Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

Apri quoque cerebrum contra eas[*](eos Vxv. a. C.) laudatur cum sanguine, iocur etiam inveteratum [*](inueteratur Vdx.) cum ruta potum ex vino, item adips cum melle resinaque, simili modo verrinum[*](uerinum V.) iocur et fellis dumtaxat[*](dumxtaxat RdT. dumzazat V1f.) fibra $X$[*]($X$ om.d. or x. obo- lorum v. a. H.) IIII pondere vel cerebrum in vino potum.—Caprarum cornu vel pilis[*](pilus R.) accensis fugari serpentes dicunt, cineremque[*](cineremque dxv. -reque r.) e[*](e (et ll. ex D) cornu ll.xH. eorum v.) cornu potum vel[*](uel Rv(D). et dS. ei V.om.x.) inlitum[*](inlitum om.x.) contra ictus valere, item lactis haustus[*](inaustus V.) cum uva taminia vel urinae cum aceto scillite[*](scillite G. -to Rd. -tico C. scillato V. scyllito x. -tico v. an scillino? cfr. nota ad XXVI 114.), caseum caprinum cum origano inpositum vel sebum cum cera.[*](cfr. Plin. VIII 202.) milia praeterea remediorum ex eo animali demonstrantur , sicut apparebit, quod equidem miror[*](mero R1.), cum febri negetur carere[*](carere negetur dTx.). amplior potentia feris eiusdem generis , quod numerosissimum esse diximus, alia vero et[*](8,214) hircis. Democritus etiamnum[*](etiam hiannum V1. etiam V2.) effectus auget eius, qui singularis natus sit. fimo quoque caprarum in aceto decocto inlini ictus serpentium placet et recentis cinere in vino, atque in totum difficilius sese[*](sese VRfS. esse r. sere dx. se v.) recolligentes a serpentium ictu in caprilibus optime convalescunt.[*](Diosc. II 21. eupor. II 159 (114. 115).) qui efficacius volunt mederi, occisae caprae alvum dissectam cum fimo intus reperto[*](reperio V.) inligant statim. alii carnem recentem haedorum cum[*](cum CFW Müller p. 25. cfr. § 202. 210. om. ll.xv.) pilo suffiunt[*](faf fifiunt V.) eodelmque nidore fugant serpentes . utuntur et pelle eorum recenti[*](recenti ego. -te ll.v (contra Plinii ustum).), ad plagas et came[*](dist. ego.)[*](et came VRTxfS. carne d(?)v.) et fimo equi in agro pasti, coagulo leporis ex aceto contraque[*](contra v.a.G.) scorpionem et murem araneum; aiunt non feriri[*](ferire V.)

leporis coagulo perunctos.[*](Diosc. II 98. eupor. II 117.—Scribon. 190.) a scorpione percussis fimum caprae efficacius aceto[*](aceto dx. -tū V. cum aceto R(?)v.) decoctum auxiliatur, lardum iusque decocti potum et[*](et om. v. a. S. ex T.)iis[*](iis v. his ll.C.), qui buprestim hauserint[*](quibus praestim auserint V.). quin etiam si quis asino in aurem percussum a scorpione se dicat, transire malum protinus tradunt, venenataque omnia accenso [*](ac- censo dxv. -sa rf.) pulmone eius fugere. et fimo vituli suffiri percussos a scorpione prodest.

[*](Diosc. περὶ ἰοβ. 2 med.—Seren. 871–874. Pl. iun. 112, 5–7.) Canis rabiosi morsu facta volnera circumcidunt ad vivas usque partes quidam carnemque[*](carnemque ll.v(G). -nem xman. Dal. C.) vituli admovent[*](admonent V.) et ius ex eodem carnis decoctae dant potui aut axungiam cum calce tusam, hirci iocur[*](iecore (om. quo) dTxH.), quo inposito ne temptari quidem aquae[*](aqua V. aliquo dTx.) metu adfirmant. laudant et caprae fimum ex vino inlitum, melis et cuculi et hirundinis decoctum et potum. ad reliquos bestiarum morsus caprinum caseum siccum cum origano inponunt et bibi iubent, ad hominis morsus carnem bubulam coctam, efficacius vituli, si non ante quintum diem solvant.

Veneficiis rostrum lupi resistere inveteratum aiunt ob idque villarum portis praefigunt. hoc idem praestare et pellis e cervice solida manica[*](manica VdTxv(S). manua R.del. C.) existimatur, quippe tanta vis est animalis praeter ea, quae retulimus, ut vestigia[*](8,80) eius calcata equis adferant torporem.[*](Cels. V 27, 12. cfr. Pl. inn. 108, 3. 4. Seren. 1071. Scribon. 181. 179. 186. 191. Diosc. eupor. II 156. 163. Scribon. 184.) — Iis, qui argentum vivum biberint, lardum remedio est.—Asinino lacte poto venena restinguntur, peculiariter si hyoscyamum potum sit[*](sic V.) aut viscum aut cicuta aut lepus marinus aut opocarpatum[*](opocharpatum Vx. -carpathum v.a.Brot.ὀπὸς καρπάσουDiosc. de venen. 13.) aut cerussa[*](cerussa ego. cfr. § 129 et Diosc. Scribon. caryce dv. a. B. -rice Vx. carie f. tarice R. phari- con B (cfr. Diosc. eupor. II 141. Scribon. 195). agaricum D cum U 618.) ant dorycnium[*](dorygneum V. -rignium R. -ricinum x.) et si coagulum

alicui nocuerit, nam id quoque venenum est in[*](in Vxv(S). om. r(?) H.) prima lactis coagulatione. multos et alios usus eius dicemus, sed meminisse oportebit recenti utendum aut non multo postea tepefacto; nullum enim celerius evanescit. ossa quoque asini confracta et decocta contra leporis marini venenum dantur. omnia eadem onagris efficaciora.[*](cfr. Plin. VIII 39.—Scribon. 186. (cfr. Plin. VIII 38).) —De equiferis non[*](non dxrv. nunc r.) scripserunt[*](scal- pserunt r1. cal- r2.) Graeci, quoniam terrae illae non gignebant, verum tamen fortiora omnia eadem quam in equis intellegi debent. lacte equino venena leporis marini et toxica expugnantur. nec uros aut bisontes[*](uisontes V1x. ues- V2.) habuerunt Graeci in experimentis, quamquam bove fero refertis[*](quam- quam—refertis V2rv. om. rx.) Indiae silvis; pro[*](pro ego. cfr. § 139. XX 8. XI 40 al. re V1Rdx.del.V2rv.) portione tamen eadem efficaciora omnia ex his credi par est.[*](Seren. 1071.—cfr. Diosc. II 77. eupor. II 148. Diosc. II 94.—Diosc. eupor. II 134. Marc. 16, 96.—Diosc. II 81. eupor. II 135.) sic quoque lacte bubulo cuncta venena expugnari tradunt, maxime supra dicta et[*](est (pro et) V.) si ephemerum[*](epherum VR1x.) inpactum sit aut si cantharides datae; omnia vomitione egeri, sic et caprino iure cantharidas[*](cantharides Vdxv. a. H.). contra ea vero, quae exulceratione enecant, sebum vitulinum vel bubulum auxiliatur. nam contra sanguisugas[*](sangi- sugas r. sanguis ungias VR.) potas butyrum remedio [*](remediū VR1.) est cum aceto ferro calefacto, quod et per se prodest contra venena, nam[*](nam ll.xv, ortum fortasse ex [na] et, ut fuerit uenena et si oleum sqq.) si oleum non sit, vicem eius[*](uice V.) repraesentat . multipedae morsus cum melle sanat.[*](cfr. Diosc. eupor. II 137. Scribon. 188. Nicand. alex. 62. 63.—Seren. 1076.—Diosc. eupor. II 139. Pl. iun. 108, 4. 5.) omasi[*](omasi VRG. omnia si (sesami v) dTxv.) quoque[*](quoque VRv. coquitur dTx. cocti coni.H.) iure poto venena supra dicta expugnari putant[*](debent (pro putant) R1.),
privatim vero aconita et cicutas, itemque vitulino sebo.— Caprinus caseus recens iis[*](iis v. his ll.xC.), qui viscum biberint, lac contra cantharidas remedio est, contra[*](contra ego. eo contra ll.x (ortum ex cocontra). et contra v.) ephemeri potum cum taminia uva. sanguis caprinus decoctus cum medulla contra toxica venena sumitur,[*](Pl. iun. 108, 18–20. Nicand. ther. 577. alex. 325.) haedinus contra reliqua, coagulum haedi[*](haedi—9 coagulum om.R.) contra viscum et chamaeleonem album sanguinemque taurinum, contra quem et leporis coagulum est ex aceto, contra pastinacam vero et omnium marinorum ictus vel morsus coagulum leporis vel haedi vel agni drachmae pondere ex vino[*](ex uino cyathis III Pl. iun.). leporis coagulum et contra venena additur[*](additu VdxS.) antidotis. papilio quoque lucernarum luminibus advolans inter mala medicamenta numeratur; huic contrarium est iocur caprinum, sicut fel[*](fel om.VR1.) veneficiis[*](ueneficis VD.) ex mustella rustica factis. hinc deinde praevertemur[*](reuertemur dxv. a. S. cfr. nota ad § 123.) ad genera morborum.

[*](Diosc. II 94. Marc. 6, 27 (1). 6.—cfr. Marc. 4, 21. 70.— 4, 6.—4, 35. 34.) Capilli defluvia ursinus adips admixto[*](mixto x. -tu V.) ladano et adianto[*](adiantho VRxv. a. C.) continet alopeciasque emendat et raritatem superciliorum cum fungis lucernarum[*](fagis lacernarum V.) ac fuligine, quae est in rostris earum, porriginem[*](porriginem r. (-ni B). purr- V1R. prur- rx. -ni v. in porriginem J (contra Plinii usum).) cum[*](dist. ego cumx.) vino. prodest ad hanc et cornus[*](cornu dx.) cervini cinis e vino utque[*](an utque ne?) non taedia animalium capillis increscant, item fel caprinum cum creta[*](ceta V.) Cimolia et aceto sic, uti[*](ut Rv. a. D.) paulum[*](paululum v. a. H. cfr. nota ad § 133.) capiti[*](capta R.) inarescant, item fel scrofinum , urina[*](urina ll.xJ. cum urina v. urinam (-na f) cui admiscent f(?)S.) tauri. si vero vetus sit, furfures etiam adiecto sulpure emendat.[*](Pl. iun. 15, 12. cfr Marc. 6, 20. Pl. iun. 13, 12. cfr. Marc. 4, (8) 37. 34. 35. Pl. iun. 13, 13. Marc. 4, 23.) cinere genitalis asini spissari capillum

putant et a[*](et a fH. et ea R. et e rxv.) canitie vindicari[*](canitiae uindicario V.), si rasis inlinatur[*](illinantur dx.) plumboque[*](plumbo vet. Dal. fortasse plerumque. an exciderunt aliqua?) tritus cum oleo, densari et asinini[*](asini R1.) pulli illitum[*](illitum ego. cum ll.xv. del. D.) urina; admiscent nardum fastidii gratia. alopecias[*](alopecies R.) felle taurino cum Aegyptio alumine tepefacto[*](tepefacto vet. Dal. cfr. Pl. iun. -tis ll.xG. -tas v.) inlinunt. ulcera capitis manantia urina tauri efficaciter sanat, item hominis vetus, si cyclaminum adiciatur et sulpur, efficacius tamen vitulinum fel, quo[*](quod V.) cum aceto calefacto et lendes[*](lindes Vx (item infra).) tolluntur. [*](Pl. iun. 13, 14. Marc. 4, 9.—Diosc. eupor. 95.) sebum vitulinum capitis ulceribus cum sale tritum utilissimum . laudatur et vulpium adips, sed praecipue felium[*](felium (-is H) fimum S. cfr. Diosc. fellum fimum VR. fel lu- pinum dTx. fel et fimum v. a. H.) fimum cum sinapis pari modo inlitum, caprini[*](caprino VR.) cornus[*](cornu dx.) farina vel cinis, magisque hircini, addito nitro et tamaricis[*](tamaricis C. -ci v. ama- ll.x.) semine et butyro oleoque, prius capite raso; mire continent ita fluentem[*](influentem R.) capillum, sicuti carnis cinere ex oleo inlita supercilia nigrescunt.[*](cfr. Marc. 6, 8.—Diosc. eupor. I 95. 96. Diosc. II 46. (eupor. I 95). Pl. iun. 15, 11. 12. cfr. Marc. 6, 20.—Pl. iun. 12, 6. Marc. 1, 58.—Pl. iun. 12, 8. Marc. 1, 87.) lacte[*](lacto V.) caprino lendes tolli tradunt , fimo cum melle[*](cum melle ll.v. an cum oleo? cfr. Diosc.) alopecias expleri, item ungularum cinere[*](cinere dxv. -rem r.) cum pice. fluentem capillum continet[*](continet VRman. Dal. -neri dxv (ad praecedd. relatum).) leporinus cinis[*](dist. ego. cfr. Pl. iun. et Marc.) cum oleo myrteo[*](myrtio V. -rcīo x.).—Capitis dolorem sedat pota aqua[*](pota aqua quae S. -ta aquae V1R. -ta ea quae dx. -ta quae V2. aqua pota quae v cum Pl. iun.), quae relicta est e bovis aut asini potu, et, si credimus , vulpis masculae genitale ci rcumligatum, cornus[*](cornu dx.) cervini [*](ceruini dxv. -ui VR.) cinis[*](cini R1.) inlitus ex aceto aut rosaceo[*](rosacio V(?)D. -atio R.) aut ex irino.—

[*](Diosc. II 63.—Marc. 8, 68.—8, 104.—8, 149.) Oculorum epiphoras bubulo sebo cum oleo cocto inlinunt; cervini cornus cinere scabritias ex eodem[*](ex eodem ego. cfr. infra et § 163. 262 al., de mendo XVIII 117. eodem Rdxv. a. G. eademr V. eorundem H cum Gron. eorum G.) inungu unt[*](inungunt G. -guont D. -guoni V1R. -guono V2. -gui d. -gi x. (cinis ... unguine sanat v).), mucrones autem ipsos[*](ipso dTx.) efficaciores putant. lupi excrementis circumlini suffusiones prodest, cinere eorum cum Attico melle inungui obscuritates, item felle ursino, epinyctidas adipe apruno[*](apruno V1RS. -rugno G. -rino rTxv.) cum rosaceo. ungulae asininae cinis inunctus e suo[*](sue V2.) lacte oculorum cicatrices et albugines tollit.[*](Marc. 8, 179.) medulla[*](medullae V. -lle R.) bubula e dextro crure priore trita cum fuligine pilis et palpebrarum vitiis angulorumque occurrit—calliblephari modo fuligo in hoc usu temperatur ,[*](dist. ego.) optime ellychnio[*](ellychnio B. cfr. § 181. et lychnio (-no v. -cnio Vd. lignio x) ll.v.) papyraceo[*](papy- racio V(?)RSD.) oleoque sesamino[*](sesaminio (sasa-V) VR1dx.) fuligine in novum vas[*](pas V.) pinnis detersa—, efficacissime tamen evolsos ibi pilos coercet. felle tauri cum ovi albo collyria fiunt, aquaque dissoluta inungunt[*](inunguntur v. a. H.) per quadriduum. [*](Marc. 8, 185.—Pl. iun. 22, 9. Marc. 8, 40.) sebum vituli cum anseris adipe et ocimi suco genarum[*](generum VR1.) vitiis aptissimum est. eiusdem medullae cum pari pondere cerae et olei vel rosacei addito ovo duritiae genarum inlinuntur . caseo molli[*](melli V.) caprino inposito ex aqua calida epiphorae [*](epiforiae V. -re x.) sedantur; si tumor sit, ex melle; utrumque sero[*](uero d(?)v.a.D.) calido fovendum. sicca lippitudo[*](lip- pido R.) lumbulis[*](lumbalis V.) suum exustis[*](ex ostis V1. tostis v. a. H.) atque contritis et inpositis tollitur.[*](cfr. Marc. 8, 189.—Diosc. II 47. eupor. I 44. (Cels. VI 6, 38). Plin. XXIX 127.) capras negant lippire, quoniam quasdam herbas edint[*](edint S. edent VR. edant dxv. cfr. nota ad XXVII 110.), item dorcadas; ob id fimum earum cera circumdatuml nova luna devorari[*](de- uorari V2dxS. -are rv.) iubent.

et[*](dist. v. a. J.) quoniam noctu quoque aeque[*](quoque aeque ego. aeque (eque x) quoque (-quae V) Vdxv. eq.q; R. quoque rS. eae quoque J. aeque D.) cernant, sanguine[*](sanguinem V.) hircino lusciosos[*](lusciosconare R. -iosos co- nare r.) sanari putant, nyctalopas a Graecis dictos, caprae vero[*](uel caprae (-re x) uero dx.) iocinere in vino austero decocto. quidam inassati iocineris sanie inungunt aut felle caprae, carnesque vesci eas et, dum coquantur[*](uocantur R1.), oculos vaporari iis[*](iis C. his ll.xv(H). om. Verc.(G).) praecipiunt; id quoque referre arbitrantur, ut rutili[*](ruti R.) coloris fuerit[*](fuerint v. a. H(D).).[*](Seren. 199.) volunt et suffiri oculos iocinere in ollis decocto, quidam inassato[*](inassato d(?)v. -ti rx.). fel quidem[*](& quidem R1. equ- Tx.) caprinum pluribus modis adsumunt, cum melle contra caligines, cum veratri[*](uerati Vd. -aci x.) candidi tertia parte contra glaucomata, cum vino contra cicatrices et albugines et caligines et pterygia et argema, ad palpebras vero evolso prius pilo cum suco oleris ita, ut unctio[*](unctio VRdxG(H). -to v. in- unctio rLugd.) inarescat, contra ruptas tuniculas cum lacte mulieris.[*](Pl. iun. 22, 11 (Marc. 8, 61).—Pl. iun. 22, 12 (Marc. 8, 129).) ad omnia inveteratum [*](inueteratū R(?) vet.Dal. H. -ta rxv.) fel efficacius putant. nec abdicant[*](abducant V.) fimum ex melle inlitum epiphoris, contraque dolores medullam, item pulmonem [*](pulmonum R. -nes r. -nis dx.) leporis, et ad caligines[*](caliginem xv. a. H.) fel cum passo aut melle. lupino quoque adipe vel medulla snum fricari oculos contra lippitudines praecipiunt. nam vulpinam linguam habentes in armilla lippituros negant.

[*](Diosc. eupor. I 57. Pl. iun. 19, 14. Marc. 9, 9. 101.—cfr. Marc. 9, 113. 5.—Pl. iun. 19, 6. Diosc. II 96. eupor. I 58.) Aurium dolori et vitiis medentur[*](medetur dxv. a. S.) urina[*](urinam V.) apri in vitreo[*](uitrio V1f. -tro rxv. a. S.) servata, fel apri vel suis vel bubulum cum oleo cedrino[*](cedrino ego e Marc. 9, 113. cfr. Diosc. I 105. Plin. XXIV 19(18). citrino f. cy- treo x. citreo ll.Tv. a. C(J). cicino C cum anon. ap. B. cfr. Diosc. I 38. Plin. XXIII 83.) et rosaceo aequis portionibus, praecipue vero taurinum

cum porri[*](pori V.) suco tepidum vel cum melle, si suppurent [*](suppurent v. -ret dxrG. supperet VR.), contraque odorem gravem per se, tepefactum in malicorio. rupta in ea parte cum lacte mulierum efficaciter sanat.[*](Pl. iun. 19, 7–9. Diosc. II 19. Marc. 9, 99.— 9, 68.—Pl. iun. 19, 13. Marc. 9, 98. Pl. iun. 19, 9.—Marc. 9, 108.—9, 70.—9, 24.) quidam et[*](et dTxf. etiam VRv.) in gravitate[*](in grauitate (-tes V) Vv(D). in- grauatas dTxH. -tos R.) aures sic perluendas putant, alii cum senecta serpentium et aceto—includunt lana[*](dist. ego.)[*](lana ll.Tx(Ven.) H. -nas v.) —collutas[*](collutis Müller emend. IV 32.) ante calida aqua aut, si maior sit gravitas ,[*](dist. U.) verrinum[*](uerrinum ego e Marc. 9, 99. aurium ll. v. taurinum D cum U 621.) fel cum murra et ruta in malicorio excalfactum infundunt, lardum quoque pingue[*](pinguem Vx.) ; item fimum asini recens cum[*](cui VR1v. a. G.) rosaceo[*](rosaceum v. a. G.) instillatur[*](in- stillantur dx.), omnia[*](omnia (-iaque v) ea Tv. a. S.) tepefacta. utilior equi spuma vel equini fimi recentis cinis cum rosaceo, butyrum recens, sebum bubulum cum adipe anserino, urina caprae vel tauri aut fullonia vetus, calfactae[*](calfactae ego. -to (ortum ex -te) VdTxS. -ta R (?)v(J).) vapore[*](uapore R(?)v(J). -re et rTxS.) per lagoenae[*](lagoenae D. -guene VR. -genae (-ne x) dxv.) collum[*](collo VR.) subeunte—admiscent aceti tertiam partem [*](dist. ego.) et aliquid murrae[*](murrae VD. myrre x. uri- nae r(?)v.) —,[*](cfr. Marc. 9, 102.—Pl. iun. 19, 10. Marc. 9, 12. 105. 100.) vituli, qui nondum herbam gustaverit , fimum[*](fimum etiam v. a. D.) mixto felle eiusdem et cute[*](cute dx. -tem rv.), quam relincunt angues, excalefactis prius auribus; lana autem medicamina ea includuntur. prodest et sebum vituli cum anseris adipe et ocimi suco[*](suco cum xv. a. G.), eiusdem medulla admixto cumino trito infusa, virus[*](uirus xv. di- ll.) verrinum e scrofa exceptum[*](a (ex v) coitu exceptum man. Dal. v.a.G (S). cfr. Marc. et § 181.), priusquam terram attingat, contra dolores;[*](Diosc. 1141. eupor. I 57.—Pl. iun. 19, 12. Marc. 9, 41.—9, 25.—9, 66.—Seren. 174.—Marc. 9, 105 (71).) auribus fractis glutinum 20
e naturis vitulorum factum[*](factum dxrv. foetum V. fet- R.) et in aqua liquatum; aliis vitiis adips vulpium, item fel caprinum cum rosaceo tepido aut porri suco aut, si rupta[*](ruta VR1.) sint aliqua ibi[*](ubi R1.), e lacte mulieris; si gravitas audiendi, fel bubulum cum urina caprae vel hirci, vel[*](uel hirci uel Rd(?)v. uel hirci x. hyrci uel V.an hir- ciue uel?) si pus sit[*](possit V1dx.). in quocumque autem usu putant[*](uiginti ll.v.) efficaciora[*](effe efficaciora rD. cfr. § 178.) haec in cornu caprino per dies XX infumata .[*](Pl. iun. 20, 18. Marc. 15, 45.—Diosc. eupor. 1 148.— Marc. 15, 74. 70.—Pl. iun. 20,19.) laudant et coagulum leporis tertia parte $X$[*](parte $X$ (i. e. denarii) ego. parte ex Vf. parte x. ex R. denarii parte d(?)v. denarii ex (parte ex S) rS.) dimidiaque sacopenii[*](sacopenii D. -eni H. -emi (sacro- dx) ll.xf. saga- peni v.) in Ammineo[*](ammineo (x?) Lugd. ami- ll.v(Brot.). cfr. sota ad XXIV 15.) vino.—Parotidas ursinus adips conprimit pari pondere cerae et taurini sebi— addunt[*](dist. ego.) quidam hypocisthidem[*](hypocistiden R. -de dx.) —, et per se butyrum inlitum [*](inlinitum VR1.), si prius foveantur feni Graeci decocti suco, efficacius cum strychno[*](strychno v. cfr. Diosc. stri- gano V2re corr. st///chno V1. stycano dx. stichano F.). prosunt et vulpium testes et taurinus sanguis aridus tritus, urina[*](urinae V.) caprae calefacta instillata auribus , fimum[*](fimus x. -umque v. a. S.) eiusdem cum axungia inlitum[*](illitus x.).

