Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

caprificus vocatur e[*](uocatur e G. -tore DFG. e Eav) silvestri genere ficus numquam maturesceus , sed quod ipsa non habet alii[*](aliis Eava.D) tribuens, quoniam est naturalis causarum transitus fitque[*](FITque ego. ATque ll.v. aeque D) ut[*](ut om.Eava. D) e putrescentibus gignatur[*](gignatur GdT. fign- F. id gnatū Ea. (deDnon liquet). iden- tidem (del. SD) generatur v) aliquid. [*]((2) Th. C I 18, 4. II 9, 5. 6. (H II 8, 1. 2). cfr. Ar. V 32 extr. —) ergo culices[*](culicis F2. -cio F1) parit; hi fraudati alimento in matre, putri eius tabe, ad[*](ad (DG?) v. ac d. & FEa) cognata[*](cognata (sc. alimenta) D2Ga. -nat r. -natam v) evolant[*](uolant va.(Salm.)S(J). cfr. v. 12 et Th.ἐκρέτονται) morsuque ficorum crebro, hoc est avidiore pastu, aperientes ora earum, ita[*](ita FeazS. atque ita (DG?)v (D)) penetrantes[*](penetrantes v. -ntis FEa) intus solem primo secum inducunt[*](in- ducant Fd) cerialesque [*](cerelesque E1. cereal- E2ava.S(J)) auras inmittunt foribus[*](foribus v. flo- ll) adapertis[*](adapertis (DG?)dTH. &ap- FEa. ap- v) . mox lacteum umorem[*](humerem F1. -marem E1), hoc est infantiam pomi, absumunt[*](adsumunt E. assu- a) — quod fit et sponte —, ideoque ficetis caprificus permittitur[*](praemittitur H Brot.) ad rationem venti, ut flatus evolantes in ficos ferat. [*]((14) Th. C II 9, 7. (H II 8, 3).) inde repertum ut inlatae quoque aliunde et inter se colligatae inicerentur fico, quod in macro solo[*](solo (DG?) v. so ll) et aquilonio non desiderant[*](desideratur Eava.D), quoniam sponte arescunt loci[*](loci (DG?) v. -cis ll) situ rimisque eadem quae[*](que (pro quae) FEa) culicum opere[*](opere ll (U 247) J. -rae S. -ra v) causa[*](causa ll.v. an natura (naproca)? cfr. v. 1) perficit, nec[*](nec non va.S) ubi multus pulvis[*](puluis v. pulfuf ll), quod evenit maxime frequenti via[*](frequentatiua Ea) adposita. namque et pulveri vis siccandi sucumque lactis absorbendi. quae ratio pulvere et[*](et puluere et a) caprificatione hoc quoque praestat ne decidant, absumpto umore tenero et cum quadam fragilitate ponderoso. [*]((1) Th. C I 16, 7. (H I 12, 1). — (4) cfr. Stat. silv. I 6, 15. — (5) Col. XII 15, 2. — (6) Sen. ep. 87, 3. — (7) Cato 56. —) ficis mollis omnibus

