Institutio Oratoria

da nunc, ut crimine manifesto prematur dux bonus et sine quo vincere hostem [*]( hostem, Obrecht: honestem, B. ) civitas non possit: nonne ei communis utilitas oratorem advocabit? certe Fabricius Cornelium Rufinum, et alioqui malum civem

multa dici possunt similia, sed vel unum ex iis quodlibet sufficit. non enim hoc agimus, ut istud illi, quem formamus, viro saepe sit faciendum; sed ut, si talis coegerit ratio, sit tamen vera finitio, oratorem esse virum bonum dicendi peritum.

praecipere vero ac discere, quomodo etiam probatione difficilia tractentur, necessarium est. nam frequenter etiam optimae causae similes sunt malis, et innocens reus multis veri similibus premitur; quo fit, ut eadem actionis ratione defendendus sit, qua si nocens esset. iam innumerabilia sunt bonis causis malisque communia, testes, litterae, suspiciones, opiniones. non aliter autem verisimilia quam vera et confirmantur et refelluntur. quapropter , ut res feret, flectetur oratio manente honesta voluntate.

quando igitur orator est vir bonus, is autem citra virtutem intelligi non potest, virtus, etiamsi

nisi forte accedemus iis, qui natura constare mores et nihil adiuvari disciplina putant; scilicet ut ea quidem, quae manu fiunt, atque eorum etiam contemptissima confiteantur egere doctoribus, virtutem vero, qua nihil homini, quo ad deos immortales propius accederet, datum est, obviam et illaboratam, tantum quia nati simus, habeamus. abstinens erit qui id ipsum, quid sit abstinentia, ignoret?

et fortis qui metus doloris, mortis, superstitionis nulla ratione purgaverit? et iustus qui aequi bonique tractatum, qui leges, quaeque natura sunt omnibus datae quaeque propriae populis et gentibus constitutae, nunquam eruditiore aliquo sermone tractarit? O quam istud parvum [*]( parvum, Spalding : parum, B. ) putant, quibus tam facile videtur!