Carmina

Catullus

Catullus, Gaius Valerius. Carmina. Merrill, Elmer Truesdell, editor. Boston: Ginn, 1893.

  1. rivus muscoso prosilit e lapide,
  2. qui, cum de prone praeceps est valle volutus,
  3. per medium densi transit iter populi,
  4. dulce viatori lasso in sudore levamen
  5. cum gravis exustos aestus hiulcat agros.
  6. hic, velut in nigro iactatis turbine nautis
  7. lenius adspirans aura secunda venit
  8. iam prece Pollucis, iam Castoris implorata,
  9. tale fuit nobis Allius auxilium.
  10. is clausum lato patefecit limite campum,
  11. isque domum nobis isque dedit dominae,
  12. ad quam communes exerceremus amores.
  13. quo mea se molli candida diva pede
  14. intulit et trito fulgentem in limine plantam
  15. innixa arguta constituit solea,
  16. coniugis ut quondam flagrans advenit amore
  17. Protesilaeam Laodamia domum
  18. inceptam frustra, nondum cum sanguine sacro
  19. hostia caelestis pacificasset eros.
  20. nil mihi tam valde placeat, Rhamnusia virgo,
  21. quod temere invitis suscipiatur eris.
  22. quam ieiuna pium desideret ara cruorem
  23. docta est amisso Laodamia viro,
  24. coniugis ante coacta novi dimittere collum
  25. quam veniens una atque altera rursus hiems
  26. noctibus in longis avidum saturasset amorem,
  27. posset ut abrupto vivere coniugio:
  28. quod scibant Parcae non longo tempore abesse,
  29. si miles muros isset ad Iliacos:
  30. nam tum Helenae raptu primores Argivorum
  31. coeperat ad sese Troia ciere viros,
  32. Troia (nefas) commune sepulcrum Asiae Europaeque,
  33. Troia virum et virtutum omnium acerba cinis:
  34. quaene etiam nostro letum miserabile fratri
  35. attulit. Hei misero frater adempte mihi,
  36. hei misero fratri iucundum lumen ademptum,
  37. tecum una tota est nostra sepulta domus,
  38. omnia tecum una perierunt gaudia nostra,
  39. quae tuus in vita dulcis alebat amor.
  40. quem nunc tam longe non inter nota sepulcra
  41. nec prope cognatos compositum cineres,
  42. sed Troia obscena, Troia infelice sepultum
  43. detinet extremo terra aliena solo.
  44. ad quam tum properans fertur simul undique pubes
  45. Graeca penetralis deseruisse focos,
  46. ne Paris abducta gavisus libera moecha
  47. otia pacato degeret in thalamo.
  48. quo tibi tum casu, pulcherrima Laodamia,
  49. ereptum est vita dulcius atque anima
  50. coniugium: tanto te absorbens vertice amoris
  51. aestus in abruptum detulerat barathrum,
  52. quale ferunt Grai Pheneum prope Cylleneum
  53. siccare emulsa pingue palude solum,
  54. quod quondam caesis montis fodisse medullis
  55. audit falsiparens Amphitryoniades,
  56. tempore quo certa Stymphalia monstra sagitta
  57. perculit imperio deterioris eri,
  58. pluribus ut caeli tereretur ianua divis,
  59. Hebe nec longa virginitate foret.
  60. sed tuus altus amor barathro fuit altior illo,
  61. qui tunc indomitam ferre iugum docuit.
  62. nam nec tam carum confecto aetate parenti
  63. una caput seri nata nepotis alit,
  64. qui, cum divitiis vix tandem inventus avitis
  65. nomen testatas intulit in tabulas,
  66. impia derisi gentilis gaudia tollens
  67. suscitat a cano vulturium capiti:
  68. nec tantum niveo gavisa est ulla columbo
  69. compar, quae multo dicitur improbius
  70. oscula mordenti semper decerpere rostro
  71. quam quae praecipue multivola est mulier:
  72. sed tu horum magnos vicisti sola furores,
  73. ut semel es flavo conciliata viro.
  74. aut nihil aut paulo cui tum concedere digna
  75. lux mea se nostrum contulit in gremium,
  76. quam circumcursans hinc illinc saepe Cupido
  77. fulgebat crocina candidus in tunica.
