressa later MSS.; expresse BA.) reapse [*](reapse Schweighaeuser; ab se BA.) dici a Cicerone, id est re ipsa, in commentarium refert, nec minus sepse, [*](sepse Muretus; sese BA.) id est se ipse. Deinde transit ad ea, quae consuetudo saeculi mutavit, tamquam ait Cicero: " quoniam sumus ab ipsa calce eius interpellatione revocati." Hanc quam nunc in circo cretam vocamus, calcem antiqui dicebant. Deinde Ennianos [*](Ennianos Pincianus; inanes BA.) colligit versus et in primis illos de

Africano scriptos:

1. cui nemo civis neque hostis
2. Quibit [*](quibit Pincianus; quivult BA.) pro factis reddere opis pretium.

quem super ingens porta tonat caeli. Ennium [*](Ennium Pincianus; Ennius BA.) hoc ait Homero subripuisse, [*](subripuisse cod. Rom.; se subripuisse BA.) Ennio

1. Si fas endo plagas caelestum ascendere cuiquam est,
2. Mi soli caeli maxima porta patet.

Sed ne et ipse, dum aliud ago, in philologum aut grammaticum delabar, illud admoneo, auditionem philosophorum lectionemque ad propositum beatae vitae trahendam, non ut verba prisca aut ficta captemus et translationes inprobas figurasque dicendi, sed ut profutura praecepta et magnificas voces et animosas, quae mox in rem transferantur. Sic ista ediscamus, ut quae fuerint verba, sint opera.

Nullos autem peius mereri de omnibus mortalibus iudico quam qui philosophiam velut aliquod artificium venale didicerunt, qui aliter vivunt quam vivendum esse praecipiunt. Exempla enim se ipsos inutilis disciplinae circumferunt nulli non vitio, quod insequuntur, obnoxii.

Non magis mihi potest quisquam talis prodesse praeceptor quam gubernator in tempestate nauseabundus. Tenendum rapiente fluctu gubernaculum, luctandum cum ipso mari, eripienda sunt vento vela; quid me potest adiuvare rector navigii attonitus et vomitans ? Quanto maiore putas vitam tempestate iactari quam ullam ratem ? Non est loquendum, sed gubernandum.

Omnia quae dicunt, quae turba audiente iactant, aliena sunt; dixit illa Platon, dixit Zenon, dixit Chrysippus et Posidonius et ingens agmen nostrorum [*](nostrorum Buecheler; non BA.) tot ac talium. Quomodo probare possint sua esse,

Quoniam quae volueram ad te perferre, iam dixi, nunc desiderio tuo satis faciam et in [*](in later MSS.; inter BA.) alteram epistulam integrum, quod exegeras, transferam, ne ad rem spinosam et auribus erectis curiosisque audiendam lassus accedas. VALE.

An sapiens sapienti prosit scire desideras. Dicimus plenum omni bono esse sapientem et summa adeptum; quomodo prodesse aliqui possit summum habenti bonum, quaeritur.

Prosunt inter se boni; exercent enim virtutes et sapientiam in suo statu continent. Desiderat uterque aliquem, cum quo conferat, cum quo quaerat.

Peritos luctandi usus exercet; musicum, qui paria didicit, movet. Opus est et sapienti agitatione [*](sapienti agitatione later MSS.; sapientia cogitatione BA.) virtutum: ita quemadmodum ipse se movet, sic movetur ab alio sapiente.

Quid sapiens sapienti proderit ? Impetum illi dabit, occasiones actionum honestarum commonstrabit. Praeter haec aliquas cogitationes suas exprimet: docebit, quae invenerit. Semper enim etiam a sapiente restabit, quod inveniat et quo animus eius excurrat.

Malus malo nocet facitque peiorem, iram eius [*](eius later MSS.; metus BA.) incitando, tristitiae adsentiendo, voluptates laudando, et tunc maxime laborant mali, ubi plurimum vitia miscuere, et in unum conlata nequitia est. Ergo ex contrario bonus bono proderit. " Quomodo ? " inquis.

Gaudium illi adferet, fiduciam confirmabit, ex conspectu mutuae tranquillitatis crescet utriusque laetitia. Praeterea quarumdam illi rerum scientiam tradet; non enim omnia sapiens scit. Etiam si sciret, breviores vias rerum aliqui excogitare posset et has indicare, per quas facilius totum opus circumfertur.

Proderit sapienti sapiens, non scilicet tantum suis viribus, sed ipsius, quem adiuvat. Potest quidem ille etiam relictus sibi explicare partes suas; nihilominus adiuvat etiam currentem hortator. " Non prodest sapienti sapiens, sed sibi ipse. Hoc scias: detrahe illi vim propriam, et ille nihil aget."

Illo [*](illo Windhaus; uno BA.) modo dicas licet non esse in melle dulcedinem: nam ipse ille, qui esse debeat, ita aptatus lingua palatoque est ad eiusmodi gustum, ut illa talis sapor capiat, aut [*](aut add. Klammer.) offendetur. Sunt enim quidam, quibus morbi vitio mel amarum videatur. Oportet utrumque valere, [*](valere Haase; colore or calere MSS.) ut et ille prodesse possit et hic profuturo idonea materia sit. "

Si [*](si add. Gertz.) in summum," inquit, " perducto [*](perducto Pincianus; perductum BA.) calorem calefieri