Naturalis Historia
Pliny, the Elder
Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor
[*](Ar. VII 6, 585b9. 13. 17. 20. 24–26. Sol. 1,59. — (8) Suet. Calig. 7. — (11) cfr. Tac A XIII 1.) Est quaedam privatim dissociatio corporum, et inter se steriles[*](steri- les G. -relis F. -rilis aov(D). sper- R), ubi cum aliis iunxere se,[*](iunxere se ego. (se iun- Rh.) -xere ll.ov) gignunt, sicut Augustus et Livia. item alii[*](liuia F2ov. lilia R. lul- F1. iul- DEa) aliaeque[*](aliae alii quae F) feminas tantum generant aut mares, plerumque et alternant, sicut Gracchorum[*](graechorum F1. greco- a) mater duodeciens et Agrippina Germanici noviens. aliis sterilis est iuventa[*](inuenta Ro), aliis semel in vita datur gignere. quaedam non perferunt[*](perferunt F2Rv. parerunt DF1. pariunt Eao) partus, quales[*](aequales F2), si quando medicina et cura[*](et cura REov. et tu- DFa. naturam D) vicere, feminam fere gignunt. Divus Augustus in reliqua exemplorum raritate neptis suae nepotem vidit genitum quo excessit anno, M. Silanum[*](silanium Fa), qui, cum Asiam obtineret post consulatum Neronis principis successione, veneno eius interemptus est. Q[*](Q. v. Quē ll). Metellus Macedonicus, cum sex liberos relinqueret, XI nepotes reliquit, nurus vero generosque et omnes, qui se patris appellatione salutarent, XXVII. in act is temporum Divi Augusti invenitur duodecimo consulatu eius L.que[*](L. que om.R) Sulla[*](sylla Fuva.Brot. silla Ra) collega a. d. [*](a. d. R(?)H.d.ru. ad v) III. idus Aprilis C. Crispinium [*](crispiniulm EaD. -num rv) Hilarum ex ingenua plebe Faesulana cum liberis VIII, in quo numero filiae duae fuere, nepotibus XXVII[*](XXVIII RS), pronepotibus XVIII[*](XIIX DFED. XIX dTauS. XII/// R. XXIX v), neptibus VIII[*](VIIII va.H), praelata[*](praelata (D?)aC(D). -luta F1dTE. pro- lata F2R (?)H. praealta v) pompa tum[*](tum R. cumrv) omnibus , in[*](in TPellicerius, sine Ra. his in F2in ras. v) Capitolio immolasse.
[*](Ar. VII 5, 585b 2. Val. M. VIII 13 ext. 1. Sol. 1, 59. — Gell. XIII 20, 8. 14. Plut. Cato 24. Aur. Vict. v. ill. 17, 9. — cfr. infra § 156. —) Mulier post quinquagensimum annum non gignit, maiorque pars XL profluvium genitale sistit. nam in[*](in v. om.ll. e oz) viris Masinissam regem post LXXXVI annum[*](annos FaTova. G) generasse filium, quem Methimannum[*](methimannum F2o. -timanum RS. -atnum F1. metmatnaū a. -tymatnum DE. -annum D. Methymathnum v. Mathumannum Sol. (Methymnus Val.))appellaverit, clarum est, Catonem censorium octogensimo exacto e[*](e om.a) filia Salonis[*](Salonii va.S) clientis sui. qua de causa aliorum eius liberum propago Liciniani sunt cognominati[*](cognominati sunt RS), hi Saloniani, ex quis Uticensis fuit. nuper etiam L. Volusio Saturnino in urbis praefectura[*](praefectus F1a) extincto notum est e[*](est e J. ē ll.uv) Cornelia Scipionum gentis Volusium Saturninum , qui fuit consul, genitum[*](gentium F1a) post LXII annum. et usque ad LXXV apud ignobiles vulgaris[*](uulgares Fa) reperitur generatio.
