Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

[*](Ar. V 23 init. ib. 5551–4. 8–10. (G III 10, 761a 4. 5).) Vespae in sublimi e luto nidos faciunt, in iis[*](iis Mv. his rH) ceras, crabrones cavernis[*](in cauernis va.S) aut sub terra. et horum omnium sexangulae cellae, cerae[*](cerae Md(P)G2J. cere T. cera rH. cetera v(LS)) autem e[*](e MC(J). om. rv(H)) cortice[*](cortice ll.v(G2)S. -ce et zB. -cea et H), araneosae[*](araneosae Md(D?)S. -ose T. -oso G2. -osa H. -os Ea. ant neore F1. araneus F2R2e corr. -neis zv. arena B). fetus[*](effetus F2R2e corr. et fetus S) ipse inaequalis ut[*](ut Mv(G). et rB(Brot.)) barbaris[*](barbaris MG. -rus rB(Brot.). uarius D. (saltem uariae aetatis ex Ar.)) : alius evolat, alius in nympha est, alius in vermiculo[*](alius miculo M) , et autumno, non vere[*](uere ML cum P(D). uerno rv(H)), omnia ea. plenilunio maxime crescunt.[*](Ar. V 20 init.— (15) IX 42 init.) vespae quae ichneumones vocantur — sunt autem minores quam aliae — unum genus ex araneis peremunt[*](perimunt Rava.J) , phalangium appellatum, et in nidos suos ferunt, deinde inlinunt et ex iis[*](iis Rv. is M. his rD) incubando suum genus procreant. praeterea omnes care vescuntur contra quam apes, quae nullum corpus attingunt. sed vespae muscas grandiores venantur[*](uenan- tur et va.Brot.) amputatoque[*](que MD.om. rv) iis capite reliquum corpus auferunt.[*](Ar. IX 41, 627b 23–25. 30. 31. 29. 27.— (21) ib. 628a 1–5. 7. 8.) crabronum[*](cabrorum F. -ones R2e corr.) silvestres in arborum cavernis degunt ; hieme ut cetera insecta conduntur; vita bimatum non transit. ictus eorum haut[*](hau MFd. (alac.)) temere sine[*](sine Mv. sin (in E) r. (alac.)) febri est. auctores sunt ter novenis punctis interfici hominem. aliorum, qui mitiores videntur, duo genera: opifices, minores corpore,

qui moriuntur[*](moriuntur F2v. ori- r. cfr. Ar.) hieme, matres, quae biennio durant; hi[*](an hę?) et clementes.[*](ib. 628a 11–15. 17. 18. 22. 23. 30. 35. 628b 1–3. 7. 8. - (8) Ael. V 15. Ar. IX 42, 629a 2. 3 (aliter). 9. 10.) nidos vere faciunt fere quadrifores[*](quadri- flores F1Ra), in quibus opifices generentur[*](generantur R2dTSJ). his eductis alios deinde maiores nidos fingunt[*](dist. ego coll. Ar. (an iam producant?)), in quibus matres futuras producant[*](producant— 11 Quar- tum om.a) iam: tum opifices [*](opificis F2) funguntur munere et pascunt eas. latior matrum species , dubiumque an habeant aculeos, quia non egrediuntur. et iis[*](his F2v.in r) sui[*](suo E) fuci[*](fuci F2v. foci DF1R. foti E). quidam opinantur omnibus his ad hiemem decidere aculeos. nec crabronum autem nec vesparum generi reges aut examina, sed subinde renovatur multitudo subole[*](subolem F1. sub sole F2).

[*](Ar. V 24.) Quartum[*](quartum F2v. -rum r) inter haec genus est bombycum, in Assyria[*](assurias F1. -urras R. assirias F2) proveniens, mains quam supra dicta. nidos luto fingunt salis specie, adplicatos lapidi[*](lapidi F2v. -de d2. latide r), tanta duritia[*](duritie Dal.), ut spiculis perforari vix possint. in iis[*](in his F2R(?)Brot. ut us DF1. ut Ea. in iis et v) ceras largius[*](longius a) quam apes faciunt, dein maiorem vermiculum.

