Historia Ecclesiastica

ὁ δὲ ἔλεγε μήτε δικάσασθαι μήτε τῶν γραφῶν ἐπακοῦσαι μήτε ἀπολογίαν ποιήσασθαι μήτε μὴν κατακριθῆναι παρών, ἀλλ’ ὑπὸ βασιλέως ἐξελαθῆναί τε καὶ αὖ πάλιν ἀνακληθῆναι. καὶ συνόδου συγκροτηθείσης ἑτέρας, οὐκ ἐδεήθησαν δίκης οἵ δυσμενεῖς, ἀλλὰ τὸν βασιλέα πείσαντες ἔννομον καὶ δικαίαν εἶναι τὴν ψῆφον οὐ μόνον τῆς πόλεως ἐκείνης ἐξήλασαν, ἀλλὰ καὶ εἴς τινα πολίχνην σμικράν τε καὶ ἔρημον τῆς Ἀρμενίας ἐξέπεμψαν· Κουκουσὸς δὲ ὄνομα ταύτῃ.

κἀκεῖθεν δὲ ἐξαγαγόντες εἰς Πιτυοῦντα μετῴκισαν· τέρμα δὲ τοῦτο καὶ τοῦ Πόντου καὶ τῆς Ῥωμαίων ἡγεμονίας, τοῖς ὠμοτάτοις γειτονεῦον βαρβάροις. ἀλλ’ ὁ φιλάνθρωπος οὐκ εἴασε δεσπότης εἰς ἐκεῖνο [*](10—18 vgl. Sozomen. VIII 20, 4—22, 6. Socrat. VI 18, 6 f — 19—S. vgl. Sozomen. VIII 28, 2—3. Socrat. VI 21, 1. Symeon. Vita Joh. Chrys. Pallad. Dialog, de vita S. Joh. Chrys. 11. Georg. Alexandrin. ebd. 67. Theodor. Trimith. ebd. 25) [*](* 1—9 Georg. Alexandrin. Vita Chrys. 49 S. 226, 25. Symeon. Vita Chrys. 46 — 16—S. 336, 1 Cass. X 18 — 19—S. 336, 4 Georg. 67 S. 246, 7; 247, 1, 19 u. 29 B V HN (n) + GS (s) = r AL (y)) [*](1 νύκτωρ μεγίστου ~ V ι γενομένου n ι 2 ἐληλαμένον = Georg.] ἀπεληλαμένον n, vgl. ob. S. 278, 17 ι ἐστάλησαν BH mittebantur Cass. ι 6 ἐκάλυψεν B Georg. ἐκάλυψεν A ἐκάλυψαν die übr. HSS ι πορθμίοισ Bsy ι 7 πάντεσ B Georg. ἄπαντες Vry ι 8 προάπτοντεσ n ι 11 ἀλλὰ zweimal B ι 12 μήτε τῶν — 13 ποιήσασθαι > V ι 14 βασιλέων NGA ι 16 δίκαιον s ι εἶναι καὶ δικαίαν ~ B ι 17 μικράν s ι 18 ἀρμενείασ B ι 19 μετῴκησαν BVNG. ι 19/20 τοῦτο καὶ Vry Georg. καὶ τοῦτο B)

τὸ δέ γε καλῶς ἀγωνισάμενον σῶμα παρὰ τὴν θήκην ἀπετέθη Βασιλίσκου τοῦ μάρτυρος, τοῦτο δι’ ὀνείρατος προστεταχότος τοῦ μάρτυρος.

Ὁπόσοι μὲν οὑν τῶν ἐπισκόπων δι’ ἐκεῖνον τῶν ἐκκλησιῶν [*]([λς΄]) ἐξηλάθησαν καὶ αὐτὰς ᾤκησαν τὰς τῆς οἰκουμένης ἐσχατιάς, ὁπόσοι δὲ καὶ τῶν τὴν ἀσκητικὴν φιλοσοφίαν ἠγαπηκότων τοῖς ἴσοις παθήμασι περιέπεσον, περιττὸν οἶμαι διηγεῖσθαι καὶ μηκύνειν τὴν συγγραφήν, ἄλλως τε καὶ χρῆναι νομίζω συστέλλειν τὰ σκυθρωπὰ καὶ τῶν δεδρακότων ὁμοπίστων ὄντων συγκαλύπτειν τὰ πλημμελήματα.

ἔδοσαν μέντοι καὶ δίκας τῶν ἠδικηκότων οἱ πλεῖστοι καὶ τοῖς ἄλλοις δι’ ὢν ἔπαθον τὴν ὠφέλειαν προσήνεγκαν.

