Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

inde ad Bospori Cimmerii introitum LXXXVIII.D[*](LXXXVII.D R).

[*]((5-7) Mela I 112.) Sed ipsius paeninsulae inter Pontum[*](pontum v. pōtiū a3. pot- r) et Maeotium[*](maeocium a. -otū R. -tin va.S. macotium r) lacum excurrentis[*](excurrentis v. -tes ll) non amplior LXVII.D p. longitude est, latitudo nusquam infra[*](an ultra?) duo iugera; Eonem[*](Eionem B) vocant. ora ipsa Bospori utrimque ex Asia atque Europa curvatur in Maeotim. oppida in aditu [Bospori primo[*](bospori primo R2in marg.pv. om.r. uncos ego posui)] Hermonasa[*](Hermonassa B), dein Cepoe[*](cepoe B(S). cepe ll.v. cepi a3G) Milesiorum, mox[*](mox v. mon ll) Stratoclia et[*](et paene R(?)va.D) Phanagoria ac paene desertum Apaturos[*](apaturos v e Strab. XIp. 495. ac patruos ll) ultumoque in ostio Cimmerium[*](chimerion pGeogr. Rav. p. 173,6.368,16. chym- a. cimm- (-os R1) r. ceruerios R2. cerberion v(C). cim- bricum B), quod antea Chimerion voeabatur.

inde Maeotis lacus, in Europa dictus.

[*](4,78)

[*]((10) Mela I 114. —(12) Sol. 15, 18. — (13. 437, 1. 2) Mela I 116. 117.) A Cimmerio accolunt Maeotici, Vali[*](Vali, Serbi B e Ptol. V 8,13. hali (hai R) sernis (her- R) ll.D1. -rni v(J). Haliserni D2), Serbi, Serrei[*](serrei ll.v(J). ar- rechi B e Strab.et Ptol.), Scizi[*](scizi (szizi a) ll.v(D). cizi J. zingi B), Gnissi[*](gnissi ll.J. gneapsasi R2. gnispsi p. gypsi v. psesii B. gonapsi M Pt p. 918a). dein[*](dein R(?)v. dain r) Tanain amnem gemino ore influentem incolunt[*](colunt Hack. an inclu- dunt? de mendo cfr. 144 init.) Sarmatae[*](sauromatae Sol. iaxamatae B.sed cfr. II 245), Medorum, ut ferunt, suboles, et ipsi in multa genera divisi. primi[*](primi RS. -mii D. -mu FEapv) Sauromatae Gynaeco[*](cyn???co (-eco D. -ea Ep.om.a. gynei v) gratumenoe (-ne p. -nae v) DFEapva.B.cfr. Mela. cinacogratū eneti R. (add. unde va. Brot. ob U 117)) - cratumenoe, Amazonum conubia; dein Naevazae[*](naeuazae DD. -ze E. neua- adTpJ. naeuaezae F. uaeuazae R1. aeu- R2. eu-v), Coitae[*](coitae S. -te (corte R1) ll. cottae v. chyte p), Cizici[*](cizici DED. zizici a. czici R1. zici R2. cizi FJ. cizimeni (cici- G)v), Messeniani, Costoboei[*](costobocci (-boci D2) B e Paus.X 34,5. scr. hist. Aug.IV 22,1. Amm. Marc. XXII 8,42. chotto- v. cotobacchi (-cci a) ll.J), Zecetae[*](zecetae M Pt V 8,10 p. 915a (ζακάται). cezete E1. zete R. caetae DF. cetae dJ. cete E2ap. choatrae), Zigae[*](zigae (zicae R. zia et a) ll. H. zygoe B. cyze v B e Val. Flacco VI 151. -tae v), Tindari[*](tindari ll.v(J). thin- a. dandari B),