  78. quae tamenetsi uno non est contenta Catullo,
  79. rara verecundae furta feremus erae,
  80. ne nimium simus stultorum more molesti:
  81. saepe etiam Iuno, maxima caelicolum,
  82. coniugis in culpa flagrantem concoquit iram
  83. noscens omnivoli plurima furta Iovis.
  84. atqui nec divis homines componier aequum est
  85. ---ingratum tremuli tolle parentis onus.
  86. nec tamen illa mihi dextra deducta paterna
  87. fragrantem Assyrio venit odore domum,
  88. sed furtiva dedit mira munuscula nocte
  89. ipsius ex ipso dempta viri gremio.
  90. quare illud satis est, si nobis is datur unis
  91. quem lapide illa diem candidiore notat.
  92. hoc tibi quod potui confectum carmine munus
  93. pro multis, Alli, redditur officiis,
  94. ne vestrum scabra tangat robigine nomen
  95. haec atque illa dies atque alia atque alia.
  96. huc addent divi quam plurima, quae Themis olim
  97. antiquis solita est munera ferre piis:
  98. sitis felices et tu simul et tua vita
  99. et domus, in qua nos lusimus et domina,
  100. et qui principio nobis † terram dedit aufert,
  101. a quo sunt primo omnia nata bona,
  102. et longe ante omnes mihi quae me carior ipso est,
  103. lux mea, qua viva vivere dulce mihi est.
  1. Noli admirari quare tibi femina nulla,
  2. Rufe, velit tenerum supposuisse femur,
  3. non si illam rarae labefactes munere vestis
  4. aut perluciduli deliciis lapidis.
  5. laedit te quaedam mala fabula, qua tibi fertur
  6. valle sub alarum trux habitare caper.
  7. hunc metuunt omnes. neque mirum: nam mala valde est
  8. bestia, nec quicum bella puella cubet.
  9. quare aut crudelem nasorum interfice pestem,
  10. aut admirari desine cur fugiunt.
  1. Nulli se dicit mulier mea nubere malle
  2. quam mihi, non si se Iuppiter ipse petat.
  3. dicit: sed mulier cupido quod dicit amanti
  4. in vento et rapida scribere oportet aqua.
  1. Si cui iure bono sacer alarum obstitit hircus,
  2. aut si quem merito tarda podagra secat,
  3. Aemulus iste tuus, qui vestrum exercet amorem,
  4. mirifice est a te nactus utrumque malum.
  5. nam quotiens futuit totiens ulciscitur ambos:
  6. illam adfligit odore, ipse perit podagra.
  1. Dicebas quondam solum te nosse Catullum,
  2. Lesbia, nec prae me velle tenere Iovem.
  3. dilexi tum te non tantum ut vulgus amicam,
  4. sed pater ut gnatos diligit et generos.
  5. nunc te cognovi: quare etsi impensius uror,
  6. multo mi tamen es vilior et levior.
  7. qui potis est? inquis. quod amantem iniuria talis
  8. cogit amare magis, sed bene velle minus.
  1. Desine de quoquam quicquam bene velle mereri
  2. aut aliquem fieri posse putare pium.
  3. omnia sunt ingrata, nihil fecisse benigne:
  4. immo etiam taedet, taedet obestque magis:
  5. ut mihi, quem nemo gravius nec acerbius urget
  6. Quam modo qui me unum atque unicum amicum habuit.
  1. Gellius audierat patruum obiurgare solere,
  2. si quis delicias diceret aut faceret.
  3. hoc ne ipsi accideret, patrui perdepsuit ipsam
  4. uxorem et patruum reddidit Harpocratem.
  5. quod voluit fecit: nam, quamvis irrumet ipsum
  6. nunc patruum, verbum non faciet patruus.
  1. Huc est mens deducta tua, mea Lesbia, culpa,
  2. atque ita se officio perdidit ipsa suo,
  3. ut iam nec bene velle queat tibi, si optuma fias,
  4. nec desistere amare, omnia si facias.
  1. Si qua recordanti benefacta priora voluptas
  2. est homini, cum se cogitat esse pium,
  3. nec sanctam violasse fidem, nec foedere in ullo
  4. divum ad fallendos numine abusum homines,
  5. multa parata manent in longa aetate, Catulle,
  6. ex hoc ingrato gaudia amore tibi.
  7. nam quaecumque homines bene cuiquam aut dicere possunt
  8. aut facere, haec a te dictaque factaque sunt:
  9. omnia quae ingratae perierunt credita menti.
