Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

[*]((7–9) Sol. 1, 93. cfr. Vitr. III 1, 3. — (13) Sol. 1, 95.) Quod sit homini spatium a vestigio ad verticem, id esse pansis[*](pansis DF1RES. passis F2aG. sparsis (pa- d1)dTozv) manibus inter longissimos digitos observatum est, sicuti vires[*](uires quibusdam ova.G. septeres F1da) dextra[*](dextera aDal.) parte maiores, quibusdam aequas[*](equales o) utraque, aliquis[*](aliquibus ova. S) laeva manu praecipuas, nec id umquam in feminis; mares praestare pondere et defuncta viventibus corpora omnium animalium et dormientia vigilantibus; virorum cadavera supina fluitare, feminarum prona, velut pudori defunctarum parcente natura.

[*]((15–17) Sol. 1, 74.) Concretis quosdam ossibus ac sine medullis vivere accepimus[*](accipimus F1Ra (Fels p. 66 n. 1)). signum eorum esse nec sitim[*](sitē F) sentire nec sudorem emittere, quamquam et voluntate scimus[*](sciamus dTova.G) sitim victam equitemque[*](equitem qui Rda) Romanum lulium Viatorem e Vocontiorum[*](uacontiorum F2) gente foederata in pupillaribus annis aquae[*](aquae F2v(D). qua D1. aqua roS) subter cutem fusae[*](fusę F2v (D). Furae DE1. -re F1Ra. fusa R2S. fuste E2. fuisse o) morbo prohibitum umore a medicis naturam fecisse[*](uicisse Dcolt. § 58) consuetudinem [*](consuetudine F2E2ova. S (D)) atque in senecta caruisse potu[*](potus ad). nec non et alii multa sibi imperavere.

[*](Lucil. ap. Cic. fin. V 92. Tusc. III 31. (Macrob. II 1, 6.) Sol. 1, 72. 73.) Ferunt Crassum[*](uocamus aT. uoca//// F1), avum Crassi in Parthis interempti, numquam risisse, ob id Agelastum vocatum, sicuti[*](sicut R (?)H) nec flesse

multos. Socratem clarum sapientia eodem semper visum[*](uisu o) vultu nec aut[*](haut F1. om.oz) hilaro magis aut turbato. exit hic animi[*](animo Fa) tenor aliquando in rigorem quendam torvitatemque[*](turbidita- temque o) naturae[*](4 nature dure R) duram et inflexibilem affectusque[*](affectusque F2E2ov. eff- r) humanos adimit, quales ἀπαθεῖς[*](apathis F2. -thes v. -tis F1d. -tes R. aptis a. affatis o) Graeci vocant, multos eius generis experti, — quod[*](quodque R(?)v) mirum sit — auctores maxime[*](maximae F) sapientiae,[*](Sol. 1, 73. — (9–11) ib. 74.) Diogenen Cynicum , Pyrrhonem[*](pirrhone a. pirro- o), Heraclitum, Timonem, hunc quidem etiam in totius odium[*](odii o) generis humani evectum. sed haec parva[*](parua ll.ov(H). + prauae F2G) naturae insignia in multis varia cognoscuntur, ut in Antonia Drusi numquam expuisse, in Pomponio consulari poeta non[*](non ll.D. nunquam (R?)ov) ructasse.— (Quibus natura[*](natura v. -rae ll) concreta sunt ossa, qui sunt rari admodum, cornei vocantur) —

[*](Sol. 1, 75. 76. Varro ant. rer. hum. I fr. 7 Mirsch.) Corpore vesco[*](uesco F2E2B. -cos v. ///escos F1. vasto F3. utesco R. -cos DEa. neruosus esse z. -uosi esse produntur (om. seqq. ad 20 tralatum)o), sed eximiis viribus Tritanum[*](tritanum E2v(D) -annum H e Sol. tributanum (-tco nū F)r), in[*](dist. va. H) gladiatorio ludo Samnitium armatura celebrem, filiumque eius militem Magni Pompei et rectos et traverses[*](transuersos Rava.J) cancellatim [*](cancellatim av. cancill- r) toto corpore habuisse nervos, in brachiis etiam manibusque , auctor est Varro[*](Varro in B e Sol.) prodigiosa[*](prodiosa F1. -igiosarum J e Sol.) virium relatione[*](relatione F2R2Sol. B(D). ela- EadTzv(H). fela- r) atque etiam hostem ab eo ex provocatione dimicante[*](dimicante F2E2va.S (D). sed cfr. Sol.) inermi dextera [*](dextra R(?)va.D) * superatum et postremo correptum * uno digito[*](uno digito coll. Sol. huc transposui; post dtxtera exhibent 11. v) * in castra tralatum[*](talatum F1. transl- Rdava.D). at[*](ac F1. ad Ea. An D. Aulus o. A. va.H) Vinnius[*](Iunius v a.H) Valens meruit in praetorio Divi

