Res Rustica

Columella, Lucius Junius Moderatus

Columella. On agriculture, Volume 1-2. Ash, Harrison Boyd; Foster, Edward Seymour; Heffner, Edward H., editors. Cambridge, MA; London: Harvard University Press; William Heinemann, Ltd., 1941.

Subsidiarius idemque custos in pollicem resecari non debet,[*]()cum palmae, ex quibus proximi fructus sperantur, idoneo loco sitae sunt; nam ubi ligaveris eas, et in terram spectantes deflexeris, infra vinculum materias exprimes.

At si longius, quam ritus agricolarum permittit, a capite vitis emicuerit, et bracchiis in aliena iugorum compluvia perrepserit, custodem validum et quam maximum [*]()iuxta truncum duorum articulorum [*]()vel trium relinquemus, ex quo quasi pollice proximo anno citata materia formetur in bracchium; ut [*]()sic recisa vitis ac revocata intra [*]()iugum contineatur.

Sed in summittendo custode haec maxime sunt observanda. Primum ne resupina[*]()caelum sed prona potius plaga terram spectet;sic enim et [*](facere SAa: de curere c. ) [*](debent SAacM. ) [*](maxime SAa. ) [*](particulorum SAa. ) [*](ut om. SA: et acM. ) [*](revocata in SAa, vett. edd.: renovata intra vulgo: renovata sed in c: renovata secundum (in abbr.) M. ) [*](pro munere supina -SA: primum supina a. a So called from the resemblance of the cross-bars of the trellis, with their four-sided opening, to the square opening of the compluvium in the Roman house roof. Cf. Pliny, N.H. XVII. )

v.1.p.420

gelicidiis ipsa se protegit, et ab sole obumbratur. Deinde ne sagittae sed ungulae similis [*]()fiat resectio; nam illa celerius et latius emoritur, haec tardius et angustius reformidat. Quodque etiam usurpari vitiosissime animadverto, maxime vitandum est; nam dum serviunt decori, quo sit brevior custos et similis pollici, iuxta articulum sarmentum reddunt.

Id autem plurimum officit, quoniam secundum plagam posita gemma pruinis et frigore tum deinde aestu laborat. Optimum est igitur medio fere internodio subsidiarium tondere [*]()palmitem, devexamque resectionem facere post gemmam, ne, ut antea [*]()diximus,superlacrimet4etgemmantem caecet oculum.

Si resecis facultas non erit, circumspiciendus est furunculus, qui, quamvis angustissime praecisus in modum verrucae, proximo vere materiam exigat, quam vel in bracchium vel in fructum [*]()remittamus. Si neque is reperitur,[*]()saucianda ferro est atque exulceranda vitis in ea parte qua pampinum studemus elicere. [*]()Iam vero ipsos palmites, quos vindemiae praeparamus, claviculis ac nepotibus liberandos magnopere censeo.

Sed in iis recidendis alia conditio est, atque alia in iis quae procedunt e trunco. Nam [*](sed ungulae similis SA: sed nec (seu a: sed ne cM) ungulae (cM: ungules a) quidem (deest SAacM) similis Schn.: sed ungulis quidem similis Ald., Gesn.: sed nec (vel ne) ungulae similis vett. edd. ) [*](tendere SAa: contendere c. ) [*](antea SA: ante iam acM: iam (inclusit Schn.) antea (ante Ald.) Ald., Gesn., Schn.: ante vett. edd. ) [*](super lacrimam Aa. ) [*](fructum SAac: fructu M: fructuarium edd. ) [*](reperitur ScM: repperitur Aa: reperiatur edd. ) [*](eligere Aac. )

v.1.p.422

quicquid est, quod e duro prominet, vehementius applicata falce adnodatur et eraditur, quo celerius obducat[*]()cicatricem; rursus quicquid e tenero processit, sicut nepos, parcius detondetur, quoniam fere coniunctam gerit ab latere gemmam, cui consulendum est ne falce destringatur. Pressius enim si aduodes applicato ferro, aut tota tollitur aut convulneratur; propter quod palmes, quem mox in germinatione citaverit, imbecillus ac minus fructuosus erit, tum etiam magis obnoxius ventis, scilicet quia [*]()

infirmus de cicatrice prorepserit. Ipsius autem materiae, quam summittimus, longitudini modum difficile est imponere. Plerique tamen in tantum provocant ut curvata et praecipitata per iugum ne queat terram contingere. Nos subtilius dispicienda illa censemus: primum vitis habitum, nam si robusta est ampliores materias sustinet; [*]()deinde soli quoque pinguitudinem, quae nisi adest, quamvis validissimam vitem celeriter necabimus [*]()procerioribus emaciatam flagellis.

