Res Rustica
Columella, Lucius Junius Moderatus
Columella. On agriculture, Volume 1-2. Ash, Harrison Boyd; Foster, Edward Seymour; Heffner, Edward H., editors. Cambridge, MA; London: Harvard University Press; William Heinemann, Ltd., 1941.
Sit autem vel intra villam vel extrinsecus inductus fons perennis, lignatio pabulumque vicinum. Si deerit fluens unda, putealis quaeratur in vicino, quae non sit haustus profundi, non amari saporis aut salsi.
Haec quoque si deficiet et spes artior aquae manantis coegerit, vastae cisternae hominibus piscinaeque pecori struantur;[*]()quae tamen pluvialis aqua salubritati [*]()corporis est accommodatissima, sed ea sic habetur eximia, si fictilibus tubis in contectam cisternam deducitur.[*]()Huic proxima fluens aqua, quae [*]()montibus oriunda per saxa praeceps devolvitur, ut est in Gaurano Campaniae;[*]()tertia putealis [*](optinet SA, Lundstrōm. ) [*](paululum A2 et R aliquot, edd. ante Lundstrōm. ) [*](pecoribus instruantur i? plerique, Ald., Gesn., Schn. ) [*](quae salubritati] sic codd., vett. edd., Lundstrōm: colligendae aquae tandem pluviali, quae salubritati Ald., Gesn., Schn. ) [*](deducatur R plerique, edd. ante Lundstrōm: deducetur M. ) [*](aqua, quae Lundstrōm: aquae vel aque vel aqua e codd., edd. ) [*]( ut Campaniae om. S, in marg. A. Gaurano Lundstrōm, praeeunte Cluverio; ac sic maluerunt Gesn. et Schn.: Guarceno R, edd. vulgo. )
collina vel quae non infima valle reperitur; deterrima palustris, quae pigro lapsu repit; et[*]()pestilens, quae in palude semper consistit. Hic idem tamen umor, quamvis nocentis naturae, temporibus hiemis edomitus imbribus mitescit; ex quo caelestis aqua maxime salubris intellegitur, quod etiam venenati liquoris eluit perniciem.Sed hanc potui probatissimam diximus.
Ceterum ad aestatum temperandos calores et amoenitatem locorum plurimum conferunt salientes rivi, quos, si conditio loci patietur, qualescumque, dum tamen [*]()dulces, utique perducendos in villam censeo. Sin summotus longius a collibus erit amnis et loci salubritas editiorque situs ripae permittet superponere villam praefluenti,[*]()cavendum tamen erit, ut a tergo potius quam prae se flumen habeat et ut aedificii frons aversa sit ab infestis eius regionis ventis et amicissimis adversa; quoniam [*]()plerique amnes aestate vaporatis, hieme frigidis nebulis caligant, quae nisi vi maiore inspirantium ventorum summoventur, pecudibus hominibusque conferunt pestem.