  10. quare cur tu te iam amplius excrucies?
  11. quin tu animo offirmas atque istinc teque reducis
  12. et dis invitis desinis esse miser?
  13. difficile est longum subito deponere amorem;
  14. difficile est, verum hoc qua libet efficias.
  15. una salus haec est, hoc est tibi pervincendum;
  16. hoc facias, sive id non pote sive pote.
  17. o di, si vestrum est misereri, aut si quibus unquam
  18. extremam iam ipsa in morte tulistis opem,
  19. me miserum adspicite et, si vitam puriter egi,
  20. eripite hanc pestem perniciemque mihi!
  21. hei mihi subrepens imos ut torpor in artus
  22. expulit ex omni pectore laetitias.
  23. non iam illud quaero, contra ut me diligat illa,
  24. aut, quod non potis est, esse pudica velit:
  25. ipse valere opto et taetrum hunc deponere morbum.
  26. o di, reddite mi hoc pro pietate mea.
  1. Rufe mihi frustra ac nequiquam credite amice
  2. (frustra? immo magno cum pretio atque malo),
  3. sicine subrepsti mi atque intestina perurens
  4. hei misero eripuisti omnia nostra bona?
  5. eripuisti, eheu nostrae crudele venenum
  6. vitae, eheu nostrae pestis amicitiae.
  1. Gallus habet fratres, quorum est lepidissima coniunx
  2. alterius, lepidus filius alterius.
  3. Gallus homo est bellus: nam dulces iungit amores,
  4. cum puero ut bello bella puella cubet.
  5. Gallus homo est stultus nec se videt esse maritum,
  6. qui patruus patrui monstret adulterium.
  1. ---
  2. Sed nunc id doleo quod purae pura puellae
  3. savia comminxit spurca saliva tua.
  4. verum id non impune feres: nam te omnia saecla
  5. noscent et qui sis fama loquetur anus.
  1. Lesbius est pulcher: quid ni? quem Lesbia malit
  2. quam te cum tota gente, Catulle, tua.
  3. sed tamen hic pulcher vendat cum gente Catullum,
  4. si tria notorum savia reppererit.
  1. Quid dicam, Gelli, quare rosea ista labella
  2. Hiberna fiant candidiora nive,
  3. mane domo cum exis et cum te octava quiete
  4. e molli longo suscitat hora die?
  5. nescio quid certe est: an vere fama susurrat
  6. grandia te medii tenta vorare viri?
  7. sic certe est: clamant Victoris rupta miselli
  8. ilia, et emulso labra notata sero.
  1. Nemone in tanto potuit populo esse, Iuventi,
  2. bellus homo quem tu diligere inciperes
  3. praeterquam iste tuus moribunda ab sede Pisauri
  4. hospes inaurata pallidior statua?
  5. qui tibi nunc cordi est, quem tu praeponere nobis
  6. audes et nescis quod facinus facias.
  1. Quinti, si tibi vis oculos debere Catullum
  2. aut aliud si quid carius est oculis,
  3. eripere ei noli multo quod carius illi
  4. est oculis seu quid carius est oculis.
  1. Lesbia mi praesente viro mala plurima dicit:
  2. haec illi fatuo maxima laetitia est.
  3. mule, nihil sentis. si nostri oblita taceret,
  4. sana esset: nunc quod gannit et obloquitur,
  5. non solum meminit, sed, quae multo acrior est res,
  6. irata est: hoc est, uritur et loquitur.
  1. Chommoda dicebat, si quando commode vellet
  2. dicere, et insidias Arrius hinsidias,
  3. et tum mirifice sperabat se esse locutum
  4. cum quantum poterat dixerat hinsidias.
  5. credo, sic mater, sic liber avunculus eius,
  6. sic maternus avus dixerat atque avia
  7. hoc misso in Syriam requierant omnibus aures:
  8. audibant eadem haec leniter et leviter,
  9. nec sibi postilla metuebant talia verba,
  10. cum subito adfertur nuntius horribilis
  11. Ionios fluctus, postquam illuc Arrius isset,
  12. iam non Ionios esse, sed Hionios.
  1. Odi et amo. quare id faciam fortasse requiris
  2. nescio, sed fieri sentio et excrucior.
