Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

Concharum generis et pina[*](pinna R (?)va.S. cfr. Sect.115) est.[*](Ar. V 15,547b 15. 16. Chrysipp. ap. Athen. III 89d e. Plut. SA 30, 980b. Ael. III 29. Cic. ND II 123; de fin. III 63.) nascitur in limosis, subrecta semper nec umquam sine comite, quem pinoteren[*](pinoteren S. -theren ll.J. pinnoterē v. cfr. § 98) vocant, alii pinophylacem[*](pinopilacem (-phil- R2) FRa) ; is[*](is G. id ll.v(S)) est squilla[*](squilla B. chilla ll. sui- v) parva, aliubi cancer dapis adsectator. pandit[*](pandisse Fa) se pina[*](pina R2S. pila FR1a. pinna v), luminibus orbum corpus intus minutis piscibus praebens. adsultant illi protinus et, ubi licentia audacia crevit, implent eam. hoc tempus speculatus index morsu levi significat. illa conpress u[*](compressu (Chiffl.)H. -sso E2D (praem. ore v).-ssa P. conprehenso (-sio E1dT) rS) quicquid inclusit exanimat partemque socio tribuit.

[*](Ar. IX 37, 620b 19–23. 13–18. Plut. SA 27, 978b—d Ael. IX 24. Cic. ND II 125.) Quo magis miror quosdam existimasse aquatilibus nullum inesse sensum. novit torpedo vim suam ipsa non torpens, mersaque[*](merseque F1. uersaque RSJ) in limo se occultat, piscium qui securi supernatantes[*](supernantes F) obtorpuere corripiens.— huius iecori teneritas nulla praefertur.— nec minor sollertia ranae, quae in mari piscatrix vocatur. eminentia sub oculis cornicula turbato limo exerit, adsultantibus pisciculis[*](ad- sultantes pisciculos va.S) praetrahens[*](praetrahens coni. J. pertr- ll.v(Brot.) J. detr- R2S. retr- D. attr- G) , done tam prope accedant, ut adsiliat[*](adsiliant Fa) .[*](Ar. ib. 30–32. 24–26.) simili modo squatina et rhombus abditi[*](rombus (rū- a) additi Fa) pinnas exertas movent specie vermiculorum, item quae[*](quae D. que ll que quae R (?)v) vocantur raiae. nam pastinaca latrocinatur ex occulto transeuntes radio, quod telum est ei, figens. argumenta sollertiae huius, quod tardissimi piscium hi mugilem velocissimum omnium habentes in ventre reperiuntur.

[*](Ar. ib. 6216–9. 12–15. Ael. VII 35; VHI 5.— (18) cfr. Ar. ib. 621b 1. 2.)Scolopendrae, terrestribus similes, quas centipedes vocant, hamo devorato[*](deuorata Fa) omnia interanea evomunt, donec hamum egerant, dein[*](dein Fa.-nde R (?)v) resorbent[*](desorbent a). at vulpes marinae simili in periculo gluttiunt[*](glutiunt Rava.D) amplius usque ad infirma lineae, qua[*](qua DFE2D. quo E1a. quae Rv) facile praerodant. cautius[*](cau- tius G. Clau- ll. Glaucius v. glanius vel glaucus B) qui glanis vocatur aversos[*](auersos R (?)G.-sus rv) mordet hamos nec devorat, sed esca spoliat.

Grassatur aries ut latro et nunc grandiorum navium in salo stantium occultatus umbra, si quem nandi[*](natandi a) voluptas invitet[*](inuite///R1 .-tea F.-te a), expectat, nunc elato extra aquam capite piscantium cumbas speculatur occultusque adnatans mergit.

[*](Ar. VIII 1, 588b 11. 17–21. (P IV 5, 681a 35 sq.). I 1, 487b 9. 13. V 16 init. IV 6, 531a33 sq. VIII 2, 590a 28. Ael. VII 35. Athen. III 90a. schol. Nic. alex. 201.) Equidem et iis inesse sensum arbitror, quae

neque animalium neque fruticum, sed tertiam quandam ex utroque naturam[*](quadam ex utraque natura Fa) habent, urticis dico et spongeis[*](spongiis ava.S (passim)).

