Institutio Oratoria

unde illa non hac ratione dicta sed efficiens idem Domitii Afri sententia est pulchra: Ego accusavi, vos damnastis. est invicem consequens et quod ex diversis idem ostendit; ut, qui mundum nasci dicit, per hoc ipsum et deficere significet, quia deficit omne quod nascitur.

simillima est his argumentatio, qua colligi solent ex iis quae faciunt ea quae efficiuntur, aut contra, quod genus a causis vocant. haec interim necessario fiunt, interim plerumque sed non necessario. nam corpus in lumine utique umbram facit, et umbra, ubicunque est, ibi esse corpus ostendit.

alia sunt, ut dixi, non necessaria, vel utrinque vel ex altera parte: sol colorat; non utique, qui est coloratus, a sole

quae utique fiunt, talia sunt: si sapientia bonum virum facit, bonus vir est utique sapiens; itemque boni est honeste facere, mali turpiter; et qui honeste faciunt, boni, qui turpiter, mali iudicantur; recte. at , exercitatio plerumque robustum corpus facit; sed non quisquis est robustus exercitatus, nec quisquis exercitatus robustus; nec, quia fortitudo praestat ne mortem timeamus, quisquis mortem non timuerit, vir fortis erit existimandus; nec, si capitis dolorem facit, inutilis hominibus sol est.

haec ad hortativum maxime genus pertinent: virtus facit laudem, sequenda igitur; at voluptas infamiam, fugienda igitur. recte autem monemur, causas non utique ab ultimo esse repetendas, ut Medea, utinam ne in nemore Pelio;

quasi vero id eam fecerit miseram aut nocentem, quod illic ceciderint abiegnae ad terram trabes; et Philocteta Paridi, Si impar esses tibi, ego nunc non essem miser; quo modo

nisi eo Cicero uteretur, quod coniugatum vocant, ut eos, qui rem iustam faciunt, iuste facere (quod certe non eget probatione), quod compascuum est, compascere licere. quidam haec,

quae vel ex causis vel ex efficientibus diximus, alieno nomine uocant ἐκβάσεις id est exitus. nam nec hic aliud tractatur quam quid ex quoque eveniat. adposita vel comparativa dicuntur, quae minora ex maioribus, maiora ex minoribus, paria ex paribus

probant. confirmatur coniectura ex maiore, si quis sacrilegium facit, faciet et furtum; ex minore, qui facile ac palam mentitur, peierabit; ex pari, qui ob rem iudicandam pecuniam accepit, et ob dicendum falsum testimonium accipiet.