Carmina

Catullus

Catullus, Gaius Valerius. Carmina. Merrill, Elmer Truesdell, editor. Boston: Ginn, 1893.

  1. pinea coniungens inflexae texta carinae.
  2. illa rudem cursu prima imbuit Amphitriten.
  3. quae simul ac rostro ventosum proscidit aequor
  4. tortaque remigio spumis incanduit unda,
  5. emersere freti candenti e gurgite vultus
  6. aequoreae monstrum Nereides admirantes.
  7. illa, siqua alia, viderunt luce marinas
  8. mortales oculis nudato corpore nymphas
  9. nutricum tenus exstantes e gurgite cano.
  10. tum Thetidis Peleus incensus fertur amore,
  11. tum Thetis humanos non despexit hymenaeos,
  12. tum Thetidi pater ipse iugandum Pelea sensit.
  13. o nimis optato saeclorum tempore nati
  14. heroes, salvete, deum genus, o bona matrum
  15. progenies, salvete iterum
  16. vos ego saepe meo, vos carmine compellabo,
  17. teque adeo eximie taedis felicibus aucte
  18. Thessaliae columen Peleu, cui Iuppiter ipse,
  19. ipse suos divum genitor concessit amores.
  20. tene Thetis tenuit pulcherrirma Nereine?
  21. tene suam Tethys concessit ducere neptem
  22. Oceanusque, mari totum qui amplectitur orbem?
  23. quae simul optatae finito tempore luces
  24. advenere, domum conventu tota frequentat
  25. Thessalia, oppletur laetanti regia coetu:
  26. dona ferunt prae se, declarant gaudia vultu.
  27. deseritur Cieros, linquunt Phthiotica Tempe
  28. Crannonisque domos ac moenia Larisaea,
  29. Pharsalum coeunt, Pharsalia tecta frequentant.
  30. rura colit nemo, mollescunt colla iuvencis,
  31. non humilis curvis purgatur vinea rastris,
  32. non glaebam prono convellit vomere taurus,
  33. non falx attenuat frondatorum arboris umbram,
  34. squalida desertis robigo infertur aratris.
  35. ipsius at sedes, quacumque opulenta recessit
  36. regia, fulgenti splendent auro atque argento.
  37. candet ebur soliis, conlucent pocula mensae,
  38. tota domus gaudet regali splendida gaza.
  39. pulvinar vero divae geniale locatur
  40. sedibus in mediis, Indo quod dente politum
  41. tincta tegit roseo conchyli purpura fuco.
  42. haec vestis priscis hominum variata figuris
  43. heroum mira virtutes indicat arte.
  44. namque fluentisono prospectans litore Diae
  45. Thesea cedentem celeri cum classe tuetur
  46. indomitos in corde gerens Ariadna furores,
  47. necdum etiam sese quae visit visere credit,
  48. ut pote fallaci quae tunc primum excita somno
  49. desertam in sola miseram se cernat harena.
  50. immemor at iuvenis fugiens pellit vada remis,
  51. irrita ventosae linquens promissa procellae.
  52. quem procul ex alga maestis Minois ocellis
  53. saxea ut effigies bacchantis prospicit, eheu,
  54. prospicit et magnis curarum fluctuat undis,
  55. non flavo retinens subtilem vertice mitram,
  56. non contecta levi velatum pectus amictu,
  57. non tereti strophio lactentis vincta papillas,
  58. omnia quae toto delapsa e corpore passim
  59. ipsius ante pedes fluctus salis adludebant.
  60. sic neque tum mitrae neque tum fluitantis amictus
  61. illa vicem curans toto ex te pectore, Theseu,
  62. toto animo, tota pendebat perdita mente.
  63. ah misera, adsiduis quam luctibus exsternavit
  64. spinosas Erycina serens in pectore curas
  65. illa tempestate, ferox quo ex tempore Theseus
  66. egressus curvis e litoribus Piraei
  67. attigit iniusti regis Gortynia tecta.