Vrticae noctu vagantur[*](uagantur RE2v. ag- DF. aguntur E1a)locumque[*](locum- que ego ex Ar. (μεταχωροῦσι). noctuque ll.v) mutant[*](mutantur va.H) . carnosae frondis iis natura[*](naturę et Fa) , et came vescuntur. vis pruritu[*](proritu FRa (item infra)) mordax est[*](est ego. se Fa. om. R(?)v) eademque, quae[*](quēque Fa) terrestris urticae. contrahit ergo se quam maxime rigens ac praenatante pisciculo frondem suam spargit conplectensque devorat. alias marcenti similis[*](marcenti similis v.-tis simili (-lis R2J) ll. J. cfr. n. luc. p. 25) et iactari se passa fluctu algae vice, contactos[*](contractos FRava.B) piscium[*](pisces va.S) attrituque [*](attrique R1.-itūque R2) petrae scalpentes[*](scalpentis ll.S) pruritum invadit. eadem noctu pectines et echinos per ... quaerit[*](per... quaerit ego. perquafrit DE1.-afit F.-ā frit d.-am a. perquirit R(?)E2v.fort. percutere quaerit; de dictione cfr. VIII 214) . cum[*](cum om.a. dum va.S) admoveri sibi manum sentit, colorem mutat et contrahitur. tacta[*](tracta FdT.om.a) uredinem mittit[*](an emittit (vel remi-)? cfr. XXXI 124) , paulumque si fuit intervalli, absconditur. ora ei[*](ei v. et ll) in radice[*](in radice v.-ces ll. an iuxta radices? (ἐν μέσῳAr.)) esse traduntur, excrementa per summa tenui fistula reddi.

[*](Ar. V 16, 548a 32 sq. 548b10–13. 15–18. cfr.pl.XXXI 123–125.) Spongearum[*](spon- giarum ll. v. a.S(D)) tria genera accepimus: spissum ac [*](uncos ego posui) praedurum et asperum tragos [id] vocatur, spissum[*](minus spissum B) et mollius manos[*](manos (-nus R2a) ll.B(S). -non C. magis v) , tenue densumque, ex quo penicilli, Achillium. nascuntur omnes in petris, aluatur conchis, pisce, limo. intellectum inesse iis apparent, quia, ubi avulsorem[*](auul- sorem (RDE?)v.-sorum Fa.an auolsurum? (auulsoris vox soli-taria incertae fidei fort. removenda erit e lexicis)) sensere, contractae multo difficilius abstrahuntur; hoc idem fluctu pulsante faciunt.[*]((4) Ar. V 16, 548b 19–22. 24–30.) vivere esca manifesto conchae minutae in

iis repertae ostendunt. circa Toronen[*](tyronē a) vesci illis avulsas [*](dist.FaMüller em. IIp. 5) etiam aiunt et ex relictis radicibus recrescere in petris; cruoris quoque inhaeret colos, Africis praecipue, quae generantur in Syrtibus. maximae fiunt manoe[*](mane a. -ncae (-nae B) va.S), sed mollissimae circa Lyciam, in profundo autem nec v.entoso molliores; in Hellesponto asperae, et densae circa Maleam. putrescunt in apricis locis, ideo optimae in gurgitibus. viventibus idem qui[*](idem qui ll.G. -mque dTzv. item- B. cfr. Ar.) madentibus nigricans colos.[*](Ar. ib. 30–549a 6.) adhaerent[*](adhaerent v. -herens ll) nec parte nec totae; intersunt enim fistulae quaedam inanes quaternae fere aut quinae, per quas pasci existimantur. sunt et aliae, sed superne concretae. et subesse membrana quaedam radicibus earum intellegitur. vivere constat longo tempore. pessimum omnium genus est earum quae aplysiae[*](aplysiae v ex Ar. -yciae RE.-ytiae r) vocantur, quia elui[*](elui B. flui R. fluuii r. erui v) non possunt; in quibus magnae sunt fistulae et reliqua densitas spissa.

Canicularum maxime multitudo circa eas urinantes gravi periculo infestat. ipsi ferunt et nubem quandam [*](quandam animalium z) crassescere super capita, animali[*](animali ll. -alium dTv(H). -al id D.om.zG. (loc. corr.; fort. planorum piscium delenda: cfr.§ 153 extr.)) planorum piscium similem , prementem eos arcentemque a reciprocando, et ob id stilos praeacutos[*](praeacutos (DE?)v.-to FRa) lineis adnexos habere sese, quia nisi[*](nisi R(?)v. nihil r) perfossae ita non recedant[*](recedunt a) , caliginis et pavoris, ut arbitror, opere. nubem enim et nebulam, cuius nomine id malum appellant, inter animalia haut[*](aut Fa) ulla[*](ulla ll. ullam G. ultra zv. (intellege: haut ullo in genere animalium; cfr. III 1 et XVII 215 nullis animalium)) conperit quisquam. cum[*](cum R2e eorr. S. ut r. at Tz. at cum v) caniculis atrox dimicatio. inguina[*](in quina a) et calces omnemque candorem corporum appetunt. salus una in adversas eundi

