Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

ob id cum iis habenda est avis quae tinnungulus[*](tinnungulus v. -lis R. tinung- Ven.(D). -lis (cin- F2) r. tinnunculus C. cfr. Col.) vocatur; defendit enim illas terretque accipitres naturali potentia in tantum, ut visum vocemque eius fugiant. hac de causa praecipuus columbis amor eorum, feruntque, si in quattuor angulis defbdiantur in ollis novis oblitis, non mutare sedem columbas — quod et[*](et om. va.S) auro insectis alarum articulis quaesivere aliqui[*](alioqui F2RH.-uin rv(S)), non aliter innoxiis vulneribus —, multivaga alioqui ave[*](aue F2E2v. abe F1. ab r). est enim ars illis inter se blandiri et corrumpere alias furtoque comitatiores reverti.[*]((5) Varro III 7, 1. 10. Col. VIII 8, 1. 10. 8.) quin et internuntiae in

magnis rebus fuere, epistulas adnexas earum pedibus obsidione Mutinensi[*](mutiniensi FR) in castra consulum Decumo Bruto mittente. quid vallum et vigil obsidio atque etiam retia in[*](in F1. om.rv) amne praetenta profuere[*](profruere R. prae- fu- F) Antonio, per caelum eunte nuntio? et harum amore insaniunt multi. super tecta exaedificant turres iis nobilitatemque singularum et origines narrant, vetere iam exemplo. L. Axius eques Romanus ante bellum civile Pompeianum denariis CCCC singula paria venditavit[*](uendita (-di ita R) VI F1R.-icauit va.C), ut M. Varro tradit. quin et patriam nobilitavere in Campania grandissimae provenire existimatae.

Harum volatus[*](uolatus F2v. uel- R1. rel- ru) in reputationem ceterarum quoque volucrum inpellit[*](nos inpellit va.S. cfr. § 92) . omnibus animalibus reliquis certus et unius modi et in suo cuique genere incessus est; aves solae vario meatu feruntur et[*](et aere RSJ) in terra et in aëre. ambulant aliquae, ut cornices; saliunt aliae, ut passeres, merulae ; currunt, ut perdices, rusticulae; ante se pedes iaciunt, ut ciconiae, grues. expandunt alas pendentesque raro intervallo quatiunt, aliae crebrius, sed et primas dumtaxat pinnas , aliae[*](aliae ego. -ia et FR.-iae et Ev) tota latera plaudunt[*](plau- dunt F2d. pland- F1R. pand- Ev. cfr. n. luc. p. 8) ; quaedam vero maiore ex parte conpressis volant percussoque semel, aliquae et gemino ictu[*](ictu ////referuntur R) , aëre feruntur: velut[*](uelut F2E2v(D). uel F1E1u. ut RS) inclusum eum prementes eiaculantur [*](hę iacu- lantur u. iac- va.G) sese in sublime, in rectum, in pronum[*](pronum F2E2v. probum r) . impingi[*](impingi F2E2v. pingi F1d.-gui RE1) putes[*](putes F2E2v. pot- r) aliquas aut rursus ab alto[*](alto R2E2v. labi r) cadere has, illas salire. anates solae quaeque sunt[*](sint R) eiusdem generis in sublime protinus sese tollunt atque e[*](e R2v. om. r)[*](& F2Rv. //// F1) vestigio caelum petunt, et hoc etiam ex aqua[*](ex qua F1R1). itaque in foveas, quibus feras venamur,

delapsae solae evadunt.[*]((1. 2) cfr. Ar. IX 32, 619b 1. 5.) vultur et fere[*](fere Fv(D). -rae rH) graviores nisi ex procursu aut altiore cumulo[*](tumulo va.G) inmissae non evolant; cauda reguntur. aliae circumspectant, aliae flectunt[*](flectuntq. F2) colla, nec ullae[*](nec ullae FdRE1u(Rh)S. nec nu- E2z. nonnu- v(D). at cfr. § 73) vescuntur ea quae rapuere pedibus. sine voce non volant multae, aut[*](an aliae (alie) pro aut?) e contrario semper[*](sese per F1) in volatu silent. subrectae [*](sub- Rectę F2E2v.-to ru) , pronae, obliquae in latera, in ora, quaedam et resupinae feruntur, ut, si pariter cernantur plura genera[*](genera om.F1R1. (post cernantur add.F2)), non in eadem natura meare videantur.