[*](Diosc. II 63. Marc. 12, 8 (42).—Seren. 235. Pl. iun. 28, 7. Marc. 12, 43.—Scribon. 60. Marc. 13, 5.—P. iun. 26, 7. Marc. 11, 13.) Dentes mobiles confirmat cervini cornus[*](cornu d.) cinis doloresque eorum mitigat, sive infricentur[*](infrigentur VR1.) sive colluantur[*](coluantur VD.). quidam efficaciorem ad omnes eosdem usus crudi cornus[*](cornu dx.) farinam arbitrantur. dentifricia utroque modo fiunt. magnum remedium est et[*](est et Vdxv(S). est R(?)H.) in luporum capitis[*](capitis om.dTx.) cinere. certum[*](certum VdTxS. -tumque R(?)v(D).) est in excrementis eorum plerumque inveniri ossa; haec[*](haec VRv. que x. haec- que dT.) adalligata eundem effectum habent, item leporina coagula

per aurem infusa contra dolores. et capitis eorum cinis dentifricium est adiectoque nardo mulcet graveolentiam oris.[*]((cfr. Plin. XXX 27). Marc. 11, 11.—Seren. 235. Pl. iun. 28, 8–10. Marc. 12, 32. 13, 10. 30.) aliqui murinorum capitum cinerem miscuisse malunt. reperitur in latere leporis os acui[*](os acui rD. os acu V2S. aco V1R. acui os d(?)v. acui x. acu os J.) simile; hoc scariphare[*](scariphare S. -ifare VD. -ificare Rx. -ri drv.) dentes in dolore[*](dolores V.) suadent[*](ualent Vr. uident R.). talus bubulus accensus eos, qui labent[*](labent VTfS. -bant rxv(D).) cum dolore, admotus confirmat; eiusdem cinis cum murra dentifricium est. ossa quoque ex ungulis suum combusta eundem usum praebent, item ossa ex acetabulis pernarum, circa quae coxendices vertuntur.[*](cfr. Diosc. II 45.) isdem sanari demissis in fauces iumentorum[*](iumentorum om.V1R1dx.cfr. XXX 144.) verminationes notum est, sed et combustis[*](combustis (conb- x) dxrG. comruptis (corr- R) V1R. -tos (corr- v) V2v.) dentes confirmari, asinino[*](asino R.de mendo cfr. § 187. 196. 200. 204. 223. 227. 239 al., de structura § 221. 235. 240. 244. -nae v. a. G. -ni D.) quoque lacte percussu[*](percussa V.) vexatos aut dentium eiusdem cinere, item lichene equi cum oleo infuso per aurem. est autem hoc non hippomanes, quod alioqui noxium omitto, sed in equorum genibus ac super ungulas.[*](Pausan. V 27, 3. 4. Aelian. n. a. XIV 18 extr.) praeterea in corde equorum invenitur os dentibus[*](ostentibus V. osce- R1.) caninis maximis simile; hoc scariphari[*](scariphari S. -ifari (-rii V) VdxD. -ificari Rv.) dolorem aut exempto dente[*](dete V. emortui d(?)v. a. D.) mortui equi maxillis ad numerum eius, qui doleat, demonstrant. equarum virus a coitu in ellychniis[*](ellychniis TG(S). elychnis V2. -cnis V1d. elictinis x. lychnis Rv(H).) accensum Anaxilaus prodidit lichenis[*](lichenis Müller emend. IV 32. om. ll. v.) equinorum[*](equorum V2.) capitum vires[*](uires ego. (an uicem, ut § 160. XVIII 134, vel lichenes?). ufuf ll. Brot. uifus v.) repraesentare monstrifice, similiter ex asinis. nam hippomanes tantas in veneficio vires habet, ut adfusum aeris mixturae in effigiem[*](effigie dx. (an recte?).) equae
Olympiae admotos mares equos ad rabiem coitus agat. [*](Seren. 229. 230. Pl. iun. 28, 10. Marc. 12, 38.) medetur dentibus et fabrile glutinum in aqua decoctum inlitum[*](illitumque d(?)v. a. S.) et mox paulo detractum ita, ut confestim conluantur vino, in quo decocti sint[*](sint Rd.del.r. sunt VEv.) cortices mali Punici dulcis. efficax habetur et caprino lacte conlui dentes vel felle[*](ferre V.) taurino . talorum caprae recentium cinis dentifricio placet et omnium fere villaticarum quadrupedum, ne saepius eadem[*](aedem R1.) dicantur[*](dicatur VRE.).

[*](cfr. Plin. XI 238. Iuvenal. 6, 469.) Cutem in facie erugari[*](eru- cari V.) et tenerescere[*](tenescere Vd.) candore [*](candore D cum U 624. -ore custodito (-dit E) ll.TfS. -orem (praem. et v) custodire (-ri v) C.an candore eius aucto (vel lucido, ut XXXVII 158)?) lacte asinino putant, notumque est quasdam cottidie septies genas[*](septies genas ego. cfr. § 184. septingentas f. -tes VE. -ties rT(B)H. quingentas C. DCC V. septies tingentes Müller emend. IV 33.) custodito numero fovere[*](foueri D cum U.). Poppaea hoc Neronis principis instituit, balnearum[*](balinearum R(?)G.) quoque solia[*](solio v. a. H.) sic temperans [*](temperans VdTfH. -ant R. -ata ED. -ato v.), ob[*](ab E.) hoc asinarum[*](asinorum REv. a. G.) gregibus eam comitantibus. impetus pituitae in facie butyro inlito tolluntur, efficacius cum cerussa[*](ceraussa V.), sincero vero ea vitia, quae serpunt, superinposita [*](insuper inposita Ev. a. S. sed cfr. XXXI 103. (XXX 111. 51. XXX 40. XXXIII 123 al.).) farina hordeacia, ulcera in facie membrana e partu[*](paritu Vf.) bovis[*](bobis V. bolis d.) madida. frivolum videatur, non tamen omittendum propter desideria mulierum, talum candidi iuvenci[*](inueni V. iumenti coni. Dal.) XL diebus noctibusque, done resolvatur in liquorem, decoctum et inlitum[*](illinitum RfH.) linteolo candorem cutisque[*](cutique VRf.) erugationem[*](eruginationem d. -gatione VR.) praestare . fimo taurino malas rubescere aiunt, non ut[*](ut ll.Tfv(Brot.). del. G.) crocodileam [*](an crocodilea?) inlini melius sit[*](sit U 625 (et dist.). sed ll.v.) ; foveri frigida et ante et postea

iubent.[*](Pl. iun. 26, 9.) testas et quae[*](testas et quae ErS. cfr. XXVI 163. -ta sed quae VR. -tas eque dT. aestates et quae v.) decolorem faciunt[*](an faciant?) cutem fimum vituli[*](uituli om.E.) cum oleo et cummi manu[*](manu dv. -um VEr. nanum R.an manibus (cor- ruptum in manuuf = -num)? cfr. Marc. 19, 67.) subactum emendat; ulcera oris ac rimas sebum vituli vel bovis cum adipe anserino[*](anseris Ev.a.H(D).) et ocimi suco. est et alia[*](est alia d.) mixtura sebo[*](se sebo R1. e se- fS.) vituli cum medulla cervi et albae spinae foliis una tritis. idem praestat et medulla cum resina vel, si vaccina sit, et ius[*](et iusse V. eius E. iusque (eiu- Ven.) e v.a.H.) e cane vaccina.[*](Pl. iun. 33, 14–17. Marc. 19, 13. cfr. Diosc. eupor. I 128.—Marc. 19, 28. Diosc. eupor. I 205. Diosc. II 96.) lichenas oris praestantissime vincit glutinum factum e genitalibus vitulorum, liquatum aceto[*](ex aceto dT.) cum sulpure vivo[*](uino VVen.), ramo ficulneo permixtum, ita ut bis die recens inlinatur , item lepras ex melle et aceto decoctum, quas et iocur[*](ad (pro &) iocur E.) hirci calidum inlitum[*](inlitum S. illit- dv. mult- Vf. illinit- R. inlinit- ED.) tollit, sicut elephantiasin[*](elephantiasim dS.) fel caprinum; etiamnum[*](etiannum V1. etiam V2.) lepras ac furfures tauri fel addito nitro, urina asini circa canis ortum; maculas in facie[*](facie om.R1.) fel[*](per (pro fel) E.) utriusque[*](utrisque E.) per sese[*](compersae /// V.) aqua infractum evitatisque[*](euiuatisque E.) solibus ac ventis post detractam cutem[*](an deterfum cuti?).[*](cfr. Pl. iun. 87, 3. Plin. XXVIII 245.—Diosc. II 94. eupor. I 115.) similis[*](simili E.) effectus et in[*](et in om.E. et om. C.) taurino [*](tau- rino seuo Ev.a.H. (an -ino sanguine? cfr. Diosc. II 97).) vitulinove felle[*](uituli nouo felle effectus et in taurino seuo felle E.) cum semine cunilae[*](cuni- lae ll. -lae ac v.), cinere e[*](e Erv. om. rT.) cornu cervino[*](ceruini dT.), si[*](sit E.) canicula exoriente conburatur. asinino[*](asino R1.) sebo cicatricibus, a[*](a D. ac ll.v. cfr. Diosc.) lichene[*](lichene RED. li ene V. licheni dv.) leprisque maxime, color redditur[*](reditur V.). hirci fel et lentigines tollit admixto caseo cum[*](cum VRdTfH. ac EG (D). et v.) vivo[*](uiuo dTErVerc.(G). uino rv(C).) sulpure
spongeaque cinere, ut sit mellis[*](melle (-llis v) sit Ev.a.S.) crassitudo. aliqui inveterato felle maluere uti, mixtis calidis furfuribus pondere oboli unius IIIIque[*](quattuorque ll.v.) mellis, prius defricatis maculis. efficax eiusdem et sebum cum melanthio et sulpure et iride, labrorum fissuris cum anserino adipe ac medulla cervina resinaque et calce[*](calces VE.).—Invenio[*](in uino V.) aput[*](caput E.) auctores iis[*](iis v. his ll. C.), qui lentigines[*](len- tiginem Ev.a.H.) habeant[*](habebant E.), negari[*](mirari Er.) magices[*](magices RH. -ce dED. -cae Vv. an magicos?) sacrificiorum usus[*](usus VTfH(S). usum (ortum ex fuuf) rv(Brot.)D.).—

[*](Diosc. II 55. Marc. 15, 17. 68. Pl. inn. 30, 9. 10–12. Marc. 15, 22. Diosc. II 96. eupor. I 88. Pl. iun. 31, 12. 32, 8. Marc. 15, 27.) Lacte bubulo aut caprino tonsillae et arteriae[*](arcteriae V. alt- d.) exulceratae [*](ex- ulcerata & R.) iuvantur[*](iuuantur V2fH. iuba- V1R. -bentur dT. leuantur Erv(D).). gargarizatur[*](gargarizatur Ev. -ziatur r. -zatum (-zia- R) rT.) tepidum, ut est usus[*](usus VRdTfJ. om.Ev(D). uberibus S. sed cfr. § 133. (re- cens mulsum Marc.).), expressum aut calefactum. caprinum utilius cum malva decoctum et sale exiguo. linguae exulcerationi et arteriarum prodest ius[*](magis dT.) omasi gargarizatum[*](gargarizatum VRdTBrot. -tur Ev (praem. si). -tu G.), tonsillis[*](tonsillas VR1d.) autem privatim renes[*](penes Vd.) vulpium aridi cum melle triti inlitique[*](inlinitique R1.), anginae[*](anguinae Vd.) fel taurinum[*](dist. J cum man. Dal. coll. § 194.) vel caprinum cum melle[*](mellis Vv.a.C.), iocur melis ex aqua. oris gravitatem ulceraque butyrum emendat.[*](Pl. iun. 81, 21. Marc. 15, 53.) spinam[*](pinnam Er.) aliudve quid faucibus adhaerens felis[*](felis Ev(S). -ix r. del. H.) extrinsecus fimo perfricatis aut reddi aut delabi[*](delui E.) tradunt. strumas discutit fel aprunum[*](aprunum ErS. afru- Rf. aprinum Vdv. caprinum coni. H e Marc.) vel bubulum tepidum inlitum—nam coagulum leporis e vino in linteolo exulceratis dumtaxat inponitur—, [*](Diosc. II 44. eupor. I 154. Pl. iun. 81, 22. 23. Marc. 15, 60. 84. Diosc. eupor. I 154. cfr. Marc. 15, 76. 74.—cfr. Martial. VIII 33, 20. Val. Max. II 1, 5. Seren. 52.) discutit et ungulae asini vel equi cinis ex oleo vel aqua[*](uel aqua (-uas V. aliqua f) VRdTfH. aqua Ev.)

inlitus et urina[*](et urina—aqua om.VR1.) calefacta et bovis ungulae cinis ex aqua, fimum quoque fervens ex aceto, item sebum caprinum cum calce aut fimum ex aceto decoctum, testes[*](testes VdE. -tesque R(?)v.) volpini. prodest et sapo, Galliarum[*](galliarum dTH. cfr. VIII 192. XXXIV 162. -llarum RE. -llorum Vv(S).) hoc inventum rutilandis capillis . fit[*](fit om.Ev.a.H.) ex sebo et cinere, optimus fagino[*](e fagino S.) et caprino[*](caprino ll. v (G). carpino Verc. -neo S. (an caprino et fagino?).), duobus modis, spissus ac liquidus, uterque apud Germanos maiore in usu viris quam ferinis.

[*](Pl. iun. 35, 9. Marc. 18, 5. Pl. iun. 81, 24. Marc. 18, 16. Pl. iun. 35, 10–12. Marc. 18, 3. Seren. 285.) Cervicium[*](cer- uicium ego. -itium R. -icum rv.) dolores butyro aut adipe ursino perfricentur [*](perfricantur v.a.S.), rigores bubulo[*](butylo E.) sebo, quod et[*](et Rdv. om. rD.) strumis prodest cum oleo. dolorem inflexibilem—opisthotonum vocant —levat urina[*](urinam V.) caprae auribus infusa aut fimum[*](ut fimum E.) cum bulbis inlitum; ungues contusos fel cuiuscumque animalis circumligatum[*](circumligatum Erv. inlig- (illig- V2d) r. cfr. § 98.) ; pterygia digitorum fel tauri aridum[*](tauri aridum VRdTfv(H). taurinum EG(D). cfr. § 197.) aqua calida dissolutum. quidam adiciunt sulpur[*](sulpure (om. et) E.) et alumen pari pondere omnium.

[*](Pl. iun. 37, 25. 18. Marc. 16, 39.—17, 19. Pl. iun. 37, 19–23. Marc. 16, 88. 61. Scribon. 76.) Tussim iocur lupi ex vino tepido sanat, ursinum[*](ursinumque R(?)v.a.S.) fel admixto melle aut ex cornus[*](cornu V2dv.a.H.) bubuli summis partibus cinis vel saliva[*](saliuequi TE. -uae qua V2.) equi triduo pota—ecum[*](pota ecum S cum Gesnero. -tae cum (con dT) VRdT. potu cum (eam v) Ev. pota at equum H.) mori tradunt— pulmo cervinus cum gula sua arefactus in fumo, dein tusus ex melle cottidiano[*](coctidiano V.) ecligmate[*](ecligmate dv. eli- (oli- V) VRD. -to E.) ; efficacior ad[*](ad V. a ad E. est ad r(?)v.) id subulo cervorum generis.[*](Diosc. II 63. Pl. iun. 39, 9. 14. Marc. 16, 81. (17, 22).—Marc. 16, 70.) sanguinem expuentes cervini cornus

cinis, coagulum leporis tertia parte denarii[*](narii E.) cum terra Samia et vino myrteo potum sanat; eiusdem fimi cinis in vino vesperi potus nocturnas tussis, pili quoque leporis suffiti[*](suffuro R1.) extrahunt pulmonibus difficiles excreationes. purulentas autem exulcerationes pectoris pulmonisque et[*](et (ex d) pulmonibus R1d.) a pulmone graveolentiam halitus[*](habitus V.) butyrum efficacissime iuvat[*](iuuant E.) cum pari modo mellis Attici decoctum, donec rufescat, et matutinis sumptum ad mensuram lingulae; quidam pro melle laricis resinam addere maluere.[*](Pl. iun. 39, 10. Marc. 16, 82. 83.) si sanguis reiciatur, efficacem tradunt bubulum sanguinem, modice et cum aceto sumptum. nam de taurino credere temerarium est; sed[*](tribus ll.v.) glutinum taurinum III obolis cum calida aqua bibitur in vetere[*](untere E1. utere E2. uentre Ven.) sanguinis excreatione.

[*](Diosc. eupor. II 5. Marc. 20, 109. 63. 16, 81. Pl. iun. 39, 11–14. (Marc. 16, 82. 81).) Stomachum exulceratum lactis asinini[*](asini VR.) potus reficit[*](efficit E.), item bubuli; rosiones eius caro bubula mixto[*](mixto R1d. mifto f. admixto rv. cfr. Marc.) aceto et vino cocta; rheumatismos cornus cervini cinis; sanguinis excreationes haedinus sanguis[*](edinus V.)[*](san- guis om.VR1d.) recens ad cyathos ternos cum aceto[*](aceto et uino acri fS.) acri pari modo[*](modo om.R1dT.) fervens potus, coagulum[*](coagulum ceruinum Pl. iun., sed cfr. Marc.) tertia parte ex aceto potum;[*](Scribon. 123. Seren. 395. Marc. 22, (24) 36. - 22, 2.—Cels. IV 8. Marc. 17, 2. Diosc. II 41. Marc. 17, 19.) iocineris dolores lupi[*](lupino d.) iocur aridum ex mulso, asini[*](asinini E. -num. v.a. H.) iocur aridum cum petroselini partibus [*](duabus et tribus ll.v.) II ac[*](ac Erv(D). & rTfS.) nucibus III ex[*](ex VfH. ac rv.) melle tritum et in cibo sumptum , sanguis[*](sanguinis VR1.) hircinus cibo aptatus. suspiriosis ante omnia efficax est potus equiferorum sanguinis, proxime lactis asinini tepidi, bubuli[*](bubuli VRdTJ. bulbi E. -bis rv (praem. cum).) decocti ita, ut serum ex eo bibatur,

addito[*](tres ll.v.) in II heminas cyatho nasturtii albi[*](albi Erv(D). om. rTfH.) perfusi aqua. dein[*](deinde Ev.a.S(D).) melle diluti[*](dilutum V.). iocur quoque vulpinum[*](uulpium TE.) aut pulmo in vino nigro aut fel ursinum in aqua laxat meatus spirandi[*](parandi E.).

