Naturalis Historia

[*]((19) Ma- crob. VII 16, 7.) Volucrum animal parit vespertilio tantum[*](tantum F2v. in ta- r) , cui et membranaceae[*](membranaceę F2RG. -na (-nae D) ceu E2v(D). -cae r) pinnae[*](pinnae F2RG. pen- E2v(D). pemne r) uni[*](um Ea.om. v a.G(D)) . eadem sola volucrum lacte[*](la&e F1. letę a1) nutrit ubera admovens[*](admouens parit ego (et dist.). -ouit (-ouet H) parens DFR1E1aH.-ouens parens R2E2S.-ouens v. cfr. vol. I p. 545 ad III 100) . parit geminos; volitat amplexa infantes secumque portat. eidem coxendix[*](coxendix v. -dis ll) una traditur esse.[*](eeego (et dist.). et ll.v) in cibatu[*](cibato Fa) culices gratissimi.

[*](Ar. III 1, 511a 16. V 4.— Herod. III 109. Mir. ausc. 165. Ael. I 24. Ar. V 34. (Isid. XII 4.11. 10).—) Rursus in terrestribus ova pariunt serpentes, de quibus nondum dictum est[*](est C. sit ll.v) . coeunt conplexu, adeo circumvolutae sibi ipsae, ut una existimari biceps possit. viperae mas caput inserit in os, quod illa abrodit voluptatis dulcedine. terrestrium eadem sola intra se part ova, unius coloris et mollia, ut pisces. tertio[*](tertio ego. -ia ll.v. cfr. luc. p. 60) die intra uterum catulos excludit, dein singulis diebus singulos parity, XX fere numero . itaque ceteri[*](ceteris a.-rae C) tarditatis inpatientes perrumpunt latera occisa parente. ceterae serpentes contexta[*](contecta va.(P)H) ova in terra incubant et fetum sequenti[*](sequenti F2. -te rv. cfr. § 161 et vol. IV p. 495 ad XXIX 137) excludunt anno. crocodili vicibus incubant, mas et femina. sed reliquorum quoque terrestrium reddatur generatio.

[*](Ar. V 1, 539a 15.— (15) Ar. V 8, 542a 19. 26.—) Bipedum[*](bi- pedum - 25 prodidit om.a) solus homo animal gignit. homini tantum primi[*](primo F1) coitus paenitentia[*](poenitentiae R) , augurium scilicet vitae[*](uita F1) a paenitenda origine. ceteris animalibus stati per tempora anni concubitus, homini, ut dictum est, omnibus horis dierum[*](7,38) noctiumque; ceteris satias[*](sacias FR. satietas va.S. cfr. V 6. XII 78. XIII 130. (VIII 209. XXXII 45 extr.)) in coitu, homini prope nulla. [*](Hesiod op. et d. 586. Ar. ib. 32.)Messalina Claudi Caesaris coniunx, regalem hanc[*](regalē hanc F2D.-lē rH. hanc (hoc L) reg- v) existimans palmam, elegit in id certamen nobilissimam e prostitutis ancillam mercenariae[*](mercedariae FR) stipis eamque nocte ac die superavit quinto atque vicensimo concubitu. in hominum genere [*](dist. ego) maribus[*](maribus D2v. mani- r) deverticula[*](diuerticula F2va.S. cfr. § 140) veneris, excogitata omnia scelere[*](sce- lerae D1F.-ra Rz) naturae , feminis vero abortus. quantum in hac parte multo nocentiores quam ferae sumus! viros avidiores veneris hieme, feminas aestate Hesiodus[*](hesiodos F2. hess- F1) prodidit.