[*](Ar. V 19, 7–14. (Pollux VII 76). cfr. Sen. ep. 90, 20. Pl. IV 62 extr. V 14.) Et alia[*](alia om.F) horum[*](horum alia F2) origo. ex[*](ex F2dS. e B. ea rv) grandiore vermiculo gemina protendens[*](protendente (P)G2H) sui[*](sui Eav. suis r) generis cornuum[*](cornū a. -nua (P)G2. -nua primum H. -nua hi v) urica[*](urica (coni. H) S. -cas ll. eruca G2(H). -cae sunt v(L)) fit, dein quod[*](quae G2) vocatur bombylis, ex ea necydallus[*](nycidallus a. necydalus va.S), ex hoc[*](et hoc (Petavius) Brot.) in sex mensibus bombyx[*](bombyces va.G2 (Brot.)). telas araneorum modo texunt ad vestem luxumque feminarum, quae bombycina appellatur. prima eas re[*](redordiri D2FRG. -rdori D1. retorqueri Eav. -re zC)-

dordiri rursusque texere invenit in Coo[*](choo F2 (item 4). choa a. Ceo B. Co v) mulier Pamphile[*](pampilae R. -phy- lae F1a.-laei F2. -phila va.S), Plateae[*](plateae (-taę F1) ll.G2(S). -tis v. Latoi B(L) ex falsa lect. ap. Ar., ubiπλάτεω) filia, non fraudanda gloria excogitatae rationis, ut denudet feminas vestis.

Bombycas[*](bom- bycas (-cus a) ll.G. -ces S. -ca z.-cina (ad praecedd. relatum) v) et in Coo insula nasci tradunt[*](tradunt MG(J). -ntur rv(S)) cupressi , terebinthi[*](terebinthin F1R. -thini F2), fraxini, quercus florem[*](florem Mv. -re r) imbribus decussum terrae halitu[*](halitu Mv. -tum r) animante. fieri autem primo papiliones[*](papiliones (-nis F2) paruos MF2v. -nis paruo r) parvos nudosque, mox frigorum inpatientia villis inhorrescere et adversus[*](aduersum G) hiemem tunicas sibi instaurare densas, pedum[*](dist.U 201) asperitate radentes[*](radentis MS. -te va.C) foliorum lanuginem[*](lanugine D(?)Ea). in[*](in MF2v(J). om. rH) vellera[*](uellere H) hanc ab iis cogi[*](cogi subigique MF2G (praem. quo- que v). cogique d. -quae R. coique DF1. coqui a. quoqui E. quoque lp) subigique unguium carminatione, mox trahi in tramas[*](in tramas J coll. § 81. inter ramos ll.v. in terram. mox F2), tenuari ceu pectine, postea adprehensam corpori involvi nido volubili; tum ab homine tolli fictilibusque vasis[*](an in uasis?) tepore et furfurum esca nutiri[*](nutriri atque Md2v. nutriatque (-ricet quae R) r), atque ita subnasci sui generis plumas, quibus vestitos ad alia[*](alia Mv. -ias r) pensa[*](pensa (-sas d) dimitti MF2dv. pensandi mitti (dim- R) r) dimitti. quae vero capta[*](carpta D. coepta C) sint[*](sint MVerc. sit rv) lanitica[*](lanifica MJ. -ficia RE av. -facia DF. lanicia (coni.J) D coll. § 115), umore[*](umore MRd2v. -rem r) lentescere[*](lentescere MF2v. -te cere DF1R. -tē caere (cerę a) Ea), mox in fila tenuari iunceo[*](iunceo MF2d2v. un- F1. tun- r) fuso[*](fuso Mv. fuco r). nec puduit has vestes usurpare etiam viros levitatem[*](leui- tatem propter M(R?) G. -tate propterea (-ter F2) r. -pter onera v) propter aestivam[*](aestiuuaim DF1. -iua Eava.G): in tantum a lorica gerenda discessere mores, ut oneri[*](onere FR1a) sit etiam vestis. Assyria[*](asspria M. at syria a. adsiria F1. -riā R) tamen bombyce adhuc feminis cedimus[*](cedimus om.M(spat. vac.)).

