Institutio Oratoria

Quintilian

Quintilian. Institutio Oratoria, Volume 1-4. Butler, Harold Edgeworth, editor. Cambridge, Mass; London: Harvard University Press, William Heinemann Ltd., 1920-1922.

nostri praeceptores seruum ceruumque u et o litteris scripserunt, quia subiecta sibi vocalis in unum sonum coalescere et confundi nequiret; nunc u gemina scribuntur ea ratione, quam reddidi; neutro sane modo vox, quam sentimus, efficitur. nec inutiliter Claudius Aeolicam illam ad hos usus litteram adiecerat.

illud nunc melius, quod cui tribus, quas praeposui, litteris enotamus; in quo pueris nobis ad pinguem sane sonum qu et oi utebantur, tantum ut ab illo qui distingueretur.

quid ? quae scribuntur aliter quam enuntiantur? nam et Gaius C littera significatur, quae inversa mulierem declarat; quia tam Gaias esse vocitatas quam Gaios etiam ex nuptialibus sacris apparet.

necGnaeus eam litteram in praenominis nota accipit, quae sonat; et columnam et consules exempta n littera

v1-3 p.144
legimus; et Subura, cum tribus litteris notatur, c tertiam ostendit. multa sunt generis huius; sed haec quoque vereor ne modum tam parvae quaestionis excesserint.

iudicium autem suum grammaticus interponat his omnibus; nam hoc valere plurimum debet. ego (nisi quod consuetudo obtinuerit) sic scribendum quidque iudico, quomodo sonat.

hic enim est usus litterarum, ut custodiant voces et velut depositum reddant legentibus, itaque id exprimere debent quod dicturi sumus.

hae fere sunt emendate loquendi scribendique partes; duas reliquas significanter ornateque dicendi non equidem grammaticis aufero, sed cum mihi officia rhetoris supersint, maiori operi reservo.

redit autem illa cogitatio, quosdam fore, qui haec quae diximus parva nimium et impedimenta quoque maius aliquid agentibus putent. nec ipse ad extremam usque anxietatem et ineptas cavillationes descendendum atque iis ingenia concidi et comminui credo.

sed nihil ex grammatice nocuerit, nisi quod supervacuum est. an ideo minor est M. Tullius orator, quod idem artis huius diligentissimus fuit et in filio (ut epistolis apparet) recte loquendi asper quoque exactor? aut vim C. Caesaris fregerunt editi de analogia libri?

aut ideo minus Messala nitidus,

v1-3 p.146
quia quosdam totos libellos non verbis modo singulis sed etiam litteris dedit? non obstant hae disciplinae per illas euntibus sed circa illas haerentibus.

superest lectio, in qua puer ut sciat, ubi suspendere spiritum debeat, quo loco versum distinguere, ubi claudatur sensus, unde incipiat, quando attollenda vel summittenda sit vox, quo quidque flexu, quid lentius, celerius, concitatius, lenius dicendum, demonstrari nisi in opere ipso non potest.