Institutio Oratoria

et si qua sunt talia. sed personae, tempora, actiones ceteraque propter aliquam causam transferuntur; ita non est in translatione quaestio sed in eo, propter quod transferuntur:

non debes apud praetorem petere fidei commissum, sed apud consules, maior enim praetoria cognitione summa est.

quaeritur , an maior summa sit, facti controversia est.

non licet tibi agere mecum, cognitor enim fieri non potuisti:

iudicatio, an potuerit.

non debuisti interdicere sed petere:

an recte interdictum sit, ambigitur. quae omnia succedunt legitimis quaestionibus.

an non praescriptiones (etiam in quibus maxime videtur manifesta translatio) easdem omnes species habent,

quas eae leges, quibus agitur, ut aut de nomine aut scripto et sententia vel ratiocinatione quaeratur? deinde status ex quaestione oritur; translatio non habet quaestionem, de qua contendit orator, sed propter quam contendit.

hoc apertius,

occidisti hominem

,

non occidi;

quaestio, an occiderit, status coniectura. non est tale,

habeo ius actionis

,

non habes,

ut sit quaestio, an habeat, et inde status. accipiat enim actionem necne, ad eventum pertinet, non ad causam, et ad id, quod pronuntiat iudex, non id, propter quod pronuntiat.