[*](Sol. 1, 54. — Ar. G IV 7, 775b25 sq. cfr. Pl. X 184. (Fest. p. 141, 20.) —) Solum autem animal menstruale mulier est[*](est E2ov. si r); inde unius utero quas appellaverunt[*](appellauere dTao. -arunt va.S) molas. ea est caro informis , inanima[*](uanima R1. ////an- F1), ferri ictum et[*](ē (pro et) F1a) aciem respuens. movetur sistitque et menses, ut[*](et menses ut ego. menses et ut ll.oS. -ses ut et v) partus, alias letalis, alias una[*](et alias uno a) senescens , aliquando[*](aliquanto ova. B) alvo citatiore[*](citatiore C. -ior ll.ov) excidens[*](excidens F2v. exced- ro.cfr. procidere § 45 init.). simile quiddam et viris in ventre gignitur, quod vocant scirron[*](scirron B. scyron aov. sciron r), sicut Oppio Capitoni praetorio viro.[*](Sol. 1, 54–56. cfr. Pl. XXVIII 77–80.) sed nihil facile reperiatur[*](reperietur oz. -ritur dTva.G) mulierum profluvio magis monstrificum. acescunt superventu musta[*](osta F1d1. ora a. musta orta oz), sterilescunt tactae[*](sterilescunt tactae (R?)B (-nt lacte v). -riliscunt (-con// E1. -con a) iactae (-te a) Ea. -cunt oz. -relis ctiactae D. -relis ct//actae F. -rilescunt contactae D) fruges, moriuntur insita, exuruntur hortorum
germina, fructus[*](et fructus ova. S) arborum, quibus insidere[*](insidere ll.ov(J). insed- G. incid- anon. ap. Dal.), decidunt, speculorum fulgor aspectu ipso[*](ipse F1a) hebetatur, acies ferri praestringitur , eboris[*](eborisquc ova.S) nitor, alvi apium[*](apum dva. H) moriuntur[*](emoriuntur va.D), aes etiam[*](etiam & d. et o) ac ferrum robigo[*](rubigo R(?)aova.S) protinus corripit[*](corrumpit dTozva. B) odorque dirus aera, et[*](aera et E2ov. aera F2D. aet DF1. et rH) in rabiem aguntur gustato[*](gustato (R?)ov. -tatu DFE. -tu a) eo canes atque insanabili veneno morsus inficitur[*](infigitur F2ova.G) .[*]((9) Tac. H V 6. —) quin et[*](quin et R(?)ov. qui et (et in a) r) bituminum sequax alioqui[*](alioqui Fda. -uin r(?)ov) ac[*](ae F1. at ad. et ova. G) lenta natura[*](an materia? cfr. § 66. XI 2. XXXVI 198) in lacu[*](lacū Ra) Iudaeae[*](iudaae F1. iudę R. iuda a uo- catur om.o), qui vocatur Asphaltites[*](asphaltites (aspa- o) ov. -ides F2. -ites et E2. -ite et r), certo tempore anni supernatans non quit[*](nequit ava. H) sibi avelli, ad omnem contactum [*](lac. ego. indicavi; excidit e uestis panno: cfr. XXVIII 80) adhaerens praeterquam filo..., quem[*](quem (quonem R1) ll.o. quod v) tale virus infecerit[*](et infecerit R1d. ///inf- F). etiam formicis, animali minimo[*](animaliū immo (minimo F2) esse Fa), inesse sensum eius ferunt abicique[*](abiique F1. alii- a) gustatas[*](gustatas E2oB. gest-F2RE1v(H). uast- r. cfr. Welzh. p. 16) fruges nec postea repeti.[*](Ar. VII 2, 582b 1. 4. 13. 19–21. G II 4, 738b 4. — Nigid. fr. 110. 