Res Rustica

Quidam melius existimant oculis excolere, et chorda [*]()simili ratione disponere: sed utrumque debet post vernum aequinoctium seri, et quam frequentissime seminarium primo anno sarriri; postero et sequentibus, cum iam radiculae seminum convaluerunt, rastris excoli. Sed biennio a putatione abstineri, tertio anno singulis [*]()seminibus binos ramulos relinqui, et frequenter sarriri seminarium convenit.

Quarto anno ex duobus[*]()ramis infirmior amputandus est. Sic excultae quinquennio arbusculae habiles[*]()translationi sunt. Plantae autem [*](validis SAac. ) [*](esse SAac. ) [*](palorum SAac. ) [*](oblinire ac: oblinere SA. ) [*](immergere scripsi: inmediri SAc: inmederi a: immergerei Schneider. ) [*](arbore a: arbores SAc. ) [*](brevi ac: breve SA. ) [*](deposita SAac. ) [*]( et alere Sac: et alaerit A. ) [*](et chorda scripsi: cordo SAac. ) [*](singuli SAac. ) [*](duabus SAa: duobus c. ) [*](stabiles SAac. )

Atque ipsis scrobes quarternum pedum praeparantur anno ante, vel si tempus non largitur, priusquam de-ponantur arbores,[*]()stramentis [*]()atque virgis iniectis [*]()incendantur scrobes, ut eos ignis putres faciat, quos sol et pruina[*]()facere debuerat. Spatium intermedium esse debet [*]()pingui et frumcntario solo sexagenum pedum in alteram partem, atque in alteram quadragenum: macro nec idoneo segetibus, quinum [*]()et vicenum[*]()pedum. Sed in Favonium dirigi ordines convenit, ut aestivo perflatu refrigerentur.

Ipsae autem arbusculae hoc modo possunt transferri: antequam explantes arbusculam solo,[*]()rubrica notato partem eius, quae meridiem spectat, ut eodem modo, quo in seminario erat,[*]()deponatur. Deinde [*]()arbusculae spatium pedale in circuitu relinquatur, atque ita cum suo caespite planta eruatur. Qui caespes in eximendo ne resolvatur,x [*]()modicos surculos [*]()virgarum inter se connexos facere oportet, eosque pilae,[*]()quae eximitur,[*]()applicare, et viminibus ita [*](deponantur arbores a: deponatur arbore SAc. ) [*](stramentio Pontedera: sistam rectis c: sustam rectius A: si tam rectis a. ) [*](atque virgis inseetis S: om Aac. ) [*](pruina a: ruina SAc. ) [*](spatium intermedium esse debet pingui Pontedera: spatia ut vitis me debent pingui S: spatium ut as me deberit pingui A: spatium minime debebit pingiu a: spatia vitis erit pungui c. ) [*](quidam SAa; -em c. ) [*](vicenum Ursinus: vicesimum SA: vigesimum ac. ) [*](plantam pars arbuscula sole SAac. ) [*](et id SAac. ) [*]( post deinde add. ut SAa: aut c. ) [*]( solvatur SAac. ) [*]( modico surculos SAac. ) [*]( pilae quae scripsi: pila qua S: pila quae Aac. ) [*]( eximitur c: eximuntur SAa. )

Tum subruta parte ima leviter pilam [*]()commovere, et suppositis virgis alligare, atque plantam transferre. Quae antequam deponatur,[*]()oportebit solum scrobis confodere [*]()bidentibus: deinde terram aratro subactam, si tamen pinguior erit summa humus, immittere,[*]()et ita seminibus substernere, et si [*]()consistet [*]()in scrobibus aqua, ea omnis haurienda est, antequam [*]()demittantur arbores. Deinde ingerendi minuti lapides vel glarea mixta pingui solo, depositisque seminibus latera scrobis circumcidenda, et aliquid stercoris interponendum.

Quod si cum sua terra plantam [*]()transferre [*]()non convenit, tum optimum est omni fronde privare truncum, atque levatis plagis caenoque [*]()et cinere oblitis,[*]()in [*]()scrobem vel sulcum deponere. Truncus autem aptior translationi est,[*]()qui bracchii crassitudinem habet. Poterit etiam longe maioris incrementi et robustioris transferri. Quem ita convenit poni, ut, si non periculum a pecore habeat, exiguus admodum supra scrobem emineat: laetius enim frondet. Si tamen incursus pecoris aliter vitari non poterit, celsior [*]()truncus constituetur, ut sit [*](constrictae terrae SAac ) [*](pilam SAac. ) [*](deponantur SAac. ) [*](confodere scripsi: copia fodere SAac. ) [*](mittere SAac. ) [*](si a: sic SAc. ) [*](constet SAac. ) [*](nusquam SAa: nunquam c. ) [*](plantam SAac. ) [*](transferre om. SAac. ) [*](caenoque S: cinoque A: acinoque ac. ) [*](obrutis SAac. ) [*]( in om. SAac. ) [*](truncus autem aptior translationi est Gesner: truncos gratus autem maturis SAac. ) [*](depressior codex Goesianus. )

innoxius ab iniuria pecorum. Atque etiam rigandae sunt plantae, cum siccitates incesserunt, nec nisi post biennium ferro tangendae.[*]()Ac primo surculari debent, ita ut simplex stilus altitudinem maximi bovis[*]()excedat; deinde arando ne [*]()coxam bos, aliamve partem corporis offendat, optimum est etiam constitutas plantas circummunire [*]()caveis. Deinde constitutum iam et maturum olivetum in duas partes dividere, quae alternis annis fructu induantur. Neque enim olea continuo biennio uberat. [*]()

Cum subiectus ager consitus non est, arbor [*]()coliculum agit: cum seminibus repletur, fructum affert; ita sic divisum olivetum omnibus annis aequalem reditum adfert.[*]()Sed id minime bis anno arari debet: et bidentibus alte circumfodiri. Nam post solstitium cum terra aestibus hiat, curandum est, ne per rimas sol ad radices arborum [*]()penetret.