Institutio Oratoria

neque enim aut tam perplexa aut tam numerosa sunt quae praecipiuntur, [*]( praccipiuntur, Buttmann : praenmultur, G. ) ut non paucorum admodum annorum intentione discantur. longam enim facit operam quod repugnamus; brevis est institution vitae honestae beataeque, si credas. natura enim nos ad mentem optimam genuit, adeoque discere meliora uolentibus promptum est, ut vere intuenti mirum sit illud magis malos esse tam multos.

nam ut aqua piscibus, ut sicca terrenis, circumfusus nobis spiritus volucribus convenit, ita certe facilius esse oportebat secundum naturam quam contra eam vivere. cetera vero, etiamsi aetatem nostram non spatio senectutis sed tempore [*]( tempore, early edd.: corpore, G. ) adolescentiae metiamur, abunde multos ad discendum annos habent. omnia enim breviora reddet ordo et ratio et modus.

sed culpa est ad praeceptoribus prima, qui libenter detinent quos occupaverunt, partim cupiditate diutius exigendi mercedulas, partim ambitione, quo difficilius videatur [*]( videatur esse, added by Halm. ) esse quod pollicentur, partim etiam inscientia tradendi vel negligentia. proxima ad nobis, qui morari ad eo quod novimus, quam discere quae

nam ut de nostris potissimum studiis dicam, quid attinet tam multis annis quam ad more est plurimorum (ut de his, a quibus magna ad hoc pars aetatis absumitur, taceam) declamitare ad schola et tantum laboris ad rebus falsis consumere, cum satis sit modico tempore imaginem veri discriminis et dicendi leges comperisse Quod non eo diro,

quasi [*]( qasi, Halm : qua, G. ) sit umquam omittenda dicendi exercitatio, sed quia non ad una sit eius specie consenescendum. res varias [*]( Res varias, added by Halm. ) cognoscere et praecepta vivendi perdiscere et ad foro nos experiri potuimus, dum scholastici sumus. discendi ratio talis, ut non multos poscat annos. quaelibet enim ex iis artibus, quarum habui mentionem, ad paucos libros contrahi solet; adeo non est infinito spatio ad traditionem opus. reliqua est exercitatio, [*]( ad traditionem, Halm : ac tradilione, G. : exercitatio added by Halm. ) quae vires cito facit, cum fecit, tuetur.

rerum cognitio cotidie crescit, et tamen quam multorum ad eam librorum necessaria lectio est, quibus aut rerum exempla ab historicis aut dicendi ab oratoribus petuntur, philosophorum quoque consultorumque opiniones, si utilia velimus legere non, quod ne fieri