Res Rustica

Columella, Lucius Junius Moderatus

Columella. On agriculture, Volume 1-2. Ash, Harrison Boyd; Foster, Edward Seymour; Heffner, Edward H., editors. Cambridge, MA; London: Harvard University Press; William Heinemann, Ltd., 1941.

Sed non [*]()est dupondii et dodrantis altitudo, quae istud efficere possit; cum praesertim, quod paulo ante rettulimus, depressior arbustivae vitis satio tamen effugiat praedictum incommodum.

Alterum illud, quod minori impensa 6 duos palos unius seminis flagellis censent 7 maritari, falsissimum est.8 Sive enim caput ipsum demortuum est, duo viduantur statumina, et mox viviradices totidem substituendae sunt, quae numero suo rationem cultoris onerant: sive tenuit,9 et ut saepe evenit, [*](fatigantur AacM, et vulgo ante Schn. ) [*](faceret SAaM, Sobel: facerent vulgo; deinde ei non laborarent Aac, et vulgo ante Schn. ) [*](pastinati SAacM, Sobel: repastinata vulgo. ) [*](subsidet M: subsidii SAac, vett. edd. ) [*](non om. SAa, vett. edd. ) [*](impensa M: pensa SAac. ) [*](flagellis censet M: flagelliscent SA ac. ) [*](falsum est M, edd. ante Schn.: est om. SAac. ) [*](tenuit S, Sobel: lenuit (ut vid.) Aa: leniit c: vivit edd. )

v.1.p.358

vel nigri est generis vel parum fertilis, non in uno sed in pluribus pedamentis fructus claudicat. Quamquam etiam generosae stirpis vitem sic in duos palos divisam rerum rusticarum prudentiores existimant minus fertilem fore, quia cratem factura sit.

Et idcirco veteres vineas mergis propagare potius quam totas sternere idem ipse Atticus praecipit; quoniam mergi mox facile radicentur, [*]()ita ut quaeque vitis suis radicibus tamquam propriis fundamentis innitatur. Haec autem, quae toto est prostrata corpore cum inferius solum quasi cancellavit atque irrctivit, cratem facit et pluribus radicibus inter se conexis angitur,[*]()nec aliter quam si multis palmitibus gravata deficit.

Quare per omnia praetulerim duobus potius seminibus depositis, quam unico periclitari, nec id velut compendium consectari, quod in utramque partem longe maius adferre possit dispendium. Sed iam prioris libri disputatio repetit a nobis promissum sequentis exordium.

In omni genere impensarum, sicut ait Graecinus, plerique nova opera fortius auspicantur quam tuentur perfecta. Quidam, inquit, ab inchoato domos exstruunt, nec peraedificatis cultum adhibent. Nonnulli strenue fabricant navigia, nec consummata perinde instruunt armamentis ministrisque. Quosdam emacitas in armentis, quosdam exercet in

comparandis mancipiis:de tuendis [*]()nulla cura [*](radicentur Sobel: radicantur vulgo: redigentur SAac: redigantur M. ) [*](anigitur S: an igitur AacM. ) [*](sic Schn.: mancipi isdem tuendis S: m. de emptuendis A: m. intuendis a: mancipiis: sed iisdem tuendis cM, plerique edd. a I.e., whether the plant dies, or lives as an inferior vine. )

v.1.p.360

tangit. Multi etiam beneficia quae in amicos contulerunt, levitate destruunt. Ac ne ista, Silvine, miremur, liberos suos nonnulli nuptiis votisque quaesitos avare nutriunt, nec disciplinis aut ceteris corporis excolunt instrumentis. Quid his colligitur? Scilicet plerumque simili genere peccari etiam ab agricolis, qui pulcherrime positas vineas, antequam pubescant, variis ex causis destituunt:

alii sumptum annuum refugientes, et hunc primum reditum certissimum existimantes, impendere nihil; quasi plane fuerit necesse vineas facere, quas mox avaritia desererent. Nonnulli magna potius quam culta vineta possidere pulchrum esse ducunt.[*]()Cognovi iam plurimos, qui persuasum haberent agrum bonis ac malis rationibus colendum.

At ego, cum omne genus ruris, nisi diligenti [*]()cura sciteque exerceatur, fructuosum [*]()esse non posse iudicem, tum vel maxime vineas. Res enim est tenera, infirma, iniuriae maxime impatiens, quae plerumque nimia laboret [*]()ubertate; consumitur enim, si modum non adhibeas,[*]()fecunditate sua. Cum tamen aliquatenus se confirmavit et veluti iuvenile robur accepit, neglegentiam sustinet.

Novella vero, dum adolescit, nisi omnia iusta perceperit, ad ultimam redigitur [*]()maciem, et sic intabescit ut nullis deinceps impensis recreari possit. Igitur [*](dicunt SAcM. ) [*](diligentia SA. ) [*](fructui SAa, vett. edd. ) [*](nimio (enimio a) labore et acM: nimio labore et ubertate consumitur peritque vulgo ante Schn. ) [*](habeas SAa. ) [*](reducitur acM. )

v.1.p.362

summa cura ponenda sunt quasi fundamenta, et ut membra infantium a primo statim die consitionis formanda; quod nisi fecerimus, omnis impensa in cassum reddat, nec praetermissa cuiusque rei tempestivitas revocari queat. Experto mihi crede, Silvine, bene positam vineam bonique generis et bono cultore numquam non cum magno faenore gratiam reddidisse.

