Res Rustica

Sed haec genera tritici et adorei propterea custodienda sunt agricolis, quoniam raro quisquam ager ita situs est, ut uno semine contenti esse possimus, interveniente parte aliqua vel uliginosa vel arida. Triticum autem sicco loco melius coalescit, adoreum minus infestatur umore.

Leguminum genera cum sint complura, maxime grata et in usu hominum videntur faba, lenticula, pisum, phaselus, cicer, cannabis, milium, panicum,2 sesama, lupinum, linum etiam et hordeum, quia ex eo tisana 3 est. Item pabulorum optima sunt Medica et faenum Graecum nec minus vicia;

proxima deinde cicera et ervum et farrago, quae est ex hordeo. Sed de his prius disseremus quae nostra causa seminantur, memores antiquissimi praecepti quo monemur [*](sic distinxit Lundström: candidioris SR (ex candidoris corr. A), vett. edd.: candoris Ald., Gesn., Schn.: candidioris grani et nitidi Pontedera. ) [*](panicium SA et M pauci. ) [*](tisana SR plerique, Lundström: tisanana A: ptisana R pauci, Ald., Gesn., Schn.: ptissana vett. edd. )

Placet nostro poetae adoreum atque etiam triticum non ante seminare quam occiderint Vergiliae. Quod ipsum numeris sic edisserit: At si triticeam in messem robustaque farra Exercebis humum solisque instabis aristis, Ante tibi Eoae Atlantides abscondantur.

Absconduntur autem altero et tricesimo die post autumnale aequinoctium, quod fere conficitur VIIII Kal. Octobris; propter quod intellegi debet tritici satio dierum sex et quadraginta ab occasu Vergiliarum, qui fit ante diem nonum Kalendas Novembris ad brumae tempora. Sic enim servant prudentes agricolae, ut quindecim diebus prius quam conficiatur bruma, totidemque post eam confectam neque arent neque vitem aut arborem putent.Nos quoque [*](frigidis ocissime t. c. calidis novissime Schneider ex Catone 34, praeeunte Pontedera. ) [*](metamus SA et R pauci, vett. edd.: metamur R nonnulli: metemur vel metantur vel metam alii: sereremus (ait. re expunet. M) M et Cod. Bononiensis 2523: seramus Ald., Gesti., Schn.: iaciamus Lundstrōm. a The translation follows the MSS. and earliest editions, against seramus "sow" and iaciamus "cast" of more recent editors. Columella appears to be speaking of the harvest from the autumn sowing (cf. 9. 6, below; and Palladius, I. 34. 6), in which sowing the order would be reversed. b I.e. the Pleiades, seven daughters of Atlas, in the constellation Taurus. c Vergil, Georg. I. 219-221. d Sept. 23rd under the Julian Reform of 46 B.C.; but cf. circa VIII Kal. Oct. ( = Sept. 24) in IX. 14. 11. )

ceterum locis uliginosis atque exilibus aut frigidis aut etiam opacis plerumque citra [*]()Kalendas Octobris seminare convenire, dum sicca tellure licet, dum nubila pendent, ut prius convalescant radices frumentorum quam hibernis imbribus aut gelicidiis [*]()pruinisve infestentur. Sed quamvis tempestive sementis confecta erit, cavebitur tamen ut patentes liras crebrosque sulcos aquarios, quos non nulli elices vocant, faciamus et omnem umorem in colhquias [*]()atque inde extra segetes derivemus.[*]()Nec ignoro quosdam veteres auctores praecepisse ne seminarentur agri, nisi cum terra pluviis permaduisset;

quod ego, si tempestive competat, magis conducere agricolae non dubito. Sed si, quod evenit non numquam, seri sunt imbres, quamvis sitienti solo recte semen committitur; idque etiam in quibusdam provinciis, ubi status talis caeli est, usurpatur. Nam quod sicco solo ingestum et inoccatum est, proinde [*]()ac si repositum in horreo non corrumpitur; atque ubi venit imber, multorum dierum sementis uno die surgit.

Tremelius quidem adseverat, prius quam impluverit, ab avibus aut formicis sata non infestari, dum aestivis serenitatibus ager aret; idque etiam saepius nos experti verum adhuc esse [*]()comperimus. Magis apte [*]()tamen in eius modi agris adoreum [*](circa R aliquot. ) [*](gelidis SA et R aliquot, Lundström. ) [*](colloquias R: cloacas M. ) [*](dirivemus R aliquot, Lundstrōm: diruemus SA. ) [*](perinde M, et vulgo ante Lundström. ) [*](non post esse add. Schn. ) [*](apte omnes post ed. Reg. 1496: alte vel alter vel alitur codd. )

Iugerum agri pinguis plerumque modios tritici quattuor, mediocris quinque postulat; adorei modios novem, si est laetum solum, si mediocre, decem desiderat. Nam quamvis de mensura minus auctoribus convenit, hanc tamen videri commodissimam docuit noster usus; quem si quis sequi recusat, utatur praeceptis eorum, qui uberem campum in singula iugera tritici, quibus 1 et adorei, octo modiis obserere praecipiunt atque hac portione mediocribus agris semina praebenda censent.