Res Rustica

Columella, Lucius Junius Moderatus

Columella. On agriculture, Volume 1-2. Ash, Harrison Boyd; Foster, Edward Seymour; Heffner, Edward H., editors. Cambridge, MA; London: Harvard University Press; William Heinemann, Ltd., 1941.

ne aut cum volent ineant aut, si id facere [*](figurando S: figurandus AR. ) [*](ventrem S: vente A: ventum R. ) [*](aguntur SAR. a Vergil, Georg. III. 266 and 269-275. b The highest peak of the range of Mt. Ida. c A river of Bithynia (Strabo, XIV. 681). d The story of the impregnation of mares by the wind seems to be as old as Homer (Il. XVI. 150). )

v.2.p.194

prohibeantur, cupidine sollieitati[*]()noxam contrahant.[*]()Itaque vel in longinqua pascua marem placet ablegari, vel ad praesepia contineri: eoque tempore, quo vocatur a feminis, roborandus est largo cibo, et appropinquante vere hordeo ervoque [*]()saginandus, ut veneri supersit, quantoque fortior inierit, firmiora semina praebeat futurae stirpi.

Quidam etiam praecipiunt eodem ritu, quo mulos, admissarium saginare, ut hac sagina hilaris pluribus [*]()feminis sufficiat. Verum tamen nec minus quam quindecim nec rursus plures quam viginti unus debet implere, isque admissurae post trimatum usque in annos viginti plerumque idoneus est.

Quod si admissarius iners in venerem est, odore proritatur, detersis spongia feminae locis, et admota naribus equi. Rursus si equa marem non patitur, detrita scilla naturalia eius linuntur, quae res accendit libidinem. Nonnunquam ignobilis quoque ac vulgaris elicit [*]()cupidinem coeundi. Nam ubi admotus [*]()fere tentavit obsequium feminae,[*]()abducitur,[*]()et iam patientiori generosior equus imponitur. Inde maior praegnantibus adhibenda cura est,

largoque pascuo firmandae. Quod si frigore hiemis herbae defecerint, tecto contineantur, ac neque opere [*](sollicitationis S: -i A. ) [*](contrahant S: -unt AR. ) [*](herboque S1A: hervoq; S2: ervoque c. ) [*](pluribus S: plurimis AR. ) [*](elicit S, ed. pr.: eligit AR. ) [*](admotu SAR. ) [*](feminae Ursinus: femina SR: semina A. ) [*](adducitur SAR. )

v.2.p.196

neque cursu exerceantur, neque frigori committantur, nec in angusto clauso, ne aliae aliarum conceptus elidant: nam haec omnia incommoda fetum abigunt. Quod si tamen aut partu aut abortu equa laboravit, remedio erit felicula trita, et aqua tepida permixta ac data per cornu.

Sin autem prospere cessit, minime manu contingendus pullus erit.[*]()Nam laeditur etiam levissimo contactu. Tantum [*]()cura adhibebitur, ut et amplo et calido loco cum matre versetur, ne aut frigus adhuc infirmo noceat, aut mater in angustiis eum obterat. Paulatim deinde producendus erit, providendumquc, ne stercore ungulas adurat. Mox cum firmior fuerit, in eadem pascua, in quibus mater est, dimittendus, ne desiderio partus sui laboret equa.

Nam id praecipue genus pecudis amore natorum, nisi fiat potestas, noxam trahit. Vulgari feminae solenne est omnibus annis parere, generosam convenit alternis continere, quo firmior pullus lacte materno laboribus certaminum praeparetur.

Marem putant minorem trimo non esse idoneum admissurae, posse vero usque ad vigesimum annum progenerare; feminam bimam recte concipere, ut post tertium annum enixa fetum educet: [*](pullus erit S: polluerit AR: poluerit c. ) [*](tanta SAR. )

v.2.p.198

eandemque post decimum non esse utilem, quod ex annosa matre tarda sit atque iners proles. Quae sive ut femina sive ut masculus concipiatur, nostri arbitrii fore Democritus affirmat, qui praecipit, ut, cum progenerari marem velimus, sinistrum testiculum admissarii lineo funiculo aliove quolibet obligemus; cum feminam, dextrum. Idemque in omnibus paene pecudibus faciendum censet.

Cum vero natus est pullus, confestim licet indolem aestimare, si hilaris, si intrepidus, si neque conspectu novae rei neque 1 auditu 2 ferretur, si ante gregem procurrit, si lascivia et alacritate interdum et cursu certans aequales 3 exsuperat,4 si fossam sine cunctatione transilit, pontem flumenque transcendit, haec erunt honesti animi documenta.

Corporis vero forma constabit exiguo capite, nigris oculis, naribus apertis, brevibus auriculis et arrectis, cervice molli lataque nec longa, densa iuba [*]()et per dextram partem profusa, lato et musculorum toris numeroso pectore, grandibus armis et rectis, lateribus inflexis, spina duplici, ventre substricto, testibus paribus et exiguis, latis lumbis et subsidentibus,

cauda longa et setosa crispaque, mollibus atque altis Tectisque cruribus, tereti genu parvoque neque introrsus spectanti, rotundis clunibus, feminibus torosis ac numerosis, duris ungulis et altis et concavis rotundisque, quibus coronae mediocres superpositae sunt. Sic universum corpus compositum, ut sit grande,[*]()sublime, erectum, ab aspectu quoque agile, [*](nove rei neq. S: noveque rei AR. ) [*](auditu S: audita ut AR. ) [*](aequalis S: exequalis AR. ) [*](exuperat AR: exuberat S. ) [*](iuba c: iuva S: tuta A. ) [*](glande S1A: grande ac. )

v.2.p.200

et ex longo, quantum figura permittit, rotundum.