[*](Ar.I 1,487b 25. IX 30 init.) Plurimum volant[*](n??? uolant R) quae apodes, quia careant[*](carent duva.G) usu pedum, ab aliis cypseli appellantur, hirundinum[*](hirundinū Ev.-inē r) specie. nidificant in scopulis. hae sunt quae toto mari cernuntur, nec umquam tam longo naves tamque continuo cursu recedunt a terra, ut non[*](non om.F1d) circumvolitent eas apodes. cetera genera residunt et[*](et FE2v(D). om.rduS) insistunt; his quies nisi in nido nulla: aut pendent aut iacent.

[*](Ar. IX 30 med.—(21) Cic. ND II 124. Ar. IX 10 extr. Mir. ausc. 14. Antig. Car. 41 (47). Ael. III 20.) Et[*](Et nec F1du) ingenia aeque varia, ad pastum[*](partum R1) maxime. caprimulgi appellantur, grandioris[*](grandiores dTzva.G(P)) merulae[*](merula P ex Ar.) aspectu, fures nocturni; interdiu enim visu carent. intrant pastorum stabula caprarumque uberibus advolant suctum propter lactis, qua iniuria uber emoritur caprisque caecitas, quas ita mulsere , oboritur. platea[*](platalea Cic.) nominatur advolans ad eas, quae se in mari mergunt, et capita illarum morsu corripiens, donec capturam extorqueat. eadem cum devoratis se inplevit conchis, calore ventris coctas[*](coctas R2E2v. concis R1. cunctas r) evomit atque ita ex iis esculenta [*](esculenta eligit RS.-nta legit v. aesculeant (-lent E) legit DFE) eligit testas excernens[*](exernens F1.-rcens F2. excreans va.Bas.) .

[*](Ar. VI 2, 560b 7. 8.— (7) Ar. IX 1, 609b 16. Ael. VI 19 extr.) Villaribus gallinis et religio[*](religio inest F2R2E2d2v.-giones r) inest. Inhorrescunt edito ovo excutiuntque sese et circumactae purificant aut[*](ac (pro aut) G) festuca aliqua sese et ova lustrant.

minimae avium cardueles imperata faciunt, nec voce tantum, sed pedibus et ore pro manibus. est quae boum mugitus imitetur , in Arelatensi agro taurus appellata, alioquin[*](alioqui d2HBrot.) parva[*](parua. Est quae va.S) est. equorum quoque hinnitus[*](innituus F1.-tus F2) anthus nomine herbae pabulo adventu eorum pulsa imitatur, ad hunc modum se ulciscens.

[*](Ctes. Ind. (fr. 57 Mü.) 3. Ar. VIII 12 extr. Ael. XVI 2. 15 init. XIII 18 med. Plut. SA 19, 972f. Sol. 52, 43. 44. 43. Apul. flor. 12 p. 14 Kr. cfr. Pl XI 132.) super omnia humanas voces reddunt, psittaci[*](psitaci F2va.C. psyt- a. sitta- (vel sipta-) F1) quidem etiam sermocinantes[*](sermocinantis FR) . India hanc avem mittit, siptacen[*](siptacen ED. psit- aB. sitta- v(G). septagen rJ) vocat [*](uocant adVerc.) , viridem toto corpore, torque tantum miniato in cervice distinctam. imperatores salutat et quae accipit verba pronuntiat , in vino praecipue lasciva. capiti[*](capit F1. caput ad) eius duritia eadem quae rostro. hoc[*](haec zva.G. hae E2) , cum[*](cum F2R2E2v. in ea (eo E1a)r) loqui discit, ferreo[*](ferro F1R1a) verberatur radio; non sentit aliter ictus. cum devolat, rostro se[*](se om.a. s F1) excipit, illi innititur levioremque ita se pedum infirmitati facit.