[*](: Ar. V 2, 539b 22. (II 1, 500b 15. 16). Sol. 27, 16.— Ar. ib. 540a 13–17. Ael. VI 60.— (5) cfr. Ar. VI 18, 572b 10. Col. VI 27, 10. 24, 2.— (6) Ar. V 2, 540a 23–25. 9. 10.—) Coitus[*](coitos F1R1) aversis elephantis, camelis, tigribus, lyncibus, rhinoceroti, leoni, dasypodi, cuniculis, quibus aversa genitalia . cameli etiam solitudines aut secreta certe petunt, neque intervenire datur sine pernicie; coitus toto die[*](toto die ego. tota die F2R2E2. tote (-tę a) r) , et his[*](dist. ego cum Ven.) tantum ex omnibus. quibus solida ungula in quadripedum genere, mares olfactus accendit[*](accendit G. antcedit E. antec- rv) . avertuntur et canes, phocae, lupi, in medioque coitu invitique[*](inuiti (U 196) D) etiam cohaerent. [*](Ar. ib. 539b 24. 29–540a 4. (cfr. VI 30 init.). ib. 10. 11.— (12) ib. 5–7. VI 29 init.— V 4 extr.—) supra dictorum dasypodum[*](dasypodum ego ex Ar. om. ll. v) plerumque[*](plerisque B) feminae priores superveniunt[*](superueniunt in dTS.-unt Fv. -untur rD) , in reliquis[*](reliqu/// R1.-uę R2) mares. ursi autem, ut dictum est,[*](8,126) humanitus strati[*](humi strati P ex Ar.) , irenacei stantes ambo inter se conplexi, feles mare stante, femina[*](feminam F1) subiacente, vulpes in latera proiectae maremque femina amplexa[*](amplexa F2v.-xae (-xe R) r. (alac.)) . taurorum cervorumque feminae[*](fe- minae R(?)v. minae (-ne Fa) r) vim non tolerant; ea de causa ingrediuntur in conceptu[*](coitu (B)G) . cervi vicissim ad alias transeunt et[*](et ll.v. an nec? cfr. Ar.) ad priores redeunt. lacertae ut ea, quae sine pedibus sunt, circumflexu [*](circumplexu va.J) venerem novere.

[*](Ar. G IV 4, 771a 18 sq. —(19. 20) ib. 10, 777a 32.—)Omnia animalia quo maiora[*](maturia a.-raF1d. maiore va.H) corpore[*](corpora a) , hoc minus fecunda[*](fecunda sunt va.S) . singulos gignunt elephanti, cameli, equi; acanthis duodenos, avis minima. ocissime pariunt quae plurimos gignunt. quo maius est animal, tanto diutius formatur in utero. diutius gestantur quibus longiora sunt[*](gloria sunt a. glorias F1. ////// sunt R1) vitae spatia, neque crescentium tempestiva ad generandum aetas[*](aetas - 274, 5 tantum om.a).[*](Ar. G IV 4, 771b 2.)[*]((3) ib. 6, 774b 5–16. Ar. VI 34. 35. (cfr. Pl. VIII 126.151).) quae solidas habent

[*](Ar. VI 20, 574a 16. 17. 22. 18. 26 sq. 574b 19. 23 -26.— (19) 574a 24.574b 26.29–33. V 14, 546a 28.—)Canum plura genera. Laconicae octavo mense utrimque [*](utrimque v. utrum- ll) generant; ferunt LX diebus[*](sexaginta .. tribus ll.v) et plurimum III. ceterae canes et semenstres coitum patiuntur. inplentur omnes uno coitu. quae ante iustum tempus concepere, diutius caecos habent catulos[*](catulos et ego. -li se (-lis R) ll. -los nec v. at cfr. Ar.) , et omnes totidem diebus. existimantur in urina[*](ruina F1R1) attollere crus fere semenstres; id est signum consummati virium roboris. feminae hoc idem sidentes . partus duodeni[*](duodenis R) quibus numerosissimi, cetero quini, seni, aliquando singuli, quod prodigiosum putant, sicut omnes mares aut omnes feminas gigni. primos quosque[*](quosque (J) S. -oque ll) mares pariunt, in ceteris alternant. ineuntur[*](ineunt ora F) a partu sexto mense. octonos Laconicae pariunt. propria in eo genere maribus labore[*](labore Brot.(J). -res ll. -ris v(L). a labore G2. post laborem (P)S) salacitas[*](alacritas va.(P)Brot.) . vivunt Laconici annis denis, feminae duodenis , cetera genera XV annis[*](annis d. annos ll.v. an delendum?) , aliquando et XX[*](XX TG. uiginti ll.v(S). uicenos H) , nec tota sua aetate generant, fere a duodecimo desinentes.