[*](Ar. IX 39 init.) Araneorum his non absurde iungatur natura, digna vel praecipua[*](praecipua MC. -puae DFa. -pue REv) admiratione[*](admirationi Fa). plura autem sunt genera nec dictu necessaria in tanta notitia. phalangia ex iis appellantur quorum noxii morsus, corpus exiguum, varium, acuminatum, adsultim[*](ad saltū ava.B) ingredientium. altera eorum species[*](specie M) nigri, prioribus cruribus[*](cruribus om.M) longissimis[*](longis- simis - 7 cruribus MF2v. om. r). omnibus internodia terna in cruribus.[*](ib. 623a 2–4. 30–32. (cfr. Pl. XXIX 84. 85).) luporum minimi non texunt, maiores in terra[*](in terra Mv(S). inter F1. -terna rH), et cavernis[*](cauernis MF2G. -na r. -narum v) exigua vestibula praepandunt. tertium eorundem [*](eun- dem M) genus erudita operatione conspicuum. orditur telas tantique operis materiae uterus ipsius sufficit, sive ita corrupta alvi natura stato tempore, ut Democrito placet, sive est quaedam[*](an quaedam in cute? cfr. Ar.) intus lanigera fertilitas: tam moderato ungue, tam tereti filo et tam[*](et tam v. etiam ll) aequali deducit stamina, ipso se pondere usus.[*](cfr. Ael. VI 57. I 21.— (14. 15) Ar. ib. 623a 8–11. Sen. ep. 121, 22.) texere a medio incipit, circinato[*](cercinato FR) orbe subtemina[*](subtegmina ava.Verc.(C)) adnectens, maculasque paribus semper intervallis, sed subinde crescentibus ex angusto dilatans indissolubili nodo inplicat. quanta arte celat pedicas a[*](aR(?) Brot. om. rv) scutulato rete grassantes [*](grassantes Rv. gress- F. gres- r)! quam non ad hoc videtur pertinere[*](reti- nere F2) crebratae[*](crebratae ll.H. crib- G. crebrata v. crib- B) pexitas telae et quadam[*](quadam v. quaed- ll) politurae[*](politura E. -ra (artis) va.G) arte ipsa per se tenax ratio tramae! quam laxus[*](laxus v. luxus ll) ad flatus[*](flatuus FD) ac non[*](ad non (non ad G) va.H) respuenda quae veniant sinus! derelicta lasso[*](lassa R) praetendi[*](praetenti ... ut arbitrari va.H) summa parte arbitrere licia[*](licia at (P)H. -cea at DF1Rd. -ceat at F2. -ceat Ev. -cet G): at illa difficile cernuntur atque, ut in plagis, lineae offensae praecipitant in sinum. specus ipse qua concamaratur

architectura! et contra frigora quanto[*](quanto v. -ndo ll) villosior! quam remotus a medio aliudque agenti[*](agenti F2v. -tis H. genti E. -tis r) similis, inclusus vero sic, ut sit necne[*](necne v. necte ll) intus aliquis cerni non possit[*](possit F2zv. potest r)! age[*](age zv. ager ll) firmitas, quando rumpentibus ventis, qua pulverum mole degravante![*]((2. 8. 11) Ar. ib. 12–15. 18–20.) latitudo telae saepe inter duas arbores, cum exercet artem et discit[*](discit F2v. -cet r) texere, longitudo fili[*](filo FRdS) a cacumine[*](a cacumine D2. acum- ll.a culm- v. cfr. § 97) ac[*](dist.J) rursus[*](uelix F1. uelut va.G) a terra per illud ipsum velox reciprocatio, subitque pariter ac fila deducit. cum vero captura incidit, quam vigilans et paratus accursus[*](accursus F2RS. acu- DF1. ad cursum Ev(D))! licet extrema haereat plaga[*](plagas F1R), semper in medium currit, quia[*](quia F2G(J). ex (et R2S) quia DF1R. ex qua E. ex quo v) sic maxime totum concutiendo inplicat. scissa protinus reficit ad polituram sarciens. [*](ib. 33–623b 3.— (16) Ar. probl. 947a 33 sq. Th. fr. 29 Wim. Avien. Arat. 1771 sq.— (17) Ar. IX 39,623a 23. 24.)namque[*](namque ll.v. an ranarumque? cfr. Ar.) et lacertarum[*](lace- ratarum F1R) catulos venantur, os[*](hos va.(P)H) primum tela involventes [*](telam uoluente sed F1R. telam (uel tena in marg.) uoluente et F2) et tunc demum labra utraque morsu[*](morsus F1) adprehendentes [*](adprehendentis FR), amphitheatrali spectaculo, cum contigit. sunt ex eo et auguria. quippe incremento amnium futuro telas suas altius tollunt. iidem sereno texunt[*](texunt RH. retex- F2. non tex- v(S). texit r), nubilo retexunt[*](retexunt ego. tex- ll.v. cfr. Avien. Arat. 1771), ideoque multa[*](an multa in aere (vel in aura) aranea?) aranea imbrium signa sunt. feminam putant esse quae texat, marem qui venetur[*](uenetur H. -natur ll.v); ita paria fieri merita coniugio[*](dist. G).

