Ab urbe condita

certe id et natura aequum et exemplo utile esse et ad famam populi Romani pertinere, eos consules esse, quorum utrolibet duce bellum Etruscum geri recte possit. Fabius nihil aliud precatus populum Romanum,

quam ut, priusquam intro vocarentur ad suffragium tribus, Ap. Claudi praetoris adlatas ex Etruria litteras audirent, comitio abiit. nec minore populi consensu quam senatus provincia Etruria extra sortem Fabio decreta est.

inde ad consulem factus omnium ferme iuniorum, et pro se quisque nomina dabant; tanta cupido erat sub eo duce stipendia faciendi.

qua circumfusus turba “quattuor milia” inquit “peditum et sescentos equites dumtaxat scribere in animo est; hodierno et crastino die qui nomina dederitis, mecum ducam.

maiori mihi curae est, ut omnes locupletes reducam, quam ut multis rem geram militibus.” profectus apto exercitu

et eo plus fiduciae ac spei gerente, quod non desiderata erat, ad oppidum Aharnam, unde procul hostes erant, ad castra Appi praetoris pergit.

paucis citra milibus lignatores ei cum praesidio occurrunt; qui ut lictores praegredi viderunt Fabiumque esse consulem accepere, laeti atque alacres dis populoque Romano grates agunt, quod eum sibi imperatorem misissent.

circumfusi deinde cum consulem salutarent, quaerit Fabius, quo pergerent, respondentibusque lignatum se ire “ain tandem?”

inquit; “num castra vallata non habetis?” ad hoc cum subclamatum esset, duplici quidem vallo et fossa, et tamen in ingenti metu esse, “habetis igitur” inquit “adfatim lignorum: redite et vellite vallum.”

et iis, qui in castris remanserant, militibus et ipsi Appio fecerunt;

pro se quisque alii aliis dicere consulis se Q. Fabi facere iussu. postero inde die castra mota, et Appius praetor Romam dimissus.

inde nusquam stativa Romanis fuere. negabat utile esse uno loco sedere exercitum; itineribus ac mutatione locorum mobiliorem ac salubriorem esse. fiebant autem itinera, quanta fieri sinebat hiems hauddum exacta.

vere inde primo relicta secunda legione ad Clusium, quod Camars appellabant, praepositoque castris L. Scipione pro praetore Romam ipse ad consultandum de bello rediit,

sive ipse sponte sua, quia bellum ei maius in conspectu erat, quam quantum esse famae crediderat, sive senatus consulto accitus; nam in utrumque auctores sunt.

Ap. Claudio praetore retractum quidam videri volunt, cum in senatu et apud populum, id quod per litteras adsidue fecerat, terrorem belli Etrusci augeret: non suffecturum ducem unum nec exercitum unum adversus quattuor populos;

periculum esse, sive iuncti unum premant sive diversi gerant bellum, ne ad omnia simul obire unus non possit.

duas se ibi legiones Romanas reliquisse, et minus quinque milia peditum equitumque cum Fabio venisse. sibi placere P. Decium consulem primo quoque tempore in Etruriam ad collegam proficisci, L. Volumnio Samnium provinciam dari;