[*](Marc. 25, 18. 41.—Pl. iun. 43, 12–14. Marc. 25, 44. Diosc. II 98. eupor. I 241.—Diosc. II 98. eupor. I 242.) Lumborum dolores et quaecumque alia[*](alias E.) molliri[*](mol- lire Ev.a.H.) opus sit ursino adipe perfricari[*](perfricari TEv(D). -re G. fricari rfH.) convenit, cinerem[*](cinere Vd.) apruni[*](pruni R1. aprini d(?)v.a.S.) aut[*](uncos ego posui. adferunt—gregem trans- poni post cibo aptatus (§197) voluit Dal.) suilli fimi inveterati aspergi[*](adspergi RH. -pargi S.) potioni vini.—(Adferunt[*](adferunt VRdv(J). -ficiunt r. -ficiat E. adiciunt S(D).) et Magi[*](magis V.) sua commenta: primum[*](primi E.) omnium rabiem hircorum, si mulceatur[*](mulgeatur V.) barba, mitigari[*](mitiori E.), eadem praecisa non abire[*](habire V.) eos in alienum gregem). * ischiadicis[*](ischiadicis—) fimum bubulum inponunt calfactum in foliis[*](follis VR1. an folio oleris? cfr. Pl iun. et XXVII 54.) cinere ferventi[*](feruenti hue transposui ex § 199, ubi post leporis deuorare habent ll. v. cfr. Diosc.). * huic admiscent [*](an adiciunt?) fimum caprinum et subdito linteolo[*](an linteo oleo (vel subdita lana oleo uncta)? cfr. Diosc.) uncto cava manu, quantum[*](quanto Vd.) pati[*](capi ErD.) possit[*](posset E.), fervens sustineri[*](sustineri VEv(D). -re rH.) iubent ita, ut si laeva pars doleat, haec medicina in dextera manu fiat aut e[*](aut e drv. ante VE. aut R.) contrario, fimumque[*](fimumque ego. -um quoque ll.v.) ad eum[*](eleum (om. ad) tusum E.) usum acus[*](acus VRdv. causa Er.) aereae punctu[*](punctu J. -tus d. -tos VR. -tis Erv.) tolli iubent.[*](Marc. 25, 19. 26, 19. Pl. iun. 54, 15. 16. Marc. 27, 84. 28, 48 (21).) modus est[*](est dS. ex V. et r. om.v.) curationis[*](cura- tionis est v.a.S.), donec vapor 15 ad lumbos pervenisse[*](peruenire Ev.a.H.) sentiatur; postea manum[*](manum VRdS. -num uero Er. uero manum v.) porro tuso inlinunt, item lumbos ipso fimo cum melle. suadent[*](suadentque v.a.D.) in eo[*](in eodem d(?)v.a.S. in R1.)

dolore[*](odore R1.) et testes leporis devcrare.* in renium[*](renum VTv(H). -umque G.) dolore leporis [*](cocior V.) renes crudos devorari iubent aut certe coctos ita, ne dente[*](denti Vd.) contingantur[*](contingatur (-tirig- V) VR.). ventris quidem dolore[*](dolore dv. -res VR. -rem E.) temptari negant talum leporis habentes.

[*](Pl. iun. 56, 20. 21. Marc. 23, 58.—23, 31.—Pl. iun. 56, 21–57, 1. Marc. 23, 30. Cels. IV 16. Marc. 23, 17.) Lienem sedat fel apri vel[*](uel (pro fel) V.) suis potum, cervini[*](ceruini ego. cft. Pl. iun. uel uini V. uel uni dT. uel ceruini R(?)Ev.) cornus[*](cornu d. -nii T.) cinis in aceto, efficacissime tamen inveteratus[*](inueteratur V.) lien asini[*](asini VE.) ita, ut in triduo sentiatur utilitas. asinini pulli[*](pauli E.) fimum[*](dist. ego.), quod primum[*](quod primum om.V1R1.) edidit—poleam[*](poleant VE.cfr. § 204. 211. (polion coni. B ex Aristot. h. a. VIII 24).) vocant—, Syri dant[*](&Ev. a V.om. r.) in aceto mulso. datur et equi lingua inveterata ex vino praesentaneo medicamento, ut didicisse[*](dicis esse ex E.) se ex barbaris Caecilius[*](cecilius rv.a.C. caelius Vf. celius RT.de mendo cfr. XXVII 4.) Bion tradidit[*](traditur et alieni E.), et lien bubulus simili mode, recens autem assus vel elixus in cibo. in vesica quoque bovis alii capita xx tusa cum aceti[*](aceti Ev. -to r.) sextario imponuntur ad lienis dolores.[*](Marc. 23, 34. (63).—Pl. iun. 57,1. Marc. 23,33. Seren.417.) eadem ex causa emi[*](emi V1Rv. mi V2. in r.) lienem vituli, quanti[*](quantum E.) indicatus sit, iubent Magi nulla pretii[*](credi d.) cunctatione, quoniam hoc quoque religiose[*](relegiose V.) pertineat, divisumque[*](diuisum d.) per longitudinem adnecti[*](annectit d.) tunicae utrimque et induentem pati decidere[*](de- cedere d.) ad pedes, dein collectum arefacere[*](antefacere V1d.) in umbra[*](in umbra om.Eman. Dal. (in fumo Marc.).). cum hoc[*](haec R1.) fiat[*](faciat VRIf.), simul residere lienem aegri vitiatum liberarique [*](& Erv. om. r.) eum[*](eum om.d(?)H. eo S.) morbo dicitur[*](prodesse dicitur r.). prodest et pulmo vulpium cinere siccatus atque in aqua potus, item haedorum lien[*](lien rv. -ni E.om.rTf.) impositus .

[*](Diosc. II 97. eupor. II 49. 47. Marc. 27, 96. Diosc. eupor. II 49. Marc. 27, 106. Diosc. II 85. eupor. II 48. 49. Marc. 27, 57. Seren. 576.—Marc. 27, 44.—Diosc. eupor. 11 49. Marc. 27, 98.)

Alvum sistit cervi[*](ceruini E. -nus v.a.H.) sanguis[*](sanguinis E.), item cornus cinis[*](cumius (cūuis d) cinis Vd.), iocur aprunum[*](aprinum RdEv.a.S. (an caprinum?).) ex vino potum citra salem recensque, item assum, vel suillum[*](suillum uel d(?)v.a.D.), hircinum decoctum ad quintas[*](ad quintas (sc. partes, ut § 206) ego. ad quintam VRdTfH.om.Ev. (ad tertias Marc.).) hemina[*](he- mina ego. cfr. § 205. XXVII 47. XXVI 75 al. -nam (emi- E) ll.TfH. -nae D cum Gron. (in uini hemina v).) in vino, coagulum leporis[*](leporis om.E.) in vino[*](uinino V.) ciceris magnitudine aut, si febris sit, ex aqua—aliqui et gallam adiciunt [*](dist. D.), alii per se leporis sanguine[*](sanguinem V.) contenti sunt—, lac coctum[*](lac cqcto R. lacte cocto v.a.D.), equini fimi cinis[*](cinis om.VIR1d.) in aquae[*](aqua Rdv.a.D.) potu[*](potu VdED. -tus Rv.), taurini cornus veteris e parte ima[*](ima R(?)B. iam rv.) cinis inspersus[*](spersus E.) potioni aquae, sanguis hircinus carbone[*](in carbone d(?)Erv. sed cfr. XVII 103. XXXIV 96. 103. XXXVI 155. (XXXI 111).) decoctus, corium[*](corium—10 epoto om.V1R1.) caprinum cum suo pilo decoctum[*](dist. ego e Diosc.) suco epoto,[*](Diosc. II 97. eupor. II 49. Marc. 27, 58. Pl. iun. 46, 17. Seren. 525. Marc. 30, 77. Pl. iun. 46, 10. Marc. 27, 22.—Diosc. II 81.) coagulum equi et sanguis caprinus vel[*](uel (pro fel) E.) medulla vel iocur.—Alvum solvit fel lupi cum elaterio umbilico inlitum[*](in- litum ego cum vet. Dal. e Pl. iun. -ligatum ll.v.) vel lactis equini potus, item caprini cum sale et melle, caprae fel cum cyclamini suco et aluminis [*](al- uum in (aluū R1) his VR1.) momento[*](momento ll.TH cum Gron. cfr. XXX 56. 87. 93. modico v.) —aliqui[*](aliqui et Rv. -quem E. -qui r.) et nitrum et aquam adiecisse malunt—, fel tauri cum absinthio tritum ac subditum[*](subitum VR1.) pastillo[*](an pastillis? cfr. XXXII 132; singul. numerus nusquam sic invenitur.), butyrum largius sumptum.[*](Diosc. II 63. Marc. 27, (99)97.—30, 78.) —Coeliacis et dysintericis [*](tribus ll. v.) medetur iocur vaccinum, cornus cervini cinis III

digitis captus in potione[*](positione VR1.) aquae, coagulum leporis subactum in pane[*](panem E. (an recte? cfr. § 206).), si vero[*](uero in R1.) sanguinem detrahant[*](detrahunt Erv.a.S.), in polenta, apruni[*](apruni VS. -rum E. -rini rv.) vel suilli vel leporini[*](leporinis VE. -oris R1.) fimi cinis inspersus potioni tepidi vini. vituli[*](bituli V1. it- E.) quoque ius[*](ius Ev. suis rTf.) vulgariter dari[*](dari ego. dati VTfE. -tum r(?)v.) inter auxilia coeliacorum [*](auxilio coeliaco E.) et dysintericorum tradunt[*](tradunt v. -tur ll.). lactis asinini[*](asini R1v.a.C.) potus utilior addito melle, nec[*](nec in ufuf E.) minus efficax fimi[*](fimi om.E.) cinis ex vino [*](200) utrique vitio,[*](Diosc. II 85.—Pl. iun. 54, 5.—cfr. Diosc. eupor. II 52.) item polea supra dicta, equi coagulum, quod aliqui hippacen appellant, etiam si sanguinem detrahant, vel fimi cinis dentiumque eiusdem tusorum farina salutares[*](salutares VRS. -ris dED. -ris dicitur v.) et bubuli lactis decocti potus. dysintericis addi mellis exiguum praecipiunt et, si tormina sint, cornus cervini cinerem aut fel taurinum cumino mixtum et[*](ut (pro aut) E.) cucurbitae carnes umbilico inponere. caseus recens vaccinus inmittitur [*](quattuor ll.v.) ad utrumque vitium, item butyrum heminis IIII cum resinae terebinthinae[*](tere- binthinae dv. -tini r. -ti V2R. -bentini E. -ti V1.) sextante aut cum malva decocta aut[*](aut rosaceo (-atio E) Erv.a.S.)[*](dist. D.) cum rosaceo.[*](Marc. 27, 67.—27, 103.—Pl. iun. 54, 10. Marc. 27, 56.—Plin. 50, 19.—Marc. 27, 95.) datur et[*](et (pro aut) VR1.) sebum vitulinum aut bubulum, item medulla[*](medulla VdTE. -llae R(?)v.) —et coquitur[*](et coquitur ego.et cocuntur (coquu- EdT) VdTE. excoquuntur R(?) v.) cum farinae[*](farinae D. cfr. Marc. -ne R. -na et Ev. -na rH.) ceraeque exiguo[*](cera exiguoque v.a.H.) et oleo, ut sorberi possit[*](pos- sit ll. -int v.), medulla[*](id ulla V.) et in pane[*](an panem? cfr. Marc. et Plin. XXII 127. XXIX 49.) subigitur—, lac caprinum ad dimidias partes decoctum; si sint et tormina , additur protropum. torminibus satis esse remedii in leporis coagulo poto e vino tepido vel semel arbitrantur aliqui; cautiores et sanguine caprino cum farina hordeacea
et resina[*](resina dE2v. -ne RE1. -nem V.) ventrem inlinunt.[*](Pl. iun. 54, 6–10. Marc. 27, 81. 65. 107.) ad omnes epiphoras ventris inlini[*](inponi Pl. iun.) caseum mollem suadent, veterem autem in farinam[*](farinam S cum vet. Dal. e Pl. iun. -na ll. v.) tritum coeliacis et dysintericis dari, cyatho casei in[*](tribus ll.v.) cyathis vini cibarii[*](cibarii dTS. -ri VfD. -bat R.om.Erv.) III. sanguis caprinus decoctus cum medulla dysintericis, iocur assum caprae coeliacis subvenit , magisque[*](magis qui V.) etiam hirci, in vino austero decoctum potumque vel ex oleo myrteo[*](myrtae V. -ti dT.) umbilico[*](umbilicu V.) inpositum. quidam decocunt[*](tribus ll. v.) a III sextariis aquae ad[*](ad V.) heminam addita ruta[*](addita ruta dv. -to ritu r.). [*](Marc. 27, 104. - § 209: Marc, 27, 69. (98).—Pl. iun. 54, 11–13. (Marc. 27, 82).—cfr. Marc. 27, 128. 28, 49. 27, 37.) utuntur et liene asso[*](ossa V.) caprae hircive et sebo hirci[*](hirci om.dT.) in pane, qui cinere coctus[*](coctum V.) sit, caprae a renibus maxime, ut[*](et (pro ut) V.) per se[*](dist. D.) hauriatur protinusque[*](protinusque Ev. cfr. § 210. -nus lique Vf. -nus liquefacta dT. -nus inque R(?)H cum Gron. -nus aqua D.) modice[*](modi E.) frigida[*](frigidem E. -dam v. a. H.). sorberi iubent aliqui et in aqua decoctum sebum admixta polenta et cumino et aneto[*](aneto dEv(D). cfr. Marc. -tho C. anefo TfS. -fo et r.) acetoque. inlinunt et ventrem coeliacis fimo cum melle decocto. utuntur ad utrumque vitium et coagulo haedi in vino myrtite[*](myrtice R.) fabae magnitudine poto et sanguine eiusdem in cibum formato, quem sanguiculum[*](sanguinculum VdTf.) vocant. infundunt dysintericis et glutinum taurinum aqua calida resolutum. inflationes discutit vitulinum fimum in vino decoctum.—Intestinorum vitiis magnopere prodest coagulum cervorum decoctum cum lente betaque atque[*](atque om.ErD.) ita[*](ita dv. na V. ne R.om.ErS.) in cibo[*](cibo ita ErD.) sumptum[*](ruptum E.), leporis pilorum cinis cum melle decoctus [*](decoctus d(?)v. -to rD. cfr. § 223.), lactis caprini potus decocti[*](decocti Rdf(vet. Dal.) H. -to V. -tus Ev (D).) cum malva exiguo sale addito; si et coagulum addatur, maioribus emolumentis fiat.
eadem vis est et in sebo caprino in sorbitione aliqua,[*](Marc. 28, 49.—27, 127.) uti protinus hauriatur frigida aqua. item feminum haedi cinis rupta intestina sarcire mire traditur, fimum leporis cum melle decoctum et cottidie fabae[*](faba V.) magnitudine sumptum ita, ut deploratos[*](deploratos dE2v. -tores E1. -planatos (-t' R1) rf.) sanaverint[*](sanauerit vet. Dal.). laudant et caprini[*](caprino VR.) capitis cum suis pilis discocti[*](discocti VRTS. dec- d(?)Ev(D).) sucum.

[*](Cels. IV 25. Scribon. 142. Pl. iun. 50, 21. 51, 3. Marc. 28, 58.—Seren. 564. Pl. iun. 54, 17. 18. Marc. 28, 26.—Pl. iun. 59, 19–21. (Marc. 28, 52. 29, 24).—Scribon. 122. Pl. iun. 58, 4–6. Marc. 29, 8. 9.) Tenesmos[*](tenesmus d.), id est crebra et inanis[*](anis R1f.) voluntas desurgendi , tollitur poto lacte asinino, item bubulo.—Taenearum [*](tinearum (ten- dv. a. C) Rdv. a. H.) genera pellit cervini[*](ceruinus V.) cornus cinis potus.—Quae in excrementis lupi diximus inveniri ossa, si terram non[*](178) attigerint[*](at- tingerint Vv. a. C.), colo medentur adalligata bracchio[*](brachia E.). polea quoque supra dicta[*](dicto VdE.) magnopere prodest decocta in sapa, item[*](200) suilli fimi farina addito cumino in aqua[*](aquae E.) rutae decoctae, cornus cervini teneri cinis cocleis Africanis cum testa sua tusis mixtus in vini potione.

[*](Diosc. II 99. Pl. iun. 62, 2. Marc. 26, (73) 102. 124.) Vesicae calculorumque cruciatibus auxiliatur urina apri et ipsa vesica pro cibo sumpta, efficacius, si prius fumo maceretur[*](maceratur Ev. a. G.) utrumque. vesicam elixam mandi oportet, et a muliere feminae suis. inveniuntur in[*](in E. et V. et in r(?)v. (an ex, ut § 217 ex omni onagro?).) iocineribus eorum lapilli aut duritiae[*](duritie Rdv. a. S.) lapillis similes, candidae[*](can- dide RT. -idi dv. a. S.), sicut in vulgari sue, quibus contritis atque in vino potis pelli calculos aiunt. ipsi apro tam gravis urina sua[*](urina sua ErD. sua urina d(?)v. urina rS.) est, ut nisi egesta[*](egestae V.) fugae[*](effugere dT.) non sufficiat ac velut[*](ueluti V(?)SJ.) devinctus[*](deunctus E. defunctus man. Dal.) opprimatur

;[*](Pl. iun. 62, 3.—Marc. 26, 72.—Pl. iun. 62, 4. Marc. 26, 92. (22). 74. Pl. iun. 63, 8. Marc. 33, 37.) exuri illa[*](an ea ... illos?) tradunt eos. leporis renes inveterati in vino[*](uini Vf.) poti[*](potu f.) calculos pellunt. in pernae[*](pernae VE. -na rv.) suum articulo[*](articulo os ego. cfr. § 179. -ulos ll.v.) os diximus, quod[*](quod VRE. quorum d(?)v.) decoctum ius facit urinae utile. asini renes[*](179) inveterati tritique ex[*](ex J. et (re corr.) ll.S. et in v.) vino mero dati vesicae medentur. calculos expellunt lichenes[*](lienes dTv. a. G.) equini ex vino aut mulso poti[*](potu V. -to E1.) diebus XL. prodest et ungulae equinae cinis in vino aut aqua, item fimum caprarum in mulso, efficacius silvestrium, pili quoque caprini cinis; verendorum carbunculis cerebrum apri vel suis sanguisque.[*](cfr. Marc. 33, 4.—Pl. iun. 63, 9–12. Marc. 33, 59. - 33, 42.—Seren. 676. Marc. 33, 41.) vitia vero, quae in eadem parte serpunt, iocur eorum combustum, maxime iunipiri ligno, cum charta[*](charta (ca- V1) et V1dB. cartae V2. charta Rv. cartha E.) et arrhenico[*](arrhenico V1EB. arre- RdS. tirrhe- V2. armeniaca v.) sanat, fimi cinis, fel[*](felle VR1d.) bubulum cum[*](cum Erv. qui r.) alumine Aegyptio ac murra[*](myrra T. -rrha VRd. muria v. a. H.) ad crassitudinem mellis subactum , insuper beta[*](beta et cocta v. betam et coctam ll.) ex vino cocta inposita, caro quoque[*](caroque Vf.cfr. § 218.) ; manantia vero ulcera sebum[*](secum Vd.) cum[*](cum om.R1.) medulla vituli in vino decoctum, fel caprinum cum melle rubique suco, vel[*](uel (pro fel) Ev. a. H.) si serpant[*](serpant dv. -at r.) ; fimum etiam prodesse[*](prodest E.) cum melle dicunt[*](dicunt om.VR1. aiunt J.) aut cum aceto et per se butyrum.[*](Marc. 33, 18.—Diosc. eupor. II 101. Pl. iun. 62, 9. Marc. 26, 85. 126. (127). Diosc. eupor. II 101. Seren. 589. Pl. iun. 62, 10–12.—Marc. 26, 86. 125.—26, 72.—Pl. iun. 62, 6–9. Marc. 26, 128. 129.) —Testium tumor[*](tumor VRdH. cum E. -mor cum v.) sebo vituli addito nitro[*](nigro VR1.) cohibetur vel fimo eiusdem ex aceto decocto.— Urinae incontinentiam cohibet vesica apruna[*](aprina V(?) dv. a. S.), si assa mandatur , ungularum apri vel suis cinis potioni inspersus,
vesica[*](uesica dv. -cae r.) feminae suis combusta[*](combuste d. -tis R1.) ac pota[*](pote d.), item haedi, vel pulmo, cerebrum leporis in vino, eiusdem testiculi tosti vel coagulum cum anserino adipe in polenta, renes asini[*](asinini d(?)Ev. a. S.) in[*](in om.E.) mero triti potique. Magi[*](magis V2E.) verrini genitalis cinere poto ex vino dulci demonstrant[*](de- monstratur R. -rat r. deinde monstrat E. (an cinerē potū.. demonstrant uel urinam? cfr. Marc.).) urinam facere in canis cubili[*](cubiculi E. -lo v. a. G. item v. 6.) ac verba adicere[*](an dicere, ut Pl. iun.?), ne ipse urinam faciat ut canis in suo cubili. rursus ciet urinam vesica suis, si terrain non attigerit, inposita pubi.