Thussagetae[*](thussagetae dB. tuss- Rv(H). thyss- S coll. IV 88. MelaI 116. thusseg- (tu- a. thussaegetae F) rD), Tyrcae[*](tyrcae DFE2aD. tycae E1. tirce R. iyrcae (P)S ex Herod. IV 22. turcae B e Mela. thurace v) usque ad solitudines saltuosis[*](saltuos R1. saituosis FE. saxosis pva.G) convallibus asperas, ultra quas Arimphaei[*](2 aremphei DFEMela. cfr. § 34. riphei a), qui ad[*](ad ripheos a. arriphaeos F. -pheos DE. -phaeo R) Ripaeos pertinent montes.[*]((4) cfr. Herodot. IV 86. Strabo V p. 214. Dionys. perieg. 165.) Tanaim ipsum Scythae Silim[*](silim S. -lin v(H). -lyn C.cfr. §49et Eustath. ad Dion.perieg. 14. sinum ll. J) vocant, Maeotim Temarundam[*](temarundam (the- a) RaS. -riindam r. temerinda v), quo significant matrem maris. oppidum[*](oppida p) in Tanais quoque[*](an utroque ostio? cfr. §19 gemino ore) ostio. tenuere finitima primo[*](primi a3va.S) Cares, dein Clazomeni et Maeones[*](maeones dpB. -nis DFRD1. -ni D2. moenes a. -nis E. macones v), postea Panticapaeenses[*](panticapaeenses D. -peenses R1. -penses DR2v. -paenses F1. pont- r). sunt qui circa Maeotim ad Ceraunios montes has tradant[*](tradunt Eadp) gentes: a litore Napitas[*](napitas (B2) H e St Byz. -pras (-pias a1) ll.v(D). -paeas B1coll.§50 extr. -patas D2) supraque Essedonas Colchis iunctos montium[*](ac montium va.H) cacuminibus, dein Camacas[*](carmacas a3pva.S.cfr. §50), Oranos, Autacas[*](autacas ll.H. ant- B), Mazamacas[*](mazamacas DFD1. -zacacas EaD2. -zacasos RS. -zacas dv(J2)), Cantiocaptas[*](cantiocas RS. -chatas p. cantocaptas H), Agamathas[*](asgamatas R. agagammatas va. H. iaxamatas M Pt p. 916a), Picos[*](picos (pyc- F) ll.H. picoros M Pt l. l.coll. Mela I 114 (phicores). phycaros B coll. XXXVII 110), Rymosolos[*](rymo- solos (-lus F) DFED. rim- R2aS. rhim- v. rom- R1. rimolos p. rhymozolos H), Acascomarcos[*](acasomarcos p. asco- dva.S) et ad iuga Caucasi Icatalas[*](itacalas RSJ1. catalas d. cha- p), Imadochos[*](imaducos (imia- a) pa. -uchos Eva S) Ramos[*](ranios p. -nos va. H), Anclacas[*](andacas DFD1. ancladas p), Tydios[*](tidios FEa. tynd- p), Carastaseos, Authiandas[*](autiandas F. aut thi- a. anthi- RdTS. asuci- va.H); Lagoum amnem[*](amnes (om. ex— 438,1 amnes) a) ex montibus Catheis, in quem[*](quam R) defluat[*](defluit R(?)pva.S) Opharus,
ibi gentes Cauthadas[*](caucadas va.S), Opharitas; amnes Menotharum, Imityen[*](imituen F. -enis va. H. -tien r. -ten G) ex montibus Cissiis[*](cissiis ll.(P)H. scissum v); infra[*](infra ego. inter ll.v. intus p.cfr. §29.IV 108.III 109) Acdeos[*](agdeos va.H(J). agedos C), Carnas[*](carnapas va.H), Vscardeos [*](oscardeos (-daeos F) FdTpS. -adeos R. gardeos va.H), Accisos[*](accisas R), Gabros, Gegaros[*](geratos R. gregaros a3pva.H. gog- H) circaque fontem Imityis[*](imityis H. -ttyis DE. imytt- F. immitus R. imitis aG. -this p. -tisi a3. -tissi v) Imityos[*](imityos (-tuos v) et H. -tios et R. -tio sed r) et Apartaeos[*](aparteos ad. -atraeos RS. -arthenos v).[*]((9. 10) Sol. 49, 7. (cfr. Plin. IV 85. Mela II 3).) alii influxisse eo[*](eo Rv. eos r) Scythas[*](sytas a. icy- a3. sithas DFE. suitas va.H) Auchetas[*](aucethas DFE. -etas a), Atherneos[*](aterneos R. sather- a3. satar- (atar- H) va.S), Asampatas, ab iis[*](is Fa. his rv) Tanaitas et[*](et Rdav. ei DE. aei F) Napaeos[*](napaeos DFED2. inap- RaH. cfr. § 50 et Gutschmid kl. Schr. IIIp. 441. nepheonitas v) viritim deletos. aliqui flumen[*](flumen om.RSJ1) Ocharium[*](ocharium ll.v(S). oca- a. ofa a3. opha- B coll.§21) labi per Canticos[*](cantecos a3va.S) et Sapaeos[*](sapeos Rava.D2), Tanain vero transisse Satharcheos[*](satarceos a. sarchar- ceos TS. fatareos (pha- C) a3v) Herticheos[*](herticheos DD1. -chaeos F. -cleos ED2. -ceos v. -thideos p. erthicheos R. erticleos a. -ceos a3. comma sustulit D), Spondolicos, Synhietas, Anasos[*](amassos va.S), Issos, Cataeetas[*](cataeetas DFD. -tis E. -teetas R. -tis a. -tetas dTS. catacetos (-zetos Dal.) v), Tagoras[*](tagoros catonos va.S), Caronos, Neripos, Agandaeos, Meandaraeos[*](mandareos R(?)va.D), Satharcheos[*](satharcheos (-ceos a) ll.D. satar- dH. satur- v) Spalaeos[*](spaleos R(?)va.D.comma sust.D).