[*](cfr. Ael. VI 19. Plut. SA 19, 973d. (Stat. silv. II 4, 7).) Minor nobilitas, quia non ex longinquo venit, sed expressior loquacitas certo[*](certo om.R(?)H) generi picarum est. adamant verba quae loquantur nec discunt[*](dis- cunt tantum R(?)va.D) , sed[*](se DF1) diligunt[*](eligunt D) meditantesque intra semet curam atque[*](curā atque R2. cura atque F2E2v. curuatque (corru- F1) r) cogitationem[*](cogitationem F1dRa.-one F2 (DE?)v)[*](dist. ego. cfr. Müller stil. p. 69, 32) , intentionem non occultant. constat[*](constat - p. 255, 6 annis om.a) emori victas difficultate verbi ac, nisi subinde eadem audiant, memoria falli quaerentesque mirum

in modum hilarari[*](hilarari si F2v.-re si E2.-lare si E1.-laris (-res R2) r) , si interim[*](iterum z) audierint id verbum. nec vulgaris his[*](an his delendum ut e dittogr. natum?) forma, quamvis non spectanda: satis illis decoris in specie[*](specie v. spe ll. D. cfr. XXXIII 95 et XXXVII 87, ubi item specie (spe) restitui rectius erit) sermonis humani est. verum[*](uerbum R2S) addiscere alias negant posse quam[*](quam F2D. quae Ed. que DF1. quam quae R(?)v) ex genere earum[*](earum sunt va.S) quae glande vescantur,[*](cfr. Sol. 52,45. Apul. flor. 12 p. 15 Kr.— Ar. II 2, 504b 1.) et inter eas[*](eas F2v. ea r) facilius quibus quini[*](quini F2E2v. ni (in E1d) r) sint digiti in pedibus, ac ne eas quidem ipsas nisi[*](nisi Bas. om. ll .v.cfr. Sol.) primis duobus vitae annis. latiores[*](latior his (is E2) est lingua F2R2E2va.J(D)) linguae omnibus[*](om- nibus v. -busque (quae FaT) ll.zG) in suo cuique genere, quae[*](quae om.T) sermonem imi- [*](dist.ego) tantur humanum. quamquam id paene in omnibus contigit[*](contingit v) : Agrippina Claudii[*](claudia F1a) Caesaris turdum habuit, quod numquam ante[*](antea F2D)[*](dist. H), imitantem sermones hominum. cum haec proderem, habebant et Caesares iuvenes sturnum[*](sturnum item R(?)L. itē stur- rv) , item luscinias Graeco ac Latino sermone dociles, praeterea meditantes assidue et in diem[*](in diem (die a) et assidue (asiduae F) ll.v. traieci ego) nova loquentes, longiore etiam contextu. docentur[*](uocentur Fa) secreto et ubi nulla alia vox misceatur[*](mi- sceantur R) , adsidente[*](adsistente F1) qui crebro dicat ea, quae condita velit, ac cibis[*](ac cibis R(?) G. ad ciuis (-ues F2) DF. alicui Ea. aliquo (praem. addisci v) sv) blandiente.

Reddatur et corvis sua gratia, indignatione quoque populi[*](p. F. p??? a) Romani[*](r. F2in ras. om.a) testata[*](textata a) , non solum conscientia. Tiberio principe ex fetu[*](ex fectu F1R. effe- a) supra Castorum[*](ca- strorum Fa) aedem[*](eadem F1. ed- a) genito pullus in adpositam[*](oppositam R(?)va.D) sutrinam devolavit, etiam religione[*](ligionem F1R) commendatus officinae domino. is mature sermoni adsuefactus,

omnibus matutinis evolans in rostra in forum versus, Tiberium , dein Germanicum et Drusum Caesares nominatim, mox transeuntem populum Romanum salutabat, postea ad tabernam remeans, plurium annorum adsiduo officio mirus[*](mir//// F1. mirans ad. meritus zva.G) . hunc sive aemulatione vicinitatis manceps proximae sutrinae sive iracundia subita, ut voluit videri, excrementis eius posita[*](eius imposita va.H. an inspersa?) calceis macula, exanimavit, tanta plebei consternatione , ut primo pulsus ex ea regione, mox interemptus sit funusque aliti innumeris celebratum exequiis, constratunm[*](an constrato lecto?) lectum super Aethiopum duorum umeros, praecedente tibicine et coronis omnium generum ad rogum usque, qui constructus dextra viae Appiae ad secundum lapidem in campo Rediculi[*](Redi- culi B e Festo. ridic- R2E2adv. ridiac- E1. ridiaeu- DF.-rid///u- R1) appellato fuit. adeo satis iusta causa populo Romano visa est[*](uis est F1a) exequiarum ingenium avis aut[*](an ac pro aut?) supplicii de cive Romano in ea urbe, in qua multorum principum nemo deduxerat funus, Scipionis vero Aemiliani post[*](post om.F1R1a) Carthaginem Numantiamque deletas ab eo nemo vindicaverat mortem. hoc gestum M. Servilio C.[*](C. v. g.F2in ras.R2. o (ho R1) r) Cestio cos. a. d. V kal. Apriles. nunc quoque erat in urbe Roma, haec prodente me, equitis[*](equitanis ad. ae- quit//// F1) Romani cornix e Baetica primum colore mira admodum nigro, dein[*](dedein F1. deinde R(?)va.D) plura contexta[*](contexta DF2v. -xa R1.-xtū. -xtu r) verba exprimens et[*](et talia F1a) alia atque alia[*](atque alia om.HBrot.) crebro addiscens. nec non et recens fama Crateri Monocerotis[*](monocerotis R(?)v. moce- r) cognomine in Erizena[*](eriza E. Troe- zena va.G) regione Asiae corvorum opera venantis eo quod[*](eo quod ll.v(L). equo z(P)G2) devehebat[*](edebat F. debebat a) in silvas eos insidentes corniculo[*](corniculo Salm. -li ll. -lis G.om. v) umerisque; illi vestigabant agebantque eo perducta consuetudine, ut exeuntem sic comitarentur et feri.[*](Ael. II 48. Plut. SA 10, 967a.) tradendum putavere memoriae quidam, visum per sitim