[*](Marc. 31, 36.—Diosc. II 96.—Marc. 31, 37. 34.) Sedis[*](sed iis (his V2) V. sedis is (his r) R.) vitiis praeclare prodest fel ursinum cum adipe; quidam adiciunt spumam argenti ac tus. prodest et butyrum cum adipe anserino ac rosaceo; modum ipsae[*](ipsum Vf.) res statuunt, ut sint inlitu faciles. praeclare medetur et taurinum fel[*](fel om.E.) in linteolis concerptis rimasque perducit ad cicatricem. inflationibus in ea parte sebum vituli, maxime ab inguinibus, cum ruta; ceteris vitiis medetur sanguis caprinus cum[*](ca- prinum cum V2Er. capr—-. 17 fel om.V1R1.) polenta, item fel caprinum condylomatis per se, item fel lupinum ex vino.[*](Pl. iun. 79, 22. cfr. Diosc. II 97.—extr.: Pl. iun. 79, 24. 25. Marc. 32, 40.) panos et apostemata[*](apostema d.) in quacumque parte sanguis ursinus discutit, item taurinus aridus tritus. praecipuum tamen remedium traditur in calculo onagri[*](inagri V.), quem dicitur, cum interficiatur, reddere urina liquidiorem initio, sed in terra[*](terram Vd.) spissantem[*](et pissantem R. pi- r.) se; hic adalligatus femini omnes impetus discutit omnique suppuratione liberat[*](superatione liberatur V.). est autem rarus[*](rursus Vd.) inventu nec ex omni onagro, sed[*](sed om.R1.) mire[*](mire Müller emend. IV 34. me r. ne E.om. rv. (an maxime?).) celebrant[*](celebrant Müller l. l. -brari ll. -bri v. de mendo cfr. XXIX 66.) remedio. prodest et urina asini

cum melanthio et ungulae equinae cinis cum oleo et aqua[*](equae E.) inlitus, sanguis equi, praecipue[*](praecipuae VE.) admissarii[*](equi (ae- V) admissarii VR1), sanguis[*](et sanguis Rd(?)v. a. S) bubulus, item fel.[*](Pl. iun. 79, 25. Marc. 32, 13.—32, 44. Pl. iun. 64, 23–25. Marc. 32, 22.) caro quoque eosdem effectus habet[*](habet et VRd.) calida inposita et ungulae cinis ex aqua aut melle, urina[*](urinam V.) caprarum, hircorum quoque[*](quoque VdfH. que rv. cfr. § 214.) carnes in aqua decoctae aut fimum ex iis[*](iis v. his ll.C.) cum melle decoctum, fel verrinum[*](fel uerrinum VTErS. uerrinum fel uerrinum R. -num fel dH. fel ursinum siue uerrinum v.), urina[*](urinam V.) suum in lana inposita.—Femina[*](femora VRS. sed cfr. Pl. iun.) adteri adurique[*](adtaerri adurique E. trita adteria (arcte- V2) durique V.) equitatu notum est; utilissimum est[*](est om.E.) ad omnes inde causas[*](causas VRdv. caoras E.) spumam equi ex ore inguinibus[*](in- guinibus RdTH. cfr. Pl. iun. -busque VEv.) inlinere[*](illinire Rd1v. a. S.).—Inguina[*](in inguina d. inunguina V. -guna R1.) et ex ulcerum causa intumescunt. remedio sunt equi[*](aequis. aet V.) saetae III totidem[*](tres ll.v.) nodis[*](modis E.) alligatae intra ulcus[*](uicus VE.).

[*](Pl. iun. 69, 10. Marc. 36, 67.—Diosc. II 94. eupor. I 235. (Marc. 36, 14).) Podagris[*](podagra f. -ram V.) medetur ursinus adips taurinumque sebum, pari pondere et cerae. addunt quidam hypocist hidem[*](hypocisthidem S. -da C. -dam v. -tidem VRd. hypcystidem E.) et gallam. alii hircinum praeferunt sebum cum fimo caprae et croco, sinapi, item[*](sinapi item ego e Diosc. -pii uel E. -pi uel V. -pi cum dre corr. v. -piue uel G.) caulibus hederae tritis ac[*](dist. ego cum Pl iun.) perdicio[*](perditio V.) vel flore[*](aut flore dT.) cucumeris silvestris.[*](Pl. iun. 69, 11. 12. (Marc. 36, 1).—Marc. 36, 62 (57).—Diosc. eupor. I 235. Diosc. II 98. Pl. iun. 69, 12. 13.—cfr. Plin. XXVIII 198.—Marc. 34, 61. Pl. iun. 71, 11–13. Marc. 36, 26.) item bovis[*](ouis R.) fimum cum aceti faece magnificant et vituli, qui nondum herbam gustaverit, fimum aut per se sanguinem tauri, vulpem[*](uulpe V.) decoctam vivam, donec[*](done—uiuum om.E.) ossa[*](assa V.) tantum restent, lupumve vivum

oleo cerati[*](certatim VR.) modo incoctum, sebum hircinum cum helxines[*](helxines B. helsine (-nae V) si VRE. -nes v. -ne d.de mendo cfr. XXV 92. XXVII 24.) parte[*](partes E.) aequa, sinapis tertia, fimi caprini cinerem cum axungia . quin et[*](equina et dT.) ischiadicos uri[*](uir E.) sub pollicibus pedum eo[*](eo Erv. e VR.om.d.) fimo fervente utilissime tradunt, articulorumque[*](arti- culorum VR1.) vitiis fel ursinum utilissimum esse et pedes leporis adalligatos, podagras quidem[*](quidam Ev.a. H.) mitigari pede[*](pedes R.) leporis viventi[*](uiuenti VRdD. -tis Erv. uiuo Pl. iun. cfr. XXX 98.) absciso[*](absciso VEv(S). -isso r(?)C.), si quis secum adsidue habeat[*](habebat R1.).[*](Marc. 34, 93. Diosc. eupor. I 181. Pl. iun. 67, 3.— cfr. Plin. XXX 80. Marc. 34, 20.—cfr. Diosc. II 40. eupor. I 173.—Pl. iun. 87, 11–12. Marc. 34, 29.) —Perniones ursinus adips rimasque[*](primasque d.) pedum omnes[*](ones V.) sarcit, efficacius alumine[*](lumine V.) addito, sebum caprinum, dentium equi farina[*](ferina E.), aprunum[*](aprinum V(?)dv.a. S.) vel suillum [*](dist. ego. cfr. § 90.) fel cum adipe, pulmo inpositus[*](an inponitur?) et si[*](et si Ev. et r.) subtriti sint contunsive offensatione, si vero adusti frigore, leporini pili cinis; eiusdem pulmo contusis[*](an dissectus contusis?) dissectus aut pulmonis cinis. [*](Pl. iun. 67, 16. Marc. 34, 52. 28. 49.—Pl. iun. 68, 6.—cfr. Diosc. II 51. eupor. I 173.—Marc. 34, 21.) sole[*](sole dv. sol V. sola r.) adusta sebo[*](soba R.) asinino aptissime curantur, item bubulo cum rosaceo.—Clavos et rimas callique[*](callide Vd.) vitia fimum apri vel suis recens inlitum ac tertio die solutum sanat, talorum cinis, pulmo aprunus[*](aprunus S. -rinus ll.v(D).) aut suillus aut cervinus; adtritus[*](adtritum (attr- fS) VfS.) calciamentorum urina asini cum lnto suo inlita; clavos sebum bubulum cum turis polline; perniones vero corium conbustum; melius, si[*](si VRdTfv(H). om.EG.) ex vetere calciamento; iniurias e[*](e ErG. eo r. a v.) calceatu ex oleo corii caprini cinis.[*](cfr. Marc. 34, 97.—Pl. iun. 66, 2.—101, 15. 16.) —Varicum dolores sedat fimi vitulini[*](ui- tuli V.) cinis cum lilii bulbis decoctus[*](decoctus dv. -tis rTf.cfr. § 209.) addito
melle modico, itemque omnia inflammata et suppurationes minantia[*](minantia (-ncia r) eadem res Erv(S). om. rTfH.)[*](sed H.). eadem res et podagris prodest et articulariis morbis[*](morbos V.), e maribus praecipue vitulis; articulorum adtritis[*](atritis V.) fel aprorum vel suum linteo calefacto inpositum, vituli, qui[*](uitulique qui v.a.D.) nondum herbam[*](herba VR.) gustaverit, fimum, item caprinum cum[*](cum—) melle in aceto decoctum.—Ungues scabros sebum vituli emendat, item caprinum[*](caprinum om.V1R1.) admixta sandaraca.—Verrucas vero aufert[*](auferunt T. aut ferrim d.) fimi vitulini[*](ituli E.) cinis ex aceto, asini urina et[*](urina et D cum U 627. -nae ll. v. (an urina e luto?).) lutum.

[*](Pl. iun. 93, 4. 5.—cfr. Plin. XXX 87. Pl. iun. 93,20.— Diosc. eupor. I 18.) Comitiali morbo testes ursinos edisse prodest vel aprunos[*](aprinos dv.a.S.) bibisse ex lacte equino aut ex aqua, item aprunam[*](aprinam R1dv.a.S.) urinam ex aceto mulso[*](aceto item mulso (muso V) VR1d.), efficacius quae inaruerit[*](inaruerit Erv. inor- f. inorr- V. inhorr- r.) in[*](ex (pro in) E.cfr. § 232.) vesica sua. dantur et suum testiculi inveterati[*](in- ueteratique (om. triti) E.) tritique in suis lacte, praecedente[*](praecendente V. proced- Ere corr.) vini abstinentia et sequente continuis quinis[*](quinis ego. om. ll.v. cfr. XXX 87. Pl. iun. Pliniana p. 36. (an vero diebus denis?).) diebus. dantur et leporis sale custoditi pulmones cum turis tertia parte in vino albo per dies xxx, item coagula eiusdem;[*](Diosc. II 44. eupor. I 18.) asini cerebrum ex aqua mulsa, infumatum [*](infumetum V.) prius in foliis[*](foliis REv. fulti V. fultis d. -ti T. foliis B. pulte Gron.), semuncia per dies VII[*](VII ego. uel ll.v. v uel coni. H.), ungularum eius cinis coclearibus binis toto mense potus, item[*](testes item VR1d.) testes sale adservati et inspersi[*](aspersi Ev.a.H.) potioni in asinarum maxime lacte vel ex aqua. membrana partus earum, praecipue si marem[*](mare VR.) pepererint, olefactata[*](olefactata EG(D). -cta rTfv(S). cfr. XVIII 364. XX 155. 192.197.) accedente[*](accendente V.) morbo comitialium resistit. sunt qui e mare[*](mari E.) nigroque cor edendum cum pane sub

diu prima aut seconda luna praecipiant, alii carnem, aliqui sanguinem aceto dilutum per dies XL bibendum. [*](Diosc. II 45. eupor. I 18.—Pl. iun. 94, 22–24.—94, 24. 25. Diosc. eupor. I 21. (cfr. Plin. VIII 115).) quidam urinam aquae[*](aquae ErJ. quae VR. equi dT. equi aquae v.) ferrariae[*](fer- rariae dTEv. ferria-R. ferrarte V1. -atae f. ferriae V2. fere r. ) ex officinis miscent[*](emmiscent d.) eademque potione et lymphatis[*](lymphaticis rv.a. J. -paticis E.) medentur. comitialibus datur et lactis equini potus, lichen equi[*](lichen equi U 628. -ene qui VR. -eneque d(?)E. -enque B. -enae- que v. de mendo cfr. XXXIV 162.) in aceto mulso bibendus[*](bibendum VdEv.a.C.) ; dantur et carnes caprinae in rogo hominis tostae, ut volunt Magi, sebum earum cum felle taurino pari[*](pari om.VR1.) pondere decoctum et in folliculo[*](felliculo V.) fellis reconditum ita[*](item V.), ne terrain attingat, potum vero ex aqua sublime[*](ex aqua sub- lime VRdTfS. sub limine (-blime v) ex aqua EG. (an ex aqua. suffitione morbum sqq.?). de sublime cfr. CFW Müller p. 21.). morbum ipsum deprehendit caprini cornus vel cervini usti nidor.—Sideratis urina pulli asinini nardo admixto perunctione prodesse dicitur.

[*](Diosc. II 63.—Pl. iun. 97, 17–20.—Pl. iun. 99, 6–8. 9–11. Seren. 954.) Regio morbo cornus cervini[*](cerui R1.) cinis, sanguis asini[*](asini VRdTJ. asinini pulli Erv.) ex vino, item fimum asinini pulli[*](pullo V.), quod primum edidit a partu[*](parte V.), datum fabae magnitudine e vino medetur intra diem tertium. eadem et ex equino pullo similiterque[*](similiterque ll.v. an simi- liter (vel fimi fimiliter dati)? cfr. Plin, iun.) vis est.

Fractis ossibus praesentaneus maxillarum[*](maxillam VR1.) apri[*](apri dEv. -rini V2r. -runi r.) cinis vel suis; item lardum elixun atque circumligatum mira celeritate solidat. costis quidem fractis laudatur unice caprinum fimum ex vino vetere: aperit, extrahit, persanat.

[*](Pl. iun. 90, 23. 24.—Pl. iun. 91, 1–3.) Febres arcet[*](exarcet R1.) cervorum[*](cerborum V.) caro, ut diximus; eas quidem[*](quidem Erv. uero rTf.), quae certo dierum numero redeunt, oculus lupi[*](lippi E2. pippi E1.), [*](8,119)

dexter salsus adalligatusque, si[*](sic V.) credimus Magis. est[*](est v. et ll.) genus febrium, quod amphemerinon[*](ephemerinon Rv.a.B.) vocant; hoc liberari tradunt, si[*](tres et duabus ll. v.) quis e vena auris asini III guttas sanguinis in II heminis aquae[*](aeque E.) hauserit. quartanis Magi[*](quartanas magis V2.) excrementa felis[*](fellis V.) cum digito bubonis adalligari iubent et, ne recidant[*](recedant Ev.a.B.), non removeri [*](an remoueri nisi?) septeno[*](de septeno cfr. nota ad XXVI 99.) circumitu[*](circuitum R. -cum itū V.).[*](Pl. iun. 88, 16–19.) quis hoc, quaeso, invenire potuit? quae[*](quae ll.v(J). quaeue rG.) est ista mixtura? cur[*](cor V.) digitus potissimum bubonis[*](bubonis po- tissimum dv.a.G.) electus est? modestiores iocur felis decrescente luna occisae inveteratum sale ex vino bibendum ante accessiones quartanae dixere. iidem Magi fimi bubuli[*](bubulis V.) cinere consperso puerorum urina inlinunt digitos[*](primos digitos Pl. iun.) pedum manuum- [*](dist. ego. cfr. XXX 98.) que[*](manuumque ego. cfr. Pl. iun. -nuusque (quae V1) VRE. -nibusque d(?)v. mausque r.). leporis cor adalligant, coagulum ante accessiones propinant. datur et caseus caprinus recens cum melle diligenter sero[*](sero om.VR1T.) expresso.

[*](Marc. 1, 71.—Cels. III 20. Seren. 997. Pl. iun. 91, 17.—Pl. iun. 42, 6. 7.) Melancholicis fimum vituli in vino decoctum remedio est.—Lethargicos excitat asini lichen naribus inlitus ex aceto, caprini cornus nidor aut pilorum, iocur aprunum[*](aprinum V(?)dv.a.S.) ; itaque et veternosis datur.—Phthisicis medentur iocur lupi ex vino macro[*](macro ErS coll. XV 110 et Pl. iun. -cre V. -cres R. -crae d(?)v. an maceratum?), suis feminae herbis pastae laridum[*](lardum dv.a.S.), carnes asininae ex[*](ex dEv. et r. e r.) iure sumptae[*](sum- ptae ne E. (an sumptae, certe?).) ; hoc genere maxime in Achaia curant id malum[*](mallum V.). fimi quoque aridi, sed pabulo viridi pasto bove, fumum harundine haustum prodesse tradunt[*](prodest produnt E.)[*](duorum ll. v,) bubulive[*](bubuliue ego. -liae VR. -li rS. -li quoque v.) cornus mucronem exustum II coclearium

mensura addito melle pilulis[*](pipulis VR.) devoratis.[*](Pl. iun. 37, 23.—Pl. iun. 42, 7. 8.) caprae sebo in pulte[*](pulite E.)[*](phision E.) alicacia[*](alicacia v(S). -atia VRdTf. acacia E, ex alica C.) et phthisim et tussim sanari vel recenti cum mulso liquefacto ita, ut uncia in cyathum addatur rutaeque ramo permisceatur, non pauci tradunt. rupicaprae sebi cyatho et lactis pari mensura deploratum phthisicum convaluisse[*](conua'sisse R. cornua iussisse (uss- d) Vd.) certus auctor adfirmat[*](autem adfirmare E.). sunt qui et[*](qui et VdT. et qui Ev. et R.cfr. XXIV 80.) suum fimi cinerem[*](cinere E.) profuisse scripserint in passo et cervi pulmonem , maxime subulonis[*](sub olonis V.), siccatum[*](sic- catum ego. -tum in ll. v. cfr. XXIX 73. XXIII 40. XXVIII 212. XIV 68. VI 195.) fumo tritumque in vino.

[*](Diosc. eupor. II 63.—cfr. Diosc. eupor. II 65.—Pl. iun. 96, 8. 9.) Hydropicis auxiliatur urina e[*](urina e D. -nae E. -ne R. -na Vv. -na aut dT.) vesica[*](uesica dTD. -cae rv(J). del. S. (an urina ue- tus?).) apri[*](apri ll. v. cfr. Diosc. II 63. caprae coni. B e Diosc. II 9. capri D cum U 629 (contra Plinii usum).) paulatim data in potu[*](potus REv.a.S.), efficacius quae inaruerit cum vesica sua, fimi taurini[*](ceruini v.a.H.) maxime, sed[*](maxime subulonis sed Ev.a.H.) et bubuli—de armentivis loquor—, quod[*](quid E. quidam man. Dal. v.a.G.)[*](trium ll.v.) bolbiton vocant, cinis coclearium[*](cocleariorum Ev.a.H. dociarium V.) III in mulsi[*](mulsis V.) hemina [*](hemine V. emi- nae E.), bovis feminae[*](bouis feminae om.VR1d.) in mulieribus, ex[*](& ex Erv.a.J.) altero sexu in[*](sexu in RdEv. uino V.) viris[*](uiris VRdv. uini E.), quod veluti mysterium occultarunt Magi, fimum vituli masculi inlitum, fimi[*](fimi dTErv. -mu r.) vitulini[*](uituli Rv.a.H.) cinis cum semine staphylini[*](est afilini V.) aequa portione ex vino, sanguis caprinus cum medulla. efficaciorem putant hirci[*](hirci VRdfJ. -cini Er. -cinum S(D). -corum v.), utique si lentisco pascatur[*](pascatur ego. cfr. XXIX 38, -cantur ll.v. (an pascant, ut § 110?).).

[*](Pl. iun. 98, 19. 20. 21. 22.—Pl. iun. 100, 17–19.) Igni sacro ursinus adips inlinitur, maxime qui est ad renes, vitulinum fimum recens vel bubulum, caseus

caprinus siccus[*](siccus om.R1Tf.) cum porro, ramenta pellis cervinae delecta [*](delecta VT.cfr. XXVII 47 et CFW Müller p. 11. 12. deie- r G.defe- v.a.G. Pl. iun.) pumice[*](punice Vv.a.C. -cae E.) ex aceto trita; rubori[*](rubori G. -rē VdErv. rubrorē R.) cum prurigine equi spuma aut ungulae cinis; eruptionibus pituitae asinini fimi cinis cum butyro; papulis nigris caseus caprinus siccus ex melle et aceto in balneis, oleo remoto; pusulis suilli fimi cinis aqua inlitus vel cornus cervini cinis,[*](Diosc. II 98. Pl. iun. 103, 10–14.—64, 25. 103, 1. 2. 35, 14.—cfr. Diosc. II 98.—Pl. iun. 82, 16–19.) luxatis recens fimum aprunum[*](aprunum S. aprin- ll.v(D).) vel suillum, item vitulinum, verris spuma recens cum aceto, fimum caprinum cum melle, bubula [*](dist. H.) caro inposita; ad[*](ad om.Ev.a.H.) tumores[*](tu- morem E. -rem sanat v.a.H. liuores Marc. 19, 48.) fimum suillum sub[*](sub VRdfS. in Erv(D). cfr. Pl. iun. et XXX 114. XXXII 81. Cato 74. 76,4. 84.) testo[*](testo VRfES. testo dv. (cfr. XXX 23. 114. XXVIII 71 XXXIX 36).) calefactum tritumque cum oleo. duritias corporum omnes mollit[*](tollit Ev. a. H (D). sed cfr. Pl. iun.) optime adips e lupis inlitus. in iis[*](iis v. his ll. C.), quae rumpere[*](erumpere dTfS. sed cfr. XX 130. 244. XXII 152. 156. XXIII 78.) opus sit[*](sit VR. est d(?)Erv. cfr. nota ad XXVII 56.), plurimum proficit fimum bubulum in cinere calefactum aut caprinum in vino vel aceto[*](uino uel aceto Ev(D). aceto (-tum R) uel in uino rfS.) decoctum; in furunculis sebum bubulum cum sale aut, si dolores sint, cum oleo[*](dolor est (-res E) intinctum oleo R (?)Ev. a. S.) liquefactum sine sale, simili modo caprinum; [*](Pl. iun. 84, 16–20.) in ambustis ursinus adips cum lilii radicibus[*](in ambustis—radicibus om.VR1d.), aprunum [*](aprinum VRdv. a. S.) aut suillum fimum inveteratum, saetarum ex his e penicillis tectoriis cinis cum adipe tritus, tali[*](et alii (pro tali) E.) bubuli cinis cum cera et medulla cervina, fel[*](fel VREv(D). uel dH.) tauri, fimum leporis et[*](et dH. sed rv(S). sed et T.) caprarum[*](ca- prinum T.)[*](dist. ego e Pt. iun.) fimum[*](fimum TEv(S). -us r G. an fimi cinis?). sine cicatrice sanare[*](sanari E.) dicitur glutinum.
praestantissimum fit ex auribus taurorum et genitalibus,[*](Diosc. eupor. I 178. Diosc. III 91. (II 51). III 91.) nec quicquam efficacius prodest ambustis, sed[*](sed et R.) adulteratur[*](adulteratus RE.) nihil aeque, quibusvis[*](quibus suis d.) pellibus inveteratis calciamentisque etiam decoctis. Rhodiacum fidelissimum, eoque[*](eoque ll.v. an quo et?) pictores et medici utuntur; id quoque[*](quoque ll.v. an que?) quo candidius, eo probatius; nigrum[*](& nigrum R.) et lignosum damnatur.