tactus, maturis frumenta intus, sucus maturescentibus lactis, percoctis mellis. senescunt in arbore anusque destillant[*](destillant S. dist- ll.v (passim)) cummium[*](cum nimiū Ead. gummi (-mi modo C) va. H)[*](dist. U 248) lacrima[*](lacrima ll. H (J). -mas S. -mam v). siccat[*](siccat ll. Verc.(S). -as H. -ant v. -anturque C) honos laudatas, servat in capsis, Ebuso in[*](in ego. om. ll. v. cfr. VIII 226. XIX 94. CFW Müiller p. 21) insula praestantissimas amplissimasque, mox in Marrucinis; at[*](at v. aut ll) ubi copia abundat[*](abundat (hab- a) adv(J). -ant r S) , implentur orcae[*](orcae v(C). -chae F. orzhae Ea. archę d. arcae Verc.) in Asia, cadi autem in[*](in v. om. ll) Ruspina Africae urbe, panisque simul et opsonii [*](obsonii Fava.S) vicem siccatae implent, utpote cum Cato cibaria ruris[*](cibariarum ris (res d) Fd) operariis iusta ceu lege sanciens minui iubeat per fici maturitatem . cum recenti[*]((om. cum) recenti a. -tes va.G) fico salis[*](fico salis D2dTS. -cos (-co a) aliis r. -co salitis G. -cus. Salis (-le B) v) vice caseo[*](uice caseo. ll.S. uice casei G. siccatis et casei loco v) vesci nuper excogitatum est. [*]((12) Cic. div. II 84. —) ex hoc genere sunt, ut diximus, cottana[*](cottana L. castaneae ll.v. coctana B. cottona Ber.) et caricae quaeque conscendenti navem adversus Parthos[*](13,51) omen fecere M. Crasso venales praedicantis voce, Cavneae. omnia haec in Albense rus[*](Albense rus e v. abfenf erufe (e rure Ea) v) e Syria intulit L. Vitellius[*](I uitellus F), qui postea censor fuit, cum legatus in ea provincia esset, novissimis Ti.[*](Tiberii v. titi Eaz.om.DFG) Caesaris[*](cesari F) temporibus.

[*]((17) Th. III 12, 5. (Pl. XXIII 141).)

Malorum pirorumque generi adnumerentur[*](generari adnumerantur F) iure mespila atque sorva[*](sorba ll.v). mespilis tria genera[*](generat F): anthedon, setania; tertium degenerat, anthedoni[*](antedoni FE) tamen[*](tametsi va.H) similius, quod Gallicum vocant. setaniae maius pomum candidiusque, acini molliore ligno; ceteris minus pomum, sed[*](est sed D2D) odore[*](olore F) praestantius

et quod diutius servetur. arbor ipsa de amplissimis. folia ante quam decidant rubescunt; radices multae atque altae et ideo inexstirpabiles. non fuit haec arbor in Italia Catonis aevo.

[*](Th. III 12, 6. (Pl. ib.). — (7) Verg. G III 380. — (10) Cels. II 30. IV 26 med. — (12) Th. III 12, 8. — (13) Cato 7, 4. 143, 3. Varro I 59, 3. Pallad. II 15, 5 extr. —) Sorvis[*](sorbis ll.v) quadriplex[*](quadruplex Eav) differentia. aliis enim eorum rotunditas mali, aliis turbinatio piri, aliis ovata species ceu malorum aliquis[*](aliquis Fd. -uibus Eav); haec obnoxia acori[*](acori DFGG. acri Eadzv). odore et suavitate rotunda praecellunt, ceteris vini sapor. generosissima quibus circa pediculos tenera[*](tenera EB. genera F. ge- neta a.om.dTzv) folia. quartum genus torminale appellant, remedio tantum probabile, adsiduum proventu minimumque pomo, arbore dissimile, foliis paene[*](paene H. poene F. pene Eav. plane G) platani . non ferunt ante trimatum ex ullo[*](ex illo Ea) genere. Cato et sorva[*](sorua F. -rba rv) condi sapa tradit.

[*]((20) cfr. Serv. ad eel. 8, 29. —)

Ab his locum amplitudine vindicaverint[*](uindi- cauerunt Eav), quae cessere auctoritate[*](auctoritati Eava.D), nuces iuglandes, quamquam et[*](et damn. S. (an ipsae et?)) ipsae nuptialium Fescenninorum comites, multum pineis minores universitate[*](uninersitate Eav. -atem DFG) eademque[*](eaedemque v) portione ampliores nucleo. nec non et honor iis naturae peculiaris gemino protectis operimento, pulvinati primum calycis[*](calicis ll.va.C(D) passim), mox lignei putaminis. quae causa eas nuptiis fecit religiosas, tot modis fetu munito, quod est veri similius quam quia cadendo tripudium sonivium[*](somnium Ea. sonumue va. H) faciant . [*](Diosc. I 178. (Pl. XXIII 147). cfr. Macrob. III 18, 4.)[*]((1) Athen. II 53c. 54a. —) et has e Perside regibus[*](regionibus Eaz. a regibus va.S) translatas indicio sunt Graeca nomina: optimum quippe genus[*](genus om. Dal.2errore) earum Persicum atque basilicon

