Carmina

Catullus

Catullus, Gaius Valerius. Carmina. Merrill, Elmer Truesdell, editor. Boston: Ginn, 1893.

  1. hunc simul ac cupido conspexit lumine virgo
  2. regia, quam suavis exspirans castus odores
  3. lectulus in molli complexu matris alebat,
  4. quales Eurotae progignunt flumina myrtos
  5. aurave distinctos educit verna colores,
  6. non prius ex illo flagrantia declinavit
  7. lumina quam cuncto concepit corpore flammam
  8. funditus atque imis exarsit tota medullis.
  9. heu misere exagitans immiti corde furores,
  10. sancte puer, curis hominum qui gaudia misces,
  11. quaeque regis Golgos quaeque Idalium frondosum,
  12. qualibus incensam iactastis mente puellam
  13. fluctibus in flavo saepe hospite suspirantem!
  14. quantos illa tulit languenti corde timores,
  15. quanto saepe magis fulgore expalluit auri,
  16. cum saevum cupiens contra contendere monstrum
  17. aut mortem appeteret Theseus aut praemia laudis.
  18. non ingrata tamen frustra munuscula divis
  19. promittens tacito succendit vota labello.
  20. nam velut in summo quatientem bracchia Tauro
  21. quercum aut conigeram sudanti cortice pinum
  22. indomitus turbo contorquens flamine robur
  23. eruit (illa procul radicitus exturbata
  24. prona cadit, † lateque cum eius obvia frangens),
  25. sic domito saevum prostravit corpore Theseus
  26. nequiquam vanis iactantem cornua ventis.
  27. inde pedem sospes multa cum laude reflexit
  28. errabunda regens tenui vestigia filo,
  29. ne labyrintheis e flexibus egredientem
  30. tecti frustraretur inobservabilis error.
  31. sed quid ego a primo digressus carmine plura
  32. commemorem, ut linquens genitoris filia vultum,
  33. ut consanguineae complexum, ut denique matris,
  34. quae misera in gnata deperdita laetabatur,
  35. omnibus his Thesei dulcem praeoptarit amorem,
  36. aut ut vecta rati spumosa ad litora Diae
  37. venerit, aut ut eam devinctam lumina somno
  38. liquerit immemori discedens pectore coniunx?
  39. saepe illam perhibent ardenti corde furentem
  40. clarisonas imo fudisse ex pectore voces,
  41. ac tum praeruptos tristem conscendere montes
  42. unde aciem in pelagi vastos protenderet aestus,
  43. tum tremuli salis adversas procurrere in undas
  44. mollia nudatae tollentem tegmina surae,
  45. atque haec extremis maestam dixisse querelis,
  46. frigidulos udo singultus ore cientem:
  47. “sicine me patriis avectam, perfide, ab aris,
  48. perfide, deserto liquisti in litore, Theseu?
  49. sicine discedens neglecto numine divum
  50. immernor ah devota domum periuria portas?
  51. nullane res potuit crudelis flectere mentis
  52. consilium? tibi nulla fuit clementia praesto
  53. immite ut nostri vellet miserescere pectus?
  54. at non haec quondam blanda promissa dedisti
  55. voce mihi, non haec miserae sperare iubebas,
  56. sed conubia laeta, sed optatos hymenaeos:
  57. quae cuncta aerii discerpunt irrita venti.
  58. nunc iam nulla viro iuranti femina credat,
  59. nulla viri speret sermones esse fideles:
  60. quis dum aliquid cupiens animus praegestit apisci,
  61. nil metuunt iurare, nihil promittere parcunt:
  62. sed simul ac cupidae mentis satiata libido est,
  63. dicta nihil meminere, nihil periuria curant.
  64. certe ego te in medio versantem turbine leti
  65. eripui et potius germanum amittere crevi
  66. quam tibi fallaci supremo in tempore deessem:
  67. pro quo dilaceranda feris dabor alitibusque
  68. praeda neque iniecta tumulabor mortua terra.
  69. quaenam te genuit sola sub rupe leaena,
  70. quod mare conceptum spumantibus exspuit undis.
  71. quae Syrtis, quae Scylla rapax, quae vasta Charybdis,
  72. talia qui reddis pro dulci praemia vita?
  73. si tibi non cordi fuerant conubia nostra,
  74. saeva quod horrebas prisci praecepta parentis,
  75. at tamen in vestras potuisti ducere sedes
  76. quae tibi iucundo famularer serva labore
  77. candida permulcens liquidis vestigia lymphis
  78. purpureave tuum constemens veste cubile.