[*](Pl. iun. 72, 16. Marc. 35, 20. 28.) Nervorum doloribus fimum caprinum decoctum in aceto cum melle utilissimum putant vel putrescente nervo. spasmata et percussu[*](percussu dv. -sso VR1. -ssi r.) vitiata fimo apruno[*](apruno VRES. -rugno G. -rino v. cap- d.) curant vere[*](uero V.) collecto et[*](collectae et E. -ctet V.) arefacto; sic et quadrigas[*](quadrigis Vv. a. H.) agentes[*](agentes dTH. -tis VRfS. -ndis v. argentis E.) tractos rotave[*](rotat uel Er.) vulneratos et quoquo modo sanguine contuso[*](contusu V.), vel si recens inlinatur.[*](Pl. iun. 103, 3–10. Diosc. II 98. eupor. II 34.) sunt qui incoxisse aceto utilius putent[*](utilius pu- tent Erv. salutarem promittunt r. cfr. v. 14.). quin et in potu[*](potu v. -tū Er. pofito r.) farinam eam ruptis convulsisque[*](conuulneratisque d(?)Erv. a. S. cfr. Diosc.), eversis[*](& euersis (-sos R) Erv.) ex aceto salutarem promittunt[*](salutarem promittunt Erv. uti- lius (ulius R) putent (-tant d) r.). reverentiores[*](recentiores H.) cinerem eius ex aqua bibunt, feruntque et Neronem principem hac potione recreari solitum, cum sic quoque se trigario[*](e tri- gario V1. stri- E. se triario R1.) adprobare [*](adprobauere VR1.) vellet. proximam suillo fimo vim putant.

[*](Marc. 31, 22.—extr.: cfr. Marc. 10, 44.) Sanguinem sistit coagulum[*](coaculum V.) cervinum ex aceto[*](acetū R.), item leporis, huius quidem et pilorum cinis, item e[*](e VdTS. & Er.om.RVen. ex fv(D).) fimo asini[*](asinini R. -inino v. a. H.) cinis inlitus—efficacior vis e maribus[*](an in naribus?) aceto admixto et in lana ad omne profluvium inposito—, similiter [*](dist. ego.) ex equino, capitis[*](capite d(?) v. a. D.) et feminum[*](feminū ErD. -na R. -nam r. ne C. -nae v.) aut fimi vitulorum

cinis inlitus[*](inlitis V.) ex aceto, item caprini cornus[*](cornu d1 (ut saepe).) vel fimi ex aceto.[*](Pl. iun. 73, 9–12. 73, 12.) hircini vero iocineris[*](iocinoris V2.) dissecti sanies[*](hircini—sanies om.R1d.) efficacior, et cinis utriusque[*](an utrimque?) ex vino potus vel naribus ex aceto inlitus, hircini quoque utris[*](utris dv. -rius VR1. -res r.), vinarii dumtaxat, cinis cum pari pondere resinae, quo genere sistitur[*](existitur E.) sanguis et vulnus glutinatur . haedinum quoque coagulum ex aceto et feminum eius combustorum cinis similiter pollere traduntur.

[*](Pl. iun. 65, 6–15. Marc. 34, 5. 6. 7.—Pl. iun. 78, 15. cfr. Diosc. II 96.) Ulcera sanat in tibiis cruribusque ursinus adips admixta rubrica; quae vero serpant[*](serpant ego. cfr. § 243. -punt ll. v.), fel aprunum[*](aprunum RES. -rugnum d (?) G. -r //inum V. -rinum v.) cum resina et cerussa, maxillarum apri vel suum cinis, fimum suum inlitum siccum, item caprinum ex aceto subactumetsubfervefactum[*](subactum et subferuefactum ego e Pl. iun. et Marc. subferuef- ll. v.). cetera purgantur et[*](et om.V.) explentur butyro, cornus cervini cinere vel medulla cervi[*](ceruici VR1.), felle taurino cum cyprino oleo[*](cyprino oleo d(?) Pl. iun. v. -iano T. -ino rD.) aut irino[*](irino V1RdTPl. iun. H. (laurino Marc.). ittino f. fimo ircino (hir-ED) V2ErD. fimo aprino (cap- G) aut hircino v.). fimum recens suum vel inveterati farina inlinuntur[*](inlinuntur VR. -nitur d(?)Erv.) vulneribus ferro factis. phagedaenis et fistulis inmittitur[*](mittuntur E.cfr. § 205. XXIV 151.) fel tauri cum suco porri[*](porro R.) aut lacte mulierum vel sanguis aridus cum cotyledone herba.[*](Pl. iun. 78, 17–20. Marc. 4, 59. 60.—cfr. Plin. XXVIII 147. Diosc. II 97.—Pl. iun. 74, 18–20.) carcinomata curat coagulum leporis cum pari pondere capparis adspersum vino, gangraenas ursinum fel[*](fel dEv. uel r.) pinna inlitum, asini ungularum cinis ea quae serpunt ulcera inspersus. sanguis equi adrodit carnes septica[*](styptica EVen.) vi, item fimi equini inveterati favilla; ea vero, quae phagedaenas[*](pa- gedene E.) vocant in ulcerum

genere[*](generum E.), corii bubuli cinis cum melle. caro vituli recentia[*](recentia—3 cinis om.V1R1d.) vulnera non patitur[*](pa- titur v. -iuntur V2Er.) intumescere, fimum[*](an item fimum? cfr. Pl. iun. cum seqq. iunxit- D.) bubulum cum melle.[*](Marc. 4, 61.—Pl. iun. 74, 20–23. 78, 21–24. 83, 10. (Marc. 33, 37).) fimi[*](fimi U 632 e Marc. femininum V2E. fe- minum rv.a. D. an fimi autem?) vitulini[*](uituli v. a. D.) cinis sordida ulcera et quae cacoēthe vocant et[*](et ego. & e VRd.om.E. e v. cfr. Marc.) lacte mulieris sanant[*](sanat v. a. D.) ; recentes plagas ferro inlatas glutinum[*](illi- tum d.) taurinum liquefactum, tertio die solutum [*](solutum dv. -tus V. -tas Er. solut R.). caseus caprinus siccus ex aceto ac melle purgat ulcera; quae vero serpant, cohibet sebum cum cera, idem[*](idem J cum vet. Dal. lidem d. item rv(D).) addita[*](addito E.) pice ac sulpure percurat[*](purgat Pl. iun.). similiter proficit ad caco ēthe haedi[*](haedi v(S). hedi E. hoedi rC. cae V.om.Rd.) feminum cinis e lacte mulieris, et adversus[*](aduersus dErv. ad rfH.) carbunculos suis feminae cerebrum tostum inlitumque[*](inlitum VS.).

[*](Pl. iun. 99, 22. 23. Seren. 73. 74. Geop. XVII 24. Diosc. III 91.—(Isid. XII 4, 22). Pl. iun. 100, 1. 1–4.) Scabiem hominis asininae medullae maxime abolent [*](obolente R.) et[*](et VRdTfH. om.Ev.) urina[*](urina ego. -nae ll.v.) eiusdem cum suo[*](suo ll. v. suillo D cum U 633.) luto inlita[*](inlita ego. -to ll. -tae v.), butyrum etiam, quod in iumentis[*](intumentis VdE.) proficit cum resina calida, glutinum taurinum in[*](in—14. 15 caprinum om.E.) aceto liquefactum[*](liquefactū dv. -to VR.) addita calce[*](addita calce om.R.), fel caprinum cum aluminis cinere; bovas[*](bonas E. boas v. a. J.) fimum bubulum, unde et nomen traxere. canum scabies sanatur[*](sanatura E. -nantur Rdv. a. S.) bubulo sanguine recenti iterumque[*](utrumque E.), cum inarescat, inlito et postero die abluto cinere lixivo[*](lixiuo (lex- Er) RED. -ue V. -uio d(?)v. cfr. XIV 129. XV 67. XXXVI 203.).

[*](Pl. iun. 88, 11–13. Marc. 34, 43. - Pl. iun. 87, 2–5. Diosc. eupor. I 115. Marc. 8, 148.) Spinae et similia corpori extrahuntur felis excrementis

, item caprae ex vino, coagulo quocumque, sed maxime leporis[*](ex leporis d.), cum turis polline et oleo aut cum visci pari pondere aut cum propoli.—Cicatrices nigras sebum asininum reducit ad colorem, fel vituli extenuat[*](extenuat dv. -ua VR. -ternuat E.) calefactum. medici adiciunt murram et mel et crocum aereaque pyxide [*](puxide VD.) condunt; aliqui et florem aeris admiscent.

[*](Diosc. II 84. eupor. II 78.—Diosc. II 63.) Mulierum purgationes adiuvat[*](adiuuat VdEC(J). -uuant R(?)v(Brot.).) fel tauri in lana[*](taurinum lana v. a. H.) sucida adpositum—Olympias Thebana addit[*](addit VRdfH. -idit Ev(D). cfr. § 253.) oesypum [*](oesypum vet. Dal. e Diosc. hysopum ll. v. de mendo cfr. § 74. XXIX 35. 125. XXX 28. 76. 105. 106. 107. 113.) et nitrum[*](nintrum r. min- VR.) —, cornus cervini cinis potus, item vulva[*](uulua VdTfD. -as R(?) G. -ae Ev.) laborantes[*](laboranti v. a. G.) inlitus[*](illitus (inl- S) VdTfS. -tu G. inlitum Erv. -lit R.) quoque et fel taurinum cum opio[*](apio VR1dTf.) adpositum [*](adpositum v. -tum (-tus d) cum Vd. -tus E. appositus r. -tus cum R.) obolis binis. vulvas et[*](et Ev(D). om. rS.) pilo[*](pilos E.) cervino suffire prodest . tradunt cervas, cum senserint se gravidas, lapillun devorare, quem[*](quae V.) in excrementis repertum aut in vulva— nam et ibi invenitur—custodire partus adalligatum. inveniuntur[*](inueni- tur VR1.) et ossicula in corde et in vulva perquam utilia gravidis parturientibusque. nam de pumice[*](pumice dB. punice Vv. -cea r. pumnicae E. pula R.de mendo cfr. § 233.), qui[*](qui v. que Rd. quae VfED. cfr. XXXIII 85. XXXVI 154. 155. 156. XII 9.) in[*](in VRdfv. om.Er.) vaccarum utero simili modo invenitur, diximus in natura[*](11,203) boum. lupi adips inlitus vulvas mollit, dolores earum iocur , carnes vero[*](uero ego. eorū VR.om.d(?)ErG. que v. cfr. XXXVI 198.) lupi edisse parituris prodest aut si incipientibus parturire sit iuxta qui ederit[*](qui edent R1. quia aderit E.), adeo ut etiam contra inlatas noxias valeat. eundem supervenire[*](super uentre VR1.) perniciosum est.[*](Seren. 609.) magnus et leporis usus mulieribus. vulvas

adiuvat pulmo aridus potus, profluvia iocur cum Samia terra ex aqua potum, secundas coagulum—caventur pridiana balnea—, inlitum quoque cum croco et porri suco; in[*](in ego. cfr. § 250. 254. XXVII 50. (XXX 28.) XXXIV 118. (153. XXXVI 140. XX 161) et nota ad § 73. aliter § 252. 110. XXIX 38. et VRdT.om.Erv.) vellere[*](uellerei R1.) adpositum abortus mortuos expellit. si vulva[*](uuluae Erv. a. S.) leporum in cibis sumatur[*](sumat R1. -antur v. a. S.), mares concipi putant; hoc et testiculis eorum et coagulo[*](coagulū E.) profici; conceptum leporis utero exemptum iis[*](iis v. his ll.C.), quae parere desierint, restibilem fecunditatem adferre. sic[*](sic ego. sed ll.G. sed et v.) conceptus[*](con- ceptus VdS. pro conceptu Ere corr. v(D).) leporis saniem[*](saniem dEv. -ntem V. sagniem r. -guinem R.) et viro Magi[*](magio V. maio R.) propinant, item[*](item—10 mammae om.VR1.) virgini VIIII grana fimi, ut stent perpetuo mammae. coagulum[*](coagulu C. -lo ll. v(J).) quoque ob id cum melle inlinunt [*](inlinit VR1.), sanguinem[*](sanguine dJ.) ubi evolsos pilos renasci[*](et nasci E.) nolunt[*](uo- lunt dLugd.Dal.). inflationi [*](inflationi Rv. -ne Vd. -nē E.) vulvae fimum aprunum[*](aprunum VRES. -ugnum G. -rinum dv.) suillumve cum oleo inlini prodest. efficacius sistit[*](sistit Ev. -ti VR. si sit dT.) farina aridi, ut aspergatur[*](adspargatur V(?)S.) potioni [*](potione VR.), vel si[*](si Erv. si sit V. sistit r. de mendo cfr. § 114.) gravidae aut puerperae torqueantur[*](tor- queatur V.). lacte suis poto[*](pute VR.) cum mulso, adiuvantur partus mulierum[*](inuerum V.) ; per se vero potum deficientia ubera puerperarum replet. eadem circumlita sanguine feminae suis minus crescunt[*](crescunt VRdTfv(S). -cent ErG(D).). si dole ant[*](doleant ego. -lent ll.v.), lactis asinini potu[*](potu dv. -tum E. -tus r.) mulcentur, quod addito melle sumptum[*](sumptus Vd. -tis R1.) et purgationes earum adiuvat. sanat et vulvarum exulcerationes eiusdem animalis sebum inveteratum et in vellere adpositum duritias[*](duritias dTS. -tia r. -tiem C. -tiam v. cfr. § 253.) vulvarum emollit. per se vero recens[*](re- cens ueluti E.) vel inveteratum ex aqua inlitum psilotri[*](psilotrium V.) vim optinet.
[*](Diosc. eupor. I 139.) eiusdem animalis lien[*](lieni VR.) inveteratus ex aqua inlitus[*](inlitu V. -tū R.) mammis abundantiam facit, vulvas suffitu corrigit. ungulae asininae [*](asinae R1.) suffitio[*](suf- fitio VTfS. -tae rv.) partum maturat[*](maturant v. a. S.), ut vel abortus evocetur, nec aliter[*](alter E.) adhibetur[*](adhibetur dTEv(J). -entur r (Verc. G D). -eatur fS.), quoniam viventem partum necat[*](necat dTS. -ant rv(D).). eiusdem animalis fimum si recens inponatur, profluvia sanguinis mire sedare dicitur, nec non et cinis eiusdem fimi, qui et vulvae[*](uulua V.) prodest inpositus[*](inpositū Ere corr.). equi spuma inlita per dies XL, priusquam primum nascantur[*](nascuntur d.), pili restinguntur[*](re- stringuntur rfv. a. G. -gunt V. -gtur R.), item cornus cervini decocto[*](decocti E.) ; melius, si recentia sint cornua. lacte equino iuvantur vulvae collutae. quod si mortuus partus sentiatur, lichen[*](lichen fG. -caen E. -cen r. lien v.) equae e[*](equae e J e coni. S. equae E. eque r. aqua f. ex aqua v. cfr. § 226.) dulci[*](duci E.) potus[*](epotus VR1fS.) eicit[*](eiiciet d. efficit E.), item ungula[*](ungula S cum Ges- nero. -las ll. lae v.) suffitu[*](suffitu E. -ta Gesner.) aut fimum aridum. vulvas procidentes butyrum infusum sistit. induratam vulvam aperit fel bulbulum rosaceo admixto, foris[*](furis V.) vellere cum[*](cum—16 uuluas re om.V1R1d.) resina terebinthina inposito.[*](Diosc. II 98. eupor. II 69.) aiunt et suffitu fimi e mare[*](mari (V2?)ED. sed cfr. § 225. VIII 105. 218. IX 84.) bove procidentes[*](procedentes VE.) vulvas reprimi, partus adiuvari, conceptus vero vaccini lactis potu[*](potus V. -tū E.). sterilitatem a[*](ob v. a. S.) partus vexatione[*](uexatione dTfS. -nes VR. -nem Ev.) fieri certum est. hanc emendari Olympias Thebana adfirmat felle tauri[*](tauri VRd.cfr. § 246. -rino Erv.) et adipe serpentium et aerugine ac[*](ac VRdTH. a f. ad E. addito v.) melle medicatis [*](medicantis V.de hoc verbo cfr. XI 184. XIV 135. XVIII 159.) locis ante coitus. vitulinum quoque fel in purgationibus sub coitu adspersum vulvae etiam duritias[*](duritias VRd.cfr. § 250. -tiam Ev.) veteres[*](ueteres ego. cfr. XXXI 97. uentris ll.v.)
emollit et profluvium minuit umbilico peruncto atque in totum vulvae prodest. modum[*](modum om.VR1.) statuunt fellis pondere $X$[*]($X$ (i. e. denarium) ego. x f. decim R1. denarii rv.), opii[*](opio R. op E. ad apii v. a. H.) tertiam[*](tertiam ll.v(S). -tia fH.), admixto amygdalino[*](amygdaleo E.) oleo, quantum satis esse appareat; haec in vellere inponunt[*](inponunt dErv(D). -tur rTfS.). masculi[*](masculi v. -linum ll. an masculi autem? cfr. § 243.) fel vituli cum mellis dimidio tritum servatur ad vulvas. carnem[*](carneum V.) vituli si cum aristolochia inassatam[*](inassam R1df.) edant circa conceptum, marem[*](marē VRdS. -res E v(D).) parituras promittunt. medulla vituli in vino et[*](et VdTfS. ex R(?)EG. et ex v.) aqua decocta cum sebo exulcerationibus[*](ulcerationibus d. ex- ulceratio VR1.) vulvarum inposita prodest, item[*](idem VR1.) adips[*](adeps r (ut saepe).) vulpium excrementumque felium, hoc cum resina et rosaceo[*](rosa- ceu E.) inpositum[*](inposita VR1.).[*](Diosc. eupor. II 88.—extr.: Diosc. II 98. eupor. II 83.) caprino[*](caprini E.) cornu suffiri vulvam utilissimum putant. silvestrium caprarum sanguis cum palma marina pilos detrahit[*](detrahi E.) ; ceterarum vero fel callum vulvarum emollit inspersum[*](in- spersit R1.) et a purgatione[*](ad purgationem Vd.) conceptus facit. sic quoque psilotri vis efficitur; evulsis[*](euulsis VEv(S). si euu- C. ulsis r. prepulsis R. prop- d.an prius euulsis (vel praeuulsis)?) pilis triduo servatur[*](seruetur G.) inlitum. profluvium quamvis inmensum urinae[*](urinae dTfS. -na rv(D).) caprae potu[*](potu dTfS. -tus r. -ta v(D). cfr. § 256.) sisti obstetrices promittunt et si fimum inlinatur . membrana caprarum, in qua[*](qua G. aqua ll.v.) partus[*](partu v. a. G.) editur[*](editur VRdTfH. -tus EG. -to v.), inveterata [*](inueterat R1. -atatur V.) potuque sumpta in vino secundas[*](secundis R1.) pellit. haedorum pilis suffiri vulvas[*](uuluis V.) utile putant et in profluvio[*](profluo V. -uuia E. coa.... (reliquis margine ab- scisis) r. profluuiū R.) sanguinis coagulum bibi aut cum[*](cum ego. om. ll.v. an potius addito?) hyoscyami semine[*](semine ll. v. -men C.) inponi[*](poni R1.). e bove silvestri nigro si sanguine ricini lumbi perungantur
mulieri, taedium veneris fieri[*](feri VR1. cfr. XXXII 49.) dicit Osthanes[*](ostanes T. -anter V.), idem amoris[*](an amores? cfr. XXIV 167.) potu[*](potu dES. -to V. -ta R(?)v.) hirci urinae[*](urina v. a. S.) admixto[*](admixto dEv(H). -tu V. -ti R. -ta G.) propter fastidium nardo.

[*](Diosc. II 81. eupor. I 74.) Infantibus nihil butyro utilius per se et cum melle, privatim et in dentitione[*](dentitione dv. dentione rD. cfr. § 258. XXX 22. 135. 137.) et ad gingivas et ad oris ulcera. dens[*](dentes V1. -te V2.) lupi adalligatus[*](adalligatur V.) infantium pavores prohibet dentiendique[*](dentiendique J -ientique ll. v.) morbos[*](morbus V.), quod et pellis lupina praestat. dentes quidem eorum maximi[*](maxime V.) equis quoque adalligati infatigabilem cursum[*](curcum V. circum f.) praestare dicuntur.[*](Diosc. II 42.—Seren. 1031. Pl. iun. 28, 16–18.) leporum coagulo ubere inlito sistitur infantium alvus. iocur asini admixta modice panace instillatum[*](instillatur R1d.) in os a[*](a om.E.) comitialibus morbis et aliis infantes tuetur; hoc XL diebus fieri praecipiunt. et pellis[*](pelles V.) asini iniecta inpavidos infantes facit. dentes, qui equis primum cadunt, facilem dentitionem[*](dentionem Pl. iun.) praestant adalligati[*](adalligatus R1.) infantibus; efficacius, si terram non attigere[*](attingere VE. -igerint d.).[*](Diosc. eupor. I 74. Seren. 1034. Pl. iun. 28, 18.) lien bubulus in melle et datur[*](et datur VRS. datur Tf. edetur Er. editur d(?)v.) et inlinitur ad lienis dolores; sedat[*](sedat ego. cfr. XX 211. ad ll.v.) ulcera [*](dist. ego (lac. ante lien statuit S).) manantia cum melle lien vituli, in vino decoctus tritusque et inlitus ulcuscula oris. cerebrum caprae Magi per anulum aureum traiectum[*](tractum fS. tracham V. tracam d.), priusquam lac detur, infantibus instillant contra comitiales ceterosque infantium morbos. caprinum fimum inquietos infantes adalligatum panno cohibet, maxime puellas. lacte caprino aut cerebro leporum perunctae gingivae faciles dentitiones faciunt.