Augusti centurio, vehicula vini[*](uini ego. tum a. cum rv) culleis[*](culeis va.D) onusta, donec exinanirentur , sustinere solitus, carpenta adprehensa una manu retinere, obnixus[*](obnixa z. -xo va. G) contra nitentibus[*](renitentibus o (prob. Rück Rob. I p. 252)) iumentis, et alia mirifica facere, quae insculpta monumento eius spectantur[*](expectantur Fa).[*](Varro ib. fr. 8. — (11) cfr. Sol. 1, 76. Philostr. vit. Ap. Tyan. IV 28.)Idem[*](idem (Sabell.) J. ideo ll. v) M. Varro: Rusticelius[*](Rusticelius D. -cellus ll. v) , inquit, Hercules appellatus mulum[*](dist. va.H(D)) suum tollebat, Fufius[*](fuuius F. fufius adva.D) Salvius duo centenaria pondera pedibus, totidem manibus et ducenaria duo umeris contra scalas ferebat. nos quoque vidimus Athanatum nomine prodigiosae ostentationis quingenario thorace plumbeo indutum cothurnisque quingentum pondo calciatum per scaenam ingredi. Milonem[*](Milonem J. C. mil- ll.v(H). Crotoniatam Mil- B. –oniensem Mil- S e Sol.) athletam, cum constitisset, nemo[*](nemo (pro modo) F2E2d2v. ni d1) vestigio[*](e uestigio a) educebat, malum tenenti modo digitum corrigebat.

[*](Herod. VI 106. Sol. 1, 98. cfr. PL. II 181. — (19) Sol. 1, 98)[*]((1) Val. M. V 5, 3.) Cucurrisse MCXL[*](MCLX Rva. G) stadia[*](stadios ab Fa. -ias ich R1) ab Athenis Lacedaemonem biduo Philippidem[*](Phidippidem Salm.) magnum erat, donec Anystis[*](Anystis Sol. H. Anistis G. canistis F2R. -sti F1a. -stius v) cursor Lacedaemonius et Philonides Alexandri Magni a Sicyone Elim uno die MCCCV[*](MCCCV FaS. -II Tv. ///CCC////R. MCC B e Sol. add. stadia (DE?)v) cucurrerunt. nunc quidem in circo quosdam CLX passuum tolerare non ignoramus nuperque Fonteio et Vipstano[*](uipstano (-siano F2) ll. Brot. Vpistano o. Vpit- z. Vipsano (-nio GH)v) cos. annos[*](anno a) VIII genitum[*](genitum puerum Sol.ov a. S(J). cfr. luc. p. 39 sq. Mü ller stil. p. 75, § 25) a meridie ad vesperam[*](uesperum Sol.ova. G)LXXV passuum cucurrisse. cuius rei admiratio ita demum solida perveniat[*](perueniet F2zva. G(HD)), si quis cogitet nocte ac[*](ac die R(?)v. ad diem r) die

longissimum iter vehiculis Tib[*](tib. EaD. tibi DR1d. trib; F2in ras.E2R2. tribus Ti- berium v. cfr. mus. Rhen. XVII p. 235. 531). Neronem emensum festinantem ad Drusum fratrem aegrotum in Germaniam[*](germania F1. -nia in ad1va.S. -niam in d2TH) . ea[*](eo dC) fuerunt[*](ducenta F1a)CC passuum.