Sed longi palmites non mensura verum gemmarum numero aestimantur. Nam ubi maiora sunt spatia inter articulos, licet eo usque materiam producere dum paene terram contingat; nihilo minus enim paucis frondescet pampinis. At ubi spissa internodia frequentesque oculi sunt, quamvis breve sarmentum multis palmitibus virescit, ac [*]() [*](obdurat SA. ) [*](quia SAacM: qui Schn. ) [*](sustineat SA. ) [*](necavimus S: negavimus A: notabimus M. ) [*](ac SAacM: et edd. )

v.1.p.424

numeroso fetu exuberat. Quare modus talis generis necessario maxime est adhibendus, ne procerioribus fructuariis oneretur et ut consideret vinitor proximi anni magna necne fuerit vindemia.

Nam post largos fructus parcendum est vitibus, et ideo anguste putandum; post exiguos, imperandum. Super cetera illud etiam censemus, ut duris tenuissimisque et acutissimis ferramentis totum istud opus exsequamur. Obtusa enim et hebes et mollis falx putatorem moratur, eoque minus operis efficit et plus laboris adfert vinitori; nam sive curvatur acies, quod accidit molli, sive tardius penetrat, quod evenit in retuso et crasso ferramento, maiore nisu est opus. Tum etiam plagae asperae atque inaequales vites lacerant; neque enim uno sed saepius repetito ictu res transigitur.

Quo plerumque fit ut quod praecidi debeat praefringatur,[*]()et sic vitis laniata scabrataque putrescat umoribus, nec plagae consanentur. Quare magnopere monendus putator est, ut prolixet aciem ferramenti, et quantum possit novaculae similem reddat. Nec ignoret in quaque re, qua parte falcis utendum sit; nam plurimos per hanc inscitiam vastare vineta comperi.

Est autem sic disposita vinitoriae falcis figura, ut capulo pars proxima, quae rectam gerit aciem, culter ob similitudinem nominetur; quae [*](praefingatur SAc: perfringatur aM. )

v.1.p.426

flectitur, sinus; quae a flexu procurrit, scalprum; quae deinde adunca est, rostrum appellatur; cui superposita semiformis lunae species securis dicitur; eiusque velut apex pronus imminens mucro vocatur. Harum partium quaeque suis muneribus fungitur, si modo vinitor gnarus est iis utendi.

Nam cum in adversum pressa manu desecare quid debet, cultro utitur; cum retrahere, sinu; cum adlevare, scalpro; cum incavare, [*]()rostro; cum ictu caedere, securi; cum in angusto aliquid expurgare, mucrone. Maior autem pars operis in vinea ductim [*]()potius quam caesim [*]()facienda est; nam ea plaga quae sic efficitur, uno vestigio adlevatur, prius enim putator applicat ferrum, atque ita quae destinavit praecidit.

Qui caesim vitem petit, si frustratus est, quod saepe evenit, pluribus ictibus stirpem vulnerat. Tutior igitur et utilior putatio est, quae, ut rettuli, ductu falcis non ictu conficitur.

Hac peracta, sequitur, ut ante iam diximus, adminiculandae iugandaeque vineae cura, cui stabiliendae melior est ridica palo, neque ea quaelibet; nam est praecipua cuneis fissa olea,4 quercus et suber, ac si qua sunt similia robora.Tertium obtinet locum [*](incavare edd.: incuuarre a: incure SAc: incidere in marg. M. ) [*](duc A: ducit cM: in duo a. ) [*](cresin S: chres in (chrea suprascr. man. alt.) A: cresim e: diresin M: in tres a. ) [*](olea gotum S: oleam gotum A: oleam totum a: oleangotum c: oleragotum M. a Cf. IV. 12. 1. b With this chapter cf. Varro, R.R. I. 8; Pliny, N.H. XVII. 164-166, 174. )

v.1.p.428

pedamen teres, idque maxime probatur ex iunipiro, tum ex lauru et cupressu. Recte etiam faciunt ad rem silvestres pinus,[*]()atque et sabuci [*]()probabiles [*]()usu statuminis.[*]()Haec eorumque similia pedamenta post putationem retractanda sunt, partesque eorum putres dedolandae acuendaeque;