vocant, et haec fuere prima nomina; caryon[*](caryon v. -rion ll passim) a capitis gravedine propter odoris gravitatem convenit dictum. tinguntur cortice earum lanae et[*](et v. eorum et ll) rufatur capillus primum prodeuntibus nuculis[*](nucleis D2ava.G) ; id conpertum infectis tractatu[*](tractatu DF1v. -atum r) manibus. pinguescunt vetustate. [*]((8) cfr. infra 114. — (10) Diosc. I 179. (Pl. XXIII 150). Cato 8, 2. Col. V 10, 14. Stat. silv. I 6, 12. Macrob. III 18, 5. 6. 7. Isid. XVII 7, 24. cfr. Athen. II 53bc. —) sola differentia generum in putamine duro fragilive et tenui aut crasso, loculoso aut simplici. solum hoc pomum natura conpactili operimento clausit. namque sunt bifidae[*](bifidae v. -de DFG. -da Ea) putaminum carinae[*](carine F. care Ea) nucleorumque alia[*](alii Ea. illis va. H) quadripertita distinctio, lignea intercursante membrana. ceteris quidquid[*](quicquid Ea) est solidum est, ut in abellanis, et ipso nucum genere, quas antea Abellinas patriae[*](patrio Eava.D) nomine appellabant . in Asiam Graeciamque e Ponto venere eae[*](uenere eę ideoque et ego. -re et ideo quod ll.S. -re et ideo v. -runt (-re D) ideoque (U 250) JD) ideoqueet Ponticae nuces vocantur. [*]((16)Th. I 11, 3. —) has quoque mollis[*](mollis v. molles (mell- F1) ll) protegit barba, sed putamini nucleisque solida rotunditas inest. hae[*](hae D. haec ll. eae v) et torrentur [*](torretur a. turbentur F). umbilicus illis intus in ventre medio. tertia in his[*](tertia in his d. -tiam his DFG. -tia his Ea. -tia ab his v. -tia nucis Müller em. III p. 6) >natura amygdalis tenuiore, sed simili iuglandium, summo operimento, item secundo putaminis; nucleus dissimilis latitudine et acriore callo. [*](Cato 8, 2. 143,3. (Varro II 9, 14. Col. V 10, 12. 14). Macrob. ib. 7. 8. Varro ap. Gell. VI 16,5. Athen. II 54b. Geop. X 57.)[*]((1) Col. V 10, 14; arb. 22, 2. Macrob. ib. 13. 9.—) haec arbor an fuerit in Italia Catornis aetate dubitatur, quoniam Graecas nominat, quas quidam et in iuglandium genere servant. adicit praeterea abellanas et galbas[*](gal////as F1. caluas Se Cat.) , Praenestinas, quas maxime laudat et conditas ollis in terra servari virides tradit. nunc Thasiae
et Albenses[*](Albenses v. -beses (-be sis F) ll.D) celebrantur et Tarentinarum duo genera, fragili putamine ac duro, quae sunt et[*](et ll. G. om.dTv(S)) amplissimae ac[*](ac om.F1. et va.S) minime[*](minime adv. -mę rD (puncto posito)) rotundae ; praeterea molluscae[*](mollusculae D2) putamen rumpentes. [*](Varro LL V 102 M. Macrob. ib. 2 sq. Isid. XVII 7, 21. —) sunt qui honori[*](honori ll.v(S). -ris C. an honore?) nomen interpretentur[*](interpretantur EazH Brot.) et Iovis glandem esse dicant[*](dicunt zva.G(H)). nuper consularem virum audivi biferas et iuglandes nuces habere se profitentem. de pistaciis[*](postacyis F1. pastaciis d. phast- a. -tatus E), et ipso[*](ipsi Eava.S) nucum[*](nucum —7 loco D2S.om. rv) genere, in suo loco retulimus. et haec autem idem Vitellius in[*](13,51) Italiam primus intulit eodem tempore, simulque in Hispaniam[*](83) Flaccus Pompeius eques Romanus, qui cum eo militabat.

