Res Rustica

multae [*]()etiam nostra manu satae procedunt. Sed quae non ope humana gignuntur, silvestres ac ferae, sui cuiusque [*]()ingenii poma vel semina gerunt; at quibus labor adhibetur, magis aptae sunt frugibus. De eo igitur prius genere dicendum [*]()est quod nobis alimenta praebet. Idque tripertito [*]()dividitur. Nam ex surculo vel arbor procedit, ut olea; vel frutex, ut palma campestris; vel tertium [*]()quiddam [*]()quod nec arborem nec fruticem proprie dixerimus, [*](isdem SA: hisdem c. ) [*](aut spicari A. ) [*](principio Ursinus, Schn.: principia SAacM, Ald., Gesn. ) [*](multa Ac: et deinde sata vett. edd. ) [*](cuique SAac. ) [*](discendum SA. ) [*](tripertito SAa: tripartite cM, et vulgo. ) [*](tertius SAac: tercius M. ) [*](quidam aM. )

ut est vitis. Hanc nos ceteris stirpibus iure praeponimus, non tantum fructus dulcedine, sed etiam facilitate per quam omni paene regione et omni declinatione mundi, nisi tamen glaciali vel praefervida, curae mortalium respondet, tamque felix campis quam collibus provenit, et in densa non minus quam in resoluta, saepe etiam gracili; atque pingui et macra, [*]()siccaque et uliginosa.

Tum sola maxime utramque [*]()patitur intemperiem caeli vel sub axe frigido, vel aestuoso procellosoque. Refert tamen cuius generis aut quo habitu vitem pro regionis statu colere censeas. Neque enim omni caelo solove cultus idem, neque est unum stirpis eius genus: quodque praecipuum est ex omnibus non facile dictu [*]()est, cum suum cuique regioni magis aut minus aptum esse [*]()doceat usus.