[*](Ar. VI 35, 580a 23. 24. ib. 33, 579b 31. 580a 2–4.)[*]((4) Ar. V 14 extr.— (5) ib. 546b 2–5.—)Felium et ichneumonum reliqua ut canum. vivunt

[*](Ar. VII 8, 586b 4. 586a 34; G IV 9. cfr. Pl. VII 45.—) Quaecumque animalpariunt, in capita gignunt circumacto fetu[*](fetu (om.R) sub enixum ll. Verc.(D). sub enixum fetu v(C)) sub enixum, alias[*](alias B. -ia ll. antea D. cfr. Ar.) in utero porrecto[*](porrecto B. -ta ll.v) . quadripedes gestantur[*](gesta- tur F) extentis[*](extentis RS.-ndis a.-nsis rv(J) ad v. om. ll.S) ad longitudinem cruribus et ad alvum suam adplicatis; homo in semet conglobatus inter duo genua naribus sitis.[*](cfr. Ar. G IV 7 init.— (14) ib. 6, 774b 17. —) molas, de quibus ante diximus, gigni putant, ubi mulier non ex[*](ex semet FdE2v. ea (a R) se- r) mare, verum ex semet ipsa[*](7,63) tantum conceperit[*](conperit F1R1a). ideo nec animari, quia non sit ex duobus , altricemque habere per se vitam illam quae satis arboribusque contingat.

ex omnibus, quae[*](que om.F1a) perfectos fetus, sues[*](sues G. ue ll. uel v) tantum[*](tantum B. -tus DF1R. -tos rv) et numerosos[*](numeros F1. in humerosos E2) edunt, nam[*](nam ego. item ll.v. cfr. § 176 et Ar.) plures[*](mures D) contra naturam solidipedum aut bisulcorum.

[*]((19) Ar. VI 37, 580b 31.13. 29. Ael. XVII 17 extr. IX 3 init.—) Super cuncta est murium fetus, haut[*](haut om.F) sine cunctatione dicendus, quamquam sub[*](sub om.zva.G. ab a) auctore Aristotele et Alexandri[*](dist.G) Magni militibus. generatio eorum lambendo constare, non coitu, dicitur. ex una genitos CXX tradiderunt , apud Persas[*](aut persas F1R1a) vero praegnantes[*](prae- gnantes in B. in praegnantis (-atis F1Ra) ll.S) in ventre[*](utero va.H) parentis[*](parentis B. parie- ll.v(S). cfr. Ar.) repertas .[*](Ar. ib. 580b 16. 21.)[*]((5) cfr. Ael. XI 28. XVII 41.— (6) Th. fr. 174, 7. 8 Wim. Ar. ib. 581a 1 sq. cfr. Pl. VIII 132.) et salis gustatu[*](gustu a) fieri praegnantes opinantur[*](opinatur F1R1a). itaque

[*](Ov. M XV 390. Ael. I 51.— (18) schol. Nic. alex. 537. Th. fr. VI 1, 15. III 8, 60 Wim. Ar. V 19, 552b 17. Ael. II 31. Geop. XV 1, 34. cfr. Pl. XXIX 75.) Anguem ex medulla hominis spinae gigni accepimus [*](accepimus dv. accip- ll.H) a multis. pleraque enim occulta et caeca origine proveniunt, etiam in quadripedum genere,

sicut salamandrae [*](salamandra va.S. cfr. not. p. 259,10) , animal lacertae[*](lacerti va.S) figura, stellatum, numquam nisi magnis imbribus proveniens et serenitate desinens[*](deficiens va.S) . huic tantus[*](in (pro ut) F1a) rigor, ut ignem tactu restinguat[*](tactu restinguat F2H(D). -tur ext- DF1.-tuf ext- F1corr.Ea. -tu ext- R(?)S. -tū ext- v) non alio modo quam glacies. eiusdem sanie, quae lactea ore vomitur, quacumque parte corporis humani contacta toti[*](toti — p. 276, 3 generant om.a) defluunt pili, idque, quod contactum est, colorem in vitiliginem[*](uitilignē F1R1. uitii lig- F2) mutat.