  68. nam perhibent olim crudeli peste coactam
  69. Androgeoneae poenas exsolvere caedis
  70. electos iuvenes simul et decus innuptarum
  71. Cecropiam solitam esse dapem dare Minotauro.
  72. quis angusta malis cum moenia vexarentur,
  73. ipse suum Theseus pro caris corpus Athenis
  74. proicere optavit potius quam talia Cretam
  75. funera Cecropiae nec funera portarentur.
  76. atque ita nave levi nitens ac lenibus auris
  77. magnanimum ad Minoa venit sedesque superbas.
  78. hunc simul ac cupido conspexit lumine virgo
  79. regia, quam suavis exspirans castus odores
  80. lectulus in molli complexu matris alebat,
  81. quales Eurotae progignunt flumina myrtos
  82. aurave distinctos educit verna colores,
  83. non prius ex illo flagrantia declinavit
  84. lumina quam cuncto concepit corpore flammam
  85. funditus atque imis exarsit tota medullis.
  86. heu misere exagitans immiti corde furores,
  87. sancte puer, curis hominum qui gaudia misces,
  88. quaeque regis Golgos quaeque Idalium frondosum,
  89. qualibus incensam iactastis mente puellam
  90. fluctibus in flavo saepe hospite suspirantem!
  91. quantos illa tulit languenti corde timores,
  92. quanto saepe magis fulgore expalluit auri,
  93. cum saevum cupiens contra contendere monstrum
  94. aut mortem appeteret Theseus aut praemia laudis.
  95. non ingrata tamen frustra munuscula divis
  96. promittens tacito succendit vota labello.
  97. nam velut in summo quatientem bracchia Tauro
  98. quercum aut conigeram sudanti cortice pinum
  99. indomitus turbo contorquens flamine robur
  100. eruit (illa procul radicitus exturbata
  101. prona cadit, † lateque cum eius obvia frangens),
  102. sic domito saevum prostravit corpore Theseus
  103. nequiquam vanis iactantem cornua ventis.
  104. inde pedem sospes multa cum laude reflexit
  105. errabunda regens tenui vestigia filo,
  106. ne labyrintheis e flexibus egredientem
  107. tecti frustraretur inobservabilis error.
  108. sed quid ego a primo digressus carmine plura
  109. commemorem, ut linquens genitoris filia vultum,
  110. ut consanguineae complexum, ut denique matris,
  111. quae misera in gnata deperdita laetabatur,
  112. omnibus his Thesei dulcem praeoptarit amorem,
  113. aut ut vecta rati spumosa ad litora Diae
  114. venerit, aut ut eam devinctam lumina somno
  115. liquerit immemori discedens pectore coniunx?
  116. saepe illam perhibent ardenti corde furentem
  117. clarisonas imo fudisse ex pectore voces,
  118. ac tum praeruptos tristem conscendere montes
  119. unde aciem in pelagi vastos protenderet aestus,
  120. tum tremuli salis adversas procurrere in undas
  121. mollia nudatae tollentem tegmina surae,
  122. atque haec extremis maestam dixisse querelis,
  123. frigidulos udo singultus ore cientem:
  124. “sicine me patriis avectam, perfide, ab aris,
  125. perfide, deserto liquisti in litore, Theseu?
  126. sicine discedens neglecto numine divum
  127. immernor ah devota domum periuria portas?
  128. nullane res potuit crudelis flectere mentis
  129. consilium? tibi nulla fuit clementia praesto
  130. immite ut nostri vellet miserescere pectus?
  131. at non haec quondam blanda promissa dedisti
  132. voce mihi, non haec miserae sperare iubebas,
  133. sed conubia laeta, sed optatos hymenaeos:
  134. quae cuncta aerii discerpunt irrita venti.
  135. nunc iam nulla viro iuranti femina credat,
  136. nulla viri speret sermones esse fideles:
  137. quis dum aliquid cupiens animus praegestit apisci,
  138. nil metuunt iurare, nihil promittere parcunt:
  139. sed simul ac cupidae mentis satiata libido est,
  140. dicta nihil meminere, nihil periuria curant.
