Ab urbe condita

multis hinc atque illinc vulneribus acceptis, cum etiam, ut in proelio iusto, aliquot cecidissent, nox pugnae finem fecit.

cum in hoc statu res esset, pastor quidam a Charopo, principe Epirotarum, missus deducitur ad

is se in eo saltu, qui regiis teneretur castris, armentum pascere solitum ait omnes montium eorum amfractus callesque nosse.

si secum aliquos consul mittere velit, se non iniquo nec perdifficili aditu super caput hostium eos educturum.

haec ubi consul audivit, percunctatum ad Charopum mittit, satisne credendum super tanta re agresti censeret. Charopus renuntiari iubet, ita crederet, ut suae potius omnia quam illius potestatis essent.

cum magis vellet credere auderet mixtumque gaudio et metu gereret, auctoritate motus Charopi experiri spem oblatam statuit et,

ut averteret ab suspicione, biduo lacessere hostem dispositis ab omni copiis succedentibusque integris in locum defessorum non destitit.

quattuor milia inde lecta peditum et trecentos equites tribuno militum equites, quoad loca patiantur, ducere iubet; ubi ad invia equiti ventum sit, in planitie aliqua locari equitatum, pedites, qua dux monstraret viam, ire;

ubi, ut polliceatur, super caput hostium perventum sit, fumo dare signum nec antea tollere, quam ab se signo recepto pugnam coeptam arbitrari posset.

nocte itinera fieri iubet — et pernox forte luna erat — ; interdiu cibi quietisque sumeret tempus. ducem promissis ingentibus oneratum, si fides extet, vinctum tamen tribuno tradit.

his copiis ita dimissis eo intentius Romanus undique instat, † capit stationes.

interim die tertio cum verticem, quem petierant, Romani cepisse ac tenere se fumo significarent, tum vero trifariam divisis copiis consul valle media cum militum robore succedit, cornua dextra laevaque admovet castris;

nec segnius hostes obviam eunt. et dum aviditate certaminis provecti extra munitiones pugnant, haud paulo superior est Romanus miles et virtute et scientia et genere armorum;

postquam multis vulneratis interfectisque recepere se regii in loca munimento aut tuta, verterat periculum in

neque impunita temeritate inde recepissent sese, ni clamor primum ab tergo auditus, dein pugna etiam coepta amentis repentino terrore regios fecisset.

pars in fugam effusi sunt; pars, magis quia locus fugae deerat, quam quod animi satis esset ad pugnam, cum substitissent, ab hoste et a fronte et ab tergo urgente circumventi sunt.

deleri totus exercitus potuit, si fugientis persecuti victores essent;