[*](Cato ap. Diomedem I p. 358.—cfr. Martial. V 29. scriptt. hist. Aug. XVIII 38, 1.—Pl. iun. 93, 1. 2.) Somnos fieri lepore sumpto in cibis Cato arbitrabatur

[*](et p. 365, 1 arbitratur v. a. S.), vulgus et gratiam corpori in VIIII[*](VII C e coni. B coll. Martiale et scriptt. hist. Aug.) dies, frivolo[*](fri- uolo om.E.) quidem ioco[*](loco V2Ev. a. B. laco V1.), cui tamen aliqua debeat subesse causa in tanta persuasione. Magi[*](magis E.) felle[*](fel V1R1d.) caprae[*](caprae om.VR1.), sacrificatae dumtaxat , inlito oculis vel sub pulvino posito somnum allici dicunt.—Sudores inhibet cornus caprini cinis e[*](e Ev. & VR. ex dS.) myrteo oleo perunctis.

[*](Vergil. georg. III 280.) Coitus stimulat fel aprunum[*](aprugnum G. -rinum dv.) inlitum, item medullae suum[*](siuim V.) haustae, sebum asininum anseris masculi adipe admixto[*](permixto Ev. a. H.) inlitum; item a coitu[*](ad coitū VRf.de mendo cfr. §255.) equi[*](equi a RfS. quia V.) Vergilio[*](uirgilio d(?)fv. a. S. ulgi R1.) quoque descriptum virus et testiculi equini aridi, ut potioni interi possint, dexterve asini testis in vino potus[*](potus pro Erv. a. S.) portioneve[*](portioneue (-niue T) dT. -ne uel VRfv. potione uel Er.) adalligatus [*](adalligatos V.) bracchiali; eiusdem a coitu spuma conlecta[*](conlecta ego. conie- V. colle- rv.) russeo[*](risseo R1. roseo Ev. a. S. cfr. VII 186.) panno et inclusa argento, ut Osthanes[*](ostanes T. -naes V.) tradit.[*](cfr. Plin. XXX 145.) Salpe genitale id in[*](id in VRdT. in Erv.) oleum fervens mergi iubet septies eoque perungui pertinentes partes, Dalion[*](dalion con.H. diacon dT. bialcon VRv. uia- E.cfr. >Brunn. de indd. p. 37.) cinerem ex eodem bibi[*](ibi E.) vel tauri a coitu urinam[*](urina VR.), luto ipso inlini pubem. at e[*](ad e V. de E.) diverso[*](diuersu V. -sus R.)tauri[*](tauri ego. muri ll. -ris v.) fimo inlito[*](inlato VR.) cohibetur virorum venus.— Ebrietatem[*](ebrietate R.) arcet pulmo apri aut suis assus, ieiunis in[*](ieiunis in CFW Müller p. 25. -uni ll. G. a ieiuno v.) cibo sumptus eo die, item haedinus[*](edi- tus E.).

[*](Aelian. n. a. I 36. Pamphilus ap. Geop. XV 1, 6.) Mira praeterea traduntur in iisdem animalibus : vestigium equi excussum ungula[*](unguli R1.), ut solet plerumque,

si quis collectum reponat, singultus remedium esse recordantibus , quonam loco id reposuerint; iocur luporum[*](leporum Lugd. Dal.) equinae ungulae simile esse[*](est se Vd.) ; rumpi[*](rumpi ego. eru- Vd. et ru- R(?)Ev.) equos, qui vestigia luporum sub equite sequantur; talis suum discordiae[*](discordiae ErB (-dia v). adipisco- R. adips (adeps V2d) co- (-di d) r.) vim quandam inesse; in incendiis, si fimi aliquid egeratur[*](egeneratur Vd.) e stabulis, facilius extrahi nec recurrere oves bovesque; hircorum carnes virus non resipere[*](re- fipere ErC. reci- rTv. de mendo cfr. § 39.), si panem hordeacium eo die, quo interficiantur, ederint laserve dilutum[*](delutum R.) biberint, nullas vero teredinem sentire[*](sentias V1. -ties V2.) luna decrescente[*](decrescenti d.) induratas sale[*](sale om.E.). adeoque nihil omissum est, ut leporem surdum[*](furdum VRdv. tardium E.) celerius pinguescere reperiamus, animalium vero medicinas[*](medicinas d(?)ErG. -cina Rv. -cin// V.) : [*](Cato 71. Colum. VI 4, 2.) si sanguis profluat iumentis, suillum fimum ex vino infundendum , boum autem morbis sebum, sulpur vivum, alium silvestre[*](siluestrem Vd. -rum R1.), ovum[*](ouum v. oum E. eum R. cum V.om.dS. de mendo cfr. XXIX 43.) crudum[*](crudum ego e Cat. et Colum. coctum ll. v. concoctum TS. an non coctum?) trita[*](omnia haec trita v. a. J.) in vino danda aut vulpis adipem; carnem caballinam discoctam[*](discoctum V. de- coctam RTf.) potu[*](potu R.) suum morbis mederi, omnium vero quadripedum morbis capram solidam cum corio et ranam rubetam[*](ranā rubetā v. -na rubeta ll. D.) discoctas[*](decoctas f. discoctam dTD.) ; gallinaceos non attingi a vulpibus, qui iocur animalis eius aridum ederint, vel si pellicula ex eo collo induta[*](induta VdTfEv(D). -ti R. inducta C e coni. B.) galli inierint[*](interint V. -rerit v. a. B.) ; similiter[*](similia d(?)Ev. a. S.) in felle mustelae;[*](Suidas et Hesychius s. v. βοῦς κύπριος.—Cato 72. Colum. VI 15, 2.) boves in Cypro[*](cipro r. cipino R. cyprino (cip-V) Vd.) contra tormina hominum excrementis sibi mederi; non supteri[*](non subteri G. cfr. Cato. non super ll. insuper v.) pedes bourn, si prius cornua ima[*](ima J. cfr. Cato et § 202. iam VdE. in R.del. v.) pice liquida perunguantur;
lupos in agrum[*](agro E.) non accedere, si capti unius pedibus infractis cultroque adacto paulatim sanguis[*](sanguinis Vf.) circa fines agri spargatur atque ipse[*](ipsi V.) defodiatur in eo loco, ex quo[*](quo om.R1.) coeperit trahi; aut si vomerem, quo primus sulcus eo anno in agro ductus sit, excussum aratro[*](aratrū R.) focus[*](locus VR1.) Larum[*](lanum V. larium dR1v. a. S(J). cfr. II 16. III 66.), quo familia conveniet[*](conueniet (-niēt d) ll. -nit v.), urat[*](urat ego. ur at V. ur ad (ab E1) r. exurat D e coni. S. absumat v.), lupum nulli animalium[*](animalium V2Ev(D). -ali rTfH. cfr. XIX 180. XVII 215. XII 40. XVI 107. III 31. XXIX 9.) nociturum in eo agro, quam diu id fiat.

Hinc deinde praevertemur[*](reuertemur Rdv. a. S. cfr. nota ad § 123.) ad animalia sui generis, quae aut placida non sunt aut fera.

Naturae[*](naturae VdTfrS. -ra Ev(D). TOTUM NATURE R.) remediorum atque multitudo instantium ac praeteritorum[*](PRECEP R1. praeceptorum V1fHSJ(= prae- dictorum).) plura de ipsa medendi arte cogunt dicere, quamquam non ignaros[*](ignaros VS. -noros R. -narus dT. -narus sim ErG(D). -rus sum C. -rus si in v.), nulli[*](nulli VTfS. -llis rv(Brot.). -llius Dal. cfr. praef. § 14.) ante haec Latino sermone[*](sermone dEv. -mo nec Vr. ser nec R.) condita ancepsque, lubricum[*](ac lubricum dTv. a. G. iudicium D.) esse rerum omnium novarum exordium[*](exordium ego. et italium V. & tal- RdTfS. & al- r. tal- EG(D). principium nec aliud v. (initium vet. Dal.).), utique tam[*](tam VRTfH. iam d. quem E. quam v.) sterilis[*](steriles G.) gratiae[*](gratiae post utique habent v. a. G.) tantaeque[*](tantaque V1R1. om.Ev. a. H.)

difficultatis[*](difficultates G.) in promendo. sed quaestionem[*](quaestionem (scriptum olim quōnem vel qn???m) ego. cfr. II 3. quoniam ll. v.) occurrere verisimile est omnium, qui haec noscant[*](noscant dTEv(Brot.)D. -cunt VRfS. cognoscant G.), cogitationi, quonam modo exoleverint[*](exsoluerint (exo- v) Ev. a. C.) in medicinae usu[*](usu om.VR1f.) quae iam parata[*](iam parata VdfS. tam par- R(?)B. temper- Ev.) atque pertinentia erant, mirumque et indignum protinus subit, nullam artium[*](nullum martium V.) inconstantiorem fuisse aut[*](aut VRdTfS. ut Er. et v.) etiamnunc[*](etiamnum dfv. a. S.) saepius mutari[*](militari VR1 immut- v. a. G.), cum sit fructuosior nulla. dis[*](diis Vv. a. S. ad his E.) primum inventores suos adsignavit et caelo dicavit[*](dictauit Rdf. dit- T.),[*](Apollodor. III 10, 3. Hygin. fab. 49. Isidor. IV, 3, 2. Cels. I prooem. init.) nec non et[*](non et Erv. non nec VRd1. non d2.) hodie multifariam [*](multifaria VdTf.) ab oraculis medicina petitur[*](petita E.). auxit deinde famam[*](fama E.) etiam crimine, ictum fulmine Aesculapium fabulata, quoniam Tyndareum[*](tyndareum VRdT(P)H. -ridem cum E. -den Dal. -dem G. -dam v.) revocavisset ad vitam—nec tamen cessavit[*](dist. ego.) narrare alios revixisse opera[*](& opera d.) sua—, clara Troianis temporibus, a[*](a VRdTv(S). om.EG(D).) quibus fama certior, vulnerum tamen dumtaxat remediis.

[*](cfr. Strabo XIV 2, 19 p. 657 extr.) Sequentia eius, mirum dictu, in nocte densissima latuere usque ad Peloponnesiacum bellum. tune eaM revocavit in lucem Hippocrates, genitus in insula Coo in primis clara ac valida et Aesculapio dicata. is, cum fuisset mos[*](mos Erv. om. r.), liberatos morbis scribere in templo eius dei quid auxiliatum [*](qui auxiliatus dTv. a. G.) esset[*](esse V.), ut[*](ut om.E.) postea similitudo proficeret, exscripsisse ea traditur atque, ut Varro apud nos credit, templo[*](in (iam v) templo Ev. a. H.) cremato iis[*](iis ego. his E. is v. om. rC. an sic?) instituisse medicinam hanc, quae clinice vocatur. nec fruit postea quaestus modus, quoniam Prodicus[*](prodicus dv. -igus V. -itus r. Hero- dicus coni. Dal.), Selymbriae

natus, e discipulis[*](natus discipulus Ev. a. H.) eius instituit[*](instituit VRdfBrot.(D). -uisse E. -uisset v. -uens C(S).) quam vocant iatralipticen[*](iatralipticen (-lept- Rv) RdS. -ce r. latr- (-ce V2E) r.) et unctoribus[*](et unctoribus Brot.(D). et ult- d. e (et f) cult- V1f. et ultoris R. reunctoribus V2Erv(S).) quoque medicorum ac mediastinis[*](me- diastinis C. media est (-ia ē R. -ias r. -icis v) in eis ll.v.) vectigal invenit.

[*](cfr. Plin. XXVI 11. Cels. I prooem. p. 2.—cfr. Plin. VII 123. Val. Max. V 7 ext. 1.—Cels. I prooem. p. 2. 5. Diog. Laert. VIII 2, 9 (65).) Horum placita Chrysippus ingenti garrulitate mutavit , plurimumque et ex Chrysippo[*](an plurimaque et ex Chrysippi (sc. placitis)? de structura cfr. nota ad XXV 121.) discipulus eius Erasistratus , Aristotelis filia genitus. hic Antiocho[*](anthoco V. a nistoco d.) rege sanato centum talentis donatus est a rege Ptolemaeo[*](ptolo- meo V. -maeo D.) filio eius, ut incipiamus et praemia[*](praemio VRd.) artis ostendere[*](aris tendere VR1d.).

Alia factio ab experimentis se[*](se om.V1RdTH.) cognominans[*](cognominant dTr(P)H.) empiricen coepit in Sicilia, Acrone[*](acronce E. a Creonte v. a. G.) Agragantino[*](acragantino r. agrig- v. a. S.) Empedoclis[*](empedocles V.) physici[*](physici dv. pysci V1. chysippi E. chrys- r in ras. cris- V2.) auctoritate[*](auctoritatē R.) commendato,[*](cf. Plin. XI 219.—Cels. I prooem. p. 2. 3.—Sueton. Aug. 81, Dio Cass. LIII 30. cfr. Plin. XIX 128. XXV 77. Horat. ep. I 15, 3.) dissederuntque hae scholae[*](hae (eae v) scholae D. hae discolae (-le d) Vd. //e///scole R. ex scola Er. hae diu scho- lae H cumr Gron.), et[*](an at vel donec?) omnes eas damnavit Herophilus[*](heropylus V2. hepylus d. -lis V1.) in musicos pedes venarum pulsu discripto[*](discripto VD. desc- RdG. discerpto E. -creto v.) per aetatum[*](actum V. unctum R1.) gradus[*](gradis V.). deserta deinde. et haec secta est, quoniam necesse erat in ea[*](eas VRd.) litteras scire; mutata et quam postea Asclepiades, ut rettulimus, invenerat. auditor eius[*](inuenerat additos eius V2in ras. in uenatore ius R1.) Themison[*](themiston Er. temison VR.) fuit seque[*](fuit seque VRdTfv(S). fuisseque Er. fuit sed quae B. fruit qui quae C.)[*](26,12)

inter initia adscripsit illi[*](adscripsit illi VRTd(B2)S. scripsit illo Ev.), mox procedente[*](procedente (praec- df) VRdTfS. -tia E. recedente a v.) vita[*](uita v(J). uitia ll.Tf. aeui nequitia S. (cfr. quaedam in senectute deflexit ap. Cels.).) sua[*](sua & VRTfS. ad sua EB(D). sua d(?)v. an et sua?) et placita mutavit, sed et illa Antonius Musa eiusdem auctoritate [*](an eiusdem auditor clarissimus auctoritate? (cfr. § 5 commendatus et § 8 nobilitatus; XIX 38).)[*](auctori- tatem VE.) divi Augusti, quem contraria medicina gravi periculo [*](periculae V.) exemerat[*](eximerat R1. exinierat V.).[*](Cels. I prooem. p. 11 extr. Scribon. 120. 176.) multos praetereo[*](praeterea Ev. a. B.) medicos celeberrimosque ex iis[*](iis dv. his rS.) Cassios, Carpetanos[*](carpetanos (-pit- v. -nes R) V1RdTfv. calpet- V2H. calpit- (-nes r) ErG.), Arruntios[*](arbun- tios VR1. arruntios arbutios (alb- v) dT(?)v. a. S.), Rubrios. CCL[*](CCLego. al. E. CCL v. ducena quinquagena rH.) HS[*](his Vf.ssE.) annuae iis[*](annuae iis ego. -ua his (iis S) ED. -ualis V. -uales dTf. anulis R. annua rv.) mercedes[*](mercedes VRdTfJ. -de his (iis v. del. S) Erv.) fuere apud principes. Q.[*](Q. RS. Q. uero B. quae rv.) Stertinius inputavit[*](ita ut R1.) principibus, quod sestertiis quingenis annuis contentus esset, sescena enim sibi quaestu urbis fuisse enumeratis[*](nume- ratis Ev. a. S.) domibus ostendebat.[*](cfr. Tacit. ann. XI 35. Scribon. 94.) par et fratri[*](et facti E.) eius merces a Claudio Caesare infusa est, censusque, quamquam exhausti [*](ex austi V. exhaustis fEv. a. G.) operibus[*](operibus ErG. -ris r. opibus v.) Neapoli exornata, heredi[*](heredis E. -red??? re corr.) HS ccc[*](HS. cccH. HS. ccc Ere corr. v(S). hs. u. CCCI d. sti. ceci V.) reliquere, quantum aetateeadem[*](aetate eadem J. athenaidem (ate- V2) V2r. -di D. -na id est Ev. -nade R. -na dens d. at//nadens V1. ad eam aetatem G. quadragena B. -gena dena T.) Arruntius solus. exortus deinde est Vettius[*](uetius Vd. uectius v. a. S.) Valens, adulterio Messalinae Claudii Caesaris nobilitatus,[*](dist. ego.) pariterque eloquentiae[*](eloquentia VRD.) adsectatores[*](adsectator. is v. a. D.) et[*](ex d. eam v. a. S.) potentiae [*](potentie R. -ia d. -iam v.) nanctus novam instituit sectam.[*](Galen. meth. med. I p. 35.) eadem aetas Neronis[*](neronis principis d.)
principatu[*](principatum V.) ad Thessalum transilivit, delentem cuncta placita [*](placida V.) et rabie quadam in omnis[*](omni saeuit Vd.) aevi medicos[*](mendicos V.) perorantem, quali prudentia ingenioque, aestimari vel uno argumento abunde[*](abunde—monumento om.V1R1d.) potest[*](potest v. porta est (ē r) Er. reperta est V2.), cum monumento suo[*](suo om.V1.), quod est Appia[*](apia V. in appia vet. Dal.) via, iatronicen[*](latronicen V.) se inscripserit. nullius histrionum[*](historionum V.) equorumque[*](equarum- que rG.) trigarii comitatior[*](comitatiore VdT.) egressus in publico erat, cum Crinas[*](critias C.) Massiliensis arte geminata, ut[*](uc V1. ita ut V2E.0) cautior religiosiorque, ad siderum motus ex ephemeride mathematica cibos dando horasque observando auctoritate eum praecessit, nuperque HS[*](Hs c??? D. hs. c VREv(S). centies HS d(?)C.) C??? reliquit, muris patriae moenibusque[*](moenibus R.) aliis paene non minore summa extructis.[*](Seneca ep. VI 1, 3. XII 1, 5.) hi regebant fata, cum repente civitatem Charmis[*](charm' r. carm' R. -mis v.a.C.) ex eadem Massilia invasit damnatis non solum prioribus medicis, verum et[*](et a balneis E.) balineis, frigidaque etiam hibernis algoribus lavari persuasit[*](persuasit ll.v. (aliter § 26). an praecepit?). mersit[*](mersit om.V1R1.) aegros in lacus[*](latus RE.). videbamus senes consulares usque in ostentationem [*](ostentionem E. ostant- V1.) rigentes, qua de re exstat etiam Annaei[*](annali V.) Senecae adstipulatio.[*](Meineke Com. Graec. IV p. 360 (Monosticha Menandri p. 699).—cfr. Plin. XX 78.) nec dubium est omnes istos famam[*](fama E.) novitate aliqua aucupantes anima statim[*](animas statim nostras v.a.H. -mae statum nostrae Gron.) nostra negotiari. hinc illae circa aegros miserae sententiarum concertationes, nullo idem censente, ne videatur accessio alterius. hinc illa infelicis[*](infelicis dErv. -lix VRfS.) monumenti[*](monumenti VRdv. -tis ED (an -ti sui?).) inscriptio[*](scriptio VR1.) : turba se[*](turbare V1. -bas re V2. tuba re R1.) medicorum[*](medi//o- rum V.) perisse. mutatur ars cottidie[*](cotiens E.) totiens interpolis[*](interpellis VR1. -pollis v.a.H.), et ingeniorum
Graeciae flatu inpellimur[*](impellitur R1.), palamque[*](palam quoque V.) est, ut quisque [*](est ut quis om.R1.) inter istos loquendo polleat[*](ualeat VR1fS. cfr. XXVIII 10.), imperatorem ilico[*](ilico J. illico ll. v(D). cfr. nota ad XXVII 12.) vitae nostrae necisque fieri, ceu[*](feu R1d.) vero non milia gentium sine medicis degant[*](negant Vd.) nec tamen sine medicina[*](medicine R.), sicuti populus Romanus[*](p. R. VD.) ultra sexcentesimum annum, neque ipse[*](ipsi R. ) in accipiendis [*](accipiendi d.) artibus lentus[*](lentus dv. ten- V1R. lentis V2Er.), medicinae vero etiam avidus, done expertam damnavit.