Peracta est interior[*](interior ora F2v (sc. Asiae: cfr. §33). -iora r) ora ac loca[*](ac loca ego. cho (co a) ll. a Cio (coni.S) J. cfr. V 144. 148. Ponti D2.del.v) amnesque[*](amnesque ll. omn- v(D2). amne omn- (S)J.), accolae: nune reddatur ingens in mediterraneo[*](mediterraneo R(?)v. -os r) situs[*](situs ego. sinus ll. G(H). -nu v(L)), in quo multa aliter ac veteres proditurum me non eo infitias , anxia perquisita cura rebus nuper in eo situ gestis a Domitio[*](domitio R(?)v. -ti. G. r) Corbulone regibusque inde missis[*](misis DFE) supplicibus

aut regum[*](aut regum v. auretum R1. aure (-ro R2) cum r) liberis obsidibus. ordiemur autem a Cappadocum gente.[*](Sol. 45, 1. MCap. VI 690.) longissime haec Ponticarum omniwun introrsus recedens Minorem Armeniam Maioremque et Commagenen laevo suo latere transit, dextro vero omqes in Asia dictas gentes, plurimis[*](plurimis v e Sol. fluminis R. -ni r) superfusa populis, magnoque impetu scandens ad ortum solis et Tauri iuga transit Lycaoniam, Pisidiam, Ciliciam, vadit super Antiochiae tractum et usque[*](et usque opa3v. eiusque (-quae DF) ll) ad Cyrresticam[*](cyrresticam (cyre- B) G. -tricam a. cirr- ro. cur- p. cyr- v) eius regionem parte sua quae vocatur Cataonia contendit. itaque ibi longitudo Asiae XII.L???[*](XI.XL M Cap.) efficit, latitudo DCXL.

[*]((11. 12) Sol. 45, 2. MCap. l. l.) Armenia autem Maior incipit[*](incipiens R(?)G) a Parihedris[*](parihedris DFREoJ. -iedrib' a. -ris v. -iendris p. paryadris H. item infra;cfr. V 99) montibus, Euphrate amne, ut dictum est, aufertur Cappa- [*]( 5,83 ) dociae et, qua discedit Euphrates, Mesopotamiae haut minus claro[*](clara op) amne Tigri. utrumque fundit ipsa et initium Mesopotamiae facit inter duos amnes exiturae[*](exiturae ego. iturae (-re ao) ll.v. sitū tr??? dT. sitae. terrae (PG) J. sitae D); quod interest[*](iter est H) ibi, tenent Arabes Orroei[*](orroei D coll. V 85. sooroei d. soroci ll.o. orochi p. orei v). sic[*](s hic R) finem usque in -Adiabenen[*](diabenen o) perfert, ab ea transversis iugis inclusa[*](inclusa iugis a) latitudinem in laeva pandit ad Cyrum amnem transversa Araxen[*](in araxen a3va.H. (trans- uecta Araxen coni.H)), longitudinem vero ad Minorem usque Armeniam, Absarro[*](absarrho DFE. asarro a.cfr. § 12) amne in Pontum[*](pontum R2v. port- r) defluente et Parihedris[*](pariedris Rava.H. -ihaeris E) montibus, qui fundunt Absarrum[*](absarrhum DFR. ads- Ea), discreta[*](discreta a3v. -ceta (-ceda R) ll) ab illa.

