Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

[*](Diosc. III 19.) Leucacantham[*](leucacantham G. -tam R. leuchantham d. leucantam x. lecachan tem V.) alii phyllon[*](phyllon B. pymon R. phimon x. phinion dv. phimumVf.) , alii ischada[*](ischada v. iscada R. schada Vd. scada x. ischiada B e Diosc.), alii polygonaton appellant, radice cypiri[*](cypri dx. cypirit R. cyperi v. a. S. an recte? cfr. Diosc.), quae commanducata dentium dolores sedat, item laterum et lumborum, ut Hicesius tradit, semine poto[*](semine poto ll. v. an e uino pota?cfr. Diosc.) drachmis octo aut suco. eadem ruptis, convulsis medetur.

[*](41. 42: Diosc. IV 86.) Helxinen[*](helixinen R.) aliqui perdicium vocant, quoniam perdices ea praecipue vescantur, alii sideritem[*](sidentem x. -erite R. -tin G.), nonnulli parthenium. folia habet mixtae similitudinis plantagini et marruvio, cauliculos densos[*](densos ll. v. an teneros (tenues)? cfr. Diosc.), leviter rubentes, semina in capitibus lappaceis adhaerescentia[*](adnerescentia R.) vestibus, unde et helxinen [*](elxinen x. helexineti R.) dictam volunt. sed nos qualis vera esset helxine[*](elxine x. helexine R.)[*](21,96) diximus priore[*](priore v. -ori VRC. proximo rT.) libro. haec autem inficit[*](inficit lanas ll.v. an inlitis foliis? cfr. Diosc.) lanas, sanat ignes sacros[*]( dist. ego.) et tumores collectionesque omnes[*](omnes - 21 sacros et om.R.) et adusta, panos. sucus eius[*](eius Vxv.om.dH.) cum psimithio[*](psimithio v. psinithio V.psinthio d. psintio x. psimmythio C.) ignes[*](ignes sacros dxv.cfr. Diosc. om.VT(?)RH.praeterea errore iteraverunt humores collectiones dx (quod apparet fuisse etiam in archetypo cod.R). tumores collectionesque v. om.VT(?)RH.) sacros et guttura[*](guttura del. H.) incipientia

turgescere, item veterem tussim cyatho[*](cyatho v. cyato R. ciato V. quiata r.) hausto et omnia vitia umida[*](uitia umida ego. cfr. XXIV 110. XXXII 85. ut in umido (hum- x) VdTfx. in humido Rv.) , sicut tonsillas et aures[*](aures ego coll. Diosc. arietes VdxMurbac. uari- ces Rv.) cum rosaceo. inponitur et podagris cum caprino sebo[*](sepo x. seuo dv. a. S.) ceraque Cypria.

Perdicium[*](dist. ego. cfr. index.) sive[*](siue etiam ego. siue nam R. nam rv.) parthenium sive etiam sideritis alia est; ab nostris[*](a nostris Rv. a. S.) herba urceolaris vocatur, a aliis astercum[*](aftercum xTS. altercum VfR. aftericum dv.); folio similis ocimo[*](ocimo Rv.mis VfTx. -mus d. an ocimi?), nigrior tantum, nascens in tegulis parietinisque. medetur cum mica[*](mica v. medica Vdx. -casR.) salis[*](aliis R.) trita iisdem[*](tritam V.) omnibus, quibus lamium, et eodem modo, item vomicae calfacto suco pota, sed contra vulsa, rupta lapsusque et praecipitia[*](praecipitia ut J. -ti aut VR.tatus r. -tia aut v.), ut vehiculorum eversiones[*](euersionis Vx.) , singularis.[*](Plutarch. Pericl. 13.) verna carus Pericli[*](periculi Vx.) Atheniensium principi, cum is[*](his Vx.) in arce templum aedificaret repsissetque[*](repsissetque v. repsitque V. repsisque dx. reptisque R.) super altitudinem fastigii et[*](et ante R.) inde cecidisset, hac[*](haec V.) herba dicitur sanatus, monstrata Pericli[*](periculi V. -ulis dx.) somnio[*](omnino dx.) a Minerva, quare parthenium vocari coepta est adsignaturque ei deae. hic est vernula, cuius[*](cui x.) effigies ex aere fusa[*](fusa dv. effusa Vx. fussasR.) est et[*](et D del. cum U 477.) nobilis ille splanchnoptes[*](spanchinoptes (-octes x) dx. spacchVf.).

[*](Th. H. IX 12, 1. Diosc. III 8. 9 extr.) Chamaeleonem[*](chamaeleon d. cameleon x.an chamaeleontem? cfr. § 85. XXX 30. XXIII 75; contra § 157. XXVI 164. XXVIII 162.) aliqui ixian[*](ixian C. ixion (yx- x) ll. v.) vocant. duo genera eius: candidior asperiora habet folia, serpit in terra[*](terra om.x. terr R.) echini[*](ecinis R.) modo spinas erigens, radice dulci, odore gravi[*](graui VdTfx. grauissimo Rv. cfr. Theophr. et Diosc.).

