Res Rustica

Sed expurgatis [*]()ulceribus confestim adhibenda sunt linamenta cum pice et oleo vetereque axungia, et extra vulnera eodem medicamenta circumlinenda, ne infestentur a muscis, quae ubi ulceribus insederunt, vermes creant.

Est etiam mortiferus serpentis ictus, est et minorum 6 animalium noxium virus. Nam et vipera et caecilia saepe cum in pascuo bos improvide super- [*](itineris om. SAR. ) [*](obluctatur S: obluctatus AR. ) [*](vene S: bene AR. ) [*](pineo levigata S: pineolo vigata A: pineolo iugata R. ) [*](expurgatis S: -i AR. ) [*](minorum ex Vegetio: magnorum codd. )

Plus etiam eiusdem radix confusa prodest, vel si montanum trifolium invenitur, quod confragosis locis efficacissimum nascitur, odoris gravis, neque absimilis bitumini, et idcirco Graeci eam ἀσφάλτειον appellant; nostri autem propter figuram vocant acutum trifolium: nam [*]()longis et hirsutis foliis viret, caulemque robustiorem facit,

quam pratense. Huius herbae succus vino mixtus infunditur faucibus, atque ipsa folia cum sale trita malagmatis in vicem cedunt.[*]()Vel si hanc herbam viridem tempus anni negat, semina eius collecta et levigata cum vino dantur potanda, radicesque cum suo caule tritae atque hordeaceae farinae et sali commixtae ex aqua mulsa scarificationi superponuntur.

Est etiam praesens remedium, si conteras fraxini tenera cacumina quinque librarum, cum totidem vini et duobus sextariis olei, expressumque [*]()succum faucibus infundas; itemque cacumina eiusdem arboris cum sale trita laesae parti superponas. Caeciliae[*]()morsus tumorem suppurationemque molitur. Idem facit etiam muris aranei. Sed illius sanatur noxa subula aenea, si locum laesum com- [*](quem B: quae S: que A. ) [*](captam SAR. ) [*](personatam (cf. Pliny, N.H. XXV. § 104): persona SAac. ) [*](non SAR. ) [*](in vicem cedunt scripsi: vicedunt SA: incendunt R. ) [*](expressus quae S: expressusque A. ) [*](celi S: caeli A. )

pungas, cretaque cimolia ex aceto Unas. Mus perniciem, quam intulit, suo corpore luit: nam animal ipsum oleo mersum necatur, et cum imputruit, conteritur, eoque medicamine morsus muris aranei linitur. Vel si id non adest, tumorque [*]()ostendit iniuriam dentium, cuminum conteritur, eique adicitur exiguum picis liquidae et axungiae, ut lentorem malagmatis habeat.

Id impositum perniciem commovet. Vel si antequam tumor discuteretur, in suppurationem convertitur, optimum est ignea lamina collectionem [*]()resecare, et quicquid vitiosi est, inurere, atque ita liquida pice cum oleo linire. Solet etiam ipsum animal vivum creta figulari circumdari; quae cum siccata est, collo boum suspenditur. Ea res innoxium pecus a morsu muris aranei praebet.

Oculorum vitia plerumque melle sanantur. Nam sive intumuerunt, aqua mulsa [*]()triticea farina conspergitur et imponitur: sive album in oculo est, montanus sal Hispanus vel Ammoniacus vel etiam Cappadocus, minute tritus et immixtus melli vitium extenuat. Facit idem trita sepiae testa, et per fistulam ter die oculo inspirata. Facit et radix, quam Graeci σίλφιον vocant, vulgus autem nostra consuetudine [*]()laserpitium appellant.

Huius quantocunque ponderi decem partes salis ammoniaci adiciuntur, eaque pariter trita oculo similiter in- [*](umorque A: umorquae S. ) [*](collectionem ex Vegetio: convertionem SA. ) [*](mulsa A2R: mulsae S. ) [*](consuetudinem SA: consuetudine ac. a Fuller's earth from Cimolus, an island in the Cyclades. b From Ammon in the Libyan desert. )

Sed quotiensque mel aliusve succus remediis adhibetur, circumlinendus erit oculus pice liquida cum oleo, ne a muscis infestetur. Nam et ad dulcedinem et odorem [*]()mellis aliorumque medicamentorum non hae solae, sed et apes advolant.

