Res Rustica

Ante ver seri [*]()non possunt, quoniam teporibus maxime laetantur; ultima tamen parte Martii mensis commodissime terrae committuntur. Nec impensa gravi rationem [*]()cultoris onerant, quippe sextariis fere quattuor iugerum implent; frequentem tamen exigunt sar- [*](hisdemque vel his denique R plerique. ) [*](de om. Sa. ) [*](sustinerentur A. ) [*](versari A2R, vett. edd. ) [*](sationem vel sartionem R. a " two-rowed." b The Sarmatians, says Pliny (N.H. XVIII. 100), lived chiefly on millet porridge, made with mare's milk or with blood drawn from the thigh of a horse; while the Ethiopians knew of no other grains than millet and barley. Panic was used by )

Panis ex milio conflatur, qui antequam refrigeseat, sine fastidio potest absumi. Panicum pinsitum [*]()et evolutum furfure, sed milium [*]()quoque pultem quamvis in copia [*]()maxime cum lacte [*]()non fastidiendam praebet.

Quoniam de frumentis abunde praecepimus, de leguminibus deinceps disseremus.8 Lupini prima ratio est, quod et minimum operarum absumit et vilissime emitur et maxime ex iis, quae seruntur, iuvat agrum. Nam vineis iam 9 emaciatis et arvis optimum stercus praebet ac vel effeto solo provenit vel repositum in granario patitur aevum. Boves per hiemem coctum maceratumque probe alit; famem quoque, si sterilitas annorum incessit, hominibus commode propulsat.

Spargitur statim ex area, atque id solum omnium leguminum non desiderat requiem in horreo, [*]()sive Septembri mense ante aequinoctium seu protinus a Kalendis Octobribus crudis novalibus ingeras; et qualitercumque obruas, sustinet coloni neglegentiam. Teporem tamen autumni desiderat, ut celeriter confirmetur, nam si [*](sarritionem plerique edd. ante Lundstrōm. ) [*](aestibus om. SA. ) [*](sic SAM, Lundström: ad (as) siccavemnt vel ad(as)sic-caverint R plerique: assiccaverint vett. edd.: assiccata fuerint Ald., Gesn., Schn. ) [*](pinsatum R plerique. ) [*](sed et milium Ald., Gesn., Schn. ) [*](quavis in copia Schn., praeeunte Pontedera: quavis inopia Ald., Gesn. ) [*](maxime cum lacte om. S (in marg. man. ait.) A. ) [*]( sic S, Lundström: disseramus AR, et vulgo. ) [*]( iam om. SA. ) [*]( in horreo om. SA. )

Reliquum quod semini superest, in tabulatum, quo fumus pervenit, optime reponas, [*]()quoniam si umor invasit, vermes gignit; qui simul atque oscilla lupinorum adederunt, [*]()reliqua pars enasci non potest. Id, ut dixi, exilem amat terram et rubricam praecipue, nam cretam reformidat limosoque non exit agro.

Iugerum decem modios [*]()occupat. Ab hoc recte phaselus terrae mandabitur vel in vetereto [*]()vel melius pingui et restibili agro, nec amplius quattuor modiis iugerum obseretur.[*]()Similis quoque ratio est pisi, quod tamen facilem et solutam terram desiderat tepidumque locum et caelum frequentis umoris. Eadem mensura iugerum vel modio minus quam phaselum licet obserere primo tempore sementis ab aequinoctio autumnali.[*]()

Fabae pinguissimus locus vel stercoratus destinetur [*]()et si veteretum erit in valle situm, quod a superiore parte sucum accipit. Prius autem iaciemus [*]()semina, deinde proscindemus terram proscissamque in liram revocabimus occabimusque, quo altius largiore humo contegatur; nam id plurimum refert, ut radices enatorum seminum penitus demersae sint.

Sin autem proximae messis occupandum erit restibile, desectis stramentis quattuor [*](convaluerit R plerique, edd. ante Lundstrōm; sed convaluit maluit Schn. ) [*](reponis Ald., Gesn., Schn. ) [*](aediderunt A: edederunt vel ediderunt (vett. edd.) R plerique: ederunt R pauci, Ald., Gesn. ) [*](modios (modios X M) R pauci, vett. edd.: modis S1A: modiis R plerique, Lundström: modii occupant Ald., Gesn., Schn. ) [*](veterio SAM: vervacto Ald., Gesn. ) [*](observetur A: obseritur R, edd. ante Schn. ) [*](autumni SA1. ) [*]( destinatur AR, edd. ante Lundström. ) [*]( iactemua R plerique: alemus SA. )

Sunt etiam qui putent in arvis hanc eandem vice stercoris fungi; quod sic ego interpretor, ut existimem non sationibus eius pinguescere humum, sed minus hanc quam cetera semina vim terrae consumere. Nam certum habeo frumentis utiliorem agrum esse, qui nihil quam qui istam spicam [*]()proximo anno tulerit.