[*](Cic. acad. II 81. Sol. 1, 100. — Varro ant. rer. hum. I fr. 9 Mirsch. Val. M. I 8 ext. 14. Strabo VI 267. Ael. VI XI 13. Sol. 1, 99. — (10) Sol. 1, 100. Cic. acad. II 120. Varro LL VII 1. IX 108. cfr. PL. XXXVI 43.) Oculorum acies[*](a////es F1. aciem a) vel maxime fidem excedentia invenit exempla[*](exemplo F1. -pli a) . in nuce inclusam Iliadem[*](iliadā a. -da Rd(?)va.D) Homeri carmen in membrana scriptum tradit[*](tradidit Fva.S) Cicero. idem fuisse qui pervideret [*](peruidere F1Ra)CXXXV passuum. huic et nomen M. Varro reddit[*](reddi- dit va.S,): Strabonem vocatum[*](uocatur F1. -cat a); solitum autem Punico bello a Lilybaeo Siciliae promunturio, exeunte classe e[*](e om.va.H. ae F1. a Sol.oz) Carthaginis portu, etiam numerum navium[*](nauigium F) dicere. Callicrates ex ebore formicas et alia tam parva fecit animalia, ut partes eorum a ceteris cerni non possent[*](possent F2Rv. -ssint r) . Myrmecides[*](mirmeci- des F2. merm- F1RdavaB) quidem[*](quidam va. H(D)) in eodem genere inclaruit quadriga[*](quadrige R. -gam ad. a quo quadr- va.J) ex eadem materia, quam musca integeret alis, fabricata[*](fabricat/// R. -tam adva.J) et nave[*](naue (coni. S)J. -uē ll.v) , quam apicula[*](apiculae F1. -le Rda) pinnis absconderet [*](ab- sconderēt a. -re (abco- F1)F1R).

[*](Cic. ND II 6. Val. M. I 8, 1. Flor. III 3,19–21. II 12,14. 15. Plut. Aem. Paul. 25.) Auditus unum exemplum habet[*](habetur o) mirabile proelium , quo[*](quo (quod a) hybaris F1a. quo Larissa o) Sybaris deleta[*](delata F1a) est, eo die quo gestum erat auditum Olympiae. nam fama[*](fama ego. nuncii JD. om. ll. v. (cfr. Flor. rumor). intellegunt auditae H, exemplum Müller em. I p. 14) Cimbricae victoriae Castoresque[*](cursoresque au2. -ores quique (del. deinde qui) Rh. -ores Castoresque U. Castorumque Müller) ,

Romam[*](Romam coni. Rh (Müller). -ani ll. v) qui Persicam victoriam ipso die quo contigit nuntiavere , visus et numinum fuere praesagia.

[*](cfr. Pl. XXXIV 72. — (6) Val. M. III 3 ext. 4.) Patientia corporis, ut est crebra sors calamitatium [*](calamitatum ava.S), innumera documenta peperit, clarissimum in feminis Leaenae meretricis[*](meretrices F1a. -cis exemplum z), quae torta non indicavit Harmodium et Aristogitonem tyrannicidas, in viris Anaxarchi, qui, simili de causa cum torqueretur, praerosam dentibus linguam unamque spem indicii in tyranni[*](tyrannos Rdva. B) os expuit.

[*](Val. M. VIII 7 ext. 16. (Xen. Cyrop. V 3, 46.) Sol. 1, 108. 109. — Cic. Tusc. I 59. Sen. controv. I praef. 19. — (14) cfr. Pl. XXV 6. Quintil. XI 2, 50. Gell. XVII 17, 2. Aur. Vict. v. ill. 76.) Memoria necessarium maxime vitae bonum cui praecipua fuerit, haut facile dictu[*](dictum o) est, tam multis eius gloriam[*](gloriam eius aova.S) adeptis. Cyrus rex omnibus in exercitu suo militibus nomina reddidit, L. Scipio populo Romano, Cineas[*](cireas R. cyneas Faova. L) Pyrrhi[*](phyrrhi F. pirri ao) regis legatus senatui et equestri ordini Romae postero die quam advenerat. Mithridates, duarum et viginti gentium rex, totidem linguis iura dixit, pro contione[*](contionis FR) singulas sine interprete adfatus.[*](Cic. Tusc. I 59. de or. II 360. 351. Sol. 1, 109.)Charmadas[*](Charmadas H e Cic. carm- ll. v Charmidas B) quidem[*](quidem dTs. -dam ll. v, cfr. Ludewig p. 74) in Graecia quae[*](qua F1. quot a) quis exegerat[*](exe- gerat F2G. -rit ll.v(J). exigeret (vet. Dal.) S) volumina in bibliothecis legentis modo repraesentavit . ars postremo eius rei facta et inventa est a Simonide melico[*](medico dozva.B), consummata a[*](a om.Fa) Metrodoro Scepsio, ut nihil non isdem[*](hisdem F2o. ///dem F1)[*](facile F2z)verbis redderetur auditum.[*](Sol. 1,110. — (3) Hieron. chron. ad 01. 197, 3.(22) Val. M. I 8 ext. 2.) nec aliud est aeque fragile in homine: morborum et casus iniurias[*](iniurias R(?)v. -ria rD) atque etiam metus sentit[*](sentiens va.S) , alias particulatim, alias universa[*](uniuersa F2R(?)v. cuersa F1. sunt (s???) uersa a). ictus lapide oblitus