111 Swob.) et hoc tale tantumque omnibus tricenis diebus malum in muliere [*](mulierē FR) existit et trimenstri spatio largius, quibusdam vero saepius mense, sicut aliquis[*](aliquibus ova.S) numquam. sed tales non gignunt, quando haec est generando homini[*](homini F2ov. -nū r) materia, germine e[*](germine e ozS. -ine ae E2. -inae Fd. -ine r. -inis e v. semine e B ex Ar.) maribus[*](maribus F2R(?)v. matri- E2. matrici- oz. mori-r) coaguli modo hoc[*](hoc o(R?)v. hic r) in sese[*](sere F1. sere re a. sese re o) glomerante[*](glomerat F. -atur a), quod deinde tempore ipso animatur corporaturque. ergo cum gravidis fluxit, invalidi aut non vitales partus eduntur[*](seduntur Fa) aut saniosi[*](faniosi R(?)v. famosi ro), ut auctor est Nigidius; —(Idem lac[*](dist. ego. cfr. U 157. laci a. lacti d) feminae non
corrumpi alenti[*](alanti F1a) partum, si ex eodem viro rursus conceperit, arbitratur) — incipiente autem hoc statu aut[*](stato aut F. -tu atque o) desinente conceptus facillimi traduntur. fecunditatis in feminis praerogativum [*](praerogatiuū ll (sc. signum). -iuam v) accepimus[*](accipimus F1Raz) inunctis medicamine oculis salivam infici[*](infigi F1R1a).[*](Ar. VII 10,587b 14. Gell. III 10, 12. Cens. DN 7, 4. — (9) Sol. 1, 70. —) Ceterum editis primores septimo mense gigni dentes[*](gentes F1R1a) priusque in supera[*](an superna, ut v. 18?) fere[*](fere om.a) parte, haud dubium est, septimo eosdem decidere anno aliosque suffici, quosdam et cum dentibus nasci, sicut M'[*](m. FR. M. aova.H) . Curium, qui ob id Dentatus cognominatus est, et Cn[*](c//n??? F. cū a. cōn. R. ionsulem o). Papirium Carbonem, praeclaros viros. in feminis ea res inauspicati fuit exempli[*](exemplū F1a) regum temporibus. cum ita nata esset Valeria[*](uarię F1a) ,[*]((15) Ar. G IV 4,773a15. Ar.X 4,636b 1. — (17) Val. M. 8 ext. 12. Sol. 1, 70. (cfr. Paul. Festi p. 148,12.)) exitio civitati in quam[*](qua F1a) delata esset[*](esse F1Ra) futuram[*](futurum ava.H) responso haruspicum vaticinante, Suessam[*](sessam Fa) Pometiam[*](pāetiam F2) illa tempestate florentissimam[*](tempestatem (-ate F) florentissima FRa) deportata est, veridico [*](uiridico F1. uerissimo a) exitu[*](dist. J. cfr. Noltenp. 16 exito F1. -ilio z) consecuto.— (Quasdam concreto genitali gigni infausto omine Cornelia Gracchorum mater indicio est) — aliqui vice dentium continuo osse gignuntur, sicuti Prusiae regis Bithynorum[*](bythinorum F. bi- thi- R. -niorum a. Bithyniorum va.S) filius superna parte oris.[*]((1) Ar. P III 1, 661b 16. —) dentes autem in tantum[*](tantum om.a) invicti sunt ignibus, ut[*](in ... ut ego. om. ll.v) nec crementur[*](cremantur o(R?)v) cum reliquo corpore, iidemque flammis indomiti cavantur[*](cauentur F1. cane oa) tabe pituitae . candorem trahunt[*](tradunt F1Ra) quodam medicamine. usu atteruntur multoque prius[*](prius Sabell. (sc. quam atte- rantur). primum ll. v) in aliquis[*](aliquas a. -quibus va.D) deficiunt. nec cibo tantum et
