Ab urbe condita

ibi legati Rhodiorum auditi. et quamquam ea legatio erat,

quae accendere regium animum posset, temperavit irae et legatos se Rhodum missurum respondit mandaturum, ut renovarent vetusta iura cum ea civitate sua maiorumque suorum et vetarent eos pertimescere adventum regis: nihil aut iis aut sociis eorum noxiae futurum fraudive;

nam Romanorum se non violaturum, argumento et suam recentem ad eos legationem esse et senatus honorifica in se decreta responsaque.

forte legati redierant ab Roma comiter auditi dimissique, ut tempus postulabat,

incerto adhuc adversus Philippum eventu belli. cum haec legati regis in contione Rhodiorum agerent, nuntius venit debellatum ad Cynoscephalas esse. hoc nuntio accepto Rhodii dempto metu a Philippo consilium obviam eundi classe Antiocho;

illam alteram curam non omiserunt tuendae libertatis civitatum sociarum Ptolomaei, quibus bellum ab Antiocho imminebat.

nam alias auxiliis iuverunt, alias providendo ac praemonendo conatus hostis, causaque libertatis fuerunt Cauniis, Myndiis, Halicarnassensibus Samiisque.

non operae est persequi, ut quaeque acta in his locis sint, cum ad ea, quae propria Romani belli sunt, vix sufficiam.

eodem tempore Attalus rex aeger ab Thebis Pergamum advectus moritur altero et septuagesimo anno, cum quattuor et quadraginta annos regnasset.

huic viro praeter divitias nihil ad spem regni fortuna dederat. iis simul prudenter, simul magnifice utendo: effecit, primum ut sibi, deinde ut aliis non indignus videretur regno.

victis deinde proelio uno Gallis,

summa iustitia suos rexit, unicam fidem sociis praestitit, comis uxori ac liberis —

quattuor superstites habuit — , mitis ac munificus amicis regnum adeo stabile ac firmum reliquit, ut ad tertiam stirpem possessio eius descenderit.

cum hic status rerum in Asia Graeciaque et Macedonia esset, vixdum cum Philippo bello, pace certe nondum perpetrata, ingens in Hispania ulteriore coortum est bellum.

M. Helvius provinciam obtinebat. is litteris senatum certiorem fecit Culcham et Luxinium regulos in armis esse,

cum Culcha decem et septem oppida, cum Luxinio validas urbes Carmonem et Baldonem, in maritima ora Malacinos Sexetanosque et Baeturiam omnem et quae nondum animos nudaverant ad finitimorum motus consurrectura.