Ab urbe condita

ab Dipylo accessit. porta ea, velut in ore urbis posita, maior aliquanto patentiorque quam ceterae est, et intra extraque latae viae sunt, ut et oppidani derigere aciem a foro ad portam possent, et extra limes mille ferme passus longus, in Academiae gymnasium ferens, pediti equitique hostium liberum spatium praeberet.

eo limite Athenienses cum Attali praesidio et cohorte Dioxippi acie intra portam instructa signa extulerunt.

quod ubi Philippus vidit, habere se hostis in potestate ratus et odium diu optata caede — neque enim ulli Graecarum civitatium infestior erat — expleturum, cohortatus milites, ut se intuentes pugnarent scirentque ibi signa,

ibi aciem esse debere, ubi rex esset, concitat ecum non ira tantum, sed etiam gloria elatus,

quod ingenti turba completis etiam ad spectaculum muris conspici se pugnantem egregium ducebat.

aliquantum ante aciem cum equitibus paucis evectus in medios hostis ingentem cum suis ardorem,

pavorem hostibus iniecit. plurimos manu sua comminus eminusque vulneratos compulsosque in portam consecutus et ipse, cum maiorem in angustiis trepidantium edidisset caedem, in temerario incepto tutum tamen receptum habuit,

quia, qui in turribus portae erant, sustinebant tela, ne in permixtos hostibus suos conicerent.

intra muros deinde tenentibus milites Atheniensibus Philippus signo receptui dato castra ad Cynosarges — templum Herculis gymnasiumque et lucus erat circumiectus — posuit.

sed et Cynosarges et Lycium et quidquid sancti amoenive circa urbem erat incensum est, dirutaque non tecta solum, sed etiam sepulcra, nec divini humanive iuris quicquam prae impotenti ira est servatum.

postero die cum primo clausae fuissent portae, deinde subito apertae, quia praesidium Attali ab Aegina Romanique ab Piraeo intraverant urbem, castra ab urbe rettulit rex tria ferme milia passuum.

inde Eleusinem profectus spe improviso templi castellique, quod et

consultabant de bello adversus Nabim, tyrannum Lacedaemoniorum, qui tralato imperio a Philopoemene ad Cycliadam, nequaquam parem illi ducem, dilapsa cernens Achaeorum auxilia, redintegraverat bellum agrosque finitimorum vastabat et iam urbibus quoque erat terribilis.

adversus hunc hostem cum, quantum ex quaque civitate militum scriberetur, consultarent, Philippus dempturum se eis curam, quod ad Nabim et Lacedaemonios attineret, est pollicitus nec tantum agros sociorum populationibus prohibiturum,

sed terrorem omnem belli in ipsam Laconicam ducto eo extemplo exercitu tralaturum.

haec oratio cum ingenti adsensu hominum acciperetur, “ita tamen aequum est” inquit “me vestra meis armis tutari, ne mea interim nudentur praesidiis.