[*](Cassius Hemina annal. III (cfr. hist. Rom. fragm. ed. Peter p. 72).) Etenim percensere[*](recensere V1R1dT.sed cfr. VII 99. 114. XXXIV 86. XXXVI 8.) insignia priscorum in his moribus convenit. Cassius Hemina[*](heminae V.) ex antiquissimis[*](antiquis Ev.a.H. sed cfr. XIII 84.) auctor est primum e medicis venisse Romam Peloponneso[*](peloponneson Vd. -ensem v.a. G.) Archagathum Lysaniae[*](lisaniae V.) filium L. Aemilio M. Livio cos. anno urbis DXXXV, eique ius Quiritium datum et tabernam in compito Acilio emptam ob id publice[*](puplicae V.). vulnerarium eum fuisse egregium[*](egregium (corruptum in ecrecium) ego. ////credunt d. cre- rTf. e re dictum H cum Gron. tradunt v(D).), mireque[*](mirique V.) gratum[*](gradu aduentu E.) adventum eius initio[*](initio om.E.), mox a saevitia secandi urendique[*](urendi om.V1.) transisse nomen in carnificem et[*](carnificem et Erv. -ce sed V. -ce sed d. -ces et Rf.an carnificis et?) in taedium artem omnesque[*](artemonesque V. -oresque R1.) medicos, quod clarissime[*](e SJ.) intellegi potest ex M. Catone, cuius auctoritati [*](auctoritate VR. -itas Ev.a.B.) triumphus atque censura[*](censure in unum d.) minimum conferunt; tanto plus in ipso[*](ipsa om.V1R1.) est. quam ob rem verba eius ipsa ponemus:

Dicam de istis Graecis suo loco, M. fili[*](filio VR1d.), quid Athenis exquisitum habeam[*](habeant d.) et quod bonum sit[*](et p. 373, 1 dist. v.a.H.) illorum litteras inspicere, non perdiscere.

vincam nequissimum[*](an euincam?) et indocile genus illorum, et hoc puta vatem[*](putabam item E.) dixisse: quandoque[*](quandocumque V(?)v.a.S.) ista gens suas litteras dabit, omnia conrumpet[*](corrumpit VRd.), tum etiam magis, si[*](si om.V1R1.) medicos suos hoc[*](hue d(?) v.a.D.) mittet. iurarunt inter se barbaros necare omnes medicina, sed[*](set E. et H.) hoc ipsum mercede faciunt[*](facient dTf.), ut fides iis[*](fides iis (is ED. his Vr) VdErv. fid&is R.) sit et facile disperdant[*](dictitabant VR1dT.). nos quoque dictitant barbaros et spurcius[*](spur- cius EB. (-rios v). sup eius rT. -rbius U.) nos quam alios ʼὀπικῶν[*](ʼὀπικῶνU cum O Jahnio. opicos B. hoppicos (hipp- v) R. -ificos (opi- E) Er. hoppocos Vd.) appellatione foedant[*](foedantque V.). interdixi tibi[*](interdixi tibi (-dieit ibi v.a.G) de medicis V2Erv. om. rT.) de medicis.

Atqui[*](atqui ego. atque V(?)Er.om. rT.) hic Cato[*](hic cato om.R1.) sescentesimo quinto anno urbis nostrae obiit[*](obid V.), octogensimo quinto suo, ne quis illi defuisse publice[*](puplice V.)[*](aut (pro ad) VR.) tempora aut[*](ut VR1.) privatim vitae spatia ad experiendum [*](experiendum d(?)B. expedi- rv.a.C.) arbitretur. quid ergo? damnatam ab[*](ab eorum E. haberem R1.) eo rem utilissimam[*](utilissimum E.) credimus? minime, Hercules. subicit[*](subiecit dT.) enim qua[*](quam E.) medicina se et[*](se et VRdS. est et E. et se et v.) coniugem usque ad longam senectam perduxerit, his ipsis scilicet, quae nunc nos tractamus[*](nos tractamus G(H). -temus Lugd. nos tredamus E. -rademus v(D). nostra fcitamus (ci- U) rTfU.), profiteturque[*](profitemurque E.) esse commentarium[*](comedeatur V.) sibi, quo medeatur filio, servis, familiaribus, quem nos per genera usus sui[*](usus sui ll. v. an ususue?) digerimus [*](digerimus VRdTf (P)H. -remus U. differimus EG. differimus v. -remus C.). non rem antiqui damnabant, sed artem, maxime vero quaestum esse[*](esse ll.v. esse in P. an esse e?) mranipretio[*](manipretio VdfEU cum PH. inani pr- T. magni pr- R. immani pr- v.) vitae recusabant. ideo templum Aesculapii[*](aesculapis VR.), etiam cum reciperetur is deus, extra

urbem fecisse iterumque[*](iterumque ll. v. Tiberinaque coni. S.) in insula traduntur et[*](nec (pro et) coni. S.), cum Graecos Italia pellerent, diu etiam[*](etiam del. H.) post Catonem, excepisse [*](excoepisse V.) medicos. augebo providentiam illorum. solam hanc artium Graecarum nondum exercet Romana gravitas, in tanto[*](tantū R1.) fructu[*](fructū VR1.) paucissimi Quiritium attigere, et ipsi statim ad Graecos[*](greci R.) transfugae, immo vero auctoritas aliter quam Graece eam tractantibus etiam apud inperitos expertesque linguae non est, ac[*](at (pro ac) d.) minus credunt quae ad salutem suam pertinent, si intellegant[*](in- tellegant RU. -gunt rv(J).). itaque, Hercules, in[*](in om.E.) hac artium sola[*](sol V1E.) evenit, ut cuicumque medicum[*](medicum se d(?)v(J). medum se E. modo se R. al. ... r (reliquis margine abscisis). modo re (rem U) VU.) se professo [*](professo d(?)G. -ssae E. -erro V. -erra R. -fitenti v. (an proferat? cfr. XVIII 218).) statim credatur, cum sit periculum in nullo mendacio maius. non tamen illud intuemur[*](intueretur R1.) ; adeo[*](ab eo V.) blanda est sperandi pro se cuique dulcedo. nulla praeterea lex, quae puniat inscitiam[*](in- scientiam R1U. cfr. nota ad XXVI 5.) capitalem[*](capitalem Ev. -le dTH. ea cap-V. eam cap- fS.), nullum exemplum vindictae. discunt periculis nostris et experimenta per mortes agunt, medicoque tantum hominem occidisse inpunitas summa est. quin immo transit[*](transit in Vv.a.G.) convitium et intemperantia culpatur , ultroque qui periere[*](perire V.) arguuntur. sed decuriae pro more[*](pomere E.) censuris principum examinantur[*](exanimantur V. -atur E.), inquisitio per parietes[*](parentes P. patrias Gron.) agitur[*](a om.E.), et qui de nummo iudicet a Gadibus columnisque Herculis arcessitur, de exilio vero non nisi[*](nisi de E. nisi die v.a. H.) XLV electis viris datur tabella: at de iudice ipso quales in consilium[*](consiliū C. -lio ll. v. (an in consilio funt?).) eunt statim occisuri! merito, dum nemini nostrum libet scire, quid[*](quod R1v.a.G.) saluti suae opus sit. alienis pedibus ambulamus [*](ambule- mus E.), alienis oculis agnoscimus, aliena memoria salutamus,
aliena[*](aliene (om. et) E. -na v.a.S.) et vivimus opera, perieruntque rerum naturae pretia et vitae argumenta. nihil aliud pro nostro habemus quam[*](iam VdTf. ambitiofe TE. -one V.) delicias. non deseram Catonem tam ambitiosae artis invidiae a me obiectum aut[*](ut a (pro aut) E. et a v.a. G.) senatum illum, qui ita censebat, idque[*](itaque (pro idque) Ev.a.G.) non criminibus artis arreptis, ut aliquis exspectaverit. quid enim[*](quidem in V. quid R1.) venenorum fertilius[*](feralius R.-acius KS.) aut unde[*](unde dEv. unius VR.) plures[*](res R.) testamentorum insidiae? iam vero et adulteria etiam in[*](in om.VR1.) principum domibus, ut Eudemi[*](eudemi B. eundē ll. euidens v.) in Livia Drusi Caesaris, item Valentis in qua dictum est regina. non sint[*](sunt VR1v.a.G.) artis[*](artes istae E.) ista, sed hominum: non magis haec urbi timuit[*](8) Cato, ut equidem credo, quam reginas. ne avaritiam quidem arguam rapacesque nundinas pendentibus fatis et dolorum indicaturam ac mortis[*](aut mortis VR1.) arram[*](arram VdB. arma Ev. aty- con R. al.... . r (reliquis margine abscisis).) aut arcana[*](arcanam V.) praecepti [*](praecepti VR1. -ta rv.), squamam[*](squam V. ///qua d1. -amā d2.) in oculis emovendam[*](et mouendam VR1d.) potius quam extrahendam . per quae effectum est, ut[*](ma (pro magis) V1R1.) nihil magis pro re[*](prodesse d2v.a.S.) videretur quam multitudo grassantium; neque enim pudor[*](pudoris (om. sed) Ev.a.C. aemuli v. -lis ll.), sed aemuli pretia summittunt.[*](cfr. Martial. XI 84, 5. 6.) notum[*](notum dv. non V2Er.om. r.) est ab eodem Charmide[*](dist. v.a.D.) unum aegrum e[*](e V1R. ex dv. et V2Er.) provincialibus Hs[*](his V.)CC[*](cc ego.. c. E. cc D. ducenta Vd. -tis R(?)v.) reconductum[*](conductum v.a. H. an ee (= esse) con- ductum?),[*](10) Alconti vulnerum medico[*](medicorum E.) HS |C???[*](|c| ego. c??? ll. H(D). c v. centiens cent. mil. S (incertum unde suimptum).) | damnato ademisse [*](ad- emissos R1.) Claudium principem, eidemque in Gallia exulanti et deinde restituto adquisitum non minus intra[*](intra—22 personis om.E.) paucos annos. et haec personis inputentur. ne faecem[*](faecem hoc quidem E.) quidem
aut[*](dist. ego.) inscitiam[*](inscitam TP.) eius turpem[*](turpem ego. turbam VRTEP. -bae d(?)v.) arguamus[*](arguemus VR1dT.) : ipsorum[*](ipsorum procerum ego. cfr. § 26. -sorum ll.H. -sorumque v.)procerum intemperantiam[*](intemperantia V. imperan- tiam E. intemperantia V. imperan- tiam E.) inmodicis[*](inmodicis ego. in morbis (ortum ex inmoduis) ll.v.) aquarum calidarum[*](gallidarum V.) deverticulis, imperiosa inedia[*](in media E. (imperiosam inediam v.a. S.). hisdem V.) et ab isdem deficientibus cibo[*](cibo VREv(S). -bos d(?)G.) saepius die[*](de V1Rd.) ingesto[*](in- gestos G.), mille praeterea paenitentiae[*](petentiae R1. appete- dT.) modis, culinarum etiam praeceptis et unguentorum mixturis, quando nullas omisere vitae inlecebras.[*](cfr. Plin. XX 264. XXV 6 (XXIII 149). Cels. V 23, 3. (Scribon. 194. Pl. iun. 106, 10 sqq.).) invehi peregrinas merces conciliarique externa pretia displicuisse maioribus crediderim equidem[*](et quidem V. quid- Ev.a. G.), non tamen hoc Catonem providisse, cum damnaret artem. theriace[*](theirę VR. -ie d.) vocatur excogitata composition luxuria[*](luxuria ego (et dist.). -riae V2Erv. om. rT.) finxit[*](finxit ego. fixit VRE. -xis d. fit ex v.) rebus sexcentis[*](sexcentis S cum Fabricio. externis ll. v(D).), cum tot remedia dederit natura, quae singula sufficerent. Mithridatium[*](mithridatium (-trad- R1S) VTfErD. -ticum d(?)v.) antidotum ex rebus LIIII componitur, inter[*](inter VT. interim Rd(?)Ev. cfr. VI 211. (an interque? cfr. II 119. 207).) nullas [*](nullasego. -llos VRTE. -ilius D. -llo d(?)v.) pondere aequali, et[*](et quali E. aequa VR1. equa d.) quarundam rerum sexagesima denarii unius imperatur[*](imperatur ego. -tor ll. -ta v.), quo deorum, per Fidem[*](per fidem (-dam d) ll.Tf(P)J. -diam v.), ista monstrante![*](cfr. Plin. XXXIII 115. 116. Diosc. V 109.) hominum enim[*](istam REv.a.J.) subtilitas tanta esse non potuit; ostentatio artis et portentosa scientiae venditatio manifesta est. ac ne ipsi quidem illa[*](illam v.a.S.) novere[*](moueri conplerique E.), conperique volgo pro cinnabari Indica in medicamenta minium addi[*](ac de inscitium VR1d.) inscitia nominis, quod esse[*](33,124) venenum docebimus inter pigmenta.[*](extr.: cfr. Seneca ep. XII 5, 6.—Iuvenal. 8, 114. 6, 370. Martial. XII 32, 21.) verum haec ad singulorum salutem pertinent; illa autem, quae timuit Cato
atque providit, innocentiora multo[*](multa R.) et parva opinatu[*](opinato VR1f.), quae[*](an quaeque?) proceres artis eius[*](eius de semet (remet V1) V1RdTH cum P. -dem (-dem in v) semet V2Ev.) de semet ipsi[*](ipsis Erv.a.H. -so R.) fateantur, illa perdidere imperii[*](imperio (ipe- V1) V1R1d.) mores, illa, quae sani patimur, luctatus, ceromata[*](cremata E.) ceu valitudinis causa instituta, balineae ardentes, quibus persuasere in corporibus cibos[*](cibo E.) coqui[*](coqui REv. qui d. qui- bus V.an cocoqui? cfr. Horat. ep. I 6, 61. luvenal. 1, 143.), ut nemo non minus validus exiret, oboedientissimi vero efferrentur, potus deinde ieiunorum ac vomitiones et rursus perpotationes ac pilorum eviratio[*](euirati d.) instituta resinis eorum, itemque pectines in[*](in dErv. ne r.) feminis quidem publicati. ita est profecto: lues morum[*](moraum V1. -ralium V2.), nec[*](nec dv. ne VEr.om.R.) aliunde maior quam e[*](e Erv(J). a rTS.) medicina, vatem prorsus cottidie facit Catonem et oraculum[*](oratium R.) : satis esse ingenia Graecorum inspicere, non perdiscere.

[*](Vergil. georg. I 186. IV 243. Homerus ρ 570.) Haec fuerint dicenda pro senatu illo sescentisque p. R. annis adversus artem, in qua condicione[*](conditione ll.v.) insidiosissima auctoritatem[*](ationitas V. acco- E.) pessimis[*](praecio sano V.) boni faciunt, simul contra attonitas quorundam persuasiones[*](persuasione E.), qui prodesse nisi[*](nb (pro nisi) E.) pretiosa non putant. neque enim dubitaverim aliquis fastidio futura quae dicentur[*](discentur VRE.) animalia, at non[*](ad non V. anne E.) Vergilio[*](uirgilio ll.v.a.S(D).) fuit nominare formicas[*](formicam d.) nulla necessitate et curculiones ac lucifugis congesta cubilia blattis, non Homero inter proelia deorum inprobitatem muscae describere[*](descripsere VR1.), non naturae gignere ista, cum gignat[*](gignant E.an gigneret?) hominem. proinde causas quisque et effectus, non res aestimet.

Ordiemur[*](ordinemus E.) autem confessis[*](a confessis v. cfr. CFW Müller p. 3 et XXV 99.), hoc est lanis ovisque, ob id ut[*](ob id ut ego. cfr. XXXII 8. 116. obitur E. -ter d. -tur ut V. -ter ut RTS. ut obiter v. ut D cum U 636.) rebus praecipuis honos in primis perhibeatur.

quaedam etiam sic[*](sic VRdTfH. si Ev(D).) alienis locis, tamen obiter, dici[*](deerit VR. esse erit d.) necesse erit. nec deerat materia[*](materia VRdTJ cum P. -rie E. -riae [pompa] v.) pompae, si quicquam aliud intueri liberet[*](libet d.) quam fidem operis, quippe inter prima[*](prima fidem R.) proditis etiam ex cinere phoenicis nidoque medicinis, ceu vero id certum esset atque non fabulosum. inridere est vitam[*](uitam CFW Müller p. 25. -tiam V1R. -tia in d. -tia r. -tae iam J. -tae v.) remedia post millensimum annum reditura [*](redituram Vd. reddi- E.) monstrare.

[*](Plutarch. quaest. Rom. p. 271. Lucan. Phars. II 354.—Diosc. II 82.) Lanis auctoritatem veteres Romani etiam religiosam habuere, postes[*](potest E.) a nubentibus attingi[*](attingi om.R1. ea cingi Lipsius. sed cfr. XXVIII 135.) iubentes[*](tubentes V1. om.R1.) ; praeterque cultum et tutelam contra frigora sucidae plurima praestant remedia ex oleo vinoque aut aceto, prout quaeque mulceri [*](mul- cerique ut V1R1.) morderive[*](morderique V2R1T. -qui V1.) opus sit et adstringi laxarive, luxatis membris dolentibusque[*](uo- lentibusque VR. uolan- d.) nervis inpositae et crebro suffusae. quidam[*](quidam et VRdS. -dam in E. -dam etiam v.) et salem admiscent luxatis; alii cum lana rutam tritam adipemque inponunt, item contusis tumentibusque. [*](cfr. Marc. 13, 11.—Seren. 93. Pl. iun. 92, 3.—Seren. 630. 631. Pl. iun. 23, 11–13. Marc. 10, 28.—Pl. iun. 77, 23. 24. 74, 14–16. Seren. 815.) halitus[*](alitus V.) quoque oris gratiores facere traditur confricatis dentibus atque gingivis admixto melle[*](mellis R1.). prodest et phreneticis suffitu[*](suffi- tus E.). sanguinem in naribus sistit cum oleo rosaceo indita et alio modo[*](indita et alio modo VT.cfr. XXVI 131. XX 137. XXII 32, praeterea datur (coicitur) in nares apud Seren.(631) et Pl. iun. et Marc. et alio (allio v) indita modo (-dico v) Ev.a.G. et alio modo indita r(?)G.) auribus opturatis spissius. quin[*](qui nec E.) et ulceribus vetustis inponitur cum melle. vulnera ex vino vel aceto vel aqua frigida et oleo expressa sanat.

[*](Seren. 640. 639.—Plin. iun. 85, 5–7.—Seren. 451 sqq. Pl. iun. 58, 13–16 (cfr. 36, 6). Marc. 25, 10.—Cels. IV 11 p. 134. 135. cfr. Plin. XXVIII 61.) arietis vellera[*](uellere VTE.) luta[*](uta E. lota v.a.S.) frigida[*](frigidam E. -daque v.a.G. (an frigida et?).) ex oleo madefacta in muliebribus [*](mulieribus R (cfr. XXX 123).) malis inflammationes vulvae sedant et, si procidat[*](procidat ego. -dant ll.v.), suffitu reprimunt. sucida[*](sucide VR.) lana inposita subditaque[*](an subditaue emortuos?) mortuos partus evocat; sistit etiam profluvia earum[*](earum ll, v. uuluarum man. Dal. an femina- rum vel delendum (cfr. XXIV 126. XXX 126. XXXII 130)? nisi vero uiperarum et canis magis probatur.). et canis[*](et VRTE D. at d(?)v.) rabiosi morsibus inculcata post diem septimum solvitur. reduvias[*](redubias V.) sanat ex aqua frigida. eadem nitro, sulpure, oleo, aceto, pice liquida ferventibus[*](feruentibus dErv. -uefcenti- bus rTfS.) tincta quam calidissima inposita bis die[*](his die E.) lumborum dolores sedat. sistit et sanguine ex ariete sucida articulos extremitatium[*](extremitatum v.a.J. cfr. nota ad XXVIII 59.) praeligans .[*](Pl. iun. 9, 3. Diosc. II 82 (cfr. Marc. 1, 88. 27, 29). II 83.) laudatissima omnis e collo, natione vero Galatica, Tarentina[*](terentina V.), Attica, Milesia. sucidam[*](sucida E.) inponunt et desquamatis [*](de- iectis om.V1R1d.), percussis, lividis, incussis, conlisis, contritis, deiectis , capitis et aliis doloribus, stomachi[*](stomaci R.) inflammationi ex aceto et rosaceo. cinis eius inlinitur adtritis, vulneratis, ambustis. et in oculorum medicamenta[*](medicamentis ED. sed cfr. § 25. XXV 155. XXXIII 105. XII 134. XXIV 41. XXVIII 120. XXXII 31. XX 258. XVI 54. XXVI 36. XXIII 45. XXI 18. 30. (an vero etiam oculorum medica- mentis? cfr. XXXV 194. XXXIII 105 init.).) additur, item in fistulas auresque suppuratas.[*](Diosc. II 83.) ad hoc[*](huc VR1d1. haec v.a.S.) detonsam[*](detosam V.) eam, alii evolsam, decisis[*](decissis V.) summis partibus siccant carpuntque et in fictili crudo conponunt ac melle perfundunt uruntque[*](uruntque d(?)H cum vet. Dal. e Diosc. utrumque rv.). alii astulis[*](astulis V2D. -li E. (cfr. XVI 57). assulis rG. hastu- v.) taedae subiectis et subinde interstratis oleo
adspersam[*](et (pro in) V.) accendunt[*](accedunt V.) cineremque in labellis aqua addita[*](additas VR1.) confricant[*](adfricant R1.) manu et considere patiuntur, idque saepius mutantes aquam, done linguam adstringat leniter nec mordeat[*](mordeat de sobo potanemedunt R1.) ; tum[*](tum VRdS. tune Ev(D). cfr. § 35 extr. 45.) cinerem reponunt. vis[*](eis V.) eius septica[*](styptica v.a.G. smectica Gesner.) est efficacissimeque genas purgat.