[*](Ar. V 8, 542a 15.16. V 27 init. G III 9, 758b 9. 10.)[*]((1) Ar. V 27, 555b 1. 4. 5. 10–17. (schol. Nic. ther. 715).—) Aranei conveniunt clunibus, pariunt vermiculos ovis similes: nam nec horum differri potest genitura, quoniam

insectorum vix ulla[*](uix ulla F2v. uia uix R2. ulę ulla Ea. uia culla r. an uix ullis?) alia ratio[*](ratio ego. narratio (ortum ex raratio) ll.v. gene- ratio D2. (an potius aliena ratio? de dictione cfr. XV 73.107. XIX 55. 128. XXIX 29)) est. pariunt autem om nia[*](omnia (sc. genera) ll.v(S). oua ea B) in tela, set sparsa[*](tela sed sparsa (P)H. telas et sparsa ll.G. telas ex- pansa v. tela set perfecta D2), quia saliunt[*](quia saliunt F2v. qua sal- dS. quas aliud r. saliunt D2. (an oua; saliunt?)) atque ita emittunt[*](ita emittunt F2v. inemi- DF1R. inmi- E. immi- a. fila emi- (ego ex Ar.) D2 (loc.corr.)). phalangia tantum in ipso specu incubant magnum numerum, qui, ut emersit, matrem[*](partem F1a) consumit, saepe et patrem; adiuvat[*](adiuuant R) enim incubare. pariunt autem et trecenos[*](trecenos Brot. -ntos B ex Ar. tricenos ll.v(G)) — ceterae pauciores —et incubant triduo. consummantur aranei quater septenis diebus.

[*](Ar. V 26.—) Similiter his[*](his om.asz) et scorpiones[*](scorpiones F2 (R?)v. -nibus r) terrestres vermiculos ovorum specie pariunt similiterque pereunt[*](periunt F1. -imunt azva.G), pestis inportuna[*](infortuna R) , veneni serpentium, nisi quod graviore[*](grauiores Fa) supplicio lenta per triduum morte conficiunt, virginibus letali semper ictu et feminis[*](femini F1. -nini R) fere[*](fuere F2) in totum, viris autem matutino, exeuntes cavernis prius quam aliquo fortuito ictu ieiunum egerant[*](egenerant F1. gen- a) venenum.[*](cfr. Ov. fast. IV 163.— (16) de Apollodoro cfr. OSchneider Nic. p. 190 sq.— (17. 19) Ael. VI 20.) semper cauda in ictu est nulloque momento meditari cessat, ne[*](ne F2v. nec r) quando desit occasioni; ferit[*](feri F1. fieri a) et obliquo ictu et inflexo[*](inflexo F2G. -xu rv). venenum ab iis candidum fundi Apollodorus auctor est, in novem genera discriptis[*](descriptis F2ava.D) per colores maxime supervacuos[*](superuacuos ll.v. -cuo (P)H. (an opere superuacuo?)), quoniam non est scire quos minime exitiales praedixerit. geminos quibusdanm aculeos esse, maresque saevissimos — nam coitum iis tribuit[*](tribuunt F) —, intellegi