lapides congerentem in situlam[*](sitlam FR1) monimenti, in qua pluvia aqua[*](aquam E2z) durabat[*](durabat E1dv. drubat DF. ////bat R1. dabat R2E2z. (alac.)) , sed quae attingi non posset[*](posset v. -ssit ll (alac.)) ; ita descendere paventem expressisse tali congerie quantum poturo[*](poturo R2v. poto E1.-tui E2z.-tero r (alac.)) sufficeret.

[*](Iuba fr. 68a Mü. (cfr. Ar. IX 12, 615a 28). Sol. 2, 46–48.) Nec Diomedias praeteribo aves. Iuba[*](iuua F1a) cataractas vocat, et[*](et (del. L) eis ll.v(S). prob. Müller em. II p. 9 coll. § 7 (loc. corr.))[*](dist. ego. cfr. § 133 extr.) eis esse dentes oculosque igneo colore cetero candidis[*](candidas zva.G) tradens. duos semper his duces: alterum ducere agmen, alterum cogere. scrobes excavare rostro, inde crate consternere et operire terra quae ante fuerit egesta; in his fetificare. fores binas omnium scrobibus: orientem spectare quibus exeant in pascua, occasum quibus redeant. alvum exoneraturas subvolare semper et contrario flatu.[*](Sol. 2, 45.49. 50. Strabo VI 284 init. Ael. I 1. Mir. ausc. 79. Lycus (fr. 4 Mü) ap. Antig. Car. 172 (188).) uno hae[*](hae F2v(D). haec E2. hac F1R2. hoc rS) in loco totius orbis[*](urbis F1R) visuntur, in insula, quam diximus nobilem Diomedis tumulo atque delubro[*](3,151) contra Apuliae oram, fulicarum[*](an formae fulicarum? cfr. Sol. (n. luc. p. 29)) similes. advenas barbaros clangore infestant, Graecis tantum adulantur miro discrimine , velut generi Diomedis hoc tribuentes, aedemque[*](ędemque F2v. ead- r) earn cotidie pleno gutture madentibus pinnis perluunt atque purificant, unde origo fabulae Diomedis socios in earum effigies mutatos.

Non omittendum est, cum de ingeniis disserimus [*](disseremus Fa) , e volucribus hirundines indociles esse, e terrestribus[*](et terrestribus F1Ra) mures, cum elephanti iussa faciant, leones iugum subeant, in mari vituli totque piscium genera mitescant.

[*]((5) Ar. ap. Athen. IX 388d.)[*](Ar. VIII 6, 595a 10–12.) Bibunt aves suctu, ex iis, quibus longa colla,

intermittentes et capite resupinato velut infundentes[*](infundentib; F) sibi; porphyrio[*](porpurio R. purp- F1. porfirio a) solus[*](solo F2) morsu bibit. idem est proprio genere, omnem cibum aqua subinde tinguens, deinde pede ad rostrum veluti manu adferens. laudatissimi in Commagene. rostra iis[*](is F2in ras. his (DE?)aD) et praelonga crura rubent.

