Carmina

Catullus

Catullus, Gaius Valerius. Carmina. Merrill, Elmer Truesdell, editor. Boston: Ginn, 1893.

  1. egressus curvis e litoribus Piraei
  2. attigit iniusti regis Gortynia tecta.
  3. nam perhibent olim crudeli peste coactam
  4. Androgeoneae poenas exsolvere caedis
  5. electos iuvenes simul et decus innuptarum
  6. Cecropiam solitam esse dapem dare Minotauro.
  7. quis angusta malis cum moenia vexarentur,
  8. ipse suum Theseus pro caris corpus Athenis
  9. proicere optavit potius quam talia Cretam
  10. funera Cecropiae nec funera portarentur.
  11. atque ita nave levi nitens ac lenibus auris
  12. magnanimum ad Minoa venit sedesque superbas.
  13. hunc simul ac cupido conspexit lumine virgo
  14. regia, quam suavis exspirans castus odores
  15. lectulus in molli complexu matris alebat,
  16. quales Eurotae progignunt flumina myrtos
  17. aurave distinctos educit verna colores,
  18. non prius ex illo flagrantia declinavit
  19. lumina quam cuncto concepit corpore flammam
  20. funditus atque imis exarsit tota medullis.
  21. heu misere exagitans immiti corde furores,
  22. sancte puer, curis hominum qui gaudia misces,
  23. quaeque regis Golgos quaeque Idalium frondosum,
  24. qualibus incensam iactastis mente puellam
  25. fluctibus in flavo saepe hospite suspirantem!
  26. quantos illa tulit languenti corde timores,
  27. quanto saepe magis fulgore expalluit auri,
  28. cum saevum cupiens contra contendere monstrum
  29. aut mortem appeteret Theseus aut praemia laudis.
  30. non ingrata tamen frustra munuscula divis
  31. promittens tacito succendit vota labello.
  32. nam velut in summo quatientem bracchia Tauro
  33. quercum aut conigeram sudanti cortice pinum
  34. indomitus turbo contorquens flamine robur
  35. eruit (illa procul radicitus exturbata
  36. prona cadit, † lateque cum eius obvia frangens),
  37. sic domito saevum prostravit corpore Theseus
  38. nequiquam vanis iactantem cornua ventis.
  39. inde pedem sospes multa cum laude reflexit
  40. errabunda regens tenui vestigia filo,
  41. ne labyrintheis e flexibus egredientem
  42. tecti frustraretur inobservabilis error.
  43. sed quid ego a primo digressus carmine plura
  44. commemorem, ut linquens genitoris filia vultum,
  45. ut consanguineae complexum, ut denique matris,
  46. quae misera in gnata deperdita laetabatur,
  47. omnibus his Thesei dulcem praeoptarit amorem,
  48. aut ut vecta rati spumosa ad litora Diae
  49. venerit, aut ut eam devinctam lumina somno
  50. liquerit immemori discedens pectore coniunx?
  51. saepe illam perhibent ardenti corde furentem
  52. clarisonas imo fudisse ex pectore voces,
  53. ac tum praeruptos tristem conscendere montes
  54. unde aciem in pelagi vastos protenderet aestus,
  55. tum tremuli salis adversas procurrere in undas
  56. mollia nudatae tollentem tegmina surae,
  57. atque haec extremis maestam dixisse querelis,
  58. frigidulos udo singultus ore cientem:
  59. “sicine me patriis avectam, perfide, ab aris,
  60. perfide, deserto liquisti in litore, Theseu?
  61. sicine discedens neglecto numine divum
  62. immernor ah devota domum periuria portas?
  63. nullane res potuit crudelis flectere mentis
  64. consilium? tibi nulla fuit clementia praesto
  65. immite ut nostri vellet miserescere pectus?
  66. at non haec quondam blanda promissa dedisti
  67. voce mihi, non haec miserae sperare iubebas,
  68. sed conubia laeta, sed optatos hymenaeos:
  69. quae cuncta aerii discerpunt irrita venti.