[*](Verg. B 2, 52. (Macrob. III 18, 7). — (11) Th. III 10, 1.—) Nuces vocamus et castaneas, quamquam adcommodatiores glandium[*](claudium DF2G. lau- F1) generi. armatum iis[*](his EaS) echinato cal yce vallum, quod inchoatum glandibus[*](grandibus Fa), mirumque vilissima esse[*](cū a Fd) quae tanta occultaverit cura naturae. trini quibusdam partus ex uno calyce; cortexque lentus, proxima vero corpori membrana et[*](membrana et Eav. -nae F2. -ne DG. -bra///// F1) in his et in nucibus saporem, ni detrahatur , infestat[*](infestat F1dv. -ant r). torrere has in cibis gratius, modo molantur[*](modo molantur et ego. modolatū r& D1FG. -tū et Ea. moluntur quae D2. -nturque et S(D). -ntur etiam et G(J). mo- dulantum re et dT. -ntum laturas v. molitura etiam B. (loc. corr.)), et praestant[*](praestant C. -anti ll.v. -ant in S. -ari coni. B) ieiunio feminarum quandam imaginem panis. [*](Diosc. I 145. Athen. II 54c. Geop. II 8, 4. cfr. Macrob. ib. 3. 4.) Sardibus hae provenere primum, ideo apud Graecos Sardianos [*](Dios (Turn.) H. diuus ll (add. Tiberius) v) balanos[*](balanu nom??? ego. balanū (-nam Ea) ll. H. -num nomen v) appellant, nam διὸς βαλάνουnomen postea

inposuere[*](imposuit va. H) excellentioribus satu[*](satu v. statu ll) factis. nunc plura earum genera. Tarentinae faciles nec operosae cibo, planae[*](plane Ea.om.F) figura. rotundior[*](dist. Salm. p. 425bA) quae balanitis[*](balnitis Ea) vocatur, purgabilis maxime et sponte prosiliens pura[*](pura ES. plura r. pura et v) .[*]((8) Martial. V 78, 14. 15. —) plana est et[*](et (Salm.) S. ei ll. ex eis et v) Salariana, Tarentina minus tractabilis, laudatior Corelliana et ex ea facta quo[*](quo G. quod ll.v) dicemus[*](17,122)in[*](in v. om. ll) insitis modo[*](modū Ea.om. va.G) Tereiana[*](Tereiana D ad XVII 122. Eter- H. &erana ll. mete- v), quam rubens cortex praefert[*](praefer& F) triangulis et popularibus nigris, quae[*](que (que & F1) coctiue FEa) coctivae vocantur. patria laudatissimis Tarentum et in Campania Neapolis. ceterae suum pabulo gignuntur, scrupulosa corticis intra nucleos quoque ruminatione.

[*](Col. V 10, 20. (VII 9, 6). Pallad. III 25, 27. Geop. X 72. — (13) Th. IX 12, 3. —)

Haut procul abesse videantur et praedulces siliquae, nisi quod in iis[*](is F1. his EaS) ipse manditur cortex. digitorum omnis[*](omnis ll.H. hominis v) longitude illis et interim falcata, pollicari latitudine. glandes inter poma numerari non possunt, quam ob rem in sua natura dicentur.