Ταύτην ἐβδελύξαντο διαφερόντως τὴν ἀδικίαν οἱ τῆς Εὐρώπης ἐπίσκοποι· τῆς γὰρ τῶν δεδρακότων σφὰς αὐτοὺς ἀπέκριναν κοινωνίας. καὶ Ἰλλύριοι δὲ πάντες τῆς μερίδος ἐκείνης ἐγένοντο τῶν δὲ πρὸς ἥλιον ἀνίσχοντα πόλεων οἱ πλεῖστοι ἔφυγον μὲν τῆς ἀδικίας τὴν κοινωνίαν, τὸ δὲ τῆς ἐκκλησίας οὐκ ἐμέρισαν σῶμα.

καὶ τελευτήσαντος δὲ τοῦ μεγάλου διδασκάλου τῆς οἰκουμένης, οὐ πρότερον οἱ ἦς Ἑσπέρας ἐπίσκοποι τῶν ἐν Αἰγύπτῳ καὶ τῇ Ἑῴᾳ καὶ τῶν ἐν τῷ Βοσπόρῳ καὶ τῇ Θρᾴκῃ τὴν κοινωνίαν ἠσπάσαντο ἕως ἐκείνου τοῦ [*](3 vgl. 1 Tim. 6, 12 — 5—8 vgl. Sozomen. VIII 23—24. Pallad. Dialog, vita S. Joh. Chrys. 3. 11. 20. Symeon. Vita Joh. Chrys. 53 u. 55. Georg. Alexandrin. Vita Chrys. 54—55. Cod. Theod. XVI 4, 6 — 10 vgl. I Petr. 4, 8 — 11/12 Sozomen. VIII 27, 1—3 Socrat. VI 19. Georg. Alexandrin. Vita Chrys. 60 S. u. 71 S. 252, 38. Zonar. XIII 20, 20 S. 96, 12. Cedren. I 582, 12 — 13 f vgl. Sozomen. VIII 26 u. 28. Georg. Alexandrin. ebd. 61—62. 64f. 68. Symeon ebd. 56. ebd. 3. Theodor. Trimith. De vita Joh. Chrys. 26) [*](* 13—S. 337, 5 Niceph. Η. Ε. XIII 22. Cass. X 19. Georg. Alexandrin. Vita Chrys. 68 S. 247, 34 u. 71 S. 252, 25 u. 31) [*](B V HN (n) + GS (s) = r AL (y)) [*](1 νησύδριον BV Georg. συνέδριον nGy φρούριον S per loca talia Cass., vgl. Ammian 22, 8, 16: »insulaeque arduae Trapezunta et Pityunta continentes oppida« ι καλλίνικον = Georg.] γενναῖον s ι τὰ κόμανα BV κόμανα κώμανα NG, ἐν Κομάνοις Socr. Sozom. ι 2 παραγενάμενον B ι μετατέθηκεν B ι 2/3 δέ γε καλώς] δὲ καλώς τε B καλῶς Georg. ι 5 λς am Rand HSS ι 6 αὐτὰς] ταύτασ B ι 8/9 γραφήν V ι 11 ἔδωσαν BG ι 1 nur in B ι 13 ἐβδελύξατο B ι 16 μὲν = Georg. > ry ι 20 ἐσπάσαντο B)

καὶ Ἀρσόκιον μέν, ὃς μετ’ ἐκεῖνον ἐγένετο, προσρήσεως οὐκ ἠξίωσαν· Ἀττικὸν δὲ τὸν Ἀρσακίου διάδοχον πολλάκις μὲν πρεσβευσάμενον, πολλάκις δὲ τῆς εἰρήνης τυχεῖν ἀξιώσαντα, χρόνῳ ὕστερον ἐδέξαντο τὴν προσηγορίαν ἐγγράψαντα.

Κατὰ τοῦτον δὲ τὸν χρόνον Ἀλεξανδρείας μὲν Κύριλλος ἐπίσκοπος ἦν, Θεοφίλου μὲν ἀδελφιδοῦς, τοῦ δὲ θείου τὴν προεδρίαν λαχών. τῆς δὲ Ἱεροσολύμων ἐκκλησίας Ἰωάννης εἶχε τὴν προεδρίαν, ἀνὴρ ἀξιάγαστος, Κύριλλον διαδεξάμενος, οὑ καὶ πρόσθεν ἐμνήσθημεν. τὴν δὲ Ἀντιοχέων Ἀλέξανδρος ἐποίμαινε, συμβαίνουσαν ἔχων τῇ

ἀρχιερωσύνῃ τὴν πολιτείαν. ἐν ἀσκητικῇ γὰρ παλαίστρᾳ τὸν πρὸ τῆς ἐπισκοπῆς διατελέσας χρόνον καὶ γυμνασάμενος ἐπὶ πλεῖστον, ὤφθη γενναῖος ἀγωνιστὴς καὶ· λόγῳ παιδεύων καὶ βεβαιῶν τῷ βίῳ τὸν λόγον. οὗτος Πορφύριον διεδέξατο, ὃς μετὰ Φλαβιανὸν τοὺς οἴακας ἐκείνους παραλαβὼν πολλὰ μνημεῖα φιλανθρωπίας κατέλιπεν.