  79. sed quid ego ignaris nequiquam conqueror auris
  80. exsternata malo, quae nullis sensibus auctae
  81. nec missas audire queunt nec reddere voces?
  82. ille autem prope iam mediis versatur in undis,
  83. nec quisquam adparet vacua mortalis in alga.
  84. sic nimis insultans extremo tempore saeva
  85. fors etiam nostris invidit questibus auris.
  86. Iuppiter omnipotens, utinam ne tempore primo
  87. Gnosia Cecropiae tetigissent litora puppes,
  88. indomito nec dira ferens stipendia tauro
  89. perfidus in Creta religasset navita funem,
  90. nec malus hic celans dulci crudelia forma
  91. consilia in nostris requiesset sedibus hospes!
  92. nam quo me referam? quali spe perdita nitor?
  93. Idaeosne petam montes? ah, gurgite lato
  94. discernens ponti truculentum ubi dividit aequor?
  95. an patris auxilium sperem, quemne ipsa reliqui
  96. respersum iuvenem fraterna caede secuta?
  97. coniugis an fido consoler memet amore,
  98. quine fugit lentos incurvans gurgite remos?
  99. praeterea nullo litus, sola insula, tecto,
  100. nec patet egressus pelagi cingentibus undis:
  101. nulla fugae ratio, nulla spes: omnia muta,
  102. omnia sunt deserta, ostentant omnia letum.
  103. non tamen ante mihi languescent lumina morte,
  104. nec prius a fesso secedent corpore sensus
  105. quam iustam a divis exposcam prodita multam
  106. caelestumque fidem postrema comprecer hora.
  107. quare, facta virum multantes vindice poena
  108. Eumenides, quibus anguino redimita capillo
  109. frons exspirantis praeportat pectoris iras,
  110. huc huc adventate, meas audite querelas,
  111. quas ego, vae miserae, extremis proferre medullis
  112. cogor inops, ardens, amenti caeca furore.
  113. quae quoniam verae nascuntur pectore ab imo,
  114. vos nolite pati nostrum vanescere luctum,
  115. sed quali solam Theseus me mente reliquit,
  116. tali mente, deae, funestet seque suosque.”
  117. has postquam maesto profudit pectore voces
  118. supplicium saevis exposcens anxia factis,
  119. adnuit invicto caelestum numine rector,
  120. quo nutu tellus atque horrida contremuerunt
  121. aequora concussitque micantia sidera mundus.
  122. ipse autem caeca mentem caligine Theseus
  123. consitus oblito dimisit pectore cuncta
  124. quae mandata prius constanti mente tenebat,
  125. dulcia nec maesto sustollens signa parenti
  126. sospitem Erechtheum se ostendit visere portum
  127. namque ferunt olim, classi cum moenia divae
  128. linquentem gnatum ventis concrederet Aegeus,
  129. talia complexum iuveni mandata dedisse:
  130. “gnate mihi longe iucundior unice vita,
  131. gnate, ego quem in dubios cogor dimittere casus
  132. reddite in extrema nuper mihi fine senectae,
  133. quandoquidem fortuna mea ac tua fervida virtus
  134. eripit invito mihi te, cui languida nondum
  135. lumina sunt gnati cara saturata figura,
  136. non ego te gaudens laetanti pectore mittam,
  137. nec te ferre sinam fortunae signa secundae,
  138. sed primum multas expromam mente querelas
  139. canitiem terra atque infuso pulvere foedans,
  140. inde infecta vago suspendam lintea malo,
  141. nostros ut luctus nostraeque incendia mentis
  142. carbasus obscurata decet ferrugine Hibera.
  143. quod tibi si sancti concesserit incola Itoni,
  144. quae nostrum genus ac sedes defendere Erechthei
  145. adnuit, ut tauri respergas sanguine dextram,
  146. tum vero facito ut memori tibi condita corde
  147. haec vigeant mandata, nec ulla oblitteret aetas,
  148. ut simul ac nostros invisent lumina collis,
  149. funestam antennae deponant undique vestem
  150. candidaque intorti sustollant vela rudentes,
  151. quam primum cernens ut laeta gaudia mente
  152. agnoscam, cum te reducem aetas prospera sistet.”
  153. haec mandata prius constanti mente tenentem
  154. Thesea ceu pulsae ventorum flamine nubes
  155. aerium nivei montis liquere cacumen.
  156. at pater, ut summa prospectum ex arce petebat
  157. anxia in adsiduos absumens lumina fletus,
  158. cum primum inflati conspexit lintea veli,
  159. praecipitem sese scopulorum e vertice iecit
  160. amissum credens immiti Thesea fato.