[*](16,15)

Reliqua carnosi sunt generis, eaque bacis atque carnibus distant. alia acinis caro, alia moris, alia unedonibus , et alia acinis, inter cutem sucumque, alia myxis[*](mixis ll), alia bacis ut olivis. [*](Th. I 12, 1. — (20) Athen. II 51d. Col. X 402. — (21) Th. C I 17, 1. (Pl. XVI 102). — (22) cfr. Pallad. III 25, 30.)[*]((2) Ov. M I 105. (Pl. XVI 180).) moris sucus in came vinosus, trini colores, 20 candidus primo, mox rubens, maturis niger. in novissimis florent, inter prima maturescunt. tingunt manus suco matura [*](maturę (mare F) luunt (ruunt v) ll.va.B), eluunt acerba[*](acerbę Ea). minimum in hac arbore ingenia profecerunt , nec nominibus nec insitis[*](insitu coni. Dal. an insitione?); nec alio mode quam

pomi[*](pomi B. pompei ll.v)[*](dist. (U 251) D) magnitudine differunt mora Ostiensia[*](Ostiensia & v. -si & ll) et Tusculana Romae[*](romane DFG). nascuntur et in rubis[*](rubus Fa), multum differente callo[*](callo D2v. cauo Ea. catio r).

[*](Ov. ib. 104. Varro II 1, 4. — (5) Th. III 16, 4 extr.) Aliud corpus et[*](et ll. est Bas. est et v. (corpus = caro: cfr. p. 543, 17 et § 112. 113)) terrestribus fragis, aliud congeneri eorum unedoni, quod solum pormum simul[*](simul e ego. simile ll. v) e frutice[*](frutice (-cę Ga) ll. -ci v(H). fructui B) terraeque[*](terrae B) gignitur. arbor ipsa fruticosa. fructus anno maturescit , pariterque floret subnascens et prior coquitur[*](cogitur L). mas sit an femina sterilis, inter auctores non constat. pomum inhonorum,[*]((9) Th. ib. init. (Athen. II 50ef. Diosc. I 175. (Pl. XXIII 151). — Col. VIII 17, 13. 10, 4. VII 9, 6. — Iuba fr. 54 Mü.) ut cui nomen ex argument sit[*](fit EaBrot.) unum tantum edendi. duobus tamen his[*](his ego. hic FGEa. hoc D(?)v) nominibus appellant[*](appellant sc. arborem, non pomum) Graeci comaron et memaecylon[*](memaecylon D. mymęc- F mymec- Ea. memec- v. cfr. Th.), quo apparet totidem esse genera; et apud nos alio nomine arbutus vocatur. Iuba auctor est quinquagenum cubitorum altitudine in Arabia esse eas.

[*]((17) cfr. Th. I 12, 1. 11, 4.) Acinorum quoque magna est differentia, primum inter uvas ipsas callo, teneritate[*](teneritate (DG?) v. temer- FEa), crassitudine, interiore ligno aliis parvo et aliis etiam gemino, qui minime feraces musti[*](mufti v. multi ll). plurimum vero differunt hederae sabucique acini, et[*](et G. ex ll. in v) figura[*](figurae DFG) etiam Punici, angulosi quippe soli. nec cutis[*](cutis D2v. ut is (his Ea) r) ulla singulis praeter communem quae est candida. totisque sucus et caro[*](curo F2ad marg. curę E2superscr. cura a) est, iis[*](his EaS) praecipue quibus parvolum[*](paruulum Eava.S (item § 130)) inest ligni. magna et bacis differentia:[*]((4) Diosc. I 172.) aliae[*](aliae v. -ie DFG. -ia Ea) namque[*](nam quę F. naque a) sunt olivis[*](ouilis E), lauris et alio modo loto, cornis[*](carnis F1), alio myrtis, lentisco. aquifolio enim ac

spinae sine suco, medioque etiamnum[*](etiam nunc Ea) genere inter bacas acinosquecerasis. pomum iis[*](his EaC) primo candidum et fere omnibus bacis; mox aliis virescit, ut olivis[*](oliuis v. -ua FEa. -uae DG(?)S), lauris[*](lauris v. -ri ll.S(D). -rui J), rubet vero moris, cerasis, cornis[*](cornis—ce- rasis om.F). dein nigrescit moris, cerasis, olivis.