Mores autem laudantur, qui sunt ex placido concitati, et ex. concitato mitissimi. Nam hi et ad obsequia reperiuntur habiles, et ad certamina laboremque promptissimi. Equus bimus ad usum domesticum recte domatur; certaminibus autem expleto triennio: sic tamen ut post quartum demum annum labori committatur.

Annorum notae cum corpore mutantur. Nam dum bimus et sex mensium est, medii dentes superiores et inferiores cadunt. Cum quartum annum [*]()agit his, qui canini appellantur, deiectis, alios affert. Intra sextum deinde annum molares superiores et inferiores [*]()cadunt. Sexto anno, quos primos mutavit, exaequat. Septimo omnes explentur aequaliter, et ex eo cavatos gerit. Nec postea quot annorum sit, manifesto comprehendi potest. Decimo tamen anno tempora cavari incipiunt, et supercilia nonnunquam canescere, et dentes prominere. Haec, quae ad animum et mores corpusque et aetatem pertinent, dixisse satis habeo. Nunc sequitur curam recte et minus valentium demonstrare.

Si sanis 3 est macies, celerius torrefacto tritico, quam hordeo reficitur. Sed et vini potio danda [*](annum om. AR. ) [*](et inferiores S: om. AR. ) [*](satis SAR. a I.e. it should only contest after a year's training. )

v.2.p.202

est, ac deinde paulatim eiusmodi cibi subtrahendi immixtis hordeo furfuribus, dum consuescat faba et puro hordeo ali.[*]()Nec minus quotidie corpora pecudum quam hominum defricanda sunt: ac saepe plus prodest pressa manu subegisse terga, quam si largissime cibos praebeas.[*]()Paleae vero equis stantibus substernendae.[*]()Multum autem refert robur corporis ac pedum [*]()conservare.[*]()Quod utrumque custodiemus, si idoneis temporibus ad praesepia, ad aquam, ad exercitationem pecus duxerimus, curaeque fuerit ut stabulentur sicco loco, ne humore madescant ungulae.

Quod facile evitabimus,[*]()si aut stabula roboreis axibus constrata, aut diligenter subinde emundata fuerit [*]()humus, et paleae superiectae.[*]()

Plerumque iumenta morbos concipiunt lassitudine et aestu, nonnunquam et frigore, et cum suo tempore urinam non fecerint; vel si sudant, et a concitatione confestim biberint; vel si, cum diu steterint, subito ad cursum extimulata sunt. Lassitudini quies remedio est, ita ut in fauces oleum vel adeps vino mixta infundatur. Frigori fomenta adhibentur, et calefacta oleo lumbi rigantur,[*]()caputque et spina tepenti adipe vel uncto liniuntur.

Si urinam non facit, eadem fere remedia sunt. Nam oleum immixtum vino supra ilia et renes infunditur: et si hoc parum profuit, melle decocto et sale collyrium tenue [*](ali A2R: alii SA1. ) [*](praebeat A: prebeat SR. ) [*](paleae—substernandae om. SAR. ) [*](pecudum SA1R: pedum A2. ) [*](conservare S: servare AR. ) [*](evitabimus A2R: evitavimus SA1. ) [*](fuerint SAR. ) [*](superiactae S: superiecta AR. ) [*](et—rigantur om. AR. )

v.2.p.204

inditur foramini,[*]()quo manat urina,[*]()vel musca viva, vel turis mica, vel de bitumine collyrium inseritur naturalibus. Haec eadem remedia adhibentur, si urina genitalia deusserit.

Capitis dolorem indicant lacrimae, quae profluunt, auresque flaceidae; et cervix cum capite aggravata, et in terram summissa. Tum rescinditur vena, quae sub oculo est, et os calda fovetur, ciboque abstinetur primo die. Inde postero autem potio ieiuno tepidae aquae praebetur ac viride gramen, tum vetus faenum vel molle stramentum substernitur, crepusculoque aqua iterum datur, parumque hordei cum vicialibus, ut per exiguas potiones [*]()cibi ad iusta perducatur.

Si equo maxillae dolent, calido aceto fovendae, et axungia vetere confricandae sunt, eademque medicina tumentibus adhibenda est. Si armos laeserit, aut sanguinem demiserit,[*]()medio fere in utroque crure [*]()venae solvantur, et thuris polline cum eo qui profluit sanguine immixto, armi linantur, et ne plus iusto exanimetur, stercus ipsius iumenti fluentibus venis admotum[*]()fasciis obligetur. Postero quoque die ex iisdem locis [*]()sanguis detrahatur, eodemque modo curetur, et [*]()hordeo abstineatur exiguo faeno dato.

Post triduum deinde usque in diem sextum porri succus instar trium cyathorum mixtus cum olei [*](foramini S: -a AR. ) [*](manat urina S: maturina AR. ) [*](exiguas potiones S: exigua potione (portione A2) A1. ) [*](demiserit S: diAR. ) [*](crure A2c: cruore SA1R. ) [*](admotum A2R: -am SA1. ) [*](locis om. AR. ) [*](et om. AR. )

v.2.p.206

hemina faucibus per cornu infundatur. Post sextum diem lente ingredi cogatur, et cum ambulaverit, in piscinam demitti eum conveniet, ita ut natet: sic paulatim firmioribus cibis adhibitis [*]()ad iusta per-

ducetur. At si bilis molesta iumento est, venter intumescit, nec emittit ventos, manus uncta inseritur alvo, et obsessi naturales exitus adaperiuntur, exemptoque stercore postea[*]()cunila bubula et herba pedicularis cum sale trita et decocto [*]()melli miscentur, atque ita facta collyria subiciuntur, quae ventrem movent, bilemque omnem deducunt.