De Beneficiis

Ingratus L. Sulla, qui patriam duri oribus remediis, quam pericula erant, sanavit, qui, cum a Praenestina arce usque ad Collinam portam per sanguinem humanum incessisset, alia edidit in urbe proelia, alias caedes : legiones duas, quod crudele est, post victoriam, quod nefas, post fidem in angulo congestas contrucidavit et proscriptionem commentus est, di magni, ut, qui civem Romanum occidisset, impunitatem, pecuniam, tantum non civicam acciperet !

Ingratus Cn. Pompeius, qui pro tribus consulatibus, pro triumphis tribus, pro tot honoribus, quos ex maxima parte immaturus invaserat, hanc gratiam rei publicae reddidit, ut in possessionem eius alios quoque induceret quasi potentiae suae detracturus invidiam, si, quod nulli licere debebat, pluribus licuisset ; dum extraordinaria concupiscit imperia, dum provincias, ut eligat, distribuit, dum ita cum tertio rem publicam

Ingratus ipse Pompei hostis ac victor ; a Gallia Germaniaque bellum in urbem circumegit, et ille plebicola, ille popularis castra in circo Flaminio posuit propius, quam Porsinae fuerant. Temperavit quidem ius crudelitatemque victoriae ; quod dicere solebat, praestitit: neminem occidit nisi armatum. Quid ergo est ? Ceteri arma cruentius exercuerunt, satiata tamen aliquando abiecerunt ; hic gladium cito condidit, numquam posuit.

Ingratus Antonius in dictatorem suum, quem iure caesum pronuntiavit, interfectores eius in provincias et imperia dimisit ; patriam vero proscriptionibus, incursionibus, bellis laceratam post tot mala destinavit ne Romanis quidem regibus, ut, quae Achaeis, Rhodiis, plerisque urbibus claris ius integrum libertatemque cum immunitate reddiderat, ipsa tributum spadonibus penderet !

Deficiet dies enumerantem ingratos usque in ultima patriae exitia. Aeque immensum erit, si percurrere coepero, ipsa res publica quam ingrata in optimos ac devotissimos sibi fuerit quamque non minus saepe peccaverit, quam in ipsam peccatum est.

Camillum in exilium misit, Scipionem dimisit;

Ingrati publice sumus. Se quisque interroget: nemo non aliquem queritur ingratum. Atqui non potest fieri, ut omnes querantur, nisi querendum est de omnibus : omnes ergo ingrati sunt. Ingrati sunt[*]( Ingrati sunt added by Gertz ; omitted by Hosius. ) tantum ? Et cupidi omnes et maligni omnes et timidi omnes, illi in primis, qui videntur audaces. Adice : et ambitiosi omnes sunt et impii omnes. Sed non est, quod irascaris ; ignosce illis, omnes insaniunt.

Nolo te ad incerta revocare, ut dicam : " Vide, quam ingrata sit iuventus ! Quis non patris sui supremum diem, ut innocens sit, optat ? Ut moderatus sit, expectat ? Ut pius, cogitat ? Quotus quisque uxoris optimae mortem timet, ut non et computet ? Cui, rogo, litigatori defenso tam magni beneficii ultra res proximas memoria duravit ? "

Illud in confesso est : quis sine querella moritur ? Quis extremo die dicere audet :

1. Vixi et quem dederat cursum fortuna peregi ?

Cogita non esse summum bonum in tempore ; quantumcumque est, boni consules. Ut prorogetur tibi dies mortis, nihil proficitur ad felicitatem, quoniam mora non fit beatior vita sed longior.

Quanto satius est gratum adversus perceptas voluptates non aliorum annos computare, sed suos benigne aestimare et in lucro ponere ! " Hoc me dignum iudicavit deus, hoc satis est ; potuit plus, sed hoc quoque beneficium est." Grati simus adversus deos, grati adversus homines, grati adversus eos, qui aliquid nobis praestiterunt, grati etiam adversus eos, qui nostris praestiterunt.

" In infinitum ius," inquit, " me obligas, cum dicis : ' et nostris ' ; itaque pone aliquem finem. Qui filio beneficium dat, ut dicis, et patri eius dat: primum, de quo quaero. Deinde illud utique mihi determinari volo : si et patri beneficium datur, numquid et fratri ? Numquid et patruo ? Numquid et avo ? Numquid et uxori et socero ? Dic mihi, ubi debeam desinere, quousque personarum senem sequar."

Si agrum tuum coluero, tibi beneficium dedero ; si domum tuam ardentem restinxero aut, ne concidat, excepero, tibi beneficium dabo ; si servum tuum sanavero, tibi imputabo ; si filium tuum servavero, non habebis beneficium meum ?