[*](init.: Sol. 15, 19. — Mela III 40.) Cyrus[*](cyrus v. quibus ll) oritur in[*](in om.R) Heniochis montibus, quos alii Coraxicos[*](conixicos R1. coriix-R2) vocavere, Araxos eodem monte quo Euphrates,

VI p. intervallo, auctusque amne Vsi[*](asi R. musi va. S) et[*](et del. voluit S) ipse, ut plures existimavere, Cyro[*](cyro ego. cfr. XXXI 90. de (aTopP. dae E. da DFR.adv) cyro ll.v) defertur in Caspium[*](capium DFE) mare. oppida celebrantur in Minore Caesarea[*](Casara B e Ptol.V 6,20), Aza[*](aza a3B e Ptol.V 6,10. oza R. za rv), Nicopolis, in Maiore Arsamosata[*](arsamosata (B)S e Ptol.V 12,8. Tac.ann.XV 20. -mota dp. -motae (-te Rav)ll. armosata H e Polyb. VIII 25) Euphrati proximum, Tigri Carcathiocerta[*](carcathiocerta B e Strab. XI p. 527. argiathi- (argucti- R) ll. ar- gathi- v), in excelso[*](excelsa a. -sis a3va.H) autem Tigranocerta, at in[*](ad in capis DFE) campis iuxta Araxen Artaxata. universae magnitudinem Aufidius quinquagiens centena milia prodidit, Claudius Caesar[*](CL. caesar Fa) longitudinem a Dascusa ad confinium Caspii maris XIII p., latitudinem dimidium eius Tigranocerta ad Hiberiam. dividitur, quod certum est, in praefecturas, quas strategias vocant, quasdam ex his vel singula regna quondam, barbaris nominibus CXX[*](an XX?). claudunt[*](cludunt G. diuid- R1. cfr. IV 49) eam montes ab oriente, sed non statim Cerauni nec Adiabene[*](aduabene R. adiib-DFE) regio.[*]((17-19) MCap. VI 691 init.) quod interest spatii, Cepheni[*](cepheni EdTpJ. eph- a. cepe- R. chephe- D. chaephae- F. sophe- B. cfr. V 66) tenent; ab his iuga[*](iuga v. -gae DF. -ge r) ultra Adiabeni[*](adiabeni v. -ne R. adiaeb- F. adieb- D. -iepene Ea) tenent, per convalles autem proximi Armeniae sunt Menobardi[*](menebardi R) et Moscheni. Adiabenen Tigris et montes[*](montes ll.C(P) H. -tium sinus v(G)) invii[*](inuii DFRE(P)H. in VII a (p) C. multi B) cingunt. ab laeva eius regio Medorum est ad[*](ad RT(P)J.om.a. & rv) prospectum[*](prospectus a3va.(P)J) Caspii maris. ex oceano hoc, ut suo[*](suo Rv. uo DF. uno a. in Ep) loco dicemus, infunditur, totumque[*](36) Caucasis montibus cingitur. incolae per confinium Armeniae nunc dicentur.