  1. Quintia formosa est multis, mihi candida, longa,
  2. recta est. haec ego sic singula confiteor,
  3. totum illud “formosa” nego: nam nulla venustas,
  4. nulla in tam magno est corpore mica salis.
  5. Lesbia formosa est, quae cum pulcherrima tota est,
  6. tum omnibus una omnis subripuit Veneres.
  1. Nulla potest mulier tantum se dicere amatam
  2. vere, quantum a me Lesbia amata mea es
  3. nulla fides ullo fuit unquam in foedere tanta
  4. quanta in amore tuo ex parte reperta mea est.
  1. Quid facit is, Gelli, qui cum matre atque sorore
  2. prurit et abiectis pervigilat tunicis?
  3. quid facit is patruum qui non sinit esse maritum?
  4. ecquid scis quantum suscipiat sceleris?
  5. suscipit, o Gelli, quantum non ultima Tethys
  6. nec genitor nympharum abluit Oceanus:
  7. nam nihil est quicquam sceleris quo prodeat ultra,
  8. non si demisso se ipse voret capite.
  1. Gellius est tenuis: quid ni? cui tam bona mater
  2. tamque valens vivat tamque venusta soror
  3. tamque bonus patruus tamque omnia plena puellis
  4. cognatis, quare is desinat esse macer?
  5. qui ut nihil attingat, nisi quod fas tangere non est,
  6. quantumvis quare sit macer invenies.
  1. Nascatur magus ex Gelli matrisque nefando
  2. coniugio et discat Persicum haruspicium:
  3. nam magus ex matre et gnato gignatur oportet,
  4. si vera est Persarum impia religio,
  5. gratus ut accepto veneretur carmine divos
  6. omentum in flamma pingue liquefaciens.
  1. Non ideo, Gelli, sperabam te mihi fidum
  2. in misero hoc nostro, hoc perdito amore fore
  3. quod te cognossem bene constantemve putarem
  4. aut posse a turpi mentem inhibere probro,
  5. sed neque quod matrem nec germanam esse videbam
  6. hanc tibi cuius me magnus edebat amor;
  7. et quamvis tecum multo coniungerer usu,
  8. non satis id causae credideram esse tibi.
  9. tu satis id duxti: tantum tibi gaudium in omni
  10. culpa est in quacumque est aliquid sceleris.
  1. Lesbia mi dicit semper male nec tacet unquam
  2. de me: Lesbia me dispeream nisi amat.
  3. quo signo? quia sunt totidem mea: deprecor illam
  4. adsidue, verum dispeream nisi amo.
  1. Nil nimium studeo, Caesar, tibi velle placere,
  2. nec scire utrum sis albus an ater homo.
  1. Mentula moechatur. moechatur mentula certe.
  2. hoc est quod dicunt, ipsa olera olla legit.
  1. Zmyrna mei Cinnae nonam post denique messem
  2. quam coepta est nonamque edita post hiemem,
  3. milia cum interea quingenta Hortensius uno
  4. ---
  5. Zmyrna cavas Satrachi penitus mittetur ad undas,
  6. Zmyrnam cana diu saecula pervolvent.
  7. at Volusi annales Paduam morientur ad ipsam
  8. et laxas scombris saepe dabunt tunicas.
  9. parva mei mihi sint cordi monumenta sodalis:
  10. at populus tumido gaudeat Antimacho.
  1. Si quicquam mutis gratum acceptumve sepulcris
  2. accidere a nostro, Calve, dolore potest,
  3. quo desiderio veteres renovamus amores
  4. atque olim missas flemus amicitias,
  5. certe non tanto mors immatura dolori est
  6. Quintiliae, quantum gaudet amore tuo.
  1. Non (ita me di ament) quicquam referre putavi
  2. utrumne os an culum olfacerem Aemilio.
  3. nilo mundius hoc, nihiloque immundius illud,
  4. verum etiam culus mundior et melior:
  5. nam sine dentibus est. hoc dentis sesquipedalis,
  6. gingivas vero ploxeni habet veteris,
  7. praeterea rictum qualem diffissus in aestu
  8. meientis mulae cunnus habere solet.
  9. hic futuit multas et se facit esse venustum,
  10. et non pistrino traditur atque asino?
  11. quem si qua attingit, non illam posse putemus
  12. aegroti culum lingere carnificis?
  1. In te, si in quemquam, dici pose, putide Victi,