Ab urbe condita

tres ingenti certamine petierunt, Q. Fulvius Flaccus consul, qui et ante bis consul et censor fuerat, et T. Manlius Torquatus, et ipse duobus consulatibus et censura insignis, et P. Licinius Crassus, qui aedilitatem curulem petiturus erat.

hic senes honoratosque iuvenis in eo certamine vicit. ante hunc intra centum annos et viginti nemo praeter P. Cornelium Calussam pontifex maximus creatus fuerat, qui sella curuli non sedisset.

consules dilectum cum aegre conficerent quod inopia iuniorum non facile in utrumque, ut et novae urbanae legiones et supplementum veteribus scribere tum,

sufficiebat, senatus absistere eos incepto vetuit et

si qui roboris satis ad ferenda arma habere viderentur, etiamsi nondum militari aetate essent, milites facerent.

tribuni plebis, si iis videretur, ad populum ferrent, ut, qui minores annis sacramento dixissent, iis perinde stipendia procederent, ac si annorum aut maiores milites facti essent.

ex hoc senatus consulto creati triumviri bini conquisitionem ingenuorum per agros habuerunt.

eodem tempore ex Sicilia litterae Marci Marcelli de postulatis militum, qui cum P. Lentulo militabant, in senatu recitatae sunt.

Cannensis reliquiae cladis hic exercitus erat, relegatus in Siciliam, sicut ante dictum est ne ante Punici belli finem in Italiam reportarentur.

hi permissu Lentuli primores equitum centurionumque et robora ex legionibus peditum legatos in hiberna ad M. Marcellum miserunt, e quibus unus potestate dicendi facta:

“consulem te, M. Marcelle, in Italia adissemus, cum primum de nobis etsi non iniquum, certe triste senatus consultum factum est, nisi hoc sperassemus,

in provinciam nos morte regum turbatam ad grave bellum adversus Siculos simul Poenosque mitti et sanguine nostro vulneribusque nostris senatui satisfacturos esse, sicut patrum memoria, qui capti a Pyrrho ad Heracleam erant, adversus Pyrrhum ipsum pugnantes satisfecerunt.

quamquam quod ob meritum nostrum suscensuistis, patres conscripti, nobis, aut suscensetis?

ambo mihi consules et universum senatum intueri videor, cum te, M. Marcelle, intueor, quem si ad Cannas consulem habuissemus, melior et rei publicae et nostra fortuna esset.

sine, quaeso, priusquam de condicione nostra queror, noxam, cuius arguimur, nos purgare si non deum ira nec fato, cuius lege immobilis rerum humanarum ordo seritur, sed culpa periimus ad Cannas, cuius tandem ea culpa fuit?

equidem miles nihil umquam dicam de imperatore meo, cui praesertim gratias ab senatu actas, quod non desperaverit de re publica cui post fugam a Cannis per omnes annos imperium.

ceteros item ex reliquiis cladis eius, quos tribunos militum habuimus, honores petere et gerere et provincias obtinere audivimus.