autem gracilitate et longitudine[*](gracilitatem et longitudinem FRd).[*]((3. 7) Strabo XVII 830 extr. schol. Nic. ther. 781. Me- gasth. fr. 10. 12. Mü. Ael. XVI 42.—) venenum omnibus medio die, cum incanduere solis ardoribus, itemque, cum sitiunt, inexplebiles[*](inexplebiles (expl- M) v(J). -li F2dTS. -le r D) potus[*](potus aJ. -tu dTv. -tuus r D). constat et septena caudae internodia saeviora[*](an saeuiorū?) esse; pluribus enim sena sunt. hoc malum Africae volucre etiam austri faciunt pandentibus bracchia ut remigia sublevantes; Apollodorus idem plane[*](plene Fa) quibusdam inesse pinnas tradit.[*]((9.10) cfr. Pl. XXXVII 140. V 42.— (11–14) Ar. VIII 29, 607a 14–21.— (14–16) cfr. Pl. XXIX 91. 90. 73. (Ael. VI 22).—) saepe Psylli, qui reliquarum venena terrarum invehentes quaestus[*](quasi quaestuus (ortum e dittogr.) M) sui causa peregrinis malis implevere Italiam, hos quoque importare conati sunt, sed vivere intra Siculi caeli regionem non potuere. visuntur tamen aliquando in Italia, sed innocui, multisque aliis in locis, ut circa Pharum in Aegypto. in Scythia interemunt[*](interimunt ava.J) etiam sues, alioqui[*](alioqu.. M. -quin (DE?) va.H(S)) vivaciores contra venena talia, nigras quidem celerius, si in aquam[*](in quam F1Ra) se inmerserint[*](inmerserint M.v. -rit r). homini icto putatur esse remedio ipsorum cinis potus in vino. magnam adversitatem oleo mersis et[*](et MG. Sed r. cum v) stellionibus putant esse, innocuis [*](innocuos ava.G) dumtaxat iis qui et ipsi carent sanguine, lacertarum figura; aeque[*](aeque ego. atque ll.v. cfr. n. luc. p. 34 n. 12) scorpiones in totum nullis[*](nullis (coni. Dal.)H. nulli (nonnu- R1) ll.v(S)) nocere quibus non sit sanguis.[*]((23) Ar. V 26 extr.)[*]((2) IX 1,609a 29.30.—) quidam et ab ipsis fetum devorari arbitrantur; unum modo relinqui sollertissimum et qui se ipsius matris clunibus inponendo tutus[*](totus F1R1) et a cauda et a morsu loco fiat; hunc esse reliquorum ultorem[*](multorum R), qui postremo genitores superne conficiat[*](conficiant F1d. -ciunt R. (alac.)). pariuntur autem undeni.

Chamaeleonum stelliones hi[*](hi om. va.S. in a) quodam modo naturam habent, rore tantum viventes praeterque araneis[*](araneis Mv. -nei r).

[*](Ar. V 30,556b 16. 556a 14. 15. 19. 20. (cfr. Ael. X 44).— (7) ib. 556b 11–14. Ael. I 20 extr.— (8) cfr. Ael. X 6 extr. Athen. IV 133b. —) Similis cicadis vita, quarum duo genera: minores quae primae proveniunt et novissimae[*](nouissime G) pereunt; sunt autem mutae[*](mutae F2Verc.(G). multae rv(C)). sequens est[*](est om.F uolatura ll.v(S). -tu rara B) volatura earum[*](earū ego. ea dS. om. ll.G(J). item maiores B) quae canunt[*](canant F1R1a. cantant z) ; vocantur achetae et, quae minores ex his sunt, tettigonia[*](tettigonia S. -iae B. -ometrae v. tetogonia (-iae E2) ll. cfr. Ar.). sed illae magis canorae. mares canunt[*](cantant va.G) in utroque genere, feminae silent. gentes vescuntur iis ad orientem, etiam Parthi opibus abundantibus. ante coitum mares praeferunt, a coitu feminas[*](oua E2) , ovis earum corrupti[*](corrupti ll.(P)S. -tis dTv. -ta E2. cor- reptis Verc. conceptis (Petav.) Brot.), quae sunt candida.[*](Ar. ib. 556a 25. 26. 30. 556b 5–11.— (14) Ar. IV 7, 532b 10–12. 16. 7. —) coitus supinis. asperitas praeacuta in dorso, qua[*](qua (DE?) v. quae ll) excavant[*](excabant F. excub- R1. cfr, § 98) feturae[*](futurę F1a) locum in terra. fit primo vermiculus, deinde[*](dein ava.S) ex eo quae vocatur tettigometra, cuius cortice rupto[*](oui//s.. corrupto R) circa solstitia evolant , noctu semper, primo nigrae atque durae. unum hoc ex iis, quae vivunt, et sine ore est; pro eo quiddam aculeat orum[*](aculeatorum (coni. Dal.) S ex Ar. -tarum ll.H. -tum v. cfr. § 173) linguis simile, et hoc in pectore, quo rorem lambunt. pectus ipsum fistulosum. hoc canunt achetae, ut dicemus[*](dicemus D coll. § 266. -cimus ll. -ximus v).[*](266) de cetero in ventre nihil est.[*](Ar. V 30, 556b 14–20.) excitatae cum subvolant, umorem reddunt, quod solum argumentum est rore eas ali. isdem solis nullum ad excrementa corporis foramen. oculis[*](oculi Bas. -li sunt J) tam hebetes, ut, si quis digitum contrahens ac remittens[*](remittens iis va.S)