ἐκεῖνος μὲν οὖν τῇ πυκνότητι διέπρεπε τῶν φρενῶν, ὁ δὲ θεῖος Ἀλέξανδρος ἀσκήσει καὶ φιλοσοφίᾳ καὶ ἀκτήμονι βίῳ καὶ τῷ ῥεύματι τῆς γλώττης καὶ μυρίοις ἑτέροις πλεονεκτήμασι χάριτος.

Οὗτος καὶ τὴν Εὐσταθίου τοῦ μεγάλου συμμορίαν, ἣν πάλαι συναφθῆναι Παυλῖνος οὐκ εἴασε καὶ μετ’ ἐκεῖνον Εὐάγριος πειθοῖ καὶ παρακλήσει χρώμενος τῷ λοιπῷ συνήρμοσε σώματι, καὶ ἐσχεδίασεν ἑορτὴν ἧς παραπλησίαν οὐδεὶς ἐθεάσατο πώποτε.

πάντας γὰρ τοὺς ὁμοπίστους παραλαβών, καὶ τοὺς ἱερωμένους καὶ τοὺς πολλούς, ἀφίκετο πρὸς τὴν ἐκείνων ὁμήγυριν. καὶ παραλαβὼν ψάλλοντας καὶ [*](3 f vgl, Innocentii papae Epist. 22 PL 20, 544. Georg. Alexandrin. Vita Chrys. 70. Theodor. Trimith. De vita Joh. Chrys. 32 — 9 ob. S. 157, 17 f. 192, 9; 288, 1 — 19 f vgl. ob. S. 72, 12 f. 180, 25 f. 279, 10 f. 322, 1 f. * 6—S. 338, 9 Cass. X 25 — 10 — 14 Georg. Alexandrin. Vita Chrys. 71 S. 252, 34 — 10—18 Suidas Ἀλέξανδρος Ἀντ. ἐκ.) [*](B V HN (n) + GS (s) = r AL (y)) [*](4 τυχεῖν = Nic. Georg, > B ι 6 λζ am Rand HSS ι ἐπίσκοπος Κύριλλος ~ L ι 10 συμβαίνουσαν = Georg. Suidas] συμμαχοῦσαν A ι 13 γενναίωσ V ι 15 κατέλειπεν B ι 16 οὖν = Suidas > B ι 18 πλεονεκτήμασι χάριτος B Suidas, et plurimis bonorum beneficiis abundabat Cass., ἐπλεονέκτει χαρίσμασιν Vry ι 20 παυλίνοσ B ι 21 χρησάμενος L ι 22 nach παραπλησίαν + ἑορτὴν expungiert L ι 23 πολλούς] λοιπούσ B, populos Cass., vgl, S. 72, 12; 97, 8 ι 24 ἐκείνων BVAmL > r ι ψάλλοντας] ψάλτασ V, psallentes Cass.)

ταῦτα δὲ ὁρῶντες καὶ Ἰουδαῖοι καὶ οἱ τὴν Ἀρείου λώβην εἰσδεδεγμένοι καὶ τὸ βραχύτατον τῶν Ἑλλήνων λείψανον ἔστενον καὶ ὠδύροντο, καὶ τοὺς ἄλλους θεώμενοι ποταμοὺς εἰς τὴν τῆς ἐκκλησίας εἰσβάλλοντας θάλασσαν.

Οὗτος τὴν Ἰωάννου τοῦ πάνυ προσηγορίαν πρῶτος τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς [*]([λγ΄]) διπτύχοις ἐνέταξε.

Χρόνῳ μέντοι ὕστερον καὶ αὐτὰ τοῦ διδασκάλου τὰ λείψανα εἰς τὴν βασιλεύουσαν μετεκόμισαν πόλιν. καὶ πάλιν ὁ πιστὸς ὅμιλος, ὡς ἠπείρῳ τῷ πελάγει διὰ τῶν πορθμείων χρησάμενος, τοῦ Βοσπόρου τὸ πρὸς τῇ Προποντίδι στόμα ταῖς λαμπάσι κατέκρυψε.

Τοῦτον δὲ ἐκείνῃ τῇ πόλει τὸν θησαυρὸν ὁ νῦν βασιλεύων προσήνεγκεν, [*]([λθ΄]) ὁ τοῦ πάππου καὶ τὴν προσηγορίαν λαχὼν καὶ τὴν εὐσέβειαν φυλάξας ἀκήρατον.