[*](Diosc. II 84 med. et extr.) Quin[*](quin-pecu om.R1.) ipsae sordes pecudum sudorque feminum et alarum adhaerentes lanis—oesypum[*](oesopum E. aes- v.a.B.) vocant—innumeros prope usus habent[*](habent v. -bet ll. Ven.). in Atticis ovibus genito palma[*](palam VR1d.). fit pluribus modis[*](modis om.V1R1.), sed probatissimum lana ab iis[*](iis Vv. his rC.) partibus recenti concerpta aut quibuscumque sordibus sucidis primum collectis lento igni in aēneo subfervefactis et refrigeratis pinguique, quod supernatet[*](supernatet EG. -tat v. -riacet rTf.), collecto in fictile [*](fictili v.a.S.) vas[*](uase Erv.a.S.) iterumque decocta priore[*](priore dv(D). -ori R(?)C. -ora V. propter E.) materia; quae[*](ate- ria E.) pinguitudo [*](ex (pro ac) V.) utraque[*](uitaque E.) frigida aqua lavatur et in[*](in om.V.) linteo saccatur[*](siccatur V2REv.a. H.) ac sole torretur, donec candida fiat ac tralucida; tum in stagnea[*](stagnea VREJ coll. XXX 38. 57. (XXXIII 94. 130. XXXIV 159. 160, ubiBsemper). -gnia v. stannea d(?)C.) pyxide conditur. probatio, ut sordium virus oleat et[*](an et (pro sed)?) manu[*](oleante manu E.) fricante ex aqua non liquetur, sed albescat ut[*](aut E.) cerussa[*](cerosa V. ceterosa R1.). oculis utilissimum contra inflammationes genarumque [*](genarum uel gallum (-Ilium E1) quidem intestator E.) callum. quidam in testa torrent[*](torrendo nec VE. -do (conficiunt add. v) ne dv.a.B.), donec pinguitudinem amittat, utilius tale existimantes erosis et duris[*](auris S e coni. H e Diosc. (sed dicendum erat aurium).) genis, angulis scabiosis et lacrimantibus.[*](cfr. Diosc. eupor. II 71 et I 215, ubi ὕσσωπον falso.—Seren. 250 sqq.) ulcera non oculorum modo sanat, sed oris etiam et genitalium cum anserino

adipe. medetur et vulvae inflammationibus et sedis rhagadiis[*](rhagadis VEv.a.C(D).) et condylomatis cum meliloto ac butyro. reliquos usus eius[*](eius VRED. eius suo loco d(?)v. an eius suis locis, ut § 51? sed cfr. § 72.) digeremus[*](digere V1. -rere d. -rese. De sordibus caudae med. R1.). sordes quoque caudarum concretae in pilulas siccatae per se tusaeque[*](tusaeque (-seque V2) V2dv. -sae aeque E. tureque V1. tucuteq. R.) in farinam[*](farinam EVerc.(G). -na r(om. in)v.) et inlitae dentibus mire prosunt, etiam labantibus[*](labantibus dv. -bus- que VR. -bus quae E. -bus, uuae D. sed cfr. Seren.), gingivisque , si carcinoma serpat; iam vero pura vellera aut per se inposita[*](po- sita VR1d.) caecis doloribus aut accepto[*](accepto ll.v. cfr. § 56. suffita Pl. iun. 36, 7. 8.) sulpure, et cinis eorum genitalium vitiis, tantumque pollent[*](pollet E.), ut[*](ui V.) medicamentis quoque superponantur. medentur ante omnia et pecori ipsi, si fastidio non pascantur[*](pascantur RES. -atur rv(D).). cauda enim quam artissime praeligata[*](praeligat RE. (anpraeligata et uolsa?).), evolsa inde lana, statim vescuntur, traduntque quod extra nodum[*](nondum fit E.) sit e cauda praemori[*](primori E. praemorari R.).

[*](Diosc. II 55. Pl. iun. 22, 4–7..—cfr. Marc. 8, 20.) Lanae habent et cum ovis societatem simul fronti inpositae contra epiphoras. non opus est eas in hoc usu radicula esse curatas neque aliud quam candidum ex ovo infundi ac pollinem turis.

Ova per se infuso[*](infusa E.) candido oculis epiphoras cohibent urentesque[*](uren- tesque dv. -tes oue R. -tisque VS. -tis qua Er.) refrigerant—quidam cum croco praeferunt— et pro aqua miscentur[*](miscent v.a. J. (dist. J).) collyriis; infantibus vero contra lippitudines[*](lipitudines V. lipidi- R.), ut vix[*](ut uix ego. cfr. XVI 64. uix ll. v.) aliud, remedio sunt[*](sunt ego. est ll.v.) butyro admixto recenti.[*](Pl. iun. 98, 7. 8. Seren. 761.—Diosc. II 55. Seren. 1043 sqq. Pl. iun. 84, 6–8.—Seren. 1047 sqq. Pl. iun. 84, 4–6.) eadem cum oleo trita ignes sacros leniunt betae foliis superinligatis[*](in- ligatis R.). candido ovorum in oculis et pili reclinantur

Hammoniaco trito admixtoque et vari[*](uarii E. -rices dT. turi V.) in facie[*](fauantiae V.) cum[*](a E.) pineis nucleis ac melle modico[*](modico Erv. mixto r.). ipsa[*](ipse facies illite T.) facies inlita sole non uritur[*](uritur ErS. adu- v. uruntur rT.). ambusta aquis[*](aquis ll. v. an igni? cfr. XXIV 45. (flammis Seren.).) si statim ovo occupentur[*](occipentur V.), pusulas non sentiunt—quidam admiscent farinam hordeaciam et salis[*](falis V.) parum—[*](param V. paruum E. (an recte? sed cfr. § 103. XXIII 41).), ulceribus vero ex ambusto cum candido ovorum tostum hordeum et suillo adipe mire prodest.[*](Pl. iun. 98, 8–10.—§ 42: cfr. Diosc. II 54.—Pl. iun. 22, 7–9.) eadem curatione ad sedis vitia utuntur, infantibus quidem etiam si quid ibi procidat[*](procedat VRf.) ; ad pedum rimas ovorum candido[*](can- dido duorum V.) decocto cum cerussae[*](caerossae V.) denariorum[*](duum ll. G. duorum v.) II pondere, pari spumae argenti, murrae exiguo, dein vino; ad ignem sacrum candido ovorum ternum[*](ternum ego. trinū r. trum E. trium VRS. trito d(?)v. cfr. Pl. iun.) cum amylo[*](amulo VR(E?)D.). aiunt et vulnera candido[*](candida E.) glutinari[*](glutinare VR1.) calculosque pelli.[*](Diosc. II 55. Pl. iun. 38, 2–4.) —Lutea ovorum cocta, ut indurescant, admixto croco modice[*](an modico? cfr. nota ad XXVI 122.), item melle, ex lacte[*](et lacte v.a.S.) mulieris inlita dolores oculorum mitigant[*](mitigatur E.), vel cum rosaceo et mulso lana oculis inposita, vel cum trito[*](con trita E.) apii semine ac polenta in mulso inlita[*](in-lata E.). prodest et tussientibus per se luteum devoratum liquidum ita, ut[*](itaque ut E.) dentibus non attingatur, thoracis destillationibus , faucium scabritiae. privatim contra haemorrhoidas [*](haemorrhoidas d. -dis D. -dum v. emorroidas V2E. haemoro- R. nemo ro- V1.) morsui[*](mor- sui ego. -sum ll.v. cfr. XX 50. an potius morsibus (corruptum in morfuuf)?) inlinitur sorbeturque crudum.[*](Diosc. II 54. cfr. Marc. 27, 51.—Pl. iun. 52, 15–19. Marc. 27, 76.) prodest et[*](et crudum RS. cruenta V.) renibus, vesicae rosionibus[*](uesicae ro- sionibuset p. 383, 2 dist. ego e Pl. iun.om.E.) exulcerationibusque. cruenta
excreantibus[*](quinque ll.v.) v ovorum lutea in vini hemina cruda sorbentur , dysintericis cum cinere[*](cum cinere dTfHcum P. ouum (cum r) cineris VR. cum inira E. cum iure v.) putaminis sui et papaveris suco ac vino. dantur coeliacis cum uvae passae pinguis pari[*](pare R.) pondere et malicorii[*](malicorio v.a.H.) per triduum[*](trium ll.v.) aequis portionibus, et alio modo lutea ovorum III, lardi veteris et[*](tribus ll. v.) mellis quadrantibus, vini veteris cyathis III, trita[*](trita om.VR1.) ad crassitudinem mellis et,[*](Pl. iun. 53, 12–14.) cum opus sit, abellanae nucis magnitudine[*](magnitudinis V. fricea E.) ex aqua pota, item ex oleo fricta terna, totis ovis pridie maceratis in aceto; sic et[*](sic et VRdG. sic et in Er. sic et illita v.) lientericis[*](lientericis d(P) H. cfr. Cels. II 1 p. 29. IV 23. lieni. Ericis (-ci E) rT. lienicis v. dysenteri- cis Pl. iun.), sanguinem [*](tribus ll.v.) autem[*](ater (pr autem) E.) reicientibus cum III cyathis musti[*](musti v. mixti ll. Ven.). utuntur isdem ad liventia, si vetustiora sint[*](sunt E.), cum bulbis ac melle. sistunt et menses mulierum cocta et[*](coctae E. -te r.om.R.) e[*](e (ex v) uino dEre corr. D. in uino V2S. in eo ino V1. in eo uino f.) vino pota, inflationes quoque vulvae cruda cum oleo ac[*](ac Ev(D)). aut rTfH.) vino inlita.[*](Pl. iun. 35, 7. 8. 84, 8–11.—§ 46: Pl. iun. 25, 9–11.—Seren. 236.) utilia sunt et cervicis doloribus cum anserino adipe et rosaceo, sedis etiam vitiis indurata igni, ut calore quoque prosint, et condylomatis cum rosaceo; item ambustis durata[*](durata Ev.a.H.) in[*](in ll.Tfv(H). ex G.) aqua, mox in pruna putaminibus exustis, tum[*](cum E.) lutea ex[*](ex Rdv. et r.) rosaceo inlinuntur[*](illinunt d.). fiunt et tota lutea, quae vocant sitista[*](sitista VREv(H). sicista dVen. -ti T. schista (B)C. synchyta P.), cum triduo incubita tolluntur. stomachum dissolutum confirmant [*](duas ll. v.) pulli ovorum cum gallae dimidio ita, ne ante II horas alius cibus sumatur. dant et dysintericis pullos in ipso ovo decoctos admixta vini austeri hemina et pari modo olei polentaeque.—Membrana putamini[*](putaminis R(?)v.a.S. -anei E.) detracta
sive crudo sive cocto labrorum[*](labrorum ego. cfr. nota ad XXIV 14. -biorum ll. v (nusquam alibi a Plinio posium).) fissuris medetur, putaminis cinis[*](cibi (pro cinis) E.) in vino potus sanguinis eruptionibus. comburi [*](comburere dT.)[*](id est V.) sine membrana oportet. sic fit et dentifricium. idem cinis et[*](et REv. ciet dT. eum V.) mulierum menses cum murra inlitus[*](halitus VdT. litus R1.) sistit. firmitas putaminum tanta est, ut recta nec vi nec pondere ullo frangantur nec nisi paulum[*](paululum v.a.S. cfr, nota ad XXVIII 133.) inflexa rotunditate.— [*](Seren. 624. Pl. iun. 13, 1. Marc. 4, 5.—Pl. iun. 38, 4–7.—Seren. 297. Pl. iun. 37, 14–16.) Tota[*](tosta T.) ova adiuvant partum cum ruta[*](curata V.) et aneto[*](anetho V,(?)dv.a. S.) et cumino pota e vino. scabiem corporum ac pruritum oleo et cedria[*](cedra VR1d.) mixtis tollunt[*](tolluntur d.), ulcera quoque umida in capite cyclamino admixta. ad[*](ad V1Rdv. ac r.) puris et sanguinis excreationes ovum crudum cum porri sectivi suco parique mensura mellis Graeci calefactum hauritur. dantur et tussientibus cocta et trita cum melle et cruda cum passo oleique pari modo. infunduntur et virilitatis vitiis singula[*](si singula E. singulis V1R1.) cum ternis cyathis passi[*](cyathis passi ego. passi ll. v. passi cyathis C. (an ternis heminis passi?).) amylique[*](amuli- lique V(E?)D.) semuncia a balneis; adversus[*](aduersis V.) ictus serpentium cocta tritaque adiecto nasturtio inlinuntur.— Cibo[*](cibo G. -bos ll.v.) quot[*](quod Vd.) modis iuvent[*](iubent V.), notum est, cum transmeent[*](transmetent E. -mittant v.a. G.) faucium tumorem[*](tu- more E.) calfactuque obiter foveant. nullus est alius cibus, qui in aegritudine[*](aegritudinem E.) alat neque oneret simulque vim[*](uini E. uini usum v.a.G.) potus[*](ac dv.a.S.)[*](cibus VR1.) et cibi habeat.[*](Seren. 488–490. Pl. iun. 53, 14–17.—Seren. 546. Marc. 27, 71.— Marc. 27, 77 (110. 63).) maceratorum in aceto molliri diximus putamen[*](pane Ev.a.H. cfr. ncota ad XXVIII 206. 204.) ; talibus cum farina in panem subactis[*](10,167) coeliaci recreantur. quidam ita resoluta in patinis[*](patenis V.) torrere[*](torreri Rv.a.S. rore E.)
utilius putant, quo genere non alvos tantum, sed et menses feminarum sistunt, aut[*](ut V.), si maior sit impetus, cruda cum farina et aqua[*](ex aqua v. a.S. (an recte?).) hauriuntur. et per se Iutea[*](per se luta VR1. psoluta dt.) ex iis[*](ex iis dv. ex (et R) his rS.) decocuntur[*](decocuntur ego.cfr. Marc. -octorum VRTfE. -octa d(?)v.) in aceto, donec indurescant[*](indurescat V1R1d.), iterumque cum trito pipere torrentur[*](torrentur v. -eantur ll.S. (an tofta dantur?).) ad cohibendas alvos.[*](Marc. 27, 39.—27, 53. 107.) fit et dysintericis [*](ut (pro in) V.) remedium singulare[*](singulare ouo om.E.) ovo effuso in fictile[*](fictili nouo re corr.Ev.a.S.) novum eiusdemque ovi mensura, ut paria[*](pariae V.) sint omnia, melle, mox aceto, item oleo confusis crebroque permixtis; quo fuerint ea excellentiora, hoc praesentius remedium erit. alii eadem mensura pro oleo et aceto resinam[*](refinam v. rei unam E. -na Vd. reuin R. -ina r.) adiciunt[*](dicunt Vd.) rubentem vinumque [*](unumque Vd.)[*](dist. sus- tulit S.) ; et alio[*](alio V2Erv. a r.) modo temperant[*](intemperant R.), olei tantum mensura[*](mensuram E.) pari[*](duabus ll.v.) pineique corticis II sexagensimis denarii[*](denarii d. -rie R1. -riae V1. -riorum rv. -ri ac D.), una eius quod[*](quo Ercum ras.)[*](quinque ll.v.) rhum[*](rhum dTfVen.(H). rhuunt V1. rhus v(D). trahi V2Erin ras.) diximus, mellis obolis v simul decoctis[*](decocti E.), ita [*](24,91) ut[*](quattuor ll.v.) cibus alius[*](alius om.VR1S. sed cfr. § 45.) post IIII horas sumatur. torminibus quoque [*](quattuor ll.v.) multi medentur[*](medent V.) ova bina cum alii[*](allii (aliis v) piscis dv.a.H.) spicis IIII una terendo[*](una terrendo VR. uterendo E.) vinique hemina calefaciendo atque ita potui dando[*](potui dando Erv. potando r.). [*](Isid. XII 7, 81.) et, ne quid desit[*](desit ouorum dErv. de estiuorum (aest-V) VR.) ovorum gratiae, candidum ex iis[*](iis v. his ll. C.) admixtum calci vivae[*](uiuae dEv. ut r.) glutinat[*](glutina R. -atur r.) vitri fragmenta; vis vero tanta est, ut lignum perfusum ovo non ardeat ac ne vestis quidem contacta aduratur. de gallinarum autem ovis tantum locuti sumus, cum et reliquarum alitum[*](alitum de ouis anguis restent R.) restent, magnae[*](magne V.) utilitatis[*](utilitatis V.cfr. § 55. -ates rv.), sicut suis locis dicemus.

Praeterea est ovorum genus in magna fama Galliarum , omissum Graecis. angues[*](anguis V1R1.) enim[*](enim ego. ea VREv (D). eo d.del.B.) numerose[*](numerose ego. cfr. XXV 167. -ro est VRd. -ro (-rus v) est ouorum Ev. -ro sex D. innumeri aestate C cunm B. an vero inter sese? cfr. X 169.) convoluti [*](conuolutis Vd. con- luti E.) salivis[*](saliuis Rdv. saluis E. ad huius V.) faucium corporumque spumis artifici[*](artifi V1. -ficii (artef- E) V2E.) conplexu glomerant[*](glomerant. urinum ego. cfr. X 166. 158. -rant. uranium D. -rantur in unum d. -rantur (-rant J) annum (/nnum V1. annunt V2. anguinum v) rv.) ; urinum appellatur[*](appellatum R1d. apellantum V1. -tur V2.). Druidae sibilis id dicunt in sublime[*](sublimen V.) iactari sagoque oportere intercipi, ne tellurem attingat; profugere raptorem equo, serpentes enim insequi, donec arceantur[*](arceatur V.) amnis alicuius interventu; experimentum eius esse, si contra aquas fluitet[*](fluuitet V.) vel auro vinctum[*](cinctum v.a. G.) ; atque, ut est Magorum sollertia occultandis fraudibus sagax, certa luna capiendum censent[*](censet E.), tamquam congruere operationem[*](operatione (-tone V) ea VR1.) eam serpentium humani sit arbitrii[*](arbitri RES.). vidi[*](uidi id V2E.) equidem id ovum[*](idoum V.) mali orbiculati[*](orbiculatim Vdv.a.C.) modici[*](modice V.) magnitudine, crusta cartilagineis[*](cartilagineis D. -nis drv. -lagis VR. -iculaginis E.) velut[*](uel V.) acetabulis[*](e tabulis d.) bracchiorum polypi crebris [*](dist. D.) insigne[*](insigni D.). Druidis ad victorias litium ac regum aditus mire laudatur[*](laudantur V2E.), tantae vanitatis, ut habentem id in lite in sinu equitem[*](aequitem E1. -ietem E2. ue quiritem d.) R. e Vocontiis[*](e uo- contiis G. euocantiis E. -tis dr. -tem rf. -catum v.) a[*](a om.VR1d.) divo Claudio principe interemptum non ob[*](ob v. ad Er.om. r.) aliud sciam[*](sciam' dT.). hic tamen conplexus anguium et frugifera[*](frugifera torum E. efferatorum R(?)v.a.S.) eorum concordia[*](concordiae E.) in[*](in om.VRv.a.S(J).) causa videtur esse, quare exterae gentes caduceum in pacis argumentis circumdata effigie anguium[*](anguim V.) fecerint; neque enim cristatos esse in caduceo mos est.

[*](cfr. Plin. X 55. XXXVII 204.) De anserum ovis magnae utilitatis ipsoque ansere dicturi hoc in volumine debemus honorem et Commageno[*](commageno TS. cum magnae V. commagenorum d(?)Ere corr. v.), clarissimae rei. fit ex adipe anserum—alioqui[*](aliqui VRd.) celeberrimi [*](dist. J.) usus, set[*](set ad ego. est ad EG(D). est, at v. est sed in r. sed in rTS.) ad hoc in[*](in om.RT.) Commagene[*](commagine V.) Syriae[*](suriae Vr. susuriae Rd.) parte[*](est ad—parte uncis inclusit D.) —cum cinnamo[*](cinnamomo VRTS. cfr. X 55.), casia, pipere[*](pipere Ev. picere r. uicere R. cicere r.) albo, herba quae Commagene vocatur , obrutis[*](obruis d.) nive vasis, odore iucundo[*](iucunde V. -di E.), utilissimum ad perfrictiones[*](praefictiones E.), convulsiones, caecos aut subitos dolores omniaque[*](omnia (sumpta d) quaeque Vd.), quae acopis[*](acopis dv. -piis VES. -pus R.cfr. § 115. XXIII 89. 157. XXXI 92. 105. XXXII 140. XXXVI 152. Cels. V 24. Scribon. 156. 161. 206 extr. 268 al.) curantur, unguentumque pariter et[*](& Vdv(S). ac R(?) G. om.E.) medicamentum est.[*](cfr. Diosc. II 91 extr.—Plin. XXVIII 153. X 32.) fit et in Syria alio modo, avium adipe[*](adipe auium R(?)v.a.D. auium aut cum d.) curato ut dicemus[*](dicemus ll.v(J). diximus B coll. XXVIII 143.), additis erysisceptro[*](erysi- streptro d. erisceptro V2v.a.B. aerisc- E. ceitro V1. om.R1.), xylobalsamo[*](lyxobalsamo V. lixo- d. lyso- R1.), phoenice[*](foenice V.),[*](134) item tuso[*](item tuso ego e Diosc. tuso item ll.v(D). elate item B e Diosc.) calamo singulorum pondere quod[*](quod S. quid R1. qui rv. an quo sit adips? ) sit adipis[*](adipis in S. -pisci E. -pis cum B. -pis rJ.), in vino bis aut ter subfervefacto[*](sub- feruefacto ego.-tū (ferref- R1) VRdTfH. -tus E. -tis v. cfr. XII 129. XIV 85. 114. XXII 137.). fit[*](fiat V1Rd.) autem hieme, quoniam aestate non glaciat[*](gla- tiat V.) nisi accepta cera. multa praeterea remedia[*](remedia om.R1d.) sunt ex ansere[*](ex misere d. ex imis aere V.de mendo cfr. XXXIV 84 (eximie).), quod miror aeque quam in capris[*](in capris V2ErG(D). pancharis rT. Panchaica (vel in Panchaeis) J coll. § 29 et X 4. in coruis v.), namque anser[*](ansere E. (cum ansere v.a.G).) corvusque ab aestate in autumnum morbo conflictari dicuntur.