[*]((4) Ar. IV 11, 537b 32. 24. cfr. V 1, 539a 22. 15, 547b 18 sq.; G I 1,715a 23–25. 715b 4. 17. III 11, 761b 23. 762b23.) Quaedam ergo[*](ergo DFETS. uero R(?)v) gignuntur ex non genitis et sine ulla simili origine, ut supra dicta et quaecumque ver[*](188) statumque[*](uer statumque R2E2S. om. rH. praem. aestas aut E2v(D). at cfr. Ar.) tempus anni generant[*](generant ll.v(SD). -rat H(J)). ex his quaedam nihil gignunt ut salamandrae, neque est in[*](in his genus R(?)va.D)iis masculum[*](masculinum va.S) femininumve , sicut neque in anguillis omnibusque[*](omnibusque v. -bus ll) quae nec animal nec ovum[*](neouum F1. neoum R1) ex sese generant. neutrum est et[*](et sese DF1E1. om.RSJ) ostreis genus[*](nec (pro uel) F1R1) et ceteris adhaerentibus vado vel saxo. quae autem per se generantur, si in mares et feminas discripta[*](discripta FE1D. desc- rv) sunt[*](sunt (pro si in) F1a) , generant quidem aliquid coitu, sed inperfectum ac dissimile et ex quo nihil amplius gignatur, ut vermiculos muscae. id magis declarabit[*](declarabit ego. -ruit F1.-rauit rH (alac.). -rant (naturae) v) natura eorum[*](eorum D(?)v. ear- r (alac.)) quae insecta dicuntur[*](dicuntur v. duc- RE2.-cantur r (alac.)) , arduae[*](ardua F1R1) explanationis omnia et..privatim dicato opere narranda . quapropter ingenium praedictorum et reliqua[*](qua om.FR1) subtexetur edissertatio[*](edisse statio F1R1. disserta- va.Brot.) .

[*](Ar. I 15 extr.— § 192: (22) Ar. IV 9, 536b 3.) Ex sensibus ante cetera homini tactus, dein gustatus; reliquis superatur a multis. aquilae clarius cernunt , vultures sagacius odorantur, liquidius audiunt talpae: obrutae terra, tam denso atque surdo naturae elemento, praeterea voce omni[*](omne R1.-nium va.S) in sublime tendente[*](tendentes F), sermonem exaudiunt et, si de iis loquare, intellegere etiam[*](etiam - 21 profugere om.F1R1a) dicuntur et profugere.[*]((1) Ar. IV 8, 535a 14. 15. 533b 16.) auditus cui[*](qui a. quin F1) hominum primo negatus est, huic et sermonis usus ablatus, nec sunt naturaliter surdi, ut non iidem sint[*](sunt F1Ra) et muti. in marinis ostreis auditum esse non

pisces quidem auditus[*](audituus F1D. -tuos R1.-tū os a) nec membra habent nec foramina, audire tamen eos palam est[*](est om.a) , utpote[*](utpote G(SD). ut pute F2. ut pate DF1. ut (om.a) patet rv(H). del.J) cum plausu congregari feros ad cibum adsuetudine in quibusdam vivariis spectetur et in piscinis Caesaris genera piscium ad nomen venire quosdamve [*](quosdamue ego. -dam av. -damque rH) singulos. itaque produntur etiam clarissimeaudire mugil, lupus, salpa, chromis[*](cromis F. cronus a) et[*](et- uiuere del. P) ideo in vado vivere.