alimentis necessarily, quippe vocis sermonisque regimen primores tenent, concentu quodam excipientes ictum linguae serieque[*](serięque F2. -ique R. -iqui F1a) structurae atque magnitudine[*](magnitudinē FR) mutilantes mollientesve[*](mollientisue F1a. molientisue va.H) aut hebetantes verba et, cum defuere, explanationem omnem adimentes.[*]((7) Ar. II 3,501b22. - Sol. 1, 71. cfr. Pl. XI 167. —)quin[*](qui et F1a) et augurium in hac esse creditur parte. triceni bini viris adtribuuntur[*](tribuuntur a. adtribuunt F2) excepta Turdulorum gente: quibus plures fuere, longiora promitti vitae putant spatia. feminis minor numerus: quibus in dextra parte gemini superne a canibus cognominati, fortunae blandimenta pollicentur [*](pollicetur Fa), sicut in Agrippina Domiti Neronis matre; contra in laeva.[*]((11) cfr. Iuven. 15, 140. — (14) Sol. 1, 72. Aug. CD XXI 14. —) — (Hominem[*](hominem— 12 non est videntur ad § 69 extra. post parte oris pertinere) prius quam genito dente cremari mos gentium non est) — sed mox plura de hoc[*](de hoc om.F1a), cum membratim[*](11,160 sqq.) historia decurret[*](decurret v. -rrat R2. -rra R1. -rrit r).Risisse eodem die quo genitus esset[*](die cognitus esset (esse F1) F1a. die R1) unum hominum[*](hominū F. -nem R(?) aov. cfr. § 137. XI 252) accepimus Zoroastren[*](zoroastroen F. -rastren a. -roe- stren o); eidem cerebrum ita palpitasse, ut inpositam repelleret manum, futurae praesagio[*](praesagia F1Ra) scientiae.
[*](Ar. G 118, 725b23. — (19) Sol. 1, 90. Aug. CD XV 9. cfr. Pl. II 236.) In trimatu suo cuique[*](quoque F1a) dimidiam esse mensuram futurae[*](futurae ll. Brot. ftature o. -rae v(H). -uere L) certum est. in plenum autem cuncto mortalium generi minorem in dies fieri propemodum observatur rarosque [*](rarusque F1a. raros o) patribus proceriores, consumente ubertatem[*](ubertatē F2Rozv(H). -ate F1aL) seminum exustione, in cuius vices nunc vergat aevum. in Creta[*](in Creta —p. 26, 1 tradunt F2E2ozv. om. r) terrae [*](in creta E2ozv. merita in crementa F2) motu rupto monte inventum est corpus stans XLVI cubitorum
, quod alii Orionis, alii Oti[*](Oti zG. otio F2. osii E2o. Etionis v) esse[*](fuisse va. D) tradunt[*](tradunt E2ozv. arbitrabantur F2D. -rantur G) .[*](Herod. I 68. Gell. III 10, 11. Sol. 1, 90. — Hom. E 301. M 383 al. (cfr. Nep. ap. Gell. XVII 21, 3. Vell. I 5, 3.) Iuven. 15, 69. — Cic. ap. Col. III 8, 2. Sol. 1, 89. (Joseph. ant. XVIII 4, 5.)) Orestis[*](orestri F1E) corpus oraculi iussu refossum VII cubitorum fuisse monumentis [*](monimentis (DE?)oS) creditur. iam vero ante annos prope[*](prope om.a) mille[*](mill/// F1. in illis a) vates ille Homerus non cessavit[*](cessant Fa) minora corpora mortalium quam prisca conqueri. Naevii[*](Naeuii (Neuii F2) — habitum F2E3v. om. r. (an habitam?)) Pollionis amplitudinem annales non tradunt, sed quia populi concursu paene sit interemptus , vice prodigii habitum. procerissimum hominum[*](hominem ava. H. cfr. p. 25,14) aetas nostra Divo Claudio principe Gabbaram[*](gabbarum F2Sol.v. -bborum r) nomine ex Arabia advectum novem pedum et totidem unciarum vidit.