Res Rustica

Nec tamen aliter admittendus est etiam clementioris libidinis, quoniam multum refert naturaliter sopitum pecudis ingenium modica exercitatione [*]()concuti atque excitari, vegetioremque factum marem [*]()feminae iniungi, ut tacita quadam [*]()vi semina ipsa principiis [*]()agilioribus figurentur.

Mula [*]()autem non solum ex equa et asino, sed ex asina et equo, itemque onagro et equa generatur. Quidam vero non dissimulandi auctores, ut Marcus Varro, et ante eum Dionysius ac Mago prodiderunt mularum fetus regionibus Africae adeo non prodigiosos haberi, ut tam familiares sint incolis partus earum, quam sunt nobis equarum.

Neque tamen ullum est in hoc pecore aut animo aut forma [*]()prae- [*](superiectum Lundström: -u SAR. ) [*](est et AR: et est S. ) [*](labore ed. pr.: laborare SAR. ) [*](exercitatione ed. pr.: excitatione SAR. ) [*](marem a: mare SA 1R. ) [*](quadam ed. pr.: quadram SA. ) [*](principis SA. ) [*](mula S: multa AR. ) [*](formam SA: forma a. a In the translation of this part of Columella, ass is the female donkey. b R.R., II. 1. 27. c Sec Book I. 1. 10. )

Qui ex equo et asina concepti generantur, quamvis a patre nomen traxerint, quod hinni vocantur, matri per omnia magis similes sunt. Itaque commodissimum est asinum destinare mularum generi seminando, cuius, ut dixi, species experimento est speciosior.

Verumtamen ab aspectu non aliter probari debet, quam ut sit amplissimi corporis, cervice valida, robustis ac latis costis, pectore musculoso et vasto, feminibus lacertosis, cruribus compactis, coloris nigri vel maculosi.[*]()Nam murinus cum sit in asino vulgaris, tum etiam non optime respondet in mula.

Neque nos universa quadrupedis species decipiat, si qualem probamus conspicimus. Nam quemadmodum arietum quae sunt in linguis et palatis maculae, plerumque in velleribus agnorum deprehenduntur: ita si discolores pilos asinus in [*](seminabituinsinus S: seminabitu in sinus A. ) [*](quamvis add. Lundström. ) [*](conpari S: comparari o. ) [*](servili SA. ) [*](mores trigo sunt quam SAa. ) [*](praefert Lundström: praeferret SAR. ) [*](onagro S: onager AR. ) [*](infracta ed. pr.: infra et a SAR. ) [*](paternam S: -a, AR. ) [*](macilis AR: magilis S. )

Igitur qualem descripsi asellum, cum est protinus [*]()genitus, oportet matri statim subtrahi, et ignoranti equae subici. Ea [*]()optime tenebris fallitur. Nam obscuro loco partu eius amoto, praedictus quasi ex ea natus alitur. Cui deinde cum decem diebus insuevit equa, semper postea desideranti [*]()praebet ubera. Sic nutritus [*]()admissarius equas diligere condiscit. Interdum etiam, quamvis materno lacte sit educatus, potest a tenero [*]()conversatus [*]()equis familiariter earum consuetudinem appetere. Sed ei non oportet minori quam trimo inire permitti.[*]()Atque id ipsum si concedatur,[*]()vere fieri conveniet, cum et desecto viridi pabulo et largo hordeo firmandus, nonnunquam etiam salivandus erit.

Nec tamen tenerae feminae committetur. Nam nisi prius ea marem cognovit,[*]()adsilientem admissarium calcibus proturbat, et iniuria depulsum etiam ceteris equis reddit inimicum. Id ne fiat, degener ac vulgaris [*](sobolem R: subole S1A1: sobole S2. ) [*](mixtus S: mixtu A. ) [*](protinus Lundström: ptri A: ptris S: patri c. ) [*](ae SA1: ac A2R. ) [*](desideranti S: destinanti AR. ) [*](nutritus S: nutritur AR. ) [*](potest a tenero S: potestate vero AR. ) [*](conversatus S: -ur AR. ) [*](inire permitti Lundström: inaremitti S: in are mitti A. ) [*](concidatur SAR. ) [*](cognovit ed. pr.: concivit SAR. )

Aditus est ex utraque parte, sed ab inferiore clatris [*]()munitus: ad quae [*]()capistrata in imo clivo constituitur equa, ut et prona [*]()melius ineuntis semina recipiat, et facilem sui tergoris ascensum ab editiore parte minori quadrupedi praebeat. Quae cum ex asino conceptum edidit, partum sequenti anno vacua nutrit. Id enim utilius est, quam quod quidam faciunt, ut et fetam nihilominus admisso equo impleant.

Annicula mula recte a matre repellitur, et amota montibus aut feris [*]()locis pascitur, ut ungulas duret, sitque [*]()postmodum longis itineribus habilis. Nam clitellis aptior mulus. Illa quidem [*]()agilior: sed uterque sexus et viam recte graditur, et terram commode proscindit, nisi si pretium quadrupedis rationem rustici onerat,[*]()aut campus gravi gleba[*]()robora boum deposcit. [*](maris SAR. ) [*](subigitur S: iniungitur AR. ) [*](claris SAR. ) [*](quod SAR. ) [*](pronam SAR. ) [*](seris SAR. ) [*](sique SA: sitque ac. ) [*](quod SAR. ) [*](onerant SAR. ) [*](gleba S: graebra A1: craebra A2: crebra R. a Compare Chapter XIX above. )

Medicinas huius pecoris plerumque iam in aliis generibus edocui: propria tamen quaedam vitia non omittam, quorum remedia subscripsi. Equienti mulae cruda brassica datur. Suspiriosae sanguis detrahitur, et cum sextario vini atque olei thuris semuncia marrubii succus instar heminae mixtus infunditur.

Suffraginosae hordeacea farina imponitur, mox suppuratio ferro reclusa linamentis curatur, vel gari[*]()optimi sextarius cum libra olei per narem sinistram demittitur, admisceturque huic me-dicamini trium vel quattuor ovorum albus liquor separatis vitellis.

Flemina [*]()secari, et interdum inuri solent. Sanguis demissus [*]()in pedes, ita ut in equis emittitur: vel si est herba, quam veratrum vocant rustici, pro pabulo cedit. Est et ὑοσκύαμοσ, cuius semen detritum et cum vino datum praedicto vitio medetur. Macies et languor submovetur saepius data potione, quae recipit semunciam sulphuris ovumque crudum, et myrrhae pondus denarii. Haec trita vino admiscentur,[*]()atque ita faucibus infunduntur.

Sed et tussi dolorique ventris eadem ista aeque medentur. Ad maciem nulla res tantum quantum medica potest. Ea herba viridis celerius [*]()nec tarde tamen arida faeni vice saginat iumenta: verum [*](gari S: cari AR. ) [*](flemina Lundström: femina SAR. ) [*](demissus S: diAR. ) [*](admiscetur SA. ) [*](celerius S: om. AR. a A kind of hellebore. b Medicago sativa. )