adpropinquetiis[*](adpropinquet iis J. -quens DFR1. -quans Ead. -ques R2S. -uet v), transeant[*](transeant R(?)v. -eat r) velut folio[*](uelut folio F2. -lia v. uelut in folia B. om. r S)ludente.[*](ludente ego. om.ll.v. cfr. Ar.ὡς ἐπὶ φύλλον . . κινούμενον,de dictione XVII 90. XVIII 360) quidam duo alia genera faciunt earum: surculariam, quae sit grandior; frumentariam, quam alii avenariam vocant, apparet enim simul cum frumentis arescentibus.[*](ib. 556a 21–25.— (7) Ar. VIII 28 init. Ael. V 9. Strabo VI 260 med. Paus. VI 6,4. Sol. 2, 40.—)

cicadae non nascuntur in raritate arborum — idcirco non[*](non del. B) sunt Cyrenis nisi[*](nisi (Schlenger philol. XIIp. 301) D. om. ll.v. cfr.Ar.) circa oppidum — nec in campis nec in frigidis aut umbrosis nemoribus. est quaedam et his locorum differentia. in[*](differentia. In (add. v) milesia F2v. milesia diff- r. cfr.Ar.) Milesia regione paucis sunt locis[*](pauci sunt loci DFE. (alac.)), sed in Cephallania[*](Cephallania S coll. XXXII 18. -alenia v ex Ar. -ania ll) amnis quidam paenuriam earum et copiam dirimit. at in Regino agro silent omnes, ultra flumen in Locrensi canunt. pinnarum illis natura quae apibus, sed pro[*](pro MF2(R?)v. quae r) corpore amplior.

[*](Ar. IV 7, 532a 20. 21.— (14) I 5, 490a 16. 20.— (16) IV 7, 532a 11. 12. P IV 6, 682b 32.— (17)III 12 extr. IV 7, 532a 22. 23.—) Insectorum autem quaedam binas gerunt[*](gerant R) pinnas , ut muscae, quaedam quaternas, ut apes. membranis et cicadae volant. quaternas habent quae aculeis in alvo armantur . nullum, cui telum[*](cui telum om.M) in ore, pluribus quam binis advolat pinnis. illis enim ultionis causa datum est[*](est MG. et rv), his aviditatis [*](auiditatibus M). nullis eorum pinnae revivescunt[*](reuiuescunt MBrot. -cere DFRE. -iui- scere a. -cunt v) avulsae. nullum, cui aculeus[*](aculeum M) in alvo, bipinne[*](bipinnae F. -penne Rva.S. -pennae Ma) est.

[*]((19. 20) Ar. ib. 531b 24. I 5, 490a 14.15.)[*]((4) Nigid. fr. 123 Swob.—) Quibusdam pinnarum tutelae crusta[*](crusta R(?)v. crista r) supervenit, ut scarabaeis[*](icarabaeis M scarabei FRa) , quorum tenuior fragiliorque pinna. his negatus[*](negatis R1. -at a)