[*](Varro ant. rer. hum. Ifr. 6 Mirsch. — (17. 18) cfr. Fabian. ap. Sen. cons. ad Marc. 23, 5.) fuere sub Divo Augusto semipede addito, quorum corpora eius miracali gratia in conditorio[*](ingratia (///gr- F2) in FRa) Sallustianorum[*](sallustianorum R(?)C. salu- rv) adservabantur[*](seruabantur a) hortorum; Pusioni[*](pusioni E2Sol.v(D). pos- rH) et Secundillae erant nomina. eodem praeside minimus homo duos pedes et palmum Conopas[*](conopas ll.v maropas F2supra- scr. scopas coni. B) nomine in deliciis luliae[*](Iuliae om.a) neptis eius[*](fuisse a) fuit, et mulier Andromeda, liberta Iuliae Augustae. Manium Maximum et[*](et om.Fa) M. Tullium[*](tullio R) equites Romanos binum cubitorum fuisse auctor est M.Varro, et ipsi vidimus in loculis adservatos. sesquipedales gigni, quosdam longiores, in trimatu inplentes vitae cursum, haud ignotum est.[*]((20–p.27, 2) Sol. 1, 95.) Invenimus in monumentis[*](monimentis oSJ) Salamine Euthymenis[*](Euthymenis H. euthim- FRoC. eutim- av) filium in tria cubita triennio adcrevisse[*](adcreuisse FR2EaD. accre- o. adore- DR1. adole- v) , incessu tardum,
sensu hebetem, puberem etiam[*](et iam puberem ova.S) factum, voce robusta, absumptum [*](adsumptam F1. ass- a) contractione membrorum subita triennio circumacto . ipsi non pridem vidimus eadem ferme omnia praeter pubertatem in filio[*](filii (om. in) a) Corneli Taciti, equitis Romani Belgicae Galliae rationes procurantis. ἐκτραπέλους[*](ectrapelos DB. &tra- F2. ecta- Rv. ex- ta- a. &ta- F1E) Graeci vocant eos; in Latio non habent nomen[*](nomen non habent ad).[*]((7–9) Sol. 1, 93. cfr. Vitr. III 1, 3. — (13) Sol. 1, 95.) Quod sit homini spatium a vestigio ad verticem, id esse pansis[*](pansis DF1RES. passis F2aG. sparsis (pa- d1)dTozv) manibus inter longissimos digitos observatum est, sicuti vires[*](uires quibusdam ova.G. septeres F1da) dextra[*](dextera aDal.) parte maiores, quibusdam aequas[*](equales o) utraque, aliquis[*](aliquibus ova. S) laeva manu praecipuas, nec id umquam in feminis; mares praestare pondere et defuncta viventibus corpora omnium animalium et dormientia vigilantibus; virorum cadavera supina fluitare, feminarum prona, velut pudori defunctarum parcente natura.
[*]((15–17) Sol. 1, 74.) Concretis quosdam ossibus ac sine medullis vivere accepimus[*](accipimus F1Ra (Fels p. 66 n. 1)). signum eorum esse nec sitim[*](sitē F) sentire nec sudorem emittere, quamquam et voluntate scimus[*](sciamus dTova.G) sitim victam equitemque[*](equitem qui Rda) Romanum lulium Viatorem e Vocontiorum[*](uacontiorum F2) gente foederata in pupillaribus annis aquae[*](aquae F2v(D). qua D1. aqua roS) subter cutem fusae[*](fusę F2v (D). Furae DE1. -re F1Ra. fusa R2S. fuste E2. fuisse o) morbo prohibitum umore a medicis naturam fecisse[*](uicisse Dcolt. § 58) consuetudinem [*](consuetudine F2E2ova. S (D)) atque in senecta caruisse potu[*](potus ad). nec non et alii multa sibi imperavere.