  70. nunc iam nulla viro iuranti femina credat,
  71. nulla viri speret sermones esse fideles:
  72. quis dum aliquid cupiens animus praegestit apisci,
  73. nil metuunt iurare, nihil promittere parcunt:
  74. sed simul ac cupidae mentis satiata libido est,
  75. dicta nihil meminere, nihil periuria curant.
  76. certe ego te in medio versantem turbine leti
  77. eripui et potius germanum amittere crevi
  78. quam tibi fallaci supremo in tempore deessem:
  79. pro quo dilaceranda feris dabor alitibusque
  80. praeda neque iniecta tumulabor mortua terra.
  81. quaenam te genuit sola sub rupe leaena,
  82. quod mare conceptum spumantibus exspuit undis.
  83. quae Syrtis, quae Scylla rapax, quae vasta Charybdis,
  84. talia qui reddis pro dulci praemia vita?
  85. si tibi non cordi fuerant conubia nostra,
  86. saeva quod horrebas prisci praecepta parentis,
  87. at tamen in vestras potuisti ducere sedes
  88. quae tibi iucundo famularer serva labore
  89. candida permulcens liquidis vestigia lymphis
  90. purpureave tuum constemens veste cubile.
  91. sed quid ego ignaris nequiquam conqueror auris
  92. exsternata malo, quae nullis sensibus auctae
  93. nec missas audire queunt nec reddere voces?
  94. ille autem prope iam mediis versatur in undis,
  95. nec quisquam adparet vacua mortalis in alga.
  96. sic nimis insultans extremo tempore saeva
  97. fors etiam nostris invidit questibus auris.
  98. Iuppiter omnipotens, utinam ne tempore primo
  99. Gnosia Cecropiae tetigissent litora puppes,
  100. indomito nec dira ferens stipendia tauro
  101. perfidus in Creta religasset navita funem,
  102. nec malus hic celans dulci crudelia forma
  103. consilia in nostris requiesset sedibus hospes!
  104. nam quo me referam? quali spe perdita nitor?
  105. Idaeosne petam montes? ah, gurgite lato
  106. discernens ponti truculentum ubi dividit aequor?
  107. an patris auxilium sperem, quemne ipsa reliqui
  108. respersum iuvenem fraterna caede secuta?
  109. coniugis an fido consoler memet amore,
  110. quine fugit lentos incurvans gurgite remos?
  111. praeterea nullo litus, sola insula, tecto,
  112. nec patet egressus pelagi cingentibus undis:
  113. nulla fugae ratio, nulla spes: omnia muta,
  114. omnia sunt deserta, ostentant omnia letum.
  115. non tamen ante mihi languescent lumina morte,
  116. nec prius a fesso secedent corpore sensus
  117. quam iustam a divis exposcam prodita multam
  118. caelestumque fidem postrema comprecer hora.
  119. quare, facta virum multantes vindice poena
  120. Eumenides, quibus anguino redimita capillo
  121. frons exspirantis praeportat pectoris iras,
  122. huc huc adventate, meas audite querelas,
  123. quas ego, vae miserae, extremis proferre medullis
  124. cogor inops, ardens, amenti caeca furore.
  125. quae quoniam verae nascuntur pectore ab imo,
  126. vos nolite pati nostrum vanescere luctum,
  127. sed quali solam Theseus me mente reliquit,
  128. tali mente, deae, funestet seque suosque.”
  129. has postquam maesto profudit pectore voces
  130. supplicium saevis exposcens anxia factis,
  131. adnuit invicto caelestum numine rector,
  132. quo nutu tellus atque horrida contremuerunt
  133. aequora concussitque micantia sidera mundus.