[*]()atque alia convertenda, quae sinceritatem[*]()habent; alia summovenda, quae vel cariosa vel iusto breviora sunt, eorumque in vicem idonea reponenda, iacentia statuenda, declinata corrigenda. Iugo, si non erit opus novo, sarturae recentia vincula inserantur. Si restituendum videbitur, antequam vitis palo applicetur, perticis vel harundinibus conectatur, ac tum demum, sicut in novella praecepimus, vitem iuxta caput infraque bracchia colligemus[*]()cum ridica; idque facere non oportebit omnibus annis eodem loco, ne vinculum incidat et truncum strangulet.

Bracchia deinde sub stella quadripartito [*]()locabimus, tenerosque palmites super iugum ligabimus nihil repugnantes naturae, sed ut quisquis obsequetur, leviter curvabitur, ne deflexus frangatur neve iam tumentes gemmae detergeantur. Atque ubi duae materiae per unam partem iugi mittentur, media pertica interveniat, diremptaeque palmae per iugorum [*](pinus edd.: abuius S: ab huius AacM: sabinas Sobel. ) [*](sambuci cM, edd. ) [*](probabilis SAac. ) [*](usu statum in his A: usu tantum in his acM, probabilis usus. Tamen in his haec vulgo ante Schn. ) [*](acuendaeque om. AacM, edd. ante Schn. ) [*](sinceritatem cM, edd. ante Schn.: ceritatem SAa: proceritatem Schn. ) [*](intraque colligemus om. c, vett. edd.: colligemus vitem cum ridica aM: vitem iuxta caput post colligemus repet. SA. ) [*](quadripertito SAa. )

v.1.p.430

compluvia decurrant, et velut mersae cacuminibus in terram despiciant.

Id ut scite fiat, meminerit alligator ne torqueat sarmentum sed tantum innexum devinciat; et ut omnis materia, quae nondum[*]()potest praecipitari, iugo superponatur, ut potius innixa perticae, quam e vinculo dependeat. Saepe enim notavi per imprudentiam rusticos subicere iugo palmam, et ita colligare ut solo vimine suspendant;[*]()quae vinea cum accipit pampini et uvarum pondus, infringitur.

Sic deinde ordinata vineta festinabimus emundare, sarmentisque et calamentis 3 liberare. Quae sicco tamen solo 4 legenda sunt, ne lutosa humus inculcata maiorem fossori laborem praebeat, qui protinus adhuc 5 silentibus vineis inducendus 6 est. Nam si palmis incientibus 7 progemmantibusque fossorem immiscris, magnam partem vindemiae dedissent. Igitur antequam germinent, per divortium veris et 8 hiemis quam altissime fodiendae vineae sunt, quo laetius atque hilarius pullulent; eaeque ubi se frondibus 9 vestierint, teneris caulibus necdum adultis modus adhibendus [*]()est.

Idemque vinitor, qui ante ferro, nunc manu deputet,[*]()umbras- [*](nondum Schn.: mundo SA: modo aM, Pontedera, Gesn.: mihi c: nihil edd. ante Gesti. ) [*](suspendant Schn.: suspendeat SacMvett. edd.: suspendae at A: suppendeat Ald., Gesn. ) [*](calametis S, et vulgo ante Schn.: calamitis A. ) [*](loco SAcM. ) [*](ad huc id cM: ad id ut SA: ad id a. ) [*](indicendus SA; indulgeudus acM. ) [*](incientibus Schn. cum Pontedera: initientibus S: inicientibus A: incipientibus acM, et plerique. ) [*](et SAa: ac M: om. c: atque vulgo. ) [*](sic codd.: et uvis post frondibus add. edd. ) [*]( habendus SA, vett. edd. ) [*]( deputet acM: decutet SA: decutiet edd. )

v.1.p.432

que compescat, ac supervacuos pampinos deturbet;[*]()nam id plurimum refert non inscite facere, siquidem vel magis pampinatio quam putatio vitibus consulit. Nam illa quamvis multum iuvat, sauciat tamen et resecat; haec clementius sine vulnere medetur, et anni sequentis expeditiorem putationem facit.

Tum etiam vitem minus cicatricosam reddit, quoniam id ex quo viride et tenerum decerptum [*]()est, celeriter consanescit. Super haec materiae, quae fructum habent, melius convalescunt, et uvae commodius insolatae percoquuntur.