[*]((1. 6) Mela III 39.) Planitiem[*](planitiem v(D).per pla- ll.J (confinium tenet intellegens)) omnem a Cyro usque Albanorum

gens tenet, mox Hiberum, discreta ab iis amne Ocazane[*](ocazane ll.D. oeaz- va.B. alazone B e Strab. XI p. 500) in Cyrum[*](cyrū v. -ru DFRE. -ro a. ciro p) Caucasis montibus defluente. praevalent oppida Albaniae Cabalaca[*](Chabala coni.Be Ptol.V 11, 5), Hiberiae Harmastus[*](harmastus M Pt p. 928a. -tis B. pharmasus Eav. -siis r. hermastus J coll.§30) iuxta flumen[*](iuxta Cyrum flumen, Eoris M Ptl.l.), Neoris. regio Thasie[*](thasiae DFE) et Thriare[*](triare ava.D) usque ad Parihedros[*](parihedros D coll.§25. -iedros (P)G. partheodoros DFa. -teodoros EdTJ. -ris R. -tedoros v. paryadras H) montes. ultra sunt Colchicae[*](colcice a. cholchicae DFE) solitudines, quarum a latere ad Ceraunios verso Armenochalybes[*](armenocalibes (-moeno- F)ll) habitant et Moschorum tractus ad Hiberum amnem in Cyrum defluentem et infra eos Sacasani[*](sacasani RD. -ssani B coll. Strab. XIp. 509. 511. sucasani r. phuc- v.σακανοίPtol. V 8,13) et deinde Macerones[*](macerones ll.J. -crones B. -cherones v. -chelones coni.P ex Arriano) ad flumen Absarrum[*](ab- sarrhum E. aps- DF. asarrum R1. absardum a). sic plana aut[*](ac (pro aut) pva.S) devexa optinentur. rursus ab Albaniae confinio tota montiun fronte gentes Silvorum ferae[*](ferae a3C. -ra ll -re v) et infra Lupeniorum[*](lubienorum B e Ptol.V 10,1), mox Diduri et Sodi.

[*]((12-17) MCap. VI 691.) Ab iis sunt Portae Caucasiae, magno errore multis[*](a multis opva.H) Caspiae dictae, ingens naturae opus montibus interruptis repente, ubi fores additae[*](additae F2. abd- r. obd- v) ferratis trabibus, subter medias amne diri odoris[*](driodori F2. dyriodori a3va.H) fluente citraque in rupe castello, quod vocatur Cumania, communito ad arcendas transitu gentes innumeras, ibi loci terrarum orbe portis discluso, ex adverso maxime Harmasti[*](hermasti ll.J. -tis a3. harmastis v.cfr. §29) oppidi Hiberum. a Portis Caucasis per montes Gurdinios[*](gurdinios D. -nio DF1E. -diinio a. -dunio p. -duuos v. gardinio R. gortinios F2. gordyaeos B. -dynios J) Valli, Suani[*](suani Rv(S). -aui rD1. -arni C.cfr. §14. XXI 77.XXXIII 52), in- [*](tantum ava.H)domitae gentes, auri tamen metalla fodiunt. ab his ad

Pontum usque Heniochorum[*](portum usque henioquorum DFEa) plurima[*](plura R(?)G.cfr. §14extr.) genera, mox Achaeorum [*](achaeorum v. ace- a. acae- r).[*]((4) Nepos fr. 56 Halm. — (8. 9) MCap. VI 691.) ita se habet haec[*](habet haec ego. habet(h???t) ll.v) terrarum e[*](e Ddpa3. ei FEa. sinus e R(?)v.cfr. §23 init.) clarissimis. aliqui inter Pontum et Caspium mare CCCLXXV[*](CCC.LXXXV a) p. non amplius interesse tradiderunt, Cornelius Nepos CCL[*](CL. M va.(P)H.CCM Cap): tantis iterum angustiis infestatur Asia. Claudius Caesar a Cimmerio Bosporo ad Caspium mare CL prodidit eaque perfodere cogitasse Nicatorem[*](nicatorem a3G. -astorem (-rum R)ll. -anorem v) Seleucum[*](seleucum v. -cium a. -ecium (-etium R) r) quo tempore sit ab Ptolemaeo[*](ptolomaeo DEva.G(D). pthol- F. tphol- R. thol- a) Cerauno interfectus. a Portis Caucasiis[*](caucasitis DF. -si sitis Ea) ad Pontum CC esse constat fere.