  134. ipse autem caeca mentem caligine Theseus
  135. consitus oblito dimisit pectore cuncta
  136. quae mandata prius constanti mente tenebat,
  137. dulcia nec maesto sustollens signa parenti
  138. sospitem Erechtheum se ostendit visere portum
  139. namque ferunt olim, classi cum moenia divae
  140. linquentem gnatum ventis concrederet Aegeus,
  141. talia complexum iuveni mandata dedisse:
  142. “gnate mihi longe iucundior unice vita,
  143. gnate, ego quem in dubios cogor dimittere casus
  144. reddite in extrema nuper mihi fine senectae,
  145. quandoquidem fortuna mea ac tua fervida virtus
  146. eripit invito mihi te, cui languida nondum
  147. lumina sunt gnati cara saturata figura,
  148. non ego te gaudens laetanti pectore mittam,
  149. nec te ferre sinam fortunae signa secundae,
  150. sed primum multas expromam mente querelas
  151. canitiem terra atque infuso pulvere foedans,
  152. inde infecta vago suspendam lintea malo,
  153. nostros ut luctus nostraeque incendia mentis
  154. carbasus obscurata decet ferrugine Hibera.
  155. quod tibi si sancti concesserit incola Itoni,
  156. quae nostrum genus ac sedes defendere Erechthei
  157. adnuit, ut tauri respergas sanguine dextram,
  158. tum vero facito ut memori tibi condita corde
  159. haec vigeant mandata, nec ulla oblitteret aetas,
  160. ut simul ac nostros invisent lumina collis,
  161. funestam antennae deponant undique vestem
  162. candidaque intorti sustollant vela rudentes,
  163. quam primum cernens ut laeta gaudia mente
  164. agnoscam, cum te reducem aetas prospera sistet.”
  165. haec mandata prius constanti mente tenentem
  166. Thesea ceu pulsae ventorum flamine nubes
  167. aerium nivei montis liquere cacumen.
  168. at pater, ut summa prospectum ex arce petebat
  169. anxia in adsiduos absumens lumina fletus,
  170. cum primum inflati conspexit lintea veli,
  171. praecipitem sese scopulorum e vertice iecit
  172. amissum credens immiti Thesea fato.
  173. sic funesta domus ingressus tecta paterna
  174. morte ferox Theseus, qualem Minoidi luctu
  175. obtulerat mente immemori, talem ipse recepit.
  176. quae tum prospectans cedentem maesta carinam
  177. multiplices animo volvebat saucia curas.
  178. at parte ex alia florens volitabat Iacchus
  179. cum thiaso satyrorum et Nysigenis silenis
  180. te quaerens, Ariadna, tuoque incensus arnore.
  181. ---quae tum alacres passim lymphata mente furebant
  182. euhoe bacchantes, euhoe capita inflectentes.
  183. harum pars tecta quatiebant cuspide thyrsos,
  184. pars e divulso iactabant membra iuvenco,
  185. pars sese tortis serpentibus incingebant,
  186. pars obscura cavis celebrabant orgia cistis,
  187. orgia quae frustra cupiunt audire profani,
  188. plangebant aliae proceris tympana palmis
  189. aut tereti tenuis tinnitus aere ciebant,
  190. multis raucisonos efflabant cornua bombos
  191. barbaraque horribili stridebat tibia cantu.
  192. talibus amplifice vestis decorata figuris
  193. pulvinar complexa suo velabat amictu.
  194. quae postquam cupide spectando Thessala pubes
  195. expleta est, sanctis coepit decedere divis.
  196. hic, qualis flatu placidum mare matutino
  197. horrificans Zephyrus proclivas incitat undas
  198. aurora exoriente vagi sub limina solis,
  199. quae tarde primum clementi flamine pulsae
  200. procedunt, leviterque sonant plangore cachinni,
  201. post vento crescente magis magis increbescunt
  202. purpureaque procul nantes ab luce refulgent,
  203. sic tum vestibuli linquentes regia tecta
  204. ad se quisque vago passim pede discedebant.
  205. quorum post abitum princeps e vertice Peli
  206. advenit Chiron portans silvestria dona:
  207. nam quoscumque ferunt campi, quos Thessala magnis
  208. montibus ora creat, quos propter fluminis undas
  209. aura parit flores tepidi fecunda Favoni,