Res Rustica

Nos terebram, quam Gallicam dicimus, ad hanc insitionem commenti longe habiliorem utilioremque comperimus. Nam sic excavat truncum ne foramen inurat, quippe non scobem sed ramenta [*]()facit; quibus exemptis plaga levis relinquitur, quae facilius omni parte sedentem surculum contingat, nulla interveniente lanugine quam excitabat antiqua terebra.

Igitur secundum vernum aequinoctium perfectam vitium insitionem habeto, locisque aridis et siccis nigram vitem inserito, humidis albam.Neque est ulla eius propagandi [*](alieni generis viti (vitis c) cM, Ald., Gesn.: alie in genere vitis a: alienigenis surculis Schn.: vitis ut viti] vitis ultratus surculus SA. )[*](non om. SA. )[*](qua SAa: qui (a om.) cM. )[*](Deusta coalescebat] sic edd.: deusta (devineta S, de vineta A) porro cum prore (rore S, parte a) convalescebat SAa. Post scobem habent faciebat raro revirescebat et perurebat eam partem quam perforaverat deusta. Porro et insitus surculus comprehendebat cM. )[*](coalesc, in eaque (duo verba om. codd.) nec (et codd.) insitus vulgo. )[*](ramenta edd.: rasamenta acM: tramenta SA. )

Quoniam constituendis 4 colendisque vineis, quae videbantur utiliter praecipi posse, disseruimus, pedaminum iugorumque et viminum prospiciendorum tradenda ratio est. Haec enim quasi quaedam dotes vineis ante praeparantur. Quibus si deficitur agricola, causam faciendi vineta non habet, cum omnia, quae sunt necessaria, extra fundum quaerenda sint; nec emptionis tantum, sicut ait Atticus, pretium onerat vilici 5 rationem, sed est etiam comparatio molestissima.

Convehenda sunt enim tempore iniquissimo hiberno. [*]()Quare salices viminales atque harundineta vulgaresque silvae, vel consulto consitae castaneis, prius faciendae [*]()sunt. Salicum viminalium [*]()Atticus putat singula iugera sufficere posse [*]()quinis et vicenis iugeribus ligandae vineae, [*](insita SAa. ) [*](contegere M, edd. ante Schn. ) [*](competit cM. ) [*](constituendisque, deinde colendisque om. SAa. ) [*](vilici Sobel: vitici S: vici Aa: rustici cM: vitis edd. ) [*](hiberni SAacM. ) [*](facienda Ac, edd. ) [*](Salicum viminalium Schn.: licet viminalibus S, vett. edd.: licet ut (in M, ut in c) viminalibus Aa: Viminalium (Salicum om.) ut (om. codd.) Atticus vulgo. ) [*](posse SAacM, vett. edd.: possunt vulgo. )

Salicem vel riguus ager vel uliginis abundans[*]()optime, nec incommode tamen alit planus et pinguis. Atque is debet converti bipalio; ita enim praecipiunt veteres, in duos pedes [*]()et semissem pastinare salicto destinatum solum.Nec refert cuius generis vimen seras, dum sit lentissimum.

Putant tamen tria esse genera praecipue Graecae, Gallicae, Sabinae salicis,[*]()quam plurimi vocant Amerinam. Graeca flavi coloris est; Gallica obsoleti purpurei, et tenuissimi viminis;[*]()Amerina salix gracilem virgam et rutilam gerit. Atque hae vel cacuminibus vel taleis deponuntur. Perticae cacuminum modicae plenitudinis, [*]()quae tamen dupondiarii orbiculi crassitudinem non excedat,[*]()optime panguntur eousque dum ad solidum demittantur.

Taleae sesquipedales terreno immersae paulum obruuntur. Riguus locus spatia laxiora desiderat, eaque senum pedum per quincuncem recte faciunt; siccaneus spissiora, sic ut sit facilis accessus colentibus ea. Quinum pedum interordinia esse abunde est, ut tamen in ipsa linea consitionis alterna vacuis intermissis bipedaneis spatiis consistantsemina.

Satio est eorum priusquam [*](uliginis abundans (habundans a) SAacM: uliginosus edd. ) [*](pedes vulgo: om. SAacM. ) [*](salicis post praecipue ponunt edd. ) [*](viminis codd., plerique edd.: om. Schn. ) [*](plenitudinis edd.: planitudinis SAacM. ) [*](excedat a, Schn.: exedat SA: excedant cM, et plerique. a So Pliny, N.H. XVII. 143. b Cf. Pliny, N.H. XVI. 177. )

aliter culta celeriter deficiunt. Nam quamvis adhibeatur cura, plurimae salices intereunt. Quarum in locum [*]()ex propinquo mergi [*]()propagari debent, curvatis et defossis cacuminibus,[*]()quibus restituatur quicquid intercidit. Anniculus deinde mergus decidatur a stirpe, ut suis radicibus tamquam vitis ali possit.

Perarida loca, quae genus id virgultorum non recipiunt, genistam postulant. Eius cum sit satis firmum tum etiam lentissimum est vinculum. Seritur autem semine, quod cum est natum, vel defertur bima viviradix, vel relicta cum id tempus excessit, omnibus annis more segetis iuxta terram demeti potest. Cetera vincula, qualia sunt ex rubo, maiorem operam sed in egeno tamen necessariam exigunt.

Perticalis fere salix eundem agrum, quem viminalis, desiderat; melior tamen riguo provenit. Atque ea taleis conseritur, et cum germinavit, ad unam perticam summittitur, crebroque foditur atque exherbatur nec minus quam vinea pampinatur, ut in longitudinem ramorum [*]()potius quam in lati- [*](detrahit SAa. ) [*](Nam cM, edd.: At a: ab SA, Sobel. ) [*](commode SAa, Sobel: prospere commode (commodeque iii )cM: prospere vulgo. ) [*](ideoque SAa: itaque vett. edd.: ideo vulgo. ) [*](facienda SAa, vett. edd. ) [*](loco Aac, edd. ante Schn. ) [*](mergis SAacM, Ald., Gesn. ) [*](sic vulgo: curvata et defossa cacumina SAacM, vett. edd. ) [*]( ramorum om. SA. )

Harundo minus alto 2 pastinato, melius tamen bipalio seritur. Ea cum sit vivacissima nec recuset ullum locum, prosperius resoluto quam denso; umido, quam sicco; vallibus, quam clivis; 3 fluminum ripis, et limitibus ac vepribus 4 commodius quam mediis agris deponitur.