Ab urbe condita

opinio etiam sine auctore exierat non in praesentis modo temporis eos iniuriam conspirasse, sed foedus clandestinum inter ipsos iure iurando ictum, ne comitia haberent perpetuoque decemviratu possessum semel obtinerent imperium.

circumspectare tum patriciorum vultus plebei et inde libertatis captare auram, unde servitutem timendo in eum statum rem publicam adduxerant.

primores patrum odisse decemviros, odisse plebem; nec probare, quae fierent, et credere haud indignis accidere; avide ruendo ad libertatem in servitutem elapsos iuvare nolle, cumulari quoque iniurias,

ut taedio praesentium consules duo tandem et status pristinus rerum in desiderium veniant.

iam et processerat pars maior anni, et duae tabulae legum ad prioris anni decem tabulas erant adiectae, nec quicquam iam supererat, si eae quoque leges centuriatis comitiis perlatae essent, cur eo magistratu rei publicae opus esset.

expectabant, quam mox consulibus creandis comitia edicerentur. id modo plebes agitabat, quonam modo tribuniciam potestatem, munimentum libertati, repararent, cum interim mentio comitiorum nulla fieri.

et decemviri, qui primo tribunicios homines, quia id populare habebatur, circum se ostentaverant plebei, patriciis iuvenibus saepserant latera. eorum catervae tribunalia obsederant.

hi ferre agere plebem plebisque res, cum fortuna, quidquid cupitum foret, potentioris esset.

et

idus Maiae venere. nullis subrogatis magistratibus privati pro decemviris neque animis ad imperium inhibendum inminutis neque ad speciem honoris insignibus prodeunt. id vero regnum haud dubie videri. deploratur in perpetuum libertas,

nec vindex quisquam existit aut futurus videtur. nec ipsi solum desponderant animos, sed contemni coepti erant a finitimis populis imperiumque ibi esse, ubi non esset libertas, indignabantur.

Sabini magna manu incursionem in agrum Romanum fecere lateque populati, cum hominum atque pecudum inulti praedas egissent, recepto ad Eretum, quod passim vagatum erat, agmine castra locant spem in discordia Romana ponentes:

inpedimentum dilectui fore. non nuntii solum, sed per urbem agrestium fuga trepidationem iniecit. decemviri consultant, quid opus facto sit, destituti inter patrum et plebis odia, addit terrorem insuper alium fortuna.

aequi alia ex parte castra in Algido locant depopulanturque inde excursionibus Tusculanum agrum. legati ea ab Tusculo praesidium orantes nuntiant.

is pavor perculit decemviros, ut senatum simul duobus circumstantibus urbem bellis consulerent.

citari iubent in curiam patres haud ignari, quanta invidiae inmineret tempestas: omnes vastati agri periculorumque inminentium causas in se congesturos, temptationemque fore abolendi sibi magistratus, ni consensu resisterent imperioque inhibendo acriter in paucos praeferocis animi conatus aliorum conprimerent.