Magnam etiam perniciem saepe affert hirudo hausta cum aqua. Ea adhaerens faucibus sanguinem ducit, et incremento suo transitum cibis praecludit. Si tam difficili loco est, ut manu trahi non possit, fistulam vel arundinem inserito, et ita calidum oleum infundito: nam eo contactum animal confestim decidit.

Potest etiam per fistulam deusti cimicis nidor immitti: qui ubi superpositus[*]()igni fumum emisit, conceptum nidorem fistula usque ad hirudinem perfert; isque nidor depellit haerentem. Si tamen vel stomachum vel intestinum tenet, calido aceto per cornu infuso necatur. Has medicinas quamvis bubus adhibendas praeceperim, posse tamen ex eis[*]()plurima etiam omni maiori pecori convenire nihil dubium est.

Sed et machina fabricanda est, qua clausa iumenta bovesque curentur, ut et propior 5 accessus [*](tunsa S: contunsaA1. ) [*](oculorum SAR. ) [*](superpositus S: superponuntur AR. ) [*](is S: his AR. ) [*](proprior SAR. )

Huic solo septenum pedum stipites recti ab utroque latere quaterni applicantur. Ii autem in ipsis quattuor angulis affixi sunt, omnesque transversis sex temonibus quasi vacerrae inter se ligantur,[*]()ita ut a posteriore parte, quae latior [*]()est, velut in caveam quadrupes possit induci, nec exire alia parte prohibentibus adversis axiculis. Primis autem duobus statuminibus imponitur firmum iugum, ad quod iumenta capistrantur, vel boum cornua re-ligantur. Ubi potest etiam numella [*]()fabricari, ut inserto capite descendentibus per foramina regulis cervix catenetur.

Ceterum corpus laqueatum et distentum temonibus obligatur, immotumque me-dentis arbitrio est expositum. Haec ipsa machina communis erit omnium maiorum quadrupedum.

Quoniam de bubus satis praecepimus, opportune de tauris vaccisque dicemus. Tauros maxime membris amplissimis, moribus placidis, media aetate probandos censeo. Cetera fere eadem omnia in his observabimus, quae in bubus eligendis. Neque enim alio distat bonus taurus a castrato, nisi quod huic torva facies est, vegetior aspectus, breviora cornua, torosior cervix, et ita vasta, ut sit maxima portio [*](ligantur S: ligatur AR. ) [*](latior c ed. pr.: laterior SAR. ) [*](numella S: numelli AR. a The details of the construction are not altogether clear, and the text appears in need of emendation. )

Vaccae quoque probantur altissimae formae longaeque, maximis uteris, frontibus latissimis, oculis nigris et patentissimis, cornibus venustis et levibus et nigrantibus, pilosis auribus, compressis malis, palearibus et caudis amplissimis, ungulis modicis, et cruribus parvis.3 Cetera quoque fere eadem in feminis, quae et in maribus, desiderantur, et praecipue ut sint novellae: quoniam, cum excesserunt annos decem, fetibus inutiles sunt.

Rursus minores bimis iniri non oportet. Si ante tamen conceperint, partum earum removeri placet, ac per triduum, ne laborent, ubera exprimi, postea mulctra prohiberi.

Sed et curandum est omnibus annis aeque ac in reliquis gregibus pecoris, ut delectus habeatur. Nam et enixae 4 et vetustae,5 quod gignere desierunt, summovendae sunt, et utique taurae, quae locum fecundarum occupant, ablegandae vel aratro domandae; quoniam laboris et operis non minus quam iuvenci propter uteri sterilitatem patientes sunt. Eiusmodi armentum maritima et aprica hiberna desiderat;

aestate [*]()opacissima nemorum et montium,[*]()elata [*]()magis quam plana pascua. Nam [*](venter Schneider: ventre SAR. ) [*](rectus ed. pr.: treus S: reus AR. ) [*](parvis dubitanter add. Lundström. ) [*](enixae Ald.: et visae S: et vise AR. s vetustate SAR. ) [*](e statim S: aestatim A. ) [*](opacissima nemorum et montium Lundström: opicis morum omnium SAR: opacis nemorum omnium a. ) [*]( elata Heinsius: ac laeta S: ac leta AR: alta a. )