Institutio Oratoria

in Africa fuisse initium senarii est, primum pro Q. Ligario caput claudit; esse uideatur, iam nimis frequens, octonarium inchoat; talia sunt Demosthenis, πᾶσι καὶ πάσαις et πᾶσιν ὑμῖν, et totum paene principium. et ultima versuum initio conveniunt orationis:

etsi vereor, iudices, et animadverti , iudices. sed initia initiis non convenient, ut T. Livius

nec clausulae clausulis, ut Cicero, quo me vertam, nescio, qui trimetri finis est. trimetrum et senarium [*]( senarium, added by Christ. ) promiscue dicere licet, sex enim pedes, tres percussiones habet. peius cludit finis hexametri, ut Brutus ut epistolis: neque illi malunt habere tutores aut defensores, quoniam causam [*]( quoniam causam sciunt, Halm : quam consciunt, G: quamquam sciunt, A: quam constituunt, codd. monac . Argeator. ) sciunt placuisse Catoni.

illi minus sunt notabiles, quia hoc genus sermoni proximum est. itaque et versus hi fere excidunt, quos Brutus ipso componendi durius studio saepissime facit, non raro Asinius, sed etiam Cicero nonnunquam, ut ut principio statim orationis ut Lucium Pisonem: pro di immortales, qui hic nunc illuxit dies?

non minore autem cura vitandum est quidquid est ἔνρυθμον, quale apud Sallustium, falso queritur de natura sua. quamvis enim vincta sit, tamen soluta videri debet oratio. atqui Plato, diligentissimus compositionis, ut Timaeo prima statim

nam et initium hexametri statim invenias, et Anacreontion protinus colon efficias, et si velis trimetron, et quod duobus pedibus et parte πενθημιμερές a Graecis dicitur, et haec omnia ut tribus versibus; [*]( versibus, Daniel : verbis, MSS. ) et Thucydidi ὑπὲρ ἥμισυ --- κᾶρες ἐφάνησαν ex mollissimo rhythmorum genere excidit.

sed quia omnem compositionem [*]( compositionem, added by Spalding. ) oratoriam constare pedibus [*]( pedibus, added by ed. camp . ) dixi, aliqua de his quoque; quorum nomina quia varia traduntur, constituendum est, quo quemque appellemus. equidem Ciceronem sequar, (nam is eminentissimos Graecorum est secutus) excepto quod pes mihi tris syllabas non videtur excedere, quanquam ille paeane dochmioque, quorum prior ut quattuor, secundus ut quinque excurrit, utatur.

nec tamen ipse dissimulat, quibusdam numeros videri non pedes; neque immerito; quidquid est enim supra tris syllabas, id est ex pluribus pedibus. ergo cum constent quattuor pedes binis, octo ternis, spondeum longis duabus, pyrrhichium, quem alii pariambum vocant, brevibus, iambum brevi longaque, huic contrarium e longa et brevi choreum, non ut alii trochaeum nominemus.

ex iis vero, qui

duabus[*]( amphibrachyn duabus, Spalding : brachios huic (hinc, G) ausis, AG. ) longis brevem sequentibus bacchius, totidem longis brevem [*]( sequentibus brevem, added by L. Valla. ) praecedentibus palimbacchius erit. tres breves trochaeum, quem tribrachyn dici volunt, qui choreo trochaei nomen imponunt; totidem longae molosson efficient.

horum pedum nullus non ut orationem venit, sed quo quique sunt temporibus pleniores longisque syllabis magis stabiles, hoc graviorem faciunt orationem, breves celerem ac mobilem. utrumque locis utile; nam et illud, ubi opus est velocitate, tardum et segne, et hoc, ubi pondus exigitur, praeceps ac resultans merito damnetur.

sit ut hoc quoque aliquid fortasse momenti, quod et longis longiores et brevibus sunt breviores syllabae, ut, quamvis neque plus duobus temporibus neque uno minus habere videantur, ideoque ut metris omnes breves longaeque inter se ipsae [*]( ipsae, Spaldinig: obsessae, AG. ) sint pares, lateat tamen nescio quid quod [*]( quid quod, Spalding : quidquid, AG. ) supersit aut desit. nam versuum propria condicio est, ideoque ut his quaedam etiam communes.

veritas vero quia patitur aeque brevem esse vel longam vocalem, cum est sola, quam

1. agrestem tenui musam:

gres brevis, faciet tamen longam priorem; dat igitur illi aliquid ex suo tempore. quo modo, nisi habet plus quam quae brevissima, qualis ipsa esset detractis consonantibus? nunc unum tempus accommodat priori et unum accipit a sequente; ita duae natura breves positione sunt temporum quattuor.

miror autem ut hac opinione doctissimos homines fuisse, ut alios pedes ita eligerent aliosque damnarent, quasi ullus esset, quem non sit necesse ut oratione deprehendi. licet igitur paeana sequatur Ephorus, inventum a Thrasymacho, probatum ab Aristotele, dactylumque ut temperatos brevibus ac longis, fugiat spondeum et [*]( spondeum et, added by ed. camp . ) trochaeum,

alterius tarditate nimia, [*]( nimia, Ialm: etenim, AG. ) alterius celeritate damnata, herous, qui est idem dactylus, Aristoteli amplior, iambus humilior [*]( humilior, P. Victorius, Pithoeus: humanior, MSS. ) videatur, trochaeum ut nimis currentem damnet eique

irrumpent etiam ad invitos, nec semper illis heroo aut paeane suo, quem, quia versum raro facit, maxime laudant, uti licebit. ut sint tamen allis alii crebriores, non verba facient, quae neque augeri nec minui nec sicuti toni [*]( toni, added by Christ. ) modulatione produci aut corripi possint, sed transmutatio et collocatio.

plerique enim ex commissuris eorum vel divisione fiunt pedes; quo fit ut iisdem verbis alii atque alii versus fiant, ut memini quendam non ignobilem poetam talem exarasse: [*]( talem exarasse, Halm : tatelarasse, G: taliter lusisse, A. (iter lus by corrector ). )

1. astra tenet caelum, mare classes, area messem.

1. caput exeruit mobile pinus repetita.

miscendi ergo sunt, curandumque, ut sint plures qui placent, et circumfusi bonis deteriores lateant. nec vero ut litteris syllabisque natura mutatur, sed refert, quae cum quaque optime coeat. plurimum igitur

acres , quae ex brevibus ad longas insurgunt; leniores, quae a longis ut breves descendunt. optime incipitur a longis, recte aliquando a brevibus, ut novum crimen; lenius a duabus, ut animadverti indices; sed hoc pro Cluentio recte, quia initium eius partitioni simile est, quae celeritate gaudet.