ultroque[*](ultroque v. utr- (in utr- R2) ll) terrendi[*](terrendi R(?)v.-eni r), pavet enim hominem aeque ac terret, et itasors[*](ita fors ego. in (in E1) frons DFE1a. frons RE2. fors v) aequa[*](aqua a. aeque R) in gurgite. ut ad summa aquae ventum est, ibi periculum anceps adempta ratione contra eundi, dum conetur[*](an conatur?) emergere[*](emergere av. /// em- R. rem- r), et salus omnis in sociis. funem illi religatum ab umeris eius trahunt[*](trahunt Rv. tradunt r) ; hunc dimicans, ut sit[*](sit R2Ev. si r) periculi signum, laeva quatit, dextera adprehenso stilo in pugna est.[*]((9.10) cfr. Ar. IX 48, 631a 30.— (14) cfr. Ar. IX 37, 620b 33.) modicus alias tractus[*](tractus v.-ctatus ll.S); ut prope carinam ventum est, nisi praeceleri vi repente rapuit[*](rapuit (sc. tractus) ll. -piant v. -piat H. -piunt J) , absumi[*](absumi Rv. ads- r) spectant[*](spectant Rv.-at r) . ac saepe iam subducti e manibus auteruntur, si non trahentium opem conglobato corpore in pilae modum ipsi adiuvere. protendunt quidem tridentes[*](tri- dentis ll.S) alii, set monstro[*](monstri azva.G) sollertia est navigium subeundi atque ita e tuto proeliandi. omnis ergo cura ad speculandum hoc malum insumitur.

certissima est securitas vidisse pianos[*](pianos R2E2v.-no R1.-ne r. anthias P ex Ar.) pisces, quia[*](qui RESJ) numquam sunt ubi maleficae bestiae, qua de causa urinantes sacros appellant eos.

[*](Ar. P IV 5, 681a 17–21. (I 1,487b 14. 15).— Ar. IV 10, 537a 3. 5–10. VIII 20, 602b 28.) Silicea[*](scilicet a (om.z) testa Faz) testa inclusis fatendum est nullum esse sensum, ut ostreis. multis eadem natura quae frutici, ut holothuriis[*](olotyriis Rva.B. -ris Fa) , pulmonibus, stellis. adeoque nihil non gignitur in mari, ut cauponarum[*](cauponarum F2E2v. canp- DF1. camp- r) etiam[*](equam F1a) aestiva animalia, pernici molesta saltu aut quae[*](ut quae R1. atq. a) capillus maxime celat, existant et[*](et om.Ra. at DF1E1) circumglobata [*](circumglobata F2v.-bat r) escae saepe extrahantur[*](extra- hantur R(?)H.-huntur rv) , quae causa somnum piscium in mari noctibus infestare existimatur. quibusdam[*](quibus F1a) vero ipsis innascuntur[*](innascuntur F2v. innosc- r) , quo in numero chalcis[*](calchis F2.-cis F1Ra) accipitur.

[*](: Ael. II 45. XVI 19. cfr. Pl. XXXII 8.— (7) Nic. ther. 830 sq. Ael. I 56. II 36. 50. VIII 26.) Nec veuena cessant dira, ut in lepore, qui in Indico mari etiam tactu pestilens vomitum dissolutionemque stomachi protinus creat, in[*](in om.Fa) nostro offa informis, colore tantum lepori similis, in Indis et magnitudine et pilo, duriore tantum. nec[*](nec R(?)G.om. rv) vivus ibi capitur. aeque[*](aeque R(?)v. atq- Ea. adq- DF) pestiferum animal araneus, spinae in dorso aculeo noxius. sed nullum usquam execrabilius quam radius super caudam eminens trygonis[*](trigonis FRava.C) , quam nostri pastinacam appellant, quincunciali magnitudine: arbores[*](arbore a.-ris F2) infixus radici necat, arma ut telum[*](teum F1. eū a) perforat vi[*](ui RG. ut r. et v) ferri et veneni malo.

[*](Ar. VIII 19 extr.) Morbos universa genera piscium, ut cetera animalia etiam fera, non accipimus sentire. verum aegrotare singulos manifestum facit aliquorum macies, cum in eodem genere praepingues alii capiantur.

[*](Ar. V 5, 540b 6. 7.22. 541a 32. 15. 18. VI 13, 567a 32 sq. 14, 568b 30. (G I 6 init. III 5, 756b 1 sq.).) Quonam modo generent, desiderium et admiratio hominum differri non patitur. pisces attritu ventrium[*](uentium F1a) coeunt tanta celeritate, ut visum fallant, delphini et reliqua cete simili modo et paulo diutius. femina piscis coitus tempore marem[*](mare F1R) sequitur, ventrem eius rostro pulsans; sub partu[*](partum G) mares feminas[*](femina F1a.-nam Rva.H(S)) similiter, ova vescentes earum. nec satis est[*](est F2E2v. et r) generationi per se coitus, nisi editis ovis interversando mares vitale adsperserint virus. non omnibus id contingit ovis in tanta multitudine; alioqui replerentur[*](replerentur F2E2v.-lentur r) maria et stagna, cum singuli uteri innumerabilia concipiant.