  141. certe ego te in medio versantem turbine leti
  142. eripui et potius germanum amittere crevi
  143. quam tibi fallaci supremo in tempore deessem:
  144. pro quo dilaceranda feris dabor alitibusque
  145. praeda neque iniecta tumulabor mortua terra.
  146. quaenam te genuit sola sub rupe leaena,
  147. quod mare conceptum spumantibus exspuit undis.
  148. quae Syrtis, quae Scylla rapax, quae vasta Charybdis,
  149. talia qui reddis pro dulci praemia vita?
  150. si tibi non cordi fuerant conubia nostra,
  151. saeva quod horrebas prisci praecepta parentis,
  152. at tamen in vestras potuisti ducere sedes
  153. quae tibi iucundo famularer serva labore
  154. candida permulcens liquidis vestigia lymphis
  155. purpureave tuum constemens veste cubile.
  156. sed quid ego ignaris nequiquam conqueror auris
  157. exsternata malo, quae nullis sensibus auctae
  158. nec missas audire queunt nec reddere voces?
  159. ille autem prope iam mediis versatur in undis,
  160. nec quisquam adparet vacua mortalis in alga.
  161. sic nimis insultans extremo tempore saeva
  162. fors etiam nostris invidit questibus auris.
  163. Iuppiter omnipotens, utinam ne tempore primo
  164. Gnosia Cecropiae tetigissent litora puppes,
  165. indomito nec dira ferens stipendia tauro
  166. perfidus in Creta religasset navita funem,
  167. nec malus hic celans dulci crudelia forma
  168. consilia in nostris requiesset sedibus hospes!
  169. nam quo me referam? quali spe perdita nitor?
  170. Idaeosne petam montes? ah, gurgite lato
  171. discernens ponti truculentum ubi dividit aequor?
  172. an patris auxilium sperem, quemne ipsa reliqui
  173. respersum iuvenem fraterna caede secuta?
  174. coniugis an fido consoler memet amore,
  175. quine fugit lentos incurvans gurgite remos?
  176. praeterea nullo litus, sola insula, tecto,
  177. nec patet egressus pelagi cingentibus undis:
  178. nulla fugae ratio, nulla spes: omnia muta,
  179. omnia sunt deserta, ostentant omnia letum.
  180. non tamen ante mihi languescent lumina morte,
  181. nec prius a fesso secedent corpore sensus
  182. quam iustam a divis exposcam prodita multam
  183. caelestumque fidem postrema comprecer hora.
  184. quare, facta virum multantes vindice poena
  185. Eumenides, quibus anguino redimita capillo
  186. frons exspirantis praeportat pectoris iras,
  187. huc huc adventate, meas audite querelas,
  188. quas ego, vae miserae, extremis proferre medullis
  189. cogor inops, ardens, amenti caeca furore.
  190. quae quoniam verae nascuntur pectore ab imo,
  191. vos nolite pati nostrum vanescere luctum,
  192. sed quali solam Theseus me mente reliquit,
  193. tali mente, deae, funestet seque suosque.”
  194. has postquam maesto profudit pectore voces
  195. supplicium saevis exposcens anxia factis,
  196. adnuit invicto caelestum numine rector,
  197. quo nutu tellus atque horrida contremuerunt
  198. aequora concussitque micantia sidera mundus.
  199. ipse autem caeca mentem caligine Theseus
  200. consitus oblito dimisit pectore cuncta
  201. quae mandata prius constanti mente tenebat,
  202. dulcia nec maesto sustollens signa parenti
  203. sospitem Erechtheum se ostendit visere portum
  204. namque ferunt olim, classi cum moenia divae
  205. linquentem gnatum ventis concrederet Aegeus,
  206. talia complexum iuveni mandata dedisse:
  207. “gnate mihi longe iucundior unice vita,
  208. gnate, ego quem in dubios cogor dimittere casus
  209. reddite in extrema nuper mihi fine senectae,
  210. quandoquidem fortuna mea ac tua fervida virtus
  211. eripit invito mihi te, cui languida nondum
  212. lumina sunt gnati cara saturata figura,
  213. non ego te gaudens laetanti pectore mittam,
  214. nec te ferre sinam fortunae signa secundae,
  215. sed primum multas expromam mente querelas
  216. canitiem terra atque infuso pulvere foedans,
  217. inde infecta vago suspendam lintea malo,
  218. nostros ut luctus nostraeque incendia mentis
  219. carbasus obscurata decet ferrugine Hibera.