aculeus, sed[*](et (pro sed) M) in quodam genere eorum grandi cornua praelonga , bisulca dentatis[*](bisulca dentatis Brandis p. 37. -cis dentata ll.v. cfr. IX 97) forcipibus[*](forcipibus v. -cibus F. forficibus r S) in cacumine[*](acumine R2dTS) , cum libuit, ad morsum coeuntibus, infantium etiam remediis ex cervice suspenduntur; lucavos[*](lucanos Eva.J) vocat hos Nigidius.[*]((10) cfr. Ar. IV 1, 523b 21. Pl. XVIII 250. 252.—) aliud rursus eorum genus, qui e fimo ingentes[*](ingentes v. -ntis (-nitis F2) ll.S) pilas aversi pedibus volutant parvosque in iis contra rigorem hiemis vermiculos fetus sui nidulantur. volitant alii magno cum murmure aut[*](aut cū a. ut RS. ac G) mugitu, alii focos et prata[*](parata F. parietes D coll. § 13. strata M Haupt Herm. IIIp. 149) crebris foraminibus excavant[*](excabant F. extab- R1. cfr. § 93), nocturno stridore vocales. lucent ignium modo noctu laterum et clunium colore[*](candore P) lampyrides[*](iampyrides M. lampir- F2. lampr- F1a), nunc pinnarum hiatu refulgentes , nunc vero conpressu obumbratae, non ante matura pabula aut post desecta[*](defecta FRva.C. defpe- a) conspicuae.[*]((13) Verg. G IV 243.— (17) Mir. ausc. 120. Plut. de an. tranqu. 15, 473e.—) e contrario tenebrarum alumna[*](arumna F1. om.a. alumnae va.G) blattis[*](blattis MF2G.om.a. blatus r. -ttae v. -tta is D) vita[*](uitam dva.G), lucemque fugiunt in balinearum[*](balinearum ego. -eas (ual- DF1) MDFd. balneas Ea. balineis R(?)v) maxime umido vapore prognatae. fodiunt ex eodem[*](et eodem ex eodem M) genere rutili atque praegrandes scarabaei tellurem aridam favosque parvae et fistulosae modo spongiae[*](spungiae M. spongeae a. -gaee F. -gee R. -geae e SJ) medicate melle fingunt. in Threcia[*](thretia R1. thratia R2. tracia a. Thra- G. -ciae partibus v) iuxta Olynthum locus est parvus, in quo unum hoc animal exanimatur, ob hoc[*](hoc F2av(D). hic F1R1. id R2T(P)S) Cantharolethrus[*](cantarotethrus (cantur- R1) FR. -tarotus a) appellatus.[*](Ar. IV 7, 532a 25. 26. 16–18.)[*]((1) Ar. P IV 5, 682a 10.— Ar. I 5, 490a 19. —P. IV 6, 683a 1–3. 21. 22. 5, 678b 12–15. cfr. infra § 173.— (6) Ar. IV 7,532a 12. 26. 1, 523b 17. 18. (cfr. supra § 1).—) pinnae insectis omnibus sine scissura. nulli cauda nisi[*](nisi Ev. (alac.). sine r) scorspion i[*](scorpioni v. -ne ll. (alac.)). hic eorum solus et bracchia habet et in cauda spiculum

; reliquorum quibusdam aculeus in ore, ut[*](ut F2v. om. r) asilo, sive tabanum dici placet, item culici[*](culicibus va.H) et quibusdam muscis, omnibus [*](dist. ego) autem his in ore et pro lingua. sunt hi aculei quibusdam hebetes neque ad punctum, sed ad suctum, ut muscarum generi, in quo lingua evidens fistula est. nec sunt talibus dentes. aliis cornicula ante oculos praetenduntur ignava, ut[*](ut F2Rv. ant r) papilionibus. quaedam insecta carent pinnis, ut scolopendra.

[*](Ar. IV 2, 525b 24. 25. cfr. II 1, 498a 18. 19.— IV 7, 532a 27–29. cfr. P IV 6 extr.— (12) Ar. V 28, 555b 20–22. 24. 30. 556a 6. 3. 555b 29.— (15) Ar. V 29.—) Insectorum pedes quibus sunt, in obliquum moventur. quorundam extremi longiores[*](longiores R2v. -ris r D) foris curvantur, ut locustis.

Hae pariunt, in terram[*](terra azva.G) demisso[*](demisso R(?)B. dim- rv) spinae caule[*](caulae F1. caudae F2), ova condensa [*](dist. J) autumni[*](aut omni F1a) tempore. ea durant hieme; e[*](e del.F2. om. d. sub va.J) terra subsequenti anno exitu veris emittunt parvas, nigrantes et sine cruribus[*](an hibernis? cfr. Ar.μετοπωρινῶν ὑδάτων) pinnisque reptantes. itaque vernis aquis intereunt ova, sicco[*](siccoque H Brot.) vere[*](uero F) maior proventus.[*]((19–21) Ar. V 28, 556a 1–6.— (22) IX 6, 612a 34.) alii duplicem earum fetum geminumque[*](que om. H Brot.) exitium tradunt: vergiliarum exortu parere[*](parare FR), deinde[*](dein a) ad canis ortum obire et alias renasci; quidam arcturi occasu renasci. mori matres[*](mares Fa), cum pepererint[*](pepererit R. peperint Fa) , certum est, vermiculo statim circa fauces innascente[*](enascente Dal.2 (errore?)) qui eas strangulat . eodem tempore mares obeunt. et[*](obeunt. et ego. -ntes ll. -nt v) tam frivola[*](friuola av. -uula E. -bula r) ratione morientes serpentem, cum[*](cum F2v. curri r) libuit, necant singulae, faucibus