[*](Ar. ib. 14. 15. 17–19. 23–26. 28–534b2.) Olfactum iis esse[*](es//// R1. ess& F1. esse F2) manifeste patet, quippe non omnes eadem esca capiuntur et prius quam adpetant odorantur [*](adorantur F1a). quosdam et speluncis latentes salsamento inlitis faucibus scopuli[*](scopoli FR) piscator[*](piscatur F1a) expellit velut sui cadaveris agnitionem fugientes, conveniuntque ex alto etiam ad quosdam odores[*](////odores F1. modo res a), ut saepiam ustam et polypum, quae ideo coiciuntur[*](coiciuntur F2G(D). coigu- DF1. cogu- rv(J)) in nassas. sentinae quidem[*](Sed in aequidem F1. Sed equ- a) navium odorem procul fugiunt, maxime[*](an escis? cfr. Ar.) tamen piscium sanguinem.[*](Ar. ib. 534b 27–29. 535a 7. 8.— (19) ib. 534b 22–25. (cfr. Pl. VIII 118. XXVIII 149. XII 81).— (21) Ar. ib. 535a 3. 4.)[*]((1) ib. 533a 17.18.—) non potest petris avelli polypus; idem cunila[*](cunila B ex Ar. cunicula (uni- R) ll.v) admota ab odore[*](an ob odorē?) protinus resilit. purpurae quoque faetidis capiuntur. nam de reliquo animalium genere quis dubitet? cornus cervini[*](an ceruini usti?) odore serpentes[*](insecta (pro ser- pentes) P ex Ar.) fugantur, sed maxime styracis; origani aut calcis aut sulpuris [*](solporis F1. sulpho- F2R.-phuris ava.J) formicae necantur. culices acida petunt, ad dulcia non advolant.

Tactus[*](actuus F1.-tus a) sensus omnibus est, etiam quibus nullus alius; nam et ostreis et terestrium vermibus quoque.

[*]((5) Cic. ND II 122.—) Existimaverim omnibus sensum et gustatus esse. cur enim alios alia sapores[*](saporis FRa) adpetant? in quo[*](quod F1a) vel[*](uel om.F1) praecipua naturae varietas[*](uarietas ego coll. v. 8. arcitae DF1E1adT. artae F2. ar- chitectio R2e corr. G. -tiq; E2v.-tae H. -ti J. artificia D) et lusus:[*](et lusus ego. cfr. IX 102 et XIV 42. XX 11. et hiois DF. ////his R1E1. et his a. Ex his E2. et fibis d. et uiuis T. uis v(H). del. G(D)) alia dentibus praedantur, alia[*](alia — eruunt om.FR1a) unguibus , alia rostri[*](rostro F1.-ris a) aduncitate carpunt, alia latitudine eruunt[*](ruunt va.S. cfr. XI 159), alia acumine excavant, alia sugunt, alia lambunt, sorbent, mandunt, vorant. nec minor varietas in pedum ministerio, ut rapiant, distrahant, teneant, premant, pendeant, tellurem scabere non cessent.

[*]((13) Ar. VIII 4 extr.—) Venenis capreae[*](caprae Lucret. IV 639) et coturnices, ut diximus, pinguescunt, placidissima animalia, at serpentes[*](ad serpentes (-tis F2) FR) ovis[*](ouis v. oua ll), spectanda[*](69) quidem draconum arte: aut enim solida hauriunt, si iam fauces capiunt, quae deinde in semet convoluti frangunt intus atque ita putamina extussiunt[*](excutiunt ava.H), aut si tenerior est[*](ē F2E2H. et r. est et v) catulis adhuc aetas, orbe adprehensa spirae[*](spire F1.-ra a) ita sensim vehementerque praestringunt, ut amputata parte ceu ferro e[*](et (pro e) a) reliqua[*](reliquam (om. e) va.S), quae amplexu tenetur, sorbeant. simili modo avibus devoratis solidis contentione[*](contentione dTv.contione (cot- R1) ll. certione s. contritione coni. B) plumam[*](plumā Rds(P)H. -mas B. -ma DF1E1aT. plurima F2E2v) excitam[*](excitā(P)H. et cita DF1E1dT.-tha R.-to a. et ossa F2E2G(D). et cita et (et cetera v) ossa szv) revomunt .

[*]((22) ib. 4, 594a 9. 7. 22–24. 15.)[*]((5) ib. 29, 607a 28. (cfr. Pl. XI 281).—) Scorpiones terra vivunt[*](uiuunt et RS). serpentes, cum occasio est, vinum praecipue adpetunt, cum alioqui exiguo indigeant