  220. quod tibi si sancti concesserit incola Itoni,
  221. quae nostrum genus ac sedes defendere Erechthei
  222. adnuit, ut tauri respergas sanguine dextram,
  223. tum vero facito ut memori tibi condita corde
  224. haec vigeant mandata, nec ulla oblitteret aetas,
  225. ut simul ac nostros invisent lumina collis,
  226. funestam antennae deponant undique vestem
  227. candidaque intorti sustollant vela rudentes,
  228. quam primum cernens ut laeta gaudia mente
  229. agnoscam, cum te reducem aetas prospera sistet.”
  230. haec mandata prius constanti mente tenentem
  231. Thesea ceu pulsae ventorum flamine nubes
  232. aerium nivei montis liquere cacumen.
  233. at pater, ut summa prospectum ex arce petebat
  234. anxia in adsiduos absumens lumina fletus,
  235. cum primum inflati conspexit lintea veli,
  236. praecipitem sese scopulorum e vertice iecit
  237. amissum credens immiti Thesea fato.
  238. sic funesta domus ingressus tecta paterna
  239. morte ferox Theseus, qualem Minoidi luctu
  240. obtulerat mente immemori, talem ipse recepit.
  241. quae tum prospectans cedentem maesta carinam
  242. multiplices animo volvebat saucia curas.
  243. at parte ex alia florens volitabat Iacchus
  244. cum thiaso satyrorum et Nysigenis silenis
  245. te quaerens, Ariadna, tuoque incensus arnore.
  246. ---quae tum alacres passim lymphata mente furebant
  247. euhoe bacchantes, euhoe capita inflectentes.
  248. harum pars tecta quatiebant cuspide thyrsos,
  249. pars e divulso iactabant membra iuvenco,
  250. pars sese tortis serpentibus incingebant,
  251. pars obscura cavis celebrabant orgia cistis,
  252. orgia quae frustra cupiunt audire profani,
  253. plangebant aliae proceris tympana palmis
  254. aut tereti tenuis tinnitus aere ciebant,
  255. multis raucisonos efflabant cornua bombos
  256. barbaraque horribili stridebat tibia cantu.
  257. talibus amplifice vestis decorata figuris
  258. pulvinar complexa suo velabat amictu.
  259. quae postquam cupide spectando Thessala pubes
  260. expleta est, sanctis coepit decedere divis.
  261. hic, qualis flatu placidum mare matutino
  262. horrificans Zephyrus proclivas incitat undas
  263. aurora exoriente vagi sub limina solis,
  264. quae tarde primum clementi flamine pulsae
  265. procedunt, leviterque sonant plangore cachinni,
  266. post vento crescente magis magis increbescunt
  267. purpureaque procul nantes ab luce refulgent,
  268. sic tum vestibuli linquentes regia tecta
  269. ad se quisque vago passim pede discedebant.
  270. quorum post abitum princeps e vertice Peli
  271. advenit Chiron portans silvestria dona:
  272. nam quoscumque ferunt campi, quos Thessala magnis
  273. montibus ora creat, quos propter fluminis undas
  274. aura parit flores tepidi fecunda Favoni,
  275. hos indistinctis plexos tulit ipse corollis,
  276. quo permulsa domus iucundo risit odore.
  277. confestim Penios adest, viridantia Tempe,
  278. Tempe quae silvae cingunt super impendentes,
  279. naiasin linquens Doris celebranda choreis,
  280. non vacuus: namque ille tulit radicitus altas
  281. fagos ac recto proceras stipite laurus,