Idque non solum ratione sed etiam exemplo nobis idem Graecinus declarat eo libro, quem de vineis scripsit,[*]()cum refert ex patre, suo saepe se audire solitum, Paridium quendam Veterensem vicinum suum duas filias et vineis consitum habuisse fundum; cuius partem tertiam nubenti maiori filiae dedisse in dotem, ac nihilo minus aeque magnos fructus ex duabus partibus eiusdem fundi percipere solitum; minorem deinde filiam nuptum collocasse in dimidia parte reliqui agri, nec sic ex pristino reditu detraxisse. Quod quid convincit? Melius [*]()scilicet postea cultam esse tertiam illam fundi partem quam antea universam.[*]()

Et nos igitur, Publi,4 magno animo vineas ponamus, ac maiore studio colamus. Quarum consitionis sola illa commodissima ratio est, quam priore tradidimus exordio, ut facta in pastinato scrobe vitis a media fere parte sulci prosternatur, et ad [*](eo libro scripsit om. SA. ) [*](convicit (convincit c) nisi melius acM: quo quid coniicit? nisi melius vulgo ante Schn. ) [*](universa sunt SA. ) [*](Silvine add. Ald., Gesn., Schn.: om. SAacM. a III. 15. 2. )

v.1.p.364

frontem eius ab imo usque recta materies exigatur calamoque applicetur; id enim praecipue observandum est, ne similis sit alveo scrobis, sed ut expressis angulis velut ad perpendiculum frontes eius dirigantur.

Nam vitis supina et velut recumbens [*]()in alveo deposita, postea quum [*]()ablaqueatur, vulneribus obnoxia est. Nam dum exaltare fortius orbem ablaqueationis fossor studet, obliquam vitem plerumque sauciat et non numquam praecidit. Meminerimus ergo usque ab imo scrobis solo rectum adminiculo sarmentum applicare et ita in summum perducere. Tum cetera, ut priore libro praecepimus. Ac deinde [*]()duabus gemmis super extantibus terram coaequare. Deinde malleolo inter ordines posito crebrisfossionibus4pastinatum resolvere atque in pulverem redigere.

Sic enim optime et viviradices et reliqua semina, quae deposuerimus, convalescent, simul ac [*]()tenera humus nullis herbis irrepentibus umorem stirpibus praebuerit, nec duritia soli novellas adhuc plantas velut arto [*]()vinculo compresserit.

Numerus autem vertendi soli bidentibus, ut verum fatear, definiendus non est, cum quanto [*](et velut recumbens om. SA. ) [*](quum Gesn., Schn.: quam SAacM. ) [*](Ac deinde] et SA, vett. edd. ) [*](positionibus (fossionibus suprascr. S) SA. ) [*](si mollis ac acM, et vulgo ante Schn. ) [*](arcto M, et vulgo: alto SA: arto alto a: arceto c. )

v.1.p.366

crebrior sit, plus prodesse fossionem conveniat. Sed quoniam impensarum ratio modum postulat, satis plerisque [*]()visum est, ex Calendis Martiis usque in Octobres tricesimo [*]()quoque die novella vineta confodere, omnesque herbas et praecipue gramina exstirpare, quae nisi manu eliguntur et in summum reiciuntur, quantulacumque parte adobruta sunt, reviviscunt, et vitium semina ita perurunt, ut scabra atque retorrida efficiant.

Ea porro, sive malleolos 3 seu viviradices deposuimus, optimum est ab initio sic formare, ut frequenti pampinatione supervacua detrahamus; 4 nec patiamur plus quam 5 in unam materiam vires et omne alimentum conferre. Primo tamen bini pampini summittuntur, ut sit alter subsidio si alter forte deciderit.

Cum deinde paulum induruere [*]()virgae, tum singulae [*]()detrahuntur. Ac ne quae relictae sunt procellis ventorum decutiantur, molli et laxo vinculo adsurgentes subsequi conveniet, dum claviculis suis quasi quibusdam manibus adminicula comprehendant.

Hoc si operarum penuria facere prohibebit [*]()in malleolo, quem et ipsum pampinare [*](plerique SAc.) [*](tricensimo SA: trigesimo acM. ) [*](malleolo SAac: malleolo seu viviradice vulgo ante Schn. ) [*](detrahamur Sa: detramur A: detrahantur M, et vulgo ante Schn. ) [*](quam om. Schn. ) [*](induere (sed corr. A) SAc. ) [*](sic SAacM, vett. edd.: deteriores singulae Ald., Gesn., Schn. ) [*](prohibebit SAcM: prohibet a, edd. a March 1st. )

v.1.p.368

censemus, at certe in ordinariis vitibus utique obtinendum est, ne pluribus flagellis emacientur, nisi si propaginibus futuris prospiciemus;[*]()sed ut singulis materiis serviant, quarum incrementa elicere debebimus, [*]()applicato longiore adminiculo, per quod proprepant in tantum ut sequentis anni iugum exsuperent et in fructum curvari possint.

Ad quam mensuram cum increverint, cacumina infringenda sunt, ut potius crassitudine convalescant quam supervacua longitudine attenuentur. Idem tamen sarmentum, quod in materiam summittimus, ab imo usque in tres pedes et semissem pampinabimus, [*]()et omnes eius intra id spatium nepotes enatos saepius decerpemus. [*]()

Quicquid deinde supra germinaverit, intactum relinqui oportebit. [*]()Magis enim convertet [*]()proximo autumno falce deputari superiorem partem quam aestivo tempore pampinari, quoniam ex eo loco, unde nepotem ademeris, confestim alterum fundit; quo enato, nullus relinquitur oculus in ipsa materia qui sequenti anno cum fructu germinet.