est litteras[*](litteras d(?)v. -ris ll) tantum; ex praealto tecto lapsus matris et adfinium propinquorumque[*](propinqui eorumq; F1d1a) cepit oblivionem, alius aegrotus [*](dist. ego)servorum, etiam sui vero nominis Messala Corvinus orator. itaque saepe deficere temptat[*](temptate (om. ac) F1a) ac meditatur vel quieto corpore et valido. somno quoque serpente amputatur[*](amputatur F2T(P)H. -utat REau. -ut & F1. computat v), ut inanis mens quaerat ubi sit loci.

[*]((11) Sol. 1, 107.— (16) ib. 106. — (19) ib. 107. —) Animi vigore praestantissimum arbitror genitum [*](genitum ll. H(J).> -tum C. v. -tum Gaium S. gaium o. gentium a3) Caesarem dictatorem, nec virtutem constantiamque nunc commemoro nec sublimitatem omnium capacem quae caelo continentur, sed proprium vigorem celeritatemque quodam igne volucrem[*](uolucru a. -cru R. -cr/// F1). scribere aut[*](et (pro aut) ova.H) legere, simul dictare et audire solitum accepimus, epistulas vero tantarum rerum quaternas[*](quaternas ll.oaSol. v. -nis o) pariter dictare [librariis[*](dictare ll.uSol. dictare librariis F2R2D. librariis dictare E2ov. add. aut — 14 septenas F2R2E2ov) aut, si nihil[*](nichil o. nil F2) aliud ageret, septenas[*](septenas C. -nis F2R2v. -nas (-nis E2) dictare E2o.uncos posui cum Salm., HJ, Momms.)]. idem signis conlatis bis et[*](bis et ego e Sol. om. ll. v) quinquagiens dimicavit [*](dimi- cauerat R3va.J), solus M. Marcellum transgressus, qui undequadragiens dimicavit. nam praeter civiles victorias undeciens centena[*](centena Sol. H. -tum (om.R1)ll.v. C Bas.) et nonaginta duo milia hominum occisa proeliis ab eo non equidem in gloria posuerim, tantam etiam[*](etiamsi D. sed cfr. VIII 4. (an vero et incoactam?)) coactam humani generis iniuriam, quod ita esse confessus est ipse[*](est et ipse F2) bellorum civilium stragem non prodendo.[*]((21) cfr. Plut. Pomp. 45. — (23) Sol. 1,107.)

lustius Pompeio Magno tribuatur DCCCXLVI[*](DCCCXLVII adT) naves piratis ademisse: Caesari proprium et peculiare sit[*](fit a.om.o. fuit va. G.(an est aut erit?)) praeter supra dicta clementiae insigne, qua usque ad paenitentiam

omnes superavit. idem magnanimitatis perhibuit exemplum, cui comparari non possit[*](posset R) aliud.[*]((5) Sen. De ira II 23, 4. Dio XLIII 13, 2.) spectacula[*](spectacula — 4 est om.R1)[*](spectaculū au. specula F2. spe///// F2) enim[*](enim F2v. ///// F1. in au.om.R2) edita effusasque opes aut operum magnificentiam in hac parte enumerare[*](an numerare?) luxuriae faventis est[*](est om.F1au) : illa fuit[*](fu//// F1. fit au) vera et incomparabilis invicti animi sublimitas, captis apud Pharsaliam[*](pharsa- liam R(?)v. -lia r) Pompei Magni scriniis epistularum iterumque apud Thapsum Scipionis concremasse ea optima fide atque non legisse.