[*](Oppian. ixeut. II 9.— (10) Ar. P. IV 12, 694a 7.8.) Haec quidem et himantopodi[*](himantopodi (B)G(S). cfr. index. emant- F2R2Ea. aemant- r. haemant- C. haemat- v(H)D) multo minori, quamquam[*](quam a) eadem[*](eadem v. in ead- ll.J) crurum altitudine. nascitur in Aegypto. insistit ternis digitis. praecipue ei pabulum muscae. vita in Italia paucis diebus.

Graviores omnes fruge[*](an et fruge?) vescuntur, altivolae carne o tantum, inter aquaticas[*](aquatecas F2.-uas tecas (tectas a) F1a) mergi, soliti[*](soliti auide uorare et ego. (cfr. XI 67). solida (-do R) ut deuorauere (-rare E) ll.soliti sunt (soli dicuntur J) deuorare v) avide vorare et quae ceterae[*](ceteri F2) reddunt.

Olorum similitudinem onocrotali habent nec distare existimarentur omnino, nisi faucibus ipsis inesset alterius uteri genus. huc[*](huc v. hoc ll. cfr. XI 135. 138) omnia inexplebile animal congerit, mira ut sit capacitas. mox perfecta rapina sensim inde in os[*](in os F2Eav. onos D. onus F1. honor R) reddita in veram alvum ruminantis modo[*](more adzHBrot.) refert[*](fertur az). Gallia hos septentrionalis[*](septentrionali R(?)L cum P. cfr. IX 76) proxima oceano mittit.

[*](Sol. 20,3.— (22) Ar. VIII 3, 593b 16. Athen. IX 393c. 395e. Varro III 11,4. Col. VIII 15, 1.)[*]((2) Ar. IX 49 B, 633b 2. Athen. IX 387c e. Martial. III 58, 16. 15. XIII 72. 73. Pallad. I 29. Col. VIII 2, 2.) In Hercynio Germaniae saltu invisitata[*](inusitata adva.Brot. cfr. § 84) genera alitum accepimus[*](accepimus Eav. accip- rS) , quarum plumae ignium modo conluceant 20 noctibus. in ceteris nihil praeter nobilitatem longinquitate[*](longin- quitatem F1a.-tatum F2) factam memorandum occurrit:

phalerides in Seleucia

Parthorum[*](phartorum F1. pant- F2) et in Asia, aquaticarum laudatissimae, rursus phasianae in Colchis — geminas ex pluma aures submittunt subriguntque —, Numidicae in parte Africae Numidia; omnesque [*](an omnes (vel quae omnes)?) iam in Italia.

[*](Martial. XIII 71.— (7) Hor. epod. 2, 54. Martial. XIII 61. Ael. XV 27. Athen. VIII 388a.— (9. 10) cfr. Pl. XI 130.) Phoenicopteri[*](poenico opteri (obt- R) F1R pheni a) linguam praecipui saporis esse Apicius docuit, nepotum omnium altissimus gurges. attagen maxime Ionius celeber[*](celeber et~R1.-bratur va.S. an celeber est?) et vocalis alias, captus vero obmutescens , quondam existimatus inter raras[*](inter raras F2E2v. in terras r) aves, iam et in Gallia [*](dist. ego) Hispaniaque. capitur circa[*](circa (ca) ego. et ll.v. et per C. cfr.XIV 132) Alpes etiam, ubi et phalacrocoraces [*](phalacoraces a.-cocroraces F1R) , avis[*](aues F2va.D) Baliarium[*](baliarum a.-learium R2va.S) insularum peculiaris[*](peculiares R(?)va.D. cfr. vol. V p. 487 ad XXXII 59) , sicut Alpium pyrrhocorax, luteo rostro niger[*](ni generet F1a. et G) , et praecipua[*](praecipuo R(?)va.D) sapore lagopus[*](lagopos F2.-pes a) . pedes[*](pedes E(?)zv. pede r) leporino villo nomen hoc dedere cetero candidae[*](gandi (gra- a) de F1a) , columbarum magnitudine. non extra[*](an non ē extra?) terram eam vesci facile, quando nec vita[*](uiua va.S) mansuescit et corpus ocissime[*](ocissime E2 (margo Verc.)D. occisie Rd.-si rS. -sae statim v) marcescit[*](emarcescit SJ) . est[*](Est et F2G. Est Ead. Esse r. Et v) et alia nomine eodem, a coturnicibus magnitudine tantum differens, croceo unctu[*](tinctu F2E2v) cibis gratissima. visam[*](uisa Fa) in Alpibus ab se peculiarem Aegypti et ibim Egnatius Calvinus praefectus earum prodidit.