Historiarum Alexandri Magni

A commilitonibus torpentes excitabantur, neque aliud remedium erat, quam ut ingredi cogerentur: tum demum vitali calore moto membris aliquis redibat vigor.

Si qui tuguria barbarorum adire potuerunt, celeriter refecti sunt. Sed tanta caligo erat, ut aedificia nulla alia res quam fumus ostenderet.

Illi numquam ante in terris suis advena viso cum armatos repente conspicerent, exanimati metu, quidquid in tuguriis erat, adferebant, ut corporibus ipsorum parceretur, orantes.

Rex agmen circumibat pedes, iacentes quosdam erigens et alios, cum aegre sequerentur, adminiculo corporis sui excipiens. Nunc ad prima signa, nunc in medio, nunc in

Tandem ad loca cultiora perventum est commeatuque largo recreatus exercitus: simul et, qui consequi non potuerant, in illa castra venerunt.

Inde agmen processit ad Caucasum montem, cuius dorsum Asiam perpetuo iugo dividit: hinc simul mare, quod Ciliciam subit, illinc Caspium fretum et amnem Araxen nobiliaque regionis Scythicae deserta spectat.

Taurus, secundae magnitudinis mons, committitur Caucaso:

a Cappadocia se attollens Ciliciam praeterit Armeniaeque montibus iungitur. Sic inter se iuga velut serie cohaerentia perpetuum habent dorsum, ex quo Asiae omnia fere flumina, alia in Rubrum, alia in Caspium mare, alia in Hyrcanium et Ponticum decidunt.

XVII dierum spatio Caucasum superavit exercitus. Rupes in eo x in circuitu stadia conplectitur, IIII in altitudinem excedit, in qua vinctum Promethea fuisse antiquitas tradidit.

Condendae in radicibus montis urbi sedes electa est. VII milibus subactarum nationum et praeterea militibus, quorum opera uti desisset, permissum in nova urbe considere. Hauc quoque Alexandream incolae appellaverunt.

At Bessus Alexandri celeritate perterritus dis patriis sacrificio rite facto, sicut illis gentibus mos est, cum

Graves mero suas vires extollere, hostium nunc temeritatem, nunc paucitatem spernere incipiunt.

Praecipue Bessus ferox verbis et parto per scelus regno superbus ac vix potens mentis dicere orditur:

socordia Darei crevisse hostium famam. Occurrisse enim in Ciliciae angustissimis faucibus, cum retrocedendo posset perducere incautos in loca naturae situ tuta, tot fluminibus obiectis, tot montium latebris, inter quas deprehensus hostis ne fugae quidem, nedum resistendi occasionem fuerit habiturus.

Sibi placere in Sogdianos recedere: Oxum amnem velut murum obiecturum hosti, dum ex finitimis gentibus valida auxilia concurrerent.

Venturos autem Chorasmios et Dahas Sacasque et Indos et ultra Tanain amnem colentes Scythas: quorum neminem adeo humilem esse, ut humeri eius non possent Macedonis militis verticem aequare.

Conclamant temulenti unam hanc sententiam salubrem esse: et Bessus circumferri merum largius iubet debellaturus super mensam Alexandrum.

Erat in eo convivio Gobares, natione Medus, sed magicae artis — si modo ars est, non vanissimi cuiusque ludibrium — magis professione quam scientia celeber, alioqui moderatus et probus.

Is cum praefatus esset,

Bessus eum dicere iussit intrepidum, poculum etiam, quod habebat in manu, tradidit. Quo accepto Gobares: “Natura,” inquit, “mortalium hoc quoque nomine prava et sinistra dici potest, quod in suo quisque negotio hebetior est quam in alieno.