eius adprehensis mordicus. non nascuntur nisi[*](nisi H. in ll. nisi in v) rimosis[*](rimosis ll.H(J). prim- d2T. planis et rimosis v(S) ex Ar.) locis .[*]((4) cfr. Liv. per. 60. Obseq. 90. Aug. CD III 31 extr. Oros. V 11.—) in India ternum pedum longitudinis esse traduntur, cruribus[*](cruribus serra (prave prae- ceptum) M) et feminibus serrarum[*](serrarum Mv. sed rarum r. (alac.)) usum praebere, cum inaruerint . est et[*](est et MF2v. Esse et a. Esset r) alius earum obitus: gregatim sublatae vento in maria aut stagna decidunt. forte hoc casuque[*](casu qui R. -uqu F1. casu F2.) evenit, non, ut prisci existimavere, madefactis nocturno umore alis. iidem[*](aliis isdem M) quippe nec volare eas noctibus propter frigora tradiderunt , ignari[*](ignari MF2v. in mari r) etiam longinqua maria ab iis transiri[*](trastri M) , continuata plurium dierum — quod maxime miremur — fame[*](famē F2) quoque, quam propter externa pabula petere sciunt. deorum irae[*](deorum irae Mv. dierum mire (imbre R2) r) pestis ea intellegitur. namque et grandiores cernuntur et tanto volant pinnarum stridore, ut [aliae[*](aliae del. D)] alites credantur[*](credentur FR. -da.tur M) , solemque obumbrant[*](obumbrant G. -rans ll. -rent v. ob umbras F2) sollicitis suspectantibus populis, ne suas operiant terras. sufficiunt quippe vires et, tamquam parum sit maria transisse, inmensos tractus permeant diraque [*](diraque Mv. -amque r) messibus nube[*](nubē F2Ez) contegunt, multa contactu adurentes, omnia vero morsu erodentes[*](morue rodentes DF1. in orbe rod- E) et fores quoque tectorum.

[*](cfr. Liv. XLII 10, 7. 8. 2, 4.)Italiam ex Africa maxime coortae[*](maxima (magna v) cohorte azva.G) infestant, saepe populo Romano[*](Romano (Mone) J. R. MD. om. rv) ad Sibyllina[*](sibullina M2. -llaina M1) coacto[*](coacto MF2v. -arto r) remedia confugere inopiae metu. in Cyrenaica regione lex etiam est ter anno debellandi [*](deuellandi F. deualedi R1. diue- lendi R2) eas, primo[*](prima FaT) ova obterendo[*](obterendo MF2v. obce- DF1. opce- R. obicere Ea), dein fetum, postremo adultas , desertoris poena[*](pena (poe- v) in av. poenam R2. -nam in (-narum R1) r) in eum qui cessaverit. et in Lemno

insula certa mensura praefinita est, quam singuli enecatarum ad magistratus referant. graculos[*](gragulos MF2R) quoque ob id colunt adverso volatu occurrentes earum exitio. necare et in Syria militari imperio coguntur. tot orbis partibus vagatur[*](uacatur F1. uatur R1) id[*](et (pro id) M) malum. Parthis et hae in cibo gratae.

[*](cfr. Ar. IV 9, 535b 12 (aliter).— (9) Ar. V 28 init. cfr. V 8 init. 542a 7. 8. (V 19 init.).—) Vox earum proficisci ab occipitio videtur. eo loco in commissura scapularum habere quasi dentes existimantur[*](existimantur R(?)v. -tes r) eosque inter se terendo[*](terendo F2v. -dos r) stridorem edere, circa duo maxime aequinoctia, sicut cicadae circa solstitium. coitus locustarum qui et insectorum omnium quae coeunt, marem portante femina, in eum feminarum ultimo caudae reflexo tardoque digressu. minores autem in omni hoc genere feminis mares.