quibusdam in[*](in om.R.) locis viscum gignit album sub alis[*](suis cum Vx.) foliorum, maxime circa canis ortum, quo modo tura nasci dicuntur, unde et ixia[*](ixia v. exia (hexia x) ll.) appellatur. hac[*](hac fS. cfr. XX 263. XXI 96. haec R. has V. hac et Tv.has et d. hoc ut B e Diosc.) mastiche utuntur mulieres. quare et[*](an et delend?) chamaeleon vocetur[*](uocatur dx.), varietate foliorum evenit; mutat enim cum terra colores, hic niger, illic[*](illic VRv. hic r.) viridis, aliubi[*](alibi dx.) cyaneus[*](craneus x.) , aliubi[*](aliubi croceus Rv. om. r. 9 mensura dxv. om. r.) croceus atque aliis coloribus.[*](Diosc. III 8. Th. H. IX 12, 1.) ex his candidus hydropicos sanat suco radicis decoctae; bibitur drachma in passo. pellit et interaneorum animalia acetabuli mensura suci eiusdem in vino austero cum origani scopis[*](scopiis V.). facit[*](facti R.)ad[*](ad B. om. ll. v.) difficultatem urinae. hic sucus occidit [*](dist. ego.)[*](occidit et panos xT.) et canes suesque[*](suesque in polenta VRv. suesque d. in polenta et canes suesque xT.) in polenta addita aqua et oleo, contrahit in se mures ac necat, nisi protinus aquam[*](aquam dRv. quam r.) sorbeant . radicem eius aliqui concisam servari iubent funiculis pendentem decoquereque[*](decoquereque ego. cfr. § 121. XXI 176. -quentque VR. -quiquerTD. -quuntque v.) in cibo contra fluctiones[*](fluxiones dv. a. S. fluctuationes x.), quas Graeci rheumatismos vocant.[*](Diosc. III 9. 8.) ex nigris aliqui marem dixere, cui flos purpureus esset[*](esset et dxv. esset V. est ef R.an est et?), et feminam, cui[*](cuinam R.) violaceus; set[*](set ego. et VdTfx.om.Rv.) una[*](uno v.a.S.) nascuntur caule cubitali, crassitudine digitali. radicibus eorum[*](eorumego. earum ll.v.) lichenes curantur cum sulpure et bitumine una coctis, conmanducatis vero dentes mobiles aut in aceto decoctis. suco scabiem et quadripedum sanant. et ricinos canum necat[*](negat R. necant dv.a.S.), iuvencos[*](iuuencas Rv.a.H.) quoque anginae modo, quare a quibusdam ulophyton[*](ulophyton ego coll. ind. -phiton VTxv. -philon d. olopylon R. ulophonon B.) vocatur, set[*](set ego. est ll. v. del. B.) et cynozolon[*](cynozialon (cin- x) dx. cynosialon Vf.)
propter gravitatem odoris. ferunt et haec viscum ulceribus utilissimum. omnium autem generum eorum radices scorpionibus adversantur.

[*](Diosc. II 157.—ib. IV 23.) Coronopus oblonga herba est cum fissuris. seritur interim, quoniam radix coeliacis[*](celiacis xVen. cocleacis V. coquiliacis R.) praeclare facit in cinere tosta.

Et anchusae radix in usu est, digitali crassitudine . finditur papyri modo manusque inficit sanguineo colore, praeparat lanas pretiosis coloribus. sanat ulcera in cerato, praecipue senum, item adusta. liquari non potest in aqua, oleo dissolvitur; idque sincerae experimentum est. datur et ad renium dolores drachma eius potui[*](potum R.om. v. a. Bas.) in vino aut, si febris sit, in decocto balani; item[*](item in R.) iocinerum vitiis et lienis[*](lienis RC. lieni rTv. cfr. § 65.) et bile[*](bilem dx.) subfusis. lepris et lentigini [*](lentigini v. -ginis R. -gines r.) inlinitur ex aceto. folia trita cum melle et farina luxatis inponuntur, et pota[*](potatur V2R.) drachmis[*](drachmas R.) duabus in mulso[*](mulso Vdxv. fulgo R.) alvum sistunt. pulices necare radix in aqua decocta traditur.

[*](Diosc. IV 27.) Est et[*](Et estR.) alia similis pseudoanchusa[*](seudo anchusa x. pseudoancus R.) ob id appellata, a[*](a Vdxv. et R.om. Ven.) quibusdam vero echis aut[*](ethisa ut x. et his aut R.) doris[*](odoris VxR.) et multis aliis nominibus , lanuginosior et minus pinguis, tenuioribus foliis, languidioribus[*](et languidioribus x (?) v.a.S.cfr. § 75.). radix in[*](in om.Rv.a.H.) oleo[*](oleo vet.Dal. oleum ll.fv.a.H.) non fundit rubentem[*](sed rubentem v.a.H.) sucum, et hoc ab anchusa discernitur. contra serpentes efficacissima potu[*](potu dxv. potum r.) foliorum vel seminis. folia ictibus[*](an et ictibus?) inponuntur. virus serpentes[*](serpentium dxv.a.S. (ante uirus excidit fortasse radicis; cfr. Diosc.).) fugat. bibitur et propter spinam[*](spinam v.spinae ll.an spinae dolorem?). folium eius sinistra decerpi iubent Magi et[*](magi et Vdxv. magici R.), cuius causa sumatur, dici tertianisque febribus adalligari.