  161. sic funesta domus ingressus tecta paterna
  162. morte ferox Theseus, qualem Minoidi luctu
  163. obtulerat mente immemori, talem ipse recepit.
  164. quae tum prospectans cedentem maesta carinam
  165. multiplices animo volvebat saucia curas.
  166. at parte ex alia florens volitabat Iacchus
  167. cum thiaso satyrorum et Nysigenis silenis
  168. te quaerens, Ariadna, tuoque incensus arnore.
  169. ---quae tum alacres passim lymphata mente furebant
  170. euhoe bacchantes, euhoe capita inflectentes.
  171. harum pars tecta quatiebant cuspide thyrsos,
  172. pars e divulso iactabant membra iuvenco,
  173. pars sese tortis serpentibus incingebant,
  174. pars obscura cavis celebrabant orgia cistis,
  175. orgia quae frustra cupiunt audire profani,
  176. plangebant aliae proceris tympana palmis
  177. aut tereti tenuis tinnitus aere ciebant,
  178. multis raucisonos efflabant cornua bombos
  179. barbaraque horribili stridebat tibia cantu.
  180. talibus amplifice vestis decorata figuris
  181. pulvinar complexa suo velabat amictu.
  182. quae postquam cupide spectando Thessala pubes
  183. expleta est, sanctis coepit decedere divis.
  184. hic, qualis flatu placidum mare matutino
  185. horrificans Zephyrus proclivas incitat undas
  186. aurora exoriente vagi sub limina solis,
  187. quae tarde primum clementi flamine pulsae
  188. procedunt, leviterque sonant plangore cachinni,
  189. post vento crescente magis magis increbescunt
  190. purpureaque procul nantes ab luce refulgent,
  191. sic tum vestibuli linquentes regia tecta
  192. ad se quisque vago passim pede discedebant.
  193. quorum post abitum princeps e vertice Peli
  194. advenit Chiron portans silvestria dona:
  195. nam quoscumque ferunt campi, quos Thessala magnis
  196. montibus ora creat, quos propter fluminis undas
  197. aura parit flores tepidi fecunda Favoni,
  198. hos indistinctis plexos tulit ipse corollis,
  199. quo permulsa domus iucundo risit odore.
  200. confestim Penios adest, viridantia Tempe,
  201. Tempe quae silvae cingunt super impendentes,
  202. naiasin linquens Doris celebranda choreis,
  203. non vacuus: namque ille tulit radicitus altas
  204. fagos ac recto proceras stipite laurus,
  205. non sine nutanti platano lentaque sorore
  206. flammati Phaethontis et aeria cupressu.
  207. haec circum sedes late contexta locavit,
  208. vestibulum ut molli velatum fronde vireret.
  209. post hunc consequitur sollerti corde Prometheus
  210. extenuata gerens veteris vestigia poenae
  211. quam quondam silici restrictus membra catena
  212. persolvit pendens e verticibus praeruptis.
  213. inde pater divum sancta cum coniuge natisque
  214. advenit, caelo te solum, Phoebe, relinquens
  215. unigenamque simul cultricem montibus Idri:
  216. Pelea nam tecum pariter soror adspernata est
  217. nec Thetidis taedas voluit celebrare iugalis.
  218. qui postquam niveis flexerunt sedibus artus,
  219. large multiplici constructae sunt dape mensae,
  220. cum interea infirmo quatientes corpora motu
  221. veridicos Parcae coeperunt edere cantus.
  222. his corpus tremulum complectens undique vestis
  223. candida purpurea talos incinxerat ora,
  224. at roseae niveo residebant vertice vittae,
  225. aeternumque manus carpebant rite laborem.
  226. laeva colum molli lana retinebat amictum,
  227. dextera tum leviter deducens fila supinis
  228. formabat digitis, tum prono in pollice torquens
  229. libratum tereti versabat turbine fusum,
  230. atque ita decerpens aequabat semper opus dens,
  231. laneaque aridulis haerebant morsa labellis
  232. quae prius in levi fuerant exstantia filo.
  233. ante pedes autem candentis mollia lanae
  234. vellera virgati custodibant calathisci.
  235. haec tum clarisona vellentes vellera voce
  236. talia divino fuderunt carmine fata,
  237. carmine perfidiae quod post nulla arguet aetas:
  238. “o decus eximium magnis virtutibus augens,
  239. Emathiae tutamen opis, clarissime nato,
  240. accipe quod laeta tibi pandunt luce sorores,
  241. veridicum oraclum. sed vos, quae fata secuntur,