οὗτος ἐπιθεὶς τῇ λάρνακι καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ τὸ μέτωπον ἱκετείαν ὑπὲρ τῶν γεγεννηκότων προσήνεγκε, συγγνῶναι γνῶναι τοῖς ἐξ ἀγνοίας ἠδικηκόσιν ἀντ’ ἀντιβολήσας. Παλαί’ μὲν γὰρ ἐτεθνήκεσαν οἱ τούτου γονεῖς, κομιδῇ νέον ἐν ὀρφανίᾳ καταλιπόντες.

ἀλλὰ πεῖραν αὐτὸν λαβεῖν τῆς ὀρφανίας οὐκ εἴασεν ὁ τῶ,, πατέρων καὶ προγόνων θεός· τροφῆς τε γὰρ αὐτὸν μεταλαχεῖν εὐσεβοῦς παρεσκεύασε καὶ τὴν βασιλείαν ἐφύλαξεν ἀστα- [*](8/9 vgl. Innocentii papae Epist. 23 PL 20, 546 B — 10—13 vgl. Socrat. 45, 2—3. Synax. 425, 49 — 11—13 vgl. ob. S. 335, 6f — 19—S. Sozomen. IX, 1 u. 3. Socrat. VII 22) [*](* 8/9 Georg. Alexandrin. Vita Chrys. 71 S. 252. 37 — 10—18 Georg. ebd. 72 S. 254, 27. 255, 9 u. 15 — 10—S. 339, 1 Cass. X 26) [*](B V HN (n) + GS (s) = r AL (y)) [*](1 ὑμνωδίασ ἁρμονίαν BV ἁρμονίαν ὑμνῳδίας S ἁρμονίας ὑμνῳδίαν ny ἁρμωδίασ ὑμνωδίαν G, unum canticum sub quadam congruentia Cass. ι τετραμμένης] τεταγμένης B ι 3 παρεόντα B ι 6 ὠδύροντο] ὠλοφύροντο n ι 7 εἰσβάλλοντας schreibe ich] εἰσβάλλοντα B ἐμβάλλοντας VnL ἐμβαλόντας sA, vgl. S. 200, 21 ι nach θάλασσαν + ἀπωδύροντο H ι 8 λῆ am Rand B 10 λη am Rand Vry ι 11 μετεκόμισαν = Georg.] μετεκόμισεν B, reliquiae — devectae sunt Cass.; vgl. μετεκόμισε (scil. Proclus) Socr. ι 12 ὡς = Georg. > V, quasi Cass. ι πορθμίων Bsy ι τοῦ > B ι 14 λθ am Rand BVr ι 16 καὶ > B Cass. Georg. ι 17 vor ἱκετείαν + τὴν V, fehlt bei Georg, ι 19 λθ am Rand y ι ἐτεθνήκεισαν V ι 21 καὶ] καὶ τῶν y)

τῶνδε τῶν εὐεργεσιῶν μεμνημένος ἀεὶ τὸν εὐεργέτην γεραίρει τοῖς ὕμνοις· ἔχει δὲ κοινωνοὺς τῆς ὑμνῳδίας τὰς ἀδελφὰς διὰ βίου τὴν παρθενίαν ἀσκούσας καὶ τρυφὴν ἡγουμένας μεγίστην τὴν τῶν θείων λογίων μελέτην καὶ θησαυρὸν ἄσυλον νομιζούσας τῶν δεομένων τὰς χρείας.

αὐτὸν μέντοι τὸν βασιλέα πολλὰ μὲν καὶ ἄλλα κοσμεῖ, οὐχ ἥκιστα δὲ φιλανθρωπία καὶ πραότης καὶ γαλήνη ψυχῆς ζάλην οὐ δεχομένη, καὶ πίστις ἀκραιφνής τε καὶ δόκιμος· καὶ ταύτης σαφὲς ἐπιδείξω τεκμήριον.

᾿Ανήρ τις ἀσκητικὸν μὲν ἀσπαζόμενος βίον, θρασυτέρᾳ δὲ χρώμενος γνώμῃ, προσελήλυθε τῷ βασιλεῖ περί τινος δεόμενος. ἐπειδὴ δὲ τοῦτο δράσας πολλάκις οὐκ ἔτυχε, τῆς ἐκκλησιαστικῆς αὐτὸν κοινωνίας ἐκώλυσε καὶ τὸν δεσμὸν ἐπιθεὶς ὑπεχώρησεν. ὁ δὲ πιστότατος βασιλεὺς παραγενόμενος εἰς τὰ βασίλεια, καὶ τοῦ καιροῦ καλοῦντος εἰς εὐωχίαν καὶ τῶν συσσίτων παρόντων, οὐκ ἔφη πρὶν λυθῆναί οἱ